Analyse van de litteraire tekst: “De redevoering tot de hoofden van Labak” van Multatuli

Analyse van de litteraire tekst: “De redevoering tot de hoofden van Labak” van Multatuli De redevoering tot de hoofden van lebak is een fragment uit multatuli’s meesterwerk de “Max Havelaar of de koffieveilingen der Nederlandse Handelmaatschappijen”. Multatuli, Latijn voor “Ik heb veel gedragen”, is het pseudoniem voor Edward Douwes Dekker. Hij werd geboren te Amsterdam in 1820 en stierf in Ingelheim in 1887 en was al op een zeer jonge leeftijd betrokken met de Nederlandse koloniale politiek in Indonesië. Dit werk had als bedoeling kritiek te geven op de situatie van het Javaanse volk, een toenmalige Nederlandse kolonie. Maar het boek werd eerder gezien als een uitzonderlijke goed geschreven fictieve Roman. De Max Havelaar was dus voor een deel autobiografisch, en Havelaar, werd in het boek net als zijn auteur benoemd tot Assistent resident van de afdeling Batan-Kidoel op Java. Om deze redevoering beter te kunnen analyseren is het nodig het bestuurssysteem op Batan te schetsen en welke positie Havelaar eigenlijk had. De inwoner van Batan was grotendeels zeer arm en werd eigenlijk door twee bestuursorganen geleid: ten eerste de Nederlandse regering waarvoor hij één vijfde van zijn gepachte grond en één vijfde van zijn arbeid moest voorbehouden. Als je geen grond hebt moest je twee maand voor de staat werken.1 Ook werd het volk bestuurd door zeer lokale regenten, dit zijn leiders die al daar waren voor het Nederlands kolonisatie en die gerespecteerd en gevreesd waren door het volk. Ook voor hen moest het Javaanse volk een deel van hun arbeid en tijd afstaan. De combinatie van deze twee autoriteiten was volgens Multatuli voor de Javaanse boer teveel en in de redevoering spreekt hij tot de regenten om dat duidelijk te maken. Om de veel Multatuli-leken te verlichten over het karakter van Multatuli zullen we even uitweiden over zijn persoonlijkheid. Volgens vele Multatuli-kenners is Douwes Dekker ijdel charmant ambitieus en overmaats megalomaan. Hij gooit vaak geld door de ramen en hij is ook zeer arm geweest. Ik denk dat Multatuli houdt om moeilijke doelwitten te bereiken en hij zich overdreven aangeroepen voelt om zwakkere mensen te helpen. Men kan eigenlijk multatuli’s persoonlijkheid klasseren in degene van de romantici. Hij streeft naar een ideaal en meestal streeft hij tevergeefs. Hij hoopte zelfs de Javaanse bevolking te bevrijden van de tirannie van de regenten door een coup. Hij dacht de macht te grijpen met een legioen van 5000 vrijwilligers. Uiteindelijk waren het er tien, meestal vrouwen. Multatuli is ook een bekende parabelschrijver en dit voelt zich heel fel in de aan pak van Havelaars redevoering. De parabel heeft altijd hetzelfde schema. Eerst distantiëren we de lezer. Dit heeft als bedoeling dat het publiek zich helemaal nier betrokken voelt met het verhaal, dat hij denkt dat het niets met hem te maken heeft. Daarna komt het schokkende deel. Hierin stelt de lezer zich vragen en merkt dat er toch linken zijn met wat er verteld wordt. Daarna appelleert de parabel met een zedenles en roept de lezer om beter te gaan leven. Havelaar begint zijn redevoering met het aanspreken van de belangrijkste regenten in volgorde van belangrijkheid. Hij vergeet natuurlijk niet hu functie te vermelden. Hij heeft het eerst over het feit dat hij blij is benoemd te zijn op de post van assistent resident in Batan-Kidoel. Hij vlijt de hoofden door de te spreken over alle goede zaken in Batan-Kidoel. Dit eerste deel heeft als doel het publiek te verzachten en te distantiëren van de schokkende deel dat zal komen. Dit vermijdt ook dat het publiek zich defensief zou opstellen
Hierna komt het schokkende deel, waar hij ook hetzelfde schema overneemt.Havelaar zegt dat de bevolking van Batan arm is en dat er hiervoor redenen zijn. Die redenen gaat hij geven door eerst mogelijke oorzaken af te wijzen waarop de regenten geen macht hebben, zoals het weer of de slechte wil van Allah. Daarna geeft Havelaar de werkelijke redenen. De regenten hebben vele misslagen begaan waardoor de Javaanse boer zeer arm is geworden.Ook het schokkende deel werd dus in het begin verzacht. Uiteindelijk roept Havelaar in het appellerend deel de regenten om een betere politiek uit te voeren en minder te vragen aan het volk. Multatuli kan een zeer empatisch iemand genoemd worden omdat hij zich zeer zorgvuldig op het niveau van de regnten stelt en ook omdat hij termen gebruikt die zeer familiaar zijn aan zijn publiek. Zo gebruikt Havelaar de term Allah in plaats van God het opgekeerde had waarschijnlijk zeer opleggend overgekomen. De speech van havelaar springt vaak van toon: hier is hij streng en daar is hij weer zacht en respectvol. Door voortdurend van het ene naar het andere te springen houdt Havelaar zijn publiek attent. Over deze redevoering werd waarschijnlijk veel nagedacht maar het resultaat is er.Als Multatuli inderdaad deze redevoering gehouden heeft dan heeft hij de regenten een groot glas water geboden met de harde pil die zij door hem slikken moesten.