Holst: the planets

1) Keuze van Cd: Mijn keuze ging uit naar een Cd van Gutavus Theodoro Holst. Op deze Cd wordt zijn eerste echte grote werk voorgesteld: The planets. Het uitvoerende orkest is CSR Symphony Orchestra. 2) Biografie Componist: Gutavus Theodoro Holst
Hij werd geboren op 19 september 1874 en werd opgevoed in een familie waar muziek een groot deel van hun leven inpalmde. Zijn vader was een Zweedse pianist en zijn groot- en overgrootvader waren allebei componisten. Holst studeerde aan the Royal College of Music in Londen waar hij zijn muzikale carrière voortzette als trombonist. Eerder al studeerde hij piano maar daar kwam verandering in toen hij getroffen werd door een zenuwziekte die het voor hem onmogelijk maakte om naar behoren te kunnen presteren. Tijdens zijn jeugd reisde hij vooral naar het Oosten waar hij zijn interesse ontdekte voor Religie vooral in de Hindoe gebruiken. Hij nam ontslag als beroepsmuzikant en ging een andere weg op met het onderwijzen. Uiteindelijk werd hij in die scholen hoofd van de afdeling muziek, waar hij de smaak weer te pakken kreeg om opnieuw een deel van zijn vrije tijd te besteden aan muziek. De nog steeds jonge Gustav volgde, op aanraden van zijn vader, een cursus compositielessen. En met succes. Gustav Holst groeide uit tot de belangrijkste Engelse tijdgenoot van Ralph Vaughan Williams. Holsts carrière als componist ging echter ook niet over rozen. Het heeft tot na de Eerste Wereldoorlog geduurd voordat hij zich met zijn composities enig aanzien had verworven. Omdat hij ook vast benoemd was in school als muziekdocent bracht met zich mee dat hij alleen in de weekends en in de maand augustus tijd had om zich aan zijn artistieke gaven te wijden. Elke week moest hij zijn muzikale invallen bewaren tot zijn vrije zaterdag, hetgeen zijn sporen naliet in zijn productiviteit. Vlak voor de Eerste Wereldoorlog begon Holst zich intensief met de astrologie bezig te houden. Hij was gefascineerd door de enorme afstanden in het heelal, door de symbolische betekenis van de planeten en door de invloed daarvan op de mens. Hieruit ontstond het idee om een orkestsuite te componeren waarin het karakter dat aan elke planeet wordt toegekend, in klanken wordt weergegeven. Hij componeerde voorts andere orkest- en koorwerken, vele daarvan op religieuze teksten, kamermuziek, liederen, balletten en opera's. Zijn vroege werken zijn romantisch, zijn latere gematigd modern. Behoort tot de belangrijkste Britse componisten van zijn tijd. 3) Uitgevoerde werken + Eigen mening Algemeen: Op de Cd staat Holsts bekendste werk: The Planets. De suite heeft zeven delen die elk op één van de toen bekende planeten zijn geïnspireerd (Pluto,ontdekt in 1930, ontbreekt). De suite beschrijft niet zozeer de natuurkundige kant van de planeten, maar meer hun astrologische en mythologische connecties met het leven op aarde. Waarom ik voor deze Cd precies koos was omdat er zoveel afwisseling in voorkomt. Het is heel aangenaam om naar te luisteren en het roept veel beelden in je op. De componist Holst zei me voor ik dit werk maakte niets. Ik vind het dan toch wel plezant om een werk van hem te leren kennen. En deze eerste kennismaking smaakt zeker naar meer. Instrumentaal komen heel wat verschillende instrumenten om beurt aan bod. Zij vertolken telkens een hoofdrol. Toch worden gelijkaardige gevoelens telkens door dezelfde groepen weergegeven. Zo spelen de lichtere houten telkens weer de vrolijke passages en vinden wij de eerder zwaarmoedige delen bij de grotere kopers en strijkers terug. De scherpe kopers nemen dan weer de meer agressieve delen voor hun rekening.
Deel per deel: In Mars, The Bringer of War, schetst Holst de duistere krachten van het geweld. Engeland stond in 1914, toen Holst dit eerste deel van de suite voltooide, aan de vooravond van een verschrikkelijke oorlog. De oorlog was nog geen feit maar de dreiging ervan heeft Holst weergegeven. Het deel opent met een stampend ritme waarmee hij 'de stupiditeit van de oorlog' wilde aangeven. Het meest opvallende hierbij is dat de mars niet in een vierkwarts- maar in een vijfkwartsmaat is gezet. Er kan onmogelijk op gelopen worden. De muziek verklankt wel de oorlog maar niet de bijbehorende soldatenmars. Er werd ook gebruik gemaakt van Strauss-achtige, maar ook Ravel-achtige elementen. De muziek van dit eerste deel kan zo gebruikt worden voor science fiction-films als Star track of Star Wars, (misschien is dat ook wel gebeurd) zo beeldend en effectvol is zij. De sequensachtige figuren die steeds een toon hoger worden herhaald werken zeer effectief als dreigend en spanning oproepend. Het is een heel sinister deel waarin je echt rillingen over je rug voelt. Toen ik deze CD voor het eerst beluisterde dacht ik onmiddellijk aan de Star Wars cyclus die toen in episodes werd uitgezonden op TV. De middelen die Holst gebruikt om zijn beelden en stemmingen uit te drukken zijn bijna voor de hand liggend eenvoudig, maar door de grote afwisseling en verscheidenheid in klankkleur en de verschillende manieren waarop de componist deze middelen inzet doen ze niet banaal aan en blijven ze boeien. Een zeer groot contrast met Mars vormt Venus, The Bringer of Peace. Venus, de vredelievende, de godin van de liefde brengt ons naar een totaal andere wereld, de wereld van de volmaakte vrede. Hierbij schetst Holst zeer ingenieus de grote afstand die ons 20ste-eeuwse mensen scheidt van deze ideale vrede. De vreedzaamheid wordt uitgedrukt met een kalme hoornsolo en fluiten, maar door de bijna koele, transparante instrumentatie en de afwisseling in (pastel-)kleuren wordt het nooit zoetig of sentimenteel. Ik vind dat dit deel eerder aanzet tot mijmeren. Mercurius, The Winged Messenger, de gevleugelde boodschapper, is één en al snelheid. Holst beeld de bode van de goden uit in passages waarin lichtvoetigheid centraal staat en de blazers elkaar hun snelle figuren doorgeven als in een estafette. Het roept ook beelden op van snelle zwaluwen en fladderende vlinders. Het is heel luchtig en alles loopt er op wieltjes. Ik vind dit zelf een van de betere delen. Het zou ook hel geschikt zijn om er een choreografie op te zetten voor een balletgroep. Energieke Jupiter straalt een sfeer van optimisme en vooruitgang uit. Het is The Bringer of Jollity een en al vreugde en vrolijkheid. Holst betitelde hem als "een gezellige dikkerd" die van deze wereld geniet. Het stuk begint vlot en sprankelend. Het statige middendeel is een nobele en roerende melodie uit de suite. Als ik dit deeltje hoorde klonk het mij toch bekend in de oren. Onze lokale harmonie had het reeds in een bewerking voor harmonie en fanfare gebracht op een van haar concerten.Dit is, volgens mij, het mooiste deel. De vaart wordt plotseling onderbroken door een hymneachtige, plechtige melodie. Saturnus, the Bringer of Old Age, door Holst zelf het beste deel gevonden, doet niet echt verlangen naar de ‘oude dag’. Het werk beeldt het onafwendbare proces van het ouder worden uit. Ouderdom en vergrijzing, eenzaamheid en angsten belagen de oude mens. Monotoon en triest klinkt de muziek en een eindeloze stoet stramme in het leven teleurgestelde oude mensen trekt aan je oog voorbij. Na protest tegen het onvermijdelijke volgt de berusting: de leeftijd brengt ook zegeningen met zich mee, waarmee de muziek terugblikt op Venus, die volmaakte vrede bracht. Ik vind, in tegenstelling tot Holst zelf dat dit niet het mooiste deel is maar wel een van de mindere. Maar zijn bedoeling om aan te tonen hoe het is om ouder te worden heeft hij wel heel goed aangebracht. Gelukkig wordt alles weer gerelativeerd door de humoristische en goed gehumeurde muziek van Uranus, The Magician. De kosmische tovenaar, tracht de wereld en de duistere krachten te bezweren, maar tevergeefs. Ondanks herhalingen van de bezweringsformule blijft de wereld een chaos. Er zijn ook passages waarin de fagot als het ware een lange neus trekt naar de sombere beelden van het vorige deel. Verschillende zaken worden zeer scherp gesteld. Neptunus, The Mystic is geheimzinnig en ondoorgrondbaar. Een haast onaards vrouwenkoor en mystieke klanken doen de tijd voortgaan en laten het leven wegebben. Met deze eindeloosheid besluit Holst deze fantastische compositie. Het sluit de bonte mengeling van sferen en stemmingen af. Het is een van de kalmste stukken ooit geschreven. 4) Gebruikte bronnen: - internet; - het Cd-hoesje