Onweer

6.7

Werkstuk door een scholier
4e klas havo | 2089 woorden
11 juli 2004
129 keer beoordeeld

6.7

129 keer beoordeeld

Taal

Nederlands

Vak

Natuurkunde

Hoofdstuk 1: Hoe ontstaat onweer?

Er zijn elektrisch geladen deeltjes die elkaar aantrekken om te kunnen ontladen. Ontladen is als bij elektriciteit twee verschillende ladingen (+ en -) bij elkaar komen. Nadat ze zich ontladen hebben zijn ze niet meer positief of negatief, maar neutraal. Die ontlading gebeurt via een grote vonk, de bliksemflits. Een bliksemflits is meestal 5 á 6 kilometer lang, maar je ziet altijd maar een deel van de flits. Bij een horizontale ontlading kan de flits wel 100 kilometer lang. De bliksem heeft een snelheid van meer dan 100.000 kilometer per uur en is ongeveer 2.5 centimeter dik. De meeste ontladingen gebeuren in de wolk zelf of tussen een aantal wolken, daarom zie je de bliksem vaak niet. Dat noemen we weerlichten. De elektriciteit in een wolk zoekt vaak de kortste weg. Meestal is een blikseminslag dan ook op een hoog punt, een hoge boom bijvoorbeeld.

Afbeelding 1: de bliksem

De donder is vaak een hard geluid. De donder ontstaat door de grote hitte van de bliksem, daardoor zet de lucht zo snel uit dat hij eigenlijk ontploft. Als de onweer ver weg is word het geluid vervormd, je hoort dan alleen maar gerommel. Is de onweer dichter bij dan hoor je wel een harde knal. De donder en bliksem ontstaan op precies hetzelfde moment, maar je zult ze nooit tegelijk zien en horen. Dat komt doordat ze een verschillende snelheid hebben. Licht reist een miljoen keer sneller dan het geluid. De bliksem zie je dus meteen, de donder een tijdje later.

Hoofdstuk 2: Welke soorten onweer zijn er?

Er bestaan een aantal soorten onweer:
· warmte onweer, dit soort onweer komt vooral voor in de zomer, aan het einde van een warme dag.
· Front onweer, deze soort komt in alle jaargetijden voor. Dit soort onweer hoort bij en weersverandering. Je hebt een warmtefront en een koufront, zo’n front is een scheiding tussen een laag koude en een laag warme lucht.

Ook zijn er een aantal verschillende soorten bliksems:
· de gevorkte bliksem, dit is de meest bekende soort bliksem. Het lijkt op een soort boom met allemaal vertakkingen.

afbeelding 2: de gevorkte bliksem
· De bandbliksem, deze is breder dan de gevorkte bliksem. Hij is een beetje opzij geduwd door de wind. Een bandbliksem bestaat in feite uit meerdere bliksemflitsen tegelijk.
afbeelding 3: de bandbliksem.

· De parelsnoerbliksem, deze lijkt opgedeeld te zijn uit een aantal oplichtende stukjes. Deze bliksemsoort is erg zeldzaam. Hoe deze bliksem precies ontstaat is nog niet bekend.
· De bolbliksem, deze is nog nooit door weerdeskundigen waargenomen. Het is een vurige, lichtende bol de door de lucht ‘vliegt’. Er zijn geruchten over deze bliksemsoort dat hij over straat en door huizen kan tollen, maar of ze waar zijn is niet bekend.

afbeelding 4: de bolbliksem.

· De raketbliksem, ook deze bliksem komt weinig voor. Bij deze bliksemsoort zie je geen echte bliksem flitsen, maar strepen in de lucht die langzaam achter elkaar langs schieten.
· Weerlicht, dit is een bliksemflits in de wolken. Je kunt daarom de bliksem zelf niet zien maar je ziet wel dat de lucht ineens fel oplicht. Weerlicht wordt ook wel vlakke bliksem genoemd.

afbeelding 5: een weerlicht

Hoofdstuk 3: Wat is de bolbliksem?
Een bolbliksem heeft iets weg van een UFO: er zijn ooggetuigen genoeg, maar een wetenschappelijke verklaring is er niet. Een bolbliksem zie je alleen bij onweer, vooral als het onweer zwaar is. Als dichtbij de bliksem inslaat, blijft soms seconden lang een helder oplichtend object zichtbaar. Wat we van het verschijnsel weten, weten we door de verslagen van ooggetuigen. Na vrijwel elk onweer krijgt het KNMI meldingen van bolbliksems. De meeste verklaringen vertellen iets over de baan en de kracht van de bolbliksem. De grootte van een bolbliksem is ongeveer de grootte van een tennisbal en soms even groot als een voetbal. Vaak wordt de bolbliksem gezien langs hoogspanningskabels of een dakgoot. Soms zweeft de bolbliksem door een straat. Meestal dooft de bol zonder schade aan te richten. In de zeldzame eindigt de bolbliksem met een explosie. Er is ooit een melding geweest over een bolbliksem die in een regenton terecht kwam, het water begon meteen te koken! Bolbliksems kunnen ook een huis binnendringen, er zijn meldingen gedaan van bolbliksems die via een schoorsteen, deur of raam binnenkwamen. Er zijn zelfs meldingen gedaan van bolbliksems die binnenkwamen via gesloten ramen, soms met schade en soms zonder schade. Als het echt waar is dat de bolbliksem via gesloten ramen naar binnen kan, zou dat betekenen dat de bolbliksem een soort elektronenwolk is. Toch kan dat niet waar zijn, omdat een elektronenwolk niet seconden lang kan blijven bestaan. De meeste waarnemingen zijn gedaan in een paar seconden onder gevaarlijke omstandigheden. Metingen of duidelijke foto’s van een bolbliksem bestaan ook niet. De laatste jaren gaan steeds meer wetenschappers zich interesseren in de bolbliksem, er is zelfs al een aantal keren geprobeerd een bolbliksem kunstmatig op te wekken, maar dat is nog niet gelukt.
afbeelding 6: De draden clusteren samen tot donsachtige ballen
Sommige deskundigen twijfelen of de bolbliksem wel echt bestaat. Het zou kunnen zijn dat het hier gaat om gezichtsbedrog en dat het hier gewoon over een normale blikseminslag gaat, waarbij het beeld een aantal seconden op ons netvlies blijven staan.

Hoofdstuk 4: Hoe vaak komt onweer voor?

In Centraal Afrika en Florida komen jaarlijks de meeste bliksems voor. Dat blijkt uit de satellietmetingen van de NASA, die ze in kaart hebben gebracht. Door de warmte stijgt de lucht daar sterk waardoor er makkelijk buien ontstaan. De landen rond de evenaar hebben het vaakste last van een onweersbui: Bogo (dat ligt op het eiland Java) heeft er in sommige jaren dagelijks mee te maken.

In Nederland onweert het ongeveer 25 dagen per jaar, het meest in het binnenland. Bepaalde delen van ons land hebben soms dagen achter elkaar onweersbuien, maar over een langere termijn kun je bijna geen verschil zien tussen de verschillende gebieden in Nederland. Dat lukt alleen maar als je gaat kijken naar plekken die ongeveer op honderd kilometer afstand liggen van elkaar. Zo heeft de kust van Nederland ongeveer 20 dagen per jaar onweer terwijl het bij Antwerpen en het Gooi ongeveer 30 dagen onweert.
Op een kleine afstand van de kust neemt de onweersactiviteit heel snel toe. Dat komt omdat daar ’s zomers bij het binnen komen van minder warme lucht de buienvorming vaak pas landinwaarts goed op gang komt. In het najaar en in de winter kun je de meeste onweersbuien juist bij de zee vinden: doordat de zee relatief warm is ten opzichte van de lucht. Doordat het de laatste jaren steeds warmer word ontstaan er in de winter steeds meer onweersbuien, in de zomer is weinig verandering te zien. Ook in de buurt van heuvels en bergen kun je veel onweersbuien vinden, maar omdat de hoogteverschillen in Nederland zo klein zijn hebben we daar weinig last van.
In Europa zijn wel voorkeursgebieden voor onweer te vinden. Dat zijn vooral de berggebieden omdat bergen de ontwikkeling van onweerswolken stimuleren. Hoog in de bergen onweert het door de kou juist minder. Onweersnesten zijn er in het Alpengebied, vooral aan west- en noordkant van de berg, waar de lucht tegen de hellingen opgaat en de buienvorming wordt bevorderd. Verder zijn het zuidwesten van Frankrijk, het noorden van Spanje en ook landen als Tsjechië, Hongarije en Kroatië gevoelig voor onweer. Hier wordt op meer dan 30 dagen per jaar onweer gehoord en vaak is dat dan ook nog zwaar onweer. Weinig onweer, op zo'n 3 tot 5 dagen per jaar, kun je vinden in Ierland, West-Engeland en delen van Scandinavië. Meer landinwaarts in Groot Brittannië, Zweden en Finland wordt jaarlijks op ongeveer 10 dagen onweer gehoord. Zeldzaam is onweer in IJsland, waar het gemiddeld op slechts 1 dag per jaar onweert. In de koude poolstreken onweert het niet.

Hoofdstuk 5: Wat kun je het beste doen tijdens een onweersbui?

Als je binnen bent:
Als je binnen zit en het begint te onweren moet je nog wel oppassen, want ook binnen kan de bliksem schade aanrichten. Bliksem raakt soms een elektriciteitskabel, zo kan de televisie opgeblazen worden of houden elektrische apparaten ermee op. Je kunt dit wel voorkomen: haal gewoon alle stekkers uit het stopcontact en de kabel uit de tv. Wanneer je onder de douche staat en het begint te onweren kun je er beter onderweg komen, bliksem kan wel eens een waterleiding raken. Wel ben je binnen veiliger dan buiten.

Als je buiten bent:
Vroeger gebeurde het regelmatig dat mensen geraakt werden door een bliksemflits als ze buiten waren. Dat kwam toen vooral doordat ze allemaal op het land werkten. Als er dan een onweersbui ontstaat kun je niet snel even ergens gaan schuilen. Mensen dus het hoogste punt in het open veld, daardoor waren ze een makkelijk punt voor de bliksem om te raken. Als je geraakt word door een bliksem is dit nog niet gelijk dodelijk, sommige mensen raken alleen bewusteloos. Als je toch in een open veld staat tijdens een bui kun je het beste op je hurken gaan zitten met je voeten naast elkaar (je moet je voeten vlak naast elkaar zetten, want wanneer je dit niet doet word de spanning tussen je benen te groot doordat de aarde ook elektrisch geladen wordt.) en leg ten slotte je hoofd tussen je knieën.
afbeelding 8: de houding tijdens onweersbui.

Als je aan het fietsen bent en je komt onverwachts in een onweersbui terecht kun je het beste direct van je fiets af stappen. Je fiets is namelijk van metaal en dat trekt de bliksem aan. Je moet je fiets op de grond leggen en op een afstand van minstens 10 meter gaan staan. Ook moet je tijdens een onweersbui niet onder een boom gaan schuilen. De boom is vaak het hoogste punt bij jou in de buurt, je kunt hierdoor geraakt worden door een indirecte blikseminslag. De bliksem slaat dan in in de boom en raakt via de grond jou. Ook is een sportveld een erg beruchte plek. Er staan daar vaak hoge (metalen) lichtmasten, ook hier kun je het beste ver vandaan blijven. Een plek waar je wel veilig bent is de auto, de auto is dan wel van metaal, maar hij is zo gebouwd dat wanneer de bliksem inslaat de elektriciteit via de buitenkant van de auto naar de aarde geleid wordt. Als je midden in een stad zit ben je wel veilig, omdat je dan niet snel het hoogste punt bent, wel is het verstandig om alsnog naar binnen te gaan als dat mogelijk is.

Conclusie

Onweer ontstaat doordat elektrische deeltjes elkaar aan trekken om te kunnen ontladen. Nadat ze bij elkaar zijn gekomen zijn ze niet meer positief of negatief maar neutraal geworden. De ontlading gebeurt via een grote vonk, de bliksemflits. De donder ontstaat door de hitte van de bliksem. Als het onweer ver weg is, word het geluid vervormd en hoor je alleen maar gerommel. Is de onweer dichter bij dan hoor je een harde knal. Doordat de donder en de bliksem niet dezelfde snelheid hebben zie je de bliksem eerder dan dat je de donder hoort. Er bestaan een aantal soorten onweer, warmte en front onweer. Ook bestaan er verschillende soorten bliksems, de gevorkte bliksem, de bandbliksem, de parelsnoerbliksem, de bolbliksem, de raketbliksem en het weerlicht. Onweer komt het meeste voor op Bogo (dat ligt op Java) en in Nederland hebben we gemiddeld 25 onweersdagen en in de koude poolstreken onweert het helemaal niet. Tijdens een onweersbui kun je het beste gewoon naar binnen gaan. Je moet vooral niet onder een boom gaan staan, bellen, in bad gaan, afwassen en op een open veld gaan staan. Verder kun je de meeste dingen gewoon blijven doen. Een bliksemsoort waar bijna niemand iets over weet is de bolbliksem. Het is een bliksem die ongeveer net zo groot is als een tennisbal en die je ongeveer 15 seconden kunt zien. De bolbliksem kan weinig schade aanrichten. De meeste schade die je hebt komt door de blikseminslag.