Bloemlezing

Bloemlezing:

Naturalisme

Marcellus Emants: Laatste woorden
Thema
Een oude vrouw zit voor het raam en kijkt naar buiten. Haar man komt binnen: hij heeft bij hun doodzieke kindje gekeken. De oude vrouw, Ems, begint tegen Frits te praten dat hij haar maar moet verlaten, en dit eindigt in een discussie over de zin van het leven. Zij vindt dat de mens geen nut heeft te bestaan, omdat hij toch altijd fout zal doen. Frits is het hiermee niet eens. Op het eind horen ze een geluid, en Frits gaat kijken. Bij de gedachte dat het haar laatste kans is haar dochter levend te zien doet Ems een poging ernaartoe te gaan, maar zij ook is te ziek. Frits zegt dat ze echt dood voor alles is geworden, omdat ze niet eens wou kijken. Ems liegt en zegt dat dit zo is.

Waarom behoort het verhaal tot het naturalisme?

Bij de vraag wat het verhaal zo naturalistisch maakt valt als eerste de sombere sfeer in het hele verhaal op. Ems is heel erg pessimistisch over het leven. Het negatieve in het verhaal wordt erg sterk benadrukt, bijvoorbeeld door de argumenten van Ems proberen te verwerpen met een ander persoon, Frits, en deze tegenwerping vervolgens te verwerpen.
Een belangrijk onderdeel van het verhaal is ook de erfelijkheid. Ems vindt dat ze zelfs schuldig zijn aan de twee nutteloze levens die zij hebben verwekt, omdat zij door de erfelijkheid hadden kunnen weten dat ze beide ziek zouden worden. “Je moeder en je broer…beiden aan de tering gestorven…waarom hebben wij net gedaan of er voor ons geen erfelikheid bestond?” Hieruit kun je opmaken dat ze strek in erfelijkheid geloofden, dat alles daardoor werd bepaald, samen met milieu en opvoeding. Van deze twee andere elementen kun je niet zo veel terug vinden in het verhaal.
Ook is Ems heel fatalistisch, ze denkt dat alles toch wel gebeurd, dat de mens niets hoeft te doen, want het wordt toch als verkeerd ervaren: “Ach, hoe je ’t ook draait, wat voor rechtvaardiging je ook hebt voor jezelf…volgens je medemensen doe je toch altijd alles verkeerd.”
Al deze factoren maken dit verhaal dus toch een goed voorbeeld van een naturalistische tekst. Vooral de somberheid en weemoedigheid waren erg duidelijk tijdens het lezen en maakten het verhaal niet leuk om te lezen.

Mening

Ik vind het een zeer somber en zielig verhaal. Dit past nu eenmaal bij het naturalisme, maar persoonlijke lees ik liever wat meer spannende verhalen dan dit soort droevige verhalen. Ik vind dat Ems zich nogal aanstelt en zeer pessimistisch is ingesteld. Ook zijn de gesprekken in dit verhaal erg langdradig.

Impressionisme

Louis Couperus : De waaiers

Thema
Een schilder, de hoofdpersoon in het verhaal, heeft voor een opdrachtgever een aantal waaiers, twaalf of twintig, beschilderd, en bracht dit in een pakketje naar hem toe. Als hij over een mooie brug in een mooi landschap loopt, valt er een waaier en dwarrelt deze heel mooi de zee in, net zoals de bladeren. Omdat hij dit zo mooi vond, liet hij alle waaiers in het water vallen, alleen om de schoonheid waarmee deze vielen.

Waarom behoort dit verhaal tot het impressionisme?
Wat het verhaal zo impressionistisch maakt is de nauwkeurige omschrijving van het moment, of eigenlijk de momenten, van het naar beneden dwarrelen van de bladeren en de waaiers. Het gaat niet om het feit dat een schilder een paar waaiers naar beneden gooit, maar eerder om de schoonheid hiervan en hoe het wordt beschreven. Het verhaal wordt dan ook op een zo’n mooi mogelijke manier gebracht.
Het verhaal zit vol kleur, sfeer en schoonheid, die steeds wordt beschreven. Het verhaal is daarom een mooi voorbeeld van een impressionistisch stuk.

Mening
Alles wordt uitgebreid beschreven en dit maakt het best langdradig. Ook worden er veel namen gegeven, dit makt het lezen niet makkelijker. Het is wel knap dat zoiets simpels, als vallende waaiers, op deze manier wordt voorgesteld als iets heel speciaals.

Jacobus van Looy : fragment uit De dood van mijn poes

Thema
In een hoek van het atelier van Van Looy ligt zijn poes te sterven. Van Looy zelf is bezig een straattype te schilderen, maar die heeft hier geen zin meer in. Hij belooft Van Looy iets te laten zien wat hij nog nooit heeft gezien. Hij neemt een slok petroleum en begint vuur te spuwen. Achter de vlammen zien Van Looy zijn poes lopen. Na de vlammenzee ziet hij zijn poes,een week ding, naar binnen stommelen.

Waarom behoort dit verhaal tot het impressionisme?
Dit is een impressionistisch verhaal omdat het over hele kleine dingen gaat die heel nauwkeurig worden beschreven, bijvoorbeeld de kleuren van de vlammen die de jongen uitspuwt. “En als een garf van fijn vuur vloog er een roode vonken-vlam, een meer dan een meter lange pluim van vlammend gesprankel voor zijn mond uit.” Dit is een zeer impressionistische manier van gedetailleerd weergeven van de werkelijkheid. Alles word zeer precies omschreven, je ziet de kleur en sfeer voor je als je het verhaal leest.

Mening
Ik vind dit stuk een beetje onduidelijk. De combinatie stervende poes, schilder en vuurspuwer vind ik een beetje vreemd. Het taalgebruik is ouderwets, dit vergemakkelijkt het lezen niet. Uit het fragment valt duidelijk op te maken dat de auteur een bepaalde fascinatie heeft voo licht en kleur.

Augusta de Wit : beginfragment uit Orpheus in de dessa

Thema
De Europese Ingenieur Bake zit buiten te lezen in een boek voor zijn werk wanneer hij een toon hoort. Hij luistert of het een vogel is, maar eerst hoort hij de toon niet meer. Hij leest verder, maar wordt weer opgeschrokken door een toon en hij luistert aandachtig. Hij hoort nog meer tonen, wacht tot het een melodie wordt, maar het gefluit van de inlandse soelingan stopt. Hij ontdekt dat hij is het bos staat, en loop weer terug naar huis.

Waarom behoort dit verhaal tot het impressionisme?
Ook in dit verhaal komen duidelijk de gedetailleerde beschrijvingen voor, duidelijk impressionistisch. Het gaat duidelijk om de schoonheid van het geluid, niet van de muziek, maar van de toon zelf. Het bleef ook echt maar 1 toon: “…, elk op zich zelf in zijn eigen zuivere volheid uitklinkend.”
De sfeer van het moment en ook de sfeer van de omgeving worden duidelijk geschetst, je waant je in een warm land. Ook de taal waarin het wordt verteld is zo mooi mogelijk, niet alleen effectief maar vooral decoratief.

Mening
Ook weer in dit verhaal zijn er gedetailleerde beschrijvingen. Dit schept een bepaalde sfeer, waardoor je je goed in de situatie kan inleven. Het verhaal legt de brug tussen de actieve westerse zakenman en de rustige op de natuur gerichte oosterling. Het is mooi om te zien hoe de verschillen worden aangegeven.

Willem Kloos: Avond

Thema
De overgang van licht naar donker wordt beschreven, de bloesems wiegen, er vliegt nog een vogel langs. De lucht vervloeit in teerheid, rust. Bij dag is het niet zo innig.
Alles wordt opeens stil, en zijn hart gaat alsmaar harder slaan.

Waarom behoort dit verhaal tot het impressionisme?
Dicht gedichtje is een soort foto met kleur en sfeer, een overgang van licht naar donker dat heel duidelijk is beschreven. Er wordt heel duidelijk een moment omschreven, het gedicht is een soort van verstilling van het moment. Dit moment wordt vastgehouden.
Ook een bekend voorbeeld van impressionistische stijl is dat er veel bijvoeglijke naamwoorden en bijwoordelijke bepalingen worden gebruikt.

Mening
Ik vind het een mooi gedicht. Het zorgt voor een rustig gevoel, dit komt denk ik ook doordat het een beeld van de natuur weergeeft waar je even bij stil blijft staan.

Neoromantiek

Aart van der Leeuw: Najaar

Thema
Het verhaal gaat over Biondello, de schilder, die zijn leerlingen vrijaf geeft voor een oogstfeest. Als hij alleen thuis is, komt een oude vrouw, Veronica geheten, voor een zelfportret. Langzaam herkent hij zijn oude geliefde in haar, maar hij zegt niets. Aan haar had hij al zijn werken eigenlijk opgedragen. Zij doet tijdens het schilderen haar verhaal over hem en vroeger. Als zij weer weg is, bedenkt Biondello zich buiten dat hij de natuur wil schilderen en dat hij weer jong wil zijn met Veronica. Hij sterft echter als hij weer terug komt.

Waarom behoort dit verhaal tot de neoromantiek?
Het neoromantische van dit verhaal zit hem vooral in het verlangen van Boindello om weer jong te zijn en om de natuur weer te geven, maar hij blijft in dit verlangen steken, hij kan het niet waarmaken omdat hij sterft. Ook tijdens zijn hele leven verlangde hij eigenlijk terug naar Veronica, in elk schilderij zat een element van haar.
Ook neoromantisch is het feit dat hij de dood voelde aankomen, hij merkte het noodlot. Hij spreekt soms over de dood die aan het raam tikt etc. Ook de gedachte van het noodlot en het onvoorspelbare van de natuurlijke krachten speelden een belangrijke rol bij de neoromantiek.

Mening
De zinnen zijn heel lang en er worden heel veel beschrijvingen gegeven. Ik vind dat onhandig tijdens het lezen. Hele simpele en korte handelingen nemen lijken heel veel tijd in beslag te nemen. Er gebeurt niet echt veel belangrijks in het verhaal. Dit maakt het voor mij niet echt boeiend.

Nescio: Titaantjes

Thema
Koekebakker, de verteller, komt vaak met een aantal vrienden samen en dan praten ze hoe ze de wereld zouden veranderen, dat zij een revolutie op gang zouden brengen. Op een gegeven moment gaan ze uit elkaar, allen met hun taak en nog steeds het geloof in die revolutie. Als ze weer terug zijn, zoekt Koekebakker iedereen weer op en komt hij tot de conclusie dat alles nog bij het oude is, dat ze titaantjes waren, met zijn vijven, maar niets hebben bereikt.

Waarom behoort dit verhaal tot de neoromantiek?
De gedachte, het verlangen dat niet kan worden waargemaakt en de gevoelens spelen in dit verhaal een belangrijke rol, en maken het Neoromantisch. Koekebakker en zijn vrienden hoopten iets voor de wereld te kunnen betekenen, iets hieraan te kunnen veranderen, maar dit kunnen ze niet realiseren. Het noodlot, ook een kenmerk van de neoromantiek, liet dit niet toe. Koekebakker zelf geloofde ook niet in zijn verlangen: “Och, ik wist vooruit dat ‘t op niet veel zou uitloopen.”

Mening
Ik vind het een grappig verhaal omdat er een beetje een ironische sfeer heerst. Het is leuk dat Koekebakker en zijn vrienden ideeen hebben om de wereld te veranderen, maar eigenlijk op het eind niets hebben bereikt. Ze weten niet wat ze willen, ze weten alleen dat ze wat willen.

Symbolisme

J.A. dèr Mouw: Vier gedichten

Gedicht 1:
Thema
Een mens ziet een vis in het aquarium, en ziet dat het dier van binnen brandt. Zo drijft de gedachte in het hoofd van de dichter, en wie dit leest voelt het mysterie van de eeuwigheid.

Waarom behoort dit gedicht tot het symbolisme?
Dit is typisch symbolisch, omdat het visje in het aquarium als symbool wordt gesteld voor de gedachte in het hoofd van de dichter. Je kunt als het ware die gedachte lezen omdat hij hem opschrijft, en ook dit is symbolisch.
Ten tweede gaat zijn gedachte over de eeuwigheid en dus over een wereld naast die van ons, en ook dat is typisch voor het symbolisme. De dichter zoekt naar een andere werkelijkheid, die eeuwig is.

Mening
Ik vind dit een moeilijk gedicht. Je moet het echt een aantal keer lezen voordat je het een beetje begrijpt. Ik vind de symbolische link tussen de vis en de gedachte van de dichter mooi gevonden.

Gedicht 2:
Thema
De dichter geeft een aantal elementen in de natuur een symbool, een stijl: ’t aardappelveld is proza, ’t koornland is proza en andere elementen andere stijlen. De dichter uit hiermee zijn lof voor het literaire mozaïek.

Waarom behoort dit gedicht tot het symbolisme?
Dit gedicht is heel erg symbolistisch, de dichter geeft in het eerste stuk aan een aantal elementen een stijl uit de literatuur en uit hiermee zijn lof op “’t literaire mozaïek. Hij gebruikt dus symbolen en prijst daarmee de literatuur.

Mening
Gedichten vind ik altijd moeilijk om te lezen. Deze is vrij duidelijk. De dichter neemt dingen waar en vergelijkt deze met elementen uit de literatuur. Het is eens nieuw om op zo’n manier naar de natuur te kijken.

Gedicht 3
Thema
De dichter staat in de natuur en neemt allerlei kleuren en sferen waar, en hij doet zijn ogen dicht en waant zichzelf in sprookjesland, waar zijn jongenstijd herrijst.

Waarom behoort dit gedicht tot het symbolisme?
Ook in dit gedicht stikt het van de symbolen. Bijvoorbeeld onwerkelijk licht als symbool voor zijn lichaam dat in de natuur staat. Ook komt hier weer duidelijk naar voren dat de dichter zoekt naar een andere werkelijkheid, hij wil weer terug naar zijn jeugd, en doet dit in de vorm van een soort van sprookjesland.

Mening
Dit vind ik een vrij intens gedicht. De dichter heeft sterke emoties en brengt die heel goed op de lezer over. Je kunt je zo goed in zijn situatie inleven. Hij weet zich goed te verwoorden.

Gedicht 4
Thema
Het gedicht gaat over een klein lelijk eendje, dat eerst vrolijk door het water zwom maar daarna weggejaagd werd en ook nog werd bekogeld door een jongen. Toen hij groot was kwam hij drie zwanen tegen en zij dat die hem dood moesten prikken. Toen zag hij in het water dat hij ook een zwaan was. De dichter voelt zich ook zo.

Waarom behoort dit gedicht tot het symbolisme?
In dit gedicht staat het eendje symbool voor het gevoel van de dichter. Hij voelt zich net als het eendje in het verhaal. Dit is een symbolistische gedachte, omdat hij ook in een andere werkelijkheid geloofde, hij wilde dat wat hij dacht niet waar was en dat hij ook kon zien dat hij een “zwaan” was. Hij was niet tevreden met de werkelijkheid en schept in zijn verhaal een andere werkelijkheid.

Mening
De dichter herhaalt in het kort het verhaal over het lelijke eendje. Ik vind dit niet echt origineel. Hij voegt alleen op het laatste er iets aan toe waardoor het gedicht persoonlijk wordt. Misschien is het verhaal nu eenmaal een goede verwoording van zijn gevoelens en verzint hij daarom niet iets nieuws.

A. Roland Holst: De dood van Cuchulainn van Murhevna

Thema
Cuchulainn, de hoofdpersoon, wordt naar Schotland gestuurd om te leren vechten en ontmoet daar Aoife, en zij krijgen een verhouding. Na een tijd wordt hij weer teruggehaald, maar Aoife draagt zijn zoon. Deze moet achter hem aankomen als hij groot is zegt hij. In Schotland wacht hem de schone Emere, en Aoife hoort hiervan. Zij besluit Conloch naar Ierland te sturen, en deze raakt in gevecht met zijn vader. Cuchulainn versloeg zijn zoon, maar die riep nog: “Mijn vader!”. Cuchulainn herkende hem en wist dat Aoife dit gepland had. Concobar, de koning, liet hem tegen de zee vechten door een betovering, en Cuchulainn ging ten onder.

Waarom behoort dit verhaal tot het symbolisme?
Het symbolistische in dit verhaal zit hem als eerste in een aantal symbolen die in het verhaal voorkomen, zoals de gele gloed rond het hoofd van Cuchulainn, omdat hij van de zonnegod afstamt, en meer van dat soort dingen. Ook past het verhaal in de Keltische verhalen en zitten er veel onrealistische elementen in, die van het verhaal een andere werkelijkheid maken. Ook dit is symbolistisch.

Mening
Het symbolische karakter is goed te zien in dit verhaal. Je moet wel soms goed opletten wat de schrijver met het symbool bedoelt. Ik vind wel dat de hoofdpersonen nog al rare namen hebben dus die zijn een beetje lastig te lezen.