Amerikaanse presidentsverkiezingen 2000

Amerika kent een decennialange traditie van een tweepartijenstelsel. Wie waren de kandidaten voor beide partijen, wat waren hun achtergronden en welke verwachtingen voor de verkiezingen had men? En hoe chaotisch verliepen de verkiezingen in Florida? 1 George Walker Bush 1.1 Korte biografie Bush is geboren in 1946. Zijn grote droom was honkballen. Hij wilde professional worden maar besloot dit uiteindelijk toch niet te doen, toen bleek dat hij toch aanmerkelijk minder aanleg voor het spelletje dan zijn vader. Bush was piloot bij de Amerikaanse luchtmacht van 1968 tot 1973. In 1977 ontmoette Bush zijn vrouw Laura Welsch waarmee hij binnen drie maanden ging trouwen. Uit hun huwelijk zijn twee dochters voortgekomen. In 1978 deed Bush een gooi naar een zetel voor het Huis van Afgevaardigden maar verloor van zijn Democratische opponent. Na dit verlies begon Bush een eigen oliebedrijf. In 1987 was Bush een van de adviseurs van zijn vader voor de verkiezingen. Nadat dit achter de rug was kocht hij met anderen de Texas Rangers op. Tot 1994 was hij manager van deze honkbalclub. In 1994 werd Bush gekozen tot gouverneur van de staat Texas. Hij was ook nog de eerste gouverneur die na een termijn van 4 jaren opnieuw werd gekozen. Dit had hij mede te danken aan de Latijnse en zwarte bevolking. Deze twee groepen hebben normaliter een voorkeur voor de Democraten maar met Bush als gouverneur was dat dus kennelijk anders. Bush heeft als gouverneur de kwaliteit van het onderwijs in de staat Texas aanzienlijk verhoogd. Bush is voor een sterk leger, belastingverlaging voor iedereen en hij wil de zorg voor iedereen bereikbaar maken.
1.2 Verwachtingen voor de verkiezingen De Republikeinse kandidaat voor de presidentsverkiezingen zou het een stuk lastiger gaan krijgen dan zijn Democratische opponent. Dat was de algemene gedachte, zelfs binnen zijn eigen partij. Het was namelijk George W. Bush die omstreden was vanwege zijn harde aanpak en omstreden beslissingen waar het gaat om het verlenen van gratie of juist het bekrachtigen van doodstraffen in zijn staat Texas. De staat, waar Bush als gouverneur werkzaam was, was koploper in het ten uitvoer brengen van de doodstraf. Het leek bijna lopende band werk. Sommige beweerde zelfs dat Bush maar 15 minuten nodig had om te beslissen of een gratieverzoek moest worden gehonoreerd. Ook zou hij een slechte debater zijn volgens ingewijden en van bijvoorbeeld de buitenlandse politiek wist hij al helemaal niets. Nu was het altijd al zo dat de Republikeinen wat minder in de buitenlandse politiek geïnteresseerd waren dan de Democraten maar Bush kreeg zelfs tijdens de race op het presidentschap nog les omdat hij geen tien belangrijke personen kon opnoemen uit het Midden-Oosten. Al met al reden genoeg om ervan uit te gaan dat Bush het erg zwaar zou gaan krijgen tegenover Al Gore die al die kennis wel in huis had en die kon teren op de afgelopen 8 jaren die het Amerika voor de wind ging. Het pakte heel anders uit. Bush bleek een perfecte debater te zijn. Tijdens de eerste twee ontmoetingen met Al Gore was Bush beduidend beter dan zijn opponent die overkwam als leraar. Bush bleek zich te profileren als een waar leider. Hij geen vrijwel moeiteloos door de debatten heen. Op een enkele uitzondering na ging het hem makkelijk af. 2 Albert Gore 2.1 Korte biografie Al Gore werd op 31 maart 1948 geboren en groeide op in Washington D.C. Vader Gore zat toen al in het Huis van Afgevaardigden voor de staat Tennessee. Op de middelbare school was Gore een uitblinker in zowel sport als studie. Bij de diploma uitreiking ontmoette hij Mary Elizabeth Aitcheson. In 1969 trouwde hij met haar. Zijn hele leven was omringd door politiek. Buiten schooltijd kwam Al Gore in aanraking met allerlei belangrijke personen uit de politiek. De grootste reden daarvan was natuurlijk zijn vader die al in de politiek zat. Na de middelbare school belande Gore op de Harvard University waar hij cum laude afstudeerde in politicologie. Tijdens deze periode zette Gore zijn eerste stappen op het politieke toneel als vrijwilliger voor de Democratische presidentskandidaat. Echter in 1969 werd Gore opgeroepen voor zijn militaire plicht, namelijk het land dienen in Vietnam. Hij had hier geen zin en was tegen de oorlog echter indien hij zou weigeren was de kans om herkozen te worden voor zijn vader erg klein. Mede om zijn vader politiek boven water te houden besloot Gore dus toch de dienstplicht te vervullen. In 1971 ging Gore naar Nashville om er als journalist te gaan werken en een studie in de rechten te volgen. Politiek gezien boekte Gore voor het eerst succes in 1976. Hij werd toen gekozen als lid van het Huis van Afgevaardigden voor de staat Tennessee. De winst had hij natuurlijk niet in de laatste plaats te danken aan zijn naam. Hij was toen 28 jaren jong. Hij werd vervolgens vier keer herkozen op die positie en in 1984 werd hij Senator. In 1992 werd Gore door Bill Clinton gevraagd als vice-president. En als rechterhand van Bill Clinton zou Gore tot het jaar 2001* vice-president blijven. Hij liet zich tijdens zijn vice-presidentschap zien als een bekwaam politicus. Gore had van veel zaken verstand en wist vrijwel altijd hoe de vork in de steel zat. Op het gebied van milieu was Gore een echte voorvechter voor het terugdringen van CO2 in de lucht. Hij kreeg al snel de bijnaam \'Ozon man\'. 2.2 Verwachtingen voor de verkiezingen Zijn kwaliteiten als vice-president maakte Gore de logische opvolger van Bill Clinton, als Democratische presidentskandidaat, tijdens de verkiezingen van 2000. Het zou een makkie moeten worden. Er was onder het bewind van Clinton een welvaart die tot recordhoogte steeg, de werkloosheid was nog nooit zo laag geweest en de economie bloeide als nooit tevoren. En wat een geluk zou hij hebben toen bleek dat de zoon van George Bush sr. zijn belangrijkste opponent zou zijn. Bush was een man die zijn rijkdom had vergaard in de olie industrie. Zijn kennis van de buitenlandse politiek was ronduit triest. De omstreden executies in de staat Texas, die onder het bewind van Bush groteske vormen aannam, zou volgens insiders als voordeel voor Gore werken. 3 Election day: 7 november 2000 3.1 Opmerkelijk Florida Op 7 november 2000 gingen konden alle stemgerechtigde Amerikanen naar de stembus. In de meeste staten was én door de jarenlange traditie én door de exit-polls al vrij snel een beeld van welke kandidaat welke staten voor zich zou krijgen. Maar in Florida was iets buitengewoon merkwaardigs aan de hand. De twee belangrijkste kandidaten Bush en Gore gingen namelijk gelijk op. In eerste instantie hadden de media gemeld dat Bush gewonnen had in Florida, en dus net genoeg kiesmannen bij elkaar had om een benodigde meerderheid (nl. 270 kiesmannen) te halen voor een landelijk winst. Gore had namelijk 262 kiesmannen, Bush 251. Degene die de 25 kiesmannen van Florida zou krijgen zou daarom automatisch winnaar worden. Toch moesten zij deze uitslag intrekken. Het verschil was slechts enkele honderden stemmen op 6 miljoen stemmen.
3.2 Telefoongesprek Bush - Gore “Terwijl in de verkiezingsnacht van 7 op 8 november 2000 de champagneflessen al waren geopend in huize Bush, Austin Texas, draaiden de stemmentelmachine nog op volle toeren in zuidoostelijke staat Florida nog druk stemmen geteld. Eerder die avond hadden de nieuwszenders nog bericht dat ‘Florida naar Gore ging’ en hij dus de verkiezingen met de meeste kiesmannen gewonnen zou hebben. Toch moesten de media deze uitslag verbeteren. Florida was voor Bush. Eindelijk was er wraak genomen voor de nederlaag die Bush sr. leed in 1992. Ook deze uitslag moest de volgende dag worden ingetrokken. Florida was “too close to call”, zoals Gore telefonisch berichtte aan de Bushies. Bush had verbijsterd gereageerd. Besefte Gore dan niet dat zijn broer gouverneur van Florida is? Hij die iedere uithoek van Florida kent, zit al uren achter de computer om de stemresultaten in de districten te bestuderen. “Mijn kleine broertje zegt dat het voorbij is”. “Ik denk niet dat dit iets is wat uw kleine broertje beslist”, had Bush laconiek gezegd.” naar: “Deadlock”, Washington Post 3.3 De uitslag (exclusief Florida) (afbeelding te bekijken op: http://www.nrc.nl/W2/Lab/AmVerkiezingen/uitslag001113klein.gif) 4 De nasleep: Florida Even had het erop geleken dat Bush en z’n maatjes een overwinning hadden bereikt. Maar toen bleek: 1. dat beide partijen zó dicht bij elkaar zaten, 2. dat er ongelooflijk veel blanco stemmen geteld waren door de stem computer, veel meer dan voorheen gebruikelijk was, 3. dat Pat Buchanan van de Reform Party veel meer stemmen had gekregen dan iedereen – incluis hijzelf – had verwacht omdat het vakje van Gore wel erg dicht stond bij die van Buchanan, toen begonnen er vanuit de Democratische hoek stemmen op te gaan dat er herteld moest worden. (De advocaten van) Al Gore ging(en) in beroep bij het Hooggerechtshof (Supreme Court) van Florida. De rechters van dit hof beslisten dat er in vier districten handmatig herteld moest worden. Toen bleek dat voor het hertellen van de stemmen enkele weken tijd onvoldoende was, vroeg Gore een verlenging van twaalf dagen. Bush’s advocaten gingen in beroep bij het federale Hooggerechtshof te Washington. Zij oordeelde dat het hof van Florida geen duidelijke gronden had gegeven voor zijn beslissing de termijn voor handmatige hertelling met twaalf dagen te verlengen. De zeven rechters van Florida moeten nu hun werk overdoen. Het was echter maar de vraag of de zaak dan opnieuw naar de hoogste rechters in Washington terug zou gaan aangezien er een kans bestond dat het hof in Florida zich in het herschrijven van het vonnis uitsluitend zou gaan funderen door de twee conflicterende bepalingen in de verkiezingswet van Florida te interpreteren. Door iedere verwijzing naar een grondwettelijk recht te vermijden, zou het Gore-gezinde Hooggerechtshof van Florida de Bush-advocaten geen mogelijkheid bieden een federaal argument aan te grijpen om opnieuw het landelijke Hooggerechtshof in te schakelen, dat in het algemeen pro-Republikeins oordeelt omdat 5 van de 9 rechters Republikeins zijn. Het hof had echter een ander oordeel dan het hooggerechtshof de keer ervoor. Zij besliste dat een hertelling en verlenging daarvan niet gerechtvaardigd was. Hij liet geen argumenten van Gore onweerlegd. Bovendien was hij niet gevoelig voor het centrale argument van Gore dat het ongebruikelijk hoge aantal door de machine als \'blanco\' aangemerkte stemmen in enkele kiesdistricten een herbeoordeling met de hand rechtvaardigt. Rechter Sauls zei dat de Gore niet had aangetoond dat de hertelling van 14.000 \'blanco\' stemmen het resultaat in Florida ingrijpend zou veranderen. Ook juridisch veegde hij de stellingen van eisers van tafel. Gore\'s advocaten dienden onmiddellijk hoger beroep in bij het Florida Supreme Court. Het juridische getouwtrek ging nog enige tijd door tot dat op Zaterdag 9 december 2000 vijf van de negen federale opperrechters de handmatige hertelling van \'blanco\' stemmen in Florida tot stilstand brachten. Bush was de nieuwe president van de Verenigde Staten.