Zelfdoding en het christelijk geloof

inleiding
Als je naar een gemiddelde soapserie op televisie kijkt lijkt het wel of niets makkelijker is dan doodgaan. Leven is moeilijk (meestal), maar als het je allemaal te veel wordt, heb je altijd nog de uitweg die in je medicijnkastje ligt. Je pakt gewoon het eerste de beste potje met pilletjes, schrijft een mooie dramatische brief, zakt weg in een comfortabele fauteuil slikt ze door met een glas whisky en klaar is kees. Zo simpel, alsof het niks is. Nou is het wel zo dat inderdaad in soaps mensen vaak 'gered' worden, maar dat komt meestal omdat ze dat aan zichzelf te wijten hebben. Ik weet dat voor veel mensen zelfmoord een schokkend onderwerp is, moeilijk soms (voor mijzelf bijvoorbeeld). Toch denk ik dat het goed is om er meer vanaf te weten, zodat áls je het doet, je het goed doet. Dat je niet je hele leven in een rolstoel, blind en doof en verlamd, hoeft door te brengen omdat je dacht dat je wel doodging van een 'medicijnkastjescombinatie'. Zie het hoofdstuk over de cijfers. U weet natuurlijk al waarom ik dit onderwerp heb gekozen. Mijn vader heeft vorig jaar, vorige eeuw, 13 februari 1999 besloten dat hij niet meer wilde leven. Ik heb veel, mateloos veel respect voor hem en zijn beslissing om te gaan. Hij is tien jaar geleden al een keer bijna in de Aa gesprongen. Maar hij heeft nog tien jaar doorgezet. Hij kon het niet over zijn hart verkrijgen zijn vrouw met 3 kleine kinderen te laten zitten. Maar in 1999 waren we niet klein meer en wist pap dat hij echt niet meer verder kon. Daarom ging hij weg, voornamelijk om ons te ontlasten. Ik mis hem erg en dit werkstuk maakt het me ook niet veel gemakkelijker, ik heb al een paar keer huilend achter de computer gezeten. Maar ik doe mijn best. In deze scriptie ga ik de antwoorden (proberen te) zoeken op een aantal vragen oa: Hoe en wat is zelfdoding nou precies? Staat er in de bijbel een verhaal waarin een bijbelfiguur zichzelf dood wil hebben en daardoor in de hel terechtkomt? Kom je volgens Christenen wel in de hel als je een eind aan je leven maakt? Hoeveel zelfdoding komt er nou werkelijk voor in Nederland? De cijfers
Dit plaatje laat precies zien wat veel mensen doen als ze het woord zelfdoding horen. Hard weglopen. Daar hebben nabestaan-den helemaal niets aan. Ik weet uit ervaring dat je ongelooflijk veel steun nodig hebt wanneer er iemand in je omgeving overlijdt. En vooral als die persoon zelf een eind aan zijn/haar leven maakt. Ik heb net eens even op de website van ’t CBS gekeken naar de cijfers. In 1980 maakten 1403 Nederlanders een einde aan hun leven. In 1990 was dit aantal al gestegen tot 1450, in 1995 was dit 1511. En in 1996 tot slot 1577. In het mannenblad Aktueel vond ik ook een artikel over herfstdepressies en zelfdoding. Volgens dit artikel zijn er per jaar wel 1600 mensen die hun leven daadwerkelijk beëindigen en zo’n 7800 mensen die (een) poging(en) doen. Dat betekent ook dat er dus 6200 mensen een mislukte poging hebben doorgemaakt. Ik weet uit betrouwbare bronnen dat mislukte pogingen vreselijk zijn voor vrienden en familie. Zie ook de grafieken met uitwerking van deze cijfers. Ik wist helemaal niet dat er zoveel mensen “gered” werden. Mijn moeder schrijft met iemand die dat van dichtbij heeft meegemaakt hoe dat is. Ik zal die persoon even voor het gemak X noemen, ik weet ook de naam niet meer, dus dat komt goed uit. X is getrouwd met Y. Persoon Y is al heel lang depressief en op een dag probeert Y er een eind aan te maken. Het mislukt en de dokters redden Y. Nu is Y blind, heeft een been dat het niet meer doet en sinds een tijdje gaat het psychisch slechter dan ooit. Y wil nog steeds, het liefst van alles, dood. X weet niet meer wat te doen. X zegt ook: ”het is beter voor Y als er een eind aan komt.” X en Y hebben ook een zoon van vier. Die heeft ook problemen. Hij heeft last van verlatingsangst en driftbuien. Het is geweldig voor een arts als hij iemand zijn/haar leven redt, maar als diegene helemaal niet wil leven… De bijbel en zelfdoding

Ook bijbelfiguren zijn het leven wel eens zat. Zoals koning Saul in I Samuel 31:2-5. Ik heb dit letterlijk uit een boek, dat snapt u natuurlijk wel. “De Filistijnen dan zaten Saul en zijn zonen op de hielen en zij doodden Jonathan, Abinadab en Malkisna, de zonen van Saul. Daarop werd de strijd voor Saul zwaar; toen de boogschutters hem onder schot kregen, beefde hij zeer voor de schutters. En Saul zeide tot zijn wapendrager: Trek uw zwaard en doorsteek mij daarmee, opdat deze onbesnedenen niet komen en mij doorsteken en de spot met mij drijven. Maar zijn wapendrager wilde niet, omdat hij ervoor terugschrok. Daarom nam Saul het zwaard en stortte zich erin. Toen zijn wapendrager zag dat Saul dood was, stortte hij zich ook in het zwaard en stierf met hem.” Er zijn dus wel degelijk bijbelfiguren die een eind maken aan hun leven. En een behoorlijk belangrijk bijbelfiguur zelfs! Zou de bijbel dit verbieden? De Kerk zegt in ieder geval altijd dat je geen eind mag maken aan een leven, dus geen abortus, geen anticonceptie, en geen zelfmoord of zelfdoding. Er is een congres geweest met Bisschoppen, daarover leest u in het hoofdstuk De Kerk En Zelfdoding. Dat hoofdstuk komt recht van Internet. Dus als er fouten in staan: Sorry!! De kerk en zelfdoding
Nederlandse Bisschoppenconferentie
Stellingname
Naar aanleiding van de discussienota Hulp bij zelfdoding bij psychiatrische patiënten van de Commissie Aanvaardbaarheid Levensbeëindigend Handelen van de Koninklijke Nederlandsche Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst (KNMG), november 1993
1. Wie ooit van nabij een zelfdoding heeft meegemaakt, zal niet dan met de grootste behoedzaamheid spreken over mensen die door zelfdoding een uitweg zoeken uit een uitzichtloos labyrint van psychisch of lichamelijk lijden. Hebben we enig besef van wat er in de verborgen diepten van hun hart en van hun geest omgaat? Uit het oogpunt van het geloof past dubbele behoedzaamheid overeenkomstig de woorden van Jezus: "Oordeelt niet, opdat gij niet geoordeeld wordt" (Mt 7,1) en de apostel Paulus: "Oordeel niet voorbarig, voordat de Heer gekomen is. Hij zal wat in het duister verborgen is aan het licht brengen, en openbaar maken wat er in de harten omgaat. Dan zal ieder de lof die hem toekomt, ontvangen van God" (1 Kor 4,5). Het is een belangrijk pastoraal beginsel om met de grootst mogelijke behoedzaamheid en schroom te spreken over mensen die tot zelfdoding zijn overgegaan. We hebben in de loop van de geschiedenis binnen en buiten de kerken op dit punt heel wat moeten leren. Veel pastores kennen ook van nabij het intense verdriet van nabestaanden. Hun leven blijft niet zelden getekend door kwellende vragen: waarom een geliefde geen noodsignalen heeft uitgezonden; of er misschien bepaalde noodsignalen over het hoofd gezien zijn; en steeds weer opnieuw de vraag of wat gebeurd is voorkomen had kunnen worden. 2. We dienen ons dus in de samenleving en in de kerk te onthouden van een oordeel over mensen.. Wil dit ook zeggen dat er niets te zeggen valt over beginselen? Paus Johannes Paulus II heeft bij zijn bezoek aan Nederland opgemerkt: "In haar leven spreekt de Kerk zich nooit uit over concrete personen, maar op het vlak van de beginselen moet zij het goede van het kwade onderscheiden." Pastoraat en hulpverlening gebeuren van mens tot mens, maar zij staan uiteraard niet los van de morele beginselen en zij spelen zich af in het kader van een rechtsstaat, waarin de persoonlijke waardigheid en het algemeen welzijn worden beschermd. Deze verschillende aspecten, het aspect van pastoraat/ hulpverlening, het morele aspect en het juridische kunnen wel onderscheiden, maar niet gescheiden worden. Daarom past een houding van respectvol zwijgen ten aanzien van de persoon die zelfdoding gepleegd heeft, maar is het zwijgen over de ethische en juridische beginselen die bij de zelfdoding en in het verlengde daarvan de hulp bij zelfdoding op het spel staan niet juist. 3. Hierover spreken is des te meer nodig, nu in de uitspraken en discussies rond de zaak Chabot, waarover de Hoge Raad zich nu heeft uitgesproken, gebleken is dat velen het belangrijk vinden dat hulp bij zelfdoding onder bepaalde omstandigheden bespreekbaar en uitvoerbaar wordt. Zo wordt hulp bij zelfdoding bij psychiatrische patiënten in de betreffende discussienota (1993) van de Commissie Aanvaardbaarheid Levensbeëindigend Handelen van de Koninklijke Nederlandsche Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst onder omstandigheden ethisch aanvaardbaar en juridisch toelaatbaar geacht. Deze commissie, die eerder advies heeft uitgebracht over levensbeëindigend handelen bij zwaar-defecte pasgeborenen, langdurig comateuzen en ernstig dementen, is tot de conclusie gekomen dat hulp bij zelfdoding ook bij psychiatrische patiënten kan worden gerechtvaardigd en aangewend, wanneer een behandelingsperspectief ontbreekt, wanneer er sprake is van ernstig en onafwendbaar lijden van de patiënt en wanneer de patiënt uitdrukkelijk en herhaaldelijk om de dood vraagt. Wij delen deze conclusie niet. 4. Wat de ethische problematiek van hulp bij zelfdoding betreft, geldt het algemene beginsel dat de ethische aanvaardbaarheid van het handelen van de helper bepaald wordt door de ethische aanvaardbaarheid van het handelen van de hoofdpersoon. De argumenten van hen die hulp bij zelfdoding in de genoemde situaties aanvaardbaar en toelaatbaar achten, zijn in de regel gebaseerd op de vooronderstelling dat zelfdoding als expressie van de persoonlijke vrijheid en van het persoonlijk recht op zelfbeschikking geen voorwerp van een maatschappelijk moreel discours kan zijn, hoogstens een subjectieve, persoonlijke aangelegenheid. Filosofische en/of religieuze argumenten worden in de nota van de knmg alleen voor de betrokkene steekhoudend geacht. Deze vooronderstelling is naar onze mening onjuist. De argumenten voor de afwijzing van zelfdoding komen niet alleen voort uit het christelijk geloof, maar ook uit een ethische reflectie waarvan we menen dat zij in beginsel voor alle mensen toegankelijk is. 5. Wat het christelijk geloof betreft, het bevestigt in de lijn van de joodse traditie dat de mens als beeld van God tot vrijheid geroepen is. Vrijheid houdt ook zelfbepaling, zelfbeschikking in. Maar deze zelfbepaling is niet absoluut, zij is relatief, gerelateerd aan de ander met een kleine letter en aan de Ander. Vrijheid heeft in dit perspectief de vorm van verantwoordelijkheid. Verantwoordelijkheid veronderstelt dat er een tegenover is dat gesproken heeft, een Woord dat gesproken is en antwoord vraagt. In deze visie is ook het eigen leven geen bezit waarover mensen naar eigen goeddunken mogen beschikken, maar een gave en een opgave die mensen wordt toevertrouwd door de Ander, samen met en voor anderen. 6. We begrijpen dat deze geloofsvisie in onze samenleving niet alom gedeeld wordt, ook al zijn velen het er over eens dat de manier waarop zich het respect voor de menselijke waardigheid in de westerse samenleving ontwikkeld heeft, ondenkbaar is zonder de joods-christelijke traditie. Maar ook vanuit een filosofisch-ethische reflectie is het beroep op de subjectieve vrijheid en op het recht tot zelfbeschikking ter rechtvaardiging van zelfdoding niet houdbaar. In de ethische traditie van de katholieke kerk wordt naar voren gebracht dat zelfdoding op zichzelf - afgezien van de complexe factoren die de vrijheid en het inzicht van mensen beperken - niet alleen een aantasting is van het recht van God, maar ook een aantasting van het respect dat de mens zichzelf en anderen verschuldigd is. 7. In het geval van zelfdoding spreken over zelfbeschikkingsrecht blijkt een 'contradictio in terminis', een innerlijke tegenspraak. Door de zelfdoding wordt dit zelfbeschikkingsrecht als de basis waarop zij zich fundeert, vernietigd. De discussienota van de knmg versluiert deze realiteit waar ze zegt dat een keuze voor de dood een 'vormgeving van een individueel menselijk bestaan' is. Deze gelijkstelling van vernietiging met vormgeving van het bestaan komt neer op een onaanvaardbaar eufemisme en mag gelden als illustratie van 'een cultuur van de dood'. Wat de Procureur-Generaal op 3 november 1983 tijdens de zitting in hoger beroep van het Alkmaarse euthanasie-vonnis op het vlak van het geldend recht heeft gezegd, lijkt ons ook in ethisch opzicht van groot belang: een abstract beroep op het zelfbeschikkingsrecht ter rechtvaardiging van een bepaalde handelwijze is zinledig en een 'petitio principii', dit wil zeggen een bewijsgrond die ten onrechte als reeds bewezen aangenomen wordt, maar zelf eerst bewezen dient te worden. 8. Het beroep op het zelfbeschikkingsrecht ter rechtvaardiging van zelfdoding miskent vervolgens het verschil tussen waardigheid van de mens en zijn mogelijkheid tot zelfbeschikking. De ethiek gaat een bedenkelijke weg, wanneer de waardigheid van de mens als basis van ethische oordeelsvorming wordt vereenzelvigd met zijn vermogen tot zelfbeschikking. De waardigheid van de mens gaat niet op in zijn vermogen tot zelfbepaling. Hoezeer de mens ook geroepen is tot zelfbeschikking, wanneer zijn diepste waarde gelegen is in zijn zelfbepaling, verstaan als keuzevrijheid, betekent dit dat een mens minder waarde heeft, naarmate zijn vermogen tot zelfbepaling afneemt, respectievelijk nog in de kiemfase verkeert. Weinig mensen zullen de bedoeling hebben deze conclusie toe te passen op de behandeling van dementen of zwaar gehandicapten. De commissie van de knmg beoogt nadrukkelijk op te komen voor de waarde van het menselijk leven. Zij vindt terecht dat hulpverlening primair bestaat uit preventie van zelfdoding. Maar om bepaalde ontwikkelingen in onze samenleving tegen te gaan, zijn goede bedoelingen niet voldoende. Het is zaak erop toe te zien dat ongewenste ontwikkelingen bij voorbaat haar grond ontnomen wordt. 9. Hiermee moge duidelijk zijn dat we een andere vooronderstelling van de discussienota Hulp bij Zelfdoding bij Psychiatrische Patiënten evenmin delen, namelijk dat de ethische aanvaardbaarheid van hulp bij zelfdoding groeit naarmate er bij hen die om deze hulp verzoeken meer sprake is van zelfbeschikking. De discussienota raakt hier in haar eigen argumentatie verstrikt. Het is van tweeën één. Ofwel ziet men psychiatrische patiënten op grond van een (overigens relatieve) wilsonbekwaamheid als een aparte categorie en dan is het niet consequent zoveel nadruk te leggen op het criterium (of de zorgvuldigheidseis) van wilsbekwaamheid. Ofwel blijft men vasthouden aan het criterium van wilsbekwaamheid en dan is niet in te zien waarom men zich überhaupt begeeft op het terrein van de levensbeëindiging van wilsonbekwame of deels wilsonbekwame patiënten. Het wordt niet duidelijk waarom de Commissie Levensbeëindigend Handelen na eerst gesproken te hebben over levensbeëindigend handelen bij ernstig defecte pasgeborenen, comateuze patiënten en dementen, in dezelfde lijn spreekt over hulp bij zelfdoding bij psychiatrische patiënten om vervolgens zo sterk te insisteren op de voorwaarde dat psychiatrische patiënten wilsbekwaam en weloverwogen voor de dood kiezen in een periode waarin zij zich beter voelen en hun ziekte hen minder in de greep heeft. Omgekeerd wordt ook niet duidelijk waarom de aanwezigheid c.q. afwezigheid van een (door de arts te bepalen) behandelingsperspectief zo belangrijk is, wanneer uiteindelijk het zelfbeschikkingsrecht van de patiënt doorslaggevend is. 10. Een andere tegenstrijdigheid die met de boven genoemde samenhangt, ontstaat waar de nota de aanwezigheid van wilsbekwaamheid, de aanwezigheid van onaanvaardbaar lijden en het ontbreken van een behandelingsperspectief naast elkaar rangschikt onder de zorgvuldigheidseisen ten aanzien van de besluitvorming. We gaan hier niet uitvoerig in op de problemen die zorgvuldigheidseisen oproepen en die deels ook door de nota onderkend worden. Is het vaststellen van wils(on)bekwaamheid niet juist bij psychiatrische patiënten een uiterst hachelijke onderneming, omdat juist psychiatrische patiënten vaak wilsbekwaam lijken, maar het niet zijn? Wat is de betekenis van de zorgvuldigheidseis van 'het ontbreken van een behandelingsperspectief'? Zijn er niet talloze ziekten en stoornissen waarbij een behandelingsperspectief ontbreekt, zonder dat aan euthanasie of hulp bij zelfdoding wordt gedacht? Wat is ernstig en onafwendbaar lijden? Is de toegebrachte dood niet per definitie een verkeerd middel, omdat hij niet zozeer een einde maakt aan het lijden als wel aan de lijdende zelf? Deze vragen worden in de nota niet opgelost, maar waar het ons om gaat is het conflict tussen de zorgvuldigheidseisen van de wilsbekwaamheid, van het onaanvaardbare lijden en van het ontbrekende behandelingsperspectief. Volgens de nota dient het laatste criterium, waar de arts het laatste woord heeft, zwaarder te wegen dan dat van het onaanvaardbare lijden, waar de patiënt het laatste woord zou moeten hebben. Ook hier wringt de argumentatie. Als de patiënt niet wilsbekwaam is, kan er geen sprake zijn van hulp bij zelfdoding. Als hij wel wilsbekwaam is, waarom mag hij dan zelf niet uitmaken of het criterium van onaanvaardbaar lijden al dan niet zwaarder dient te wegen dan het criterium van het ontbrekende behandelingsperspectief? 11. Wanneer zelfdoding als zodanig ethisch niet aanvaardbaar is, wordt de morele aanvaardbaarheid van hulp bij zelfdoding derhalve geenszins groter naarmate het vermogen tot zelfbeschikking van de hulpvragende groter is, c.q. duidelijker vaststaat. De waardigheid van de mens gaat niet op in zijn recht op zelfbeschikking en (het vaststaan van) een grotere wilsbekwaamheid van de hulpvragende vergroot de ethische aanvaardbaarheid van hulp bij zelfdoding op zichzelf dan ook geenszins. Volgens de traditionele ethiek is de wilsbekwaamheid van zeer grote betekenis voor de morele beoordeling van een handeling. Zij bepaalt de toerekeningsvatbaarheid van degene die handelt. Zij is ook voorwaarde om te kunnen spreken van de intentie van het subject, die één van de bronnen is van de moraliteit van een handeling. Maar de eerste bron van moraliteit blijft het object van de handeling en zelfdoding wordt - op zichzelf genomen - niet minder slecht naarmate zij vrijwilliger en meer weloverwogen gebeurt. Wat voor zelfdoding geldt, geldt ook voor hulp bij zelfdoding. 12. Tot slot een enkele kanttekening bij het juridische aspect van de hulp bij zelfdoding in het algemeen en bij psychiatrische patiënten in het bijzonder. Velen in onze samenleving, ook in medische en justitiële kring, zijn de mening toegedaan dat het Wetboek van Strafrecht euthanasie en hulp bij zelfdoding ten onrechte nog steeds strafbaar stelt. Deze opvatting lijkt in de logica te liggen van de moderne samenleving waarin de vrijheid tot kiezen als eigen waarde vecht om voorrang op de waarden waarvoor of waartegen gekozen wordt. Op grond van de overweging dat de waardigheid van de mens niet opgaat in zijn recht tot zelfbepaling, zoals uiteengezet onder nummer 8, wijzen wij deze opvatting af. 13. Overigens zijn wij van mening dat de discussienota met alle geformuleerde zorgvuldigheidseisen eenzijdig gericht is op de bescherming van het zelfbeschikkingsrecht van patiënten, waar het gaat om de keuze tot zelfdoding. Ten onrechte lijkt de nota ervan uit te gaan dat het recht van patiënten om niet om euthanasie en hulp bij zelfdoding te vragen en het recht van artsen om euthanasie en hulp bij zelfdoding te weigeren, te vanzelfsprekend zijn voor woorden. In onze samenleving zijn verpleegkundige verzorging en medische behandeling duur. Het emotionele draagvlak om het lijden van familieleden te verwerken is vaak gering, niettegenstaande veel edelmoedige inzet en toenemende bereidheid om terminaal zieke gezinsleden thuis te verzorgen. De logica van de in de discussienota geformuleerde voorstellen leidt ertoe dat euthanasie en hulp bij zelfdoding op den duur praktisch uit het strafrecht gehaald worden. Het is zeker niet ondenkbaar dat op deze wijze een cultuur ontstaat waarin ongeneeslijke patiënten, hun familie en hun artsen de last moeten dragen te verantwoorden waarom zij euthanasie en (hulp) bij zelfdoding uitsluiten. 14. Wij zijn ons ervan bewust dat deze redeneringen een abstracte indruk kunnen maken, zeker als zij gelezen worden door de ogen van mensen die zwaar lijden te verduren hebben, psychisch of lichamelijk. Een lijdende mens heeft een gezicht. Dat gezicht doet een appèl op je. Het dwingt tot een vaak machteloos gevoel van medelijden. Het is voorstelbaar dat mensen uiteindelijk maar één uitweg zien: het lijden weg te nemen door het leven te beëindigen. Toch menen we dat we halt moeten houden voor de grens van euthanasie en (hulp bij) zelfdoding. Overschrijding van die grens - hoe invoelbaar in individuele gevallen ook - brengt de samenleving op een hellend vlak. Als de onaantastbaarheid van het menselijk leven niet ten volle wordt gerespecteerd, verdwijnt op den duur het besef dat een mens altijd - en dus ieder moment van zijn leven - méér is dan hij ervaart en méér dan wij ervaren. Hoezeer deze woorden ook misverstaan en misbruikt kunnen worden: we menen te moeten volhouden dat een mens méér is dan zijn lijden. Utrecht, 28 juli 1994
De Rooms-Katholieke Bisschoppenconferentie van Nederland
Waarom?? In deze tijd is het aantal zelfmoordpogingen flink gestegen. Terwijl er in deze tijd steeds meer dingen openlijk besproken kunnen worden, zijn er steeds meer mensen die zich afzonderen of de samenleving de rug toe keren en andersom. Wat dit fenomeen veroorzaakt is niet duidelijk maar toch zijn er een aantal zeer logische verklaringen te bedenken. Bijvoorbeeld de welvaart van vandaag speelt een grote rol in die stijging. Het klinkt misschien absurd maar het kan makkelijk aangetoond worden. Te veel wensen kunnen tegenwoordig snel en gemakkelijk vervuld worden omdat met geld praktisch alles gekocht en geregeld kan worden innerlijke vrede en harmonie zijn niet te koop. Zelfacceptatie evenmin. Het snelle bevredigingspatroon in materiële dingen heeft verwennend en gewennend gewerkt. Dat innerlijke conflicten meestal niet even snel opgelost kunnen worden als het verlangen naar luxe en comfort, maakt ongeduldig en irriteert. In een depressie kunnen mensen zo sterk het gevoel krijgen en houden dat het nooit meer goed komt dat ze besluiten er tussenuit te stappen. Een depressie wordt dikwijls veroorzaakt door een probleem, situatie of angst wat iemand niet lijkt te kunnen oplossen. Het probleem gaat hun leven overheersen en zelfmoord is het ultieme gevolg. De laatste uitweg in een eindeloze lijdensweg. In gedachten vliegt men terug naar tijden waarin alles geweldig leek te zijn en vraagt zich af waar het fout gegaan is. Want als je dat eenmaal zou weten kun je het probleem aanpakken. Door zich telkens en steeds vaker met het probleem bezig te houden raakt iemand geïsoleerd. Men wil dikwijls niemand meer zien doordat ze zich zwak voelen of bang zijn raar gevonden te worden en daardoor nog meer in depressie te raken. Door dezelfde reden wordt geen poging gedaan om er met iemand over te gaan praten. Men zit vast. Door voortdurend terug te denken aan betere tijden tekent de toekomst zich alleen maar donkerder af. De toekomst moet weer opgepakt worden want de toekomst is simpelweg onvermijdelijk. Zelfs de dood maakt misschien geen einde aan je toekomst. De depressie kan pas verdwijnen als men wat heeft gevonden in de toekomst. Iets om naar uit te kijken, een sprankje hoop, een reden om de draad weer op te pakken, een zonnestraal door de regenwolken. Maar als dat gevonden is betekent dat niet automatisch dat je veilig bent van de depressie of van nieuwe teleurstellingen. Dat hangt natuurlijk af van je persoon. Sommige mensen kunnen dan in ene door het kleinste onbenullige voorval alsnog besluiten er een einde aan te maken. Hierdoor ontstaan er bij nabestaanden en de omgeving vaak misverstanden over de reden van zelfmoord. Maar omdat de betreffende persoon meestal met niemand wenste te spreken of om te gaan, en doordat het sowieso moeilijk is om vast te stellen wat er precies in iemand omgaat, is dat niet meer dan logisch. Het hierboven beschreven fenomeen wordt in vaktermen TRIGGEREFFEKT genoemd. Het woord heeft wat mij betreft een beetje een dubbelzinnige toon in deze context. 2. De betekenis van een zelfmoordpoging
Zelfmoord is een onderwerp dat ten alle tijden serieus genomen dient te worden. Dit betekent niet dat men er geen grapjes over kan maken in het algemeen maar wel als het om een persoon gaat. Lang niet altijd worden zelfmoordpogingen uitgevoerd met als doel de uiteindelijke dood van de persoon. Tussen een zelfmoord en een zelfmoord poging zit vaak een groot verschil. Het is eigenlijk een zeer agressieve roep om aandacht. Zo van, kijk wat er gaat gebeuren als jullie mij niet willen helpen. Dit middel wordt vaak gebruikt omdat het in een keer duidelijk maakt dat er wat mis is en doordat het begrip en medelijden voert. Het wordt vaak verkozen boven gewoon met iemand gaan praten omdat men geen zelfmedelijden wil laten tonen in de angst niet serieus genomen te worden. Als de mislukte zelfmoordpoging is gedaan ontfermt iedereen zich over de persoon. In het kader van; "als het kalf verdronken is." Dit gebeurt natuurlijk niet als de persoon daadwerkelijk niemand meer heeft en door iedereen genegeerd wordt maar ik mag hopen dat deze situatie niet al te vaak in de realiteit voorkomt. Vaak krijgt iemand wel zo'n soort gevoel dat iedereen hem/haar links laat liggen. Dat komt meestal voort uit zelfmedelijden doordat de persoon zelf iedereen de rug toekeert door onbegrip over zijn situatie. Ook succesvolle zelfmoordpogingen worden gedaan om iets te uiten. Er wordt geprobeerd een soort schuldgevoel bij mensen op te wekken. Zo van; kijk wat je nu gedaan hebt. Vaak wenst de zelfmoordenaar juist anderen de ergste dingen toe en vaak de dood, zelfdoding is het extreme gevolg van die achtergehouden agressie. 3. Sexuele, financiële of sociale problemen
Sexuele, financiële of sociale problemen kunnen ook tot zelfmoord lijden. Als bijvoorbeeld een relatie verbroken wordt terwijl één van de twee nog hopeloos verliefd is kan dit tot een depressie lijden. De een wil voortdurend de relatie herstellen terwijl de ander niks meer van hem of haar wil weten. De liefde blijft voortdurend onbeantwoord. Dit gebeurt natuurlijk niet iedere keer als deze situatie zich voordoet. De meeste mensen zullen na een tijd van verdriet, of misschien dat niet eens, de draad weer oppakken. Alleen zeer gevoelige personen of misschien zeer verlegen mensen zijn een risico groep. Men kan niet zonder de ander meer verder want zonder hen kunnen ze zichzelf niet meer zijn. Bij sociale problemen moet je denken aan problemen bij de omgang met anderen buiten de familie. Als iemand niet durft om te gaan met anderen omdat hij of zij bang is voor kritiek. Bang dat anderen hem of haar raar zullen vinden of achterlijk of onbedoeld lachwekkend. Dit kun je beschouwen als een soort van verlegenheid. Verlegen mensen maken moeilijker contact met andere mensen omdat ze niet zomaar durven te spreken of zichzelf te zijn in het bijzijn van anderen. Bij sommigen is dit zo erg dat ze helemaal nooit contact durven te maken. Het feit dat ze altijd zo op zichzelf zijn doet hen van de buitenwereld vervreemden. Als ze dan bij het opgroeien zien hoe anders anderen zijn dan henzelf komen er ernstige twijfels bij hen op. Altijd alleen zien ze hoe anderen met elkaar lachen, met elkaar ruziën en met elkaar spelen. Doordat ze juist altijd alleen zijn roepen ze reacties op van mensen/kinderen die de kunst van het omgaan met anderen zich wel eigen gemaakt hebben. De persoon waant zich op een andere planeet. Familie vraagt waarom ze nooit eens een vriendje mee naar huis brengen en waarom ze altijd thuis zitten. Alle vragen, twijfels en slechte ervaringen vormen een pikzwart spook in het hoofd van de persoon. "Ben ik anders dan anderen, waarom begrijpt niemand me, hoe kan ik dit uitleggen." Al deze angsten en vragen vormen een enorme druk op hun schouders. Maar het probleem is juist dat er nooit sprake is van "hun". Juist doordat ze altijd alleen staan in hun problemen laat de maatschappij hen slechts één keuze . . . Door de grote belangstelling van de media in alles wat met seks te maken heeft tegenwoordig, in combinatie met de afkeer van een hoop mensen tegen bijv. homoseksualiteit en travestie enz., ontstaan er veel seksuele problemen. Terwijl juist op TV over alles gesproken kan worden en alles normaal lijkt is daar in het dagelijks leven niks van waar. Stel dat iemand door persoonlijke ervaringen en duidelijke aanwijzingen er achterkomt dat hij homoseksueel is. Overal beweert iedereen dat het eigenlijk niet uit moet maken, terwijl homo, flikker en poot veelvuldig gebruikte en erkende scheldwoorden zijn. Iedereen zegt het geen probleem te vinden maar zodra het over hen persoonlijk gaat willen ze er niks van weten en gaan zich gedragen alsof zij de vleesgeworden heteroseksualiteit zijn. Over deze maatschappelijke schijnheiligheid is eens een aflevering van "Seinfeld" geweest. (een comedy) Telkens als er in de aflevering zoiets werd gezegd als; "I never knew he was gay" of "he's gay" werd er aan toegevoegd; "not that there is anything wrong with that." Om niet af te dwalen van het onderwerp, deze tegenstrijdige situatie roept vragen op bij de betreffende persoon. Hij is alleen in theorie normaal. In het echte leven is hij nog steeds een buitenbeentje, een minderheid en een verschoppeling. Alleen in een omgeving van wat grotere geesten of misschien van gelijk geaarden kan hij een leven opbouwen. Zo niet zal hij altijd moeten vluchten voor en liegen over zijn geaardheid. Tenzij het natuurlijk een eigenzinnige egoïst is. Die kan het geen ruk schelen wie wat over hem denkt. Of hij moet een zeer sterke, rotsvaste persoonlijkheid hebben en zich net zo lang voorbereiden tot hij in staat is voor zichzelf te zorgen opdat hij de huidige omgeving kan verruilen voor één die hem wel zal accepteren zoals hij is. Als dit alles niet het geval is staat zijn noodlot in de lucht geschreven. Ook seksuele verwarring is zo'n probleem. Dit komt vaak voor bij mensen die bijna geen zelfvertrouwen hebben. Ze kunnen gewoon een doodnormale seksualiteit hebben maar doordat ze allerlei dingen zien en horen gaan ze aan zichzelf twijfelen. Ook zij zijn bang voor de mening van anderen. Ze horen hoe anderen denken over mensen die anders zijn. En mensen met weinig zelfvertrouwen willen alles behalve anders zijn dan anderen. Ze worden bang dat ze misschien wel anders zijn op seksueel gebied. Telkens als ze wat zien of horen waar ze volgens de "goede" seksualiteit niet opgewonden van kunnen raken roepen hun angsten en twijfels allerlei onnatuurlijke reacties op. Volgens mij zal dit probleem slechts in extreme gevallen tot zelfmoord leiden aangezien de ware seksualiteit over het algemeen zeer sterk naar voren treedt. Er bestaat ook een grote diversiteit aan financiële problemen die ieder op zich een motief kan zijn voor zelfmoord. Hieronder vallen gokverslaving, gok schulden en faillissement. Maar ook drugsverslaving in combinatie met financiële problemen kan tot zelfmoord lijden. 4. Drugs-/alcoholverslaving

Iemand kan door wat voor probleem dan ook drugs of overmatig alcohol gaan gebruiken. Dat gaat meestal onbewust. Men probeert door het gebruik van deze dingen hun problemen weg te laten gaan of in ieder geval het nare gevoel wat er aan die problemen verbonden zit. Onbewust van het feit dat ze een heel nieuw probleem erbij krijgen. De verslaving. Dat er tegenwoordig veel mensen zijn met persoonlijke psychologische problemen is te merken aan het feit dat er steeds meer drugs gebruikt wordt. Ook omdat er steeds meer soorten drugs gemaakt worden. Men probeert tegenwoordig ook de effecten van drugs te bereiken door gebruik van allerlei natuurlijke rotzooi zodat verslaving en schadelijke effecten zoveel mogelijk beperkt kunnen blijven. Alcohol wordt eveneens flink gebruikt in de huidige samenleving. Allerlei regeltjes en gedragscodes uit vroeger tijden hebben ervoor gezorgd dat de mens in het bijzijn van anderen op een feestelijke gelegenheid een vloeistof nodig heeft om al die regeltjes en beperkingen compleet te vergeten, en de persoon te zijn die hij of zij eigenlijk wil zijn. Mensen met grote problemen of dingen wat zij als groot probleem beschouwen, gebruiken drank en drugs om hun grote problemen compleet te vergeten en de persoon te zijn die hun willen zijn. Verschil echter met de feestganger is dat het probleem van zodanige grootte is dat het hen dag en nacht achtervolgd. Dit zorgt ervoor dat zij de hele tijd door zullen moeten gebruiken om hun probleem achter zich te laten i.p.v. alleen in het weekend en op feestjes. Dit vormt de verslaving. Als zij proberen uit de vicieuze cirkel van de verslaving proberen te breken zullen zij nuchter hun problemen weer terug vinden en de verslaving weer voortzetten. Of ze besluiten er gewoon helemaal een punt achter te zetten. Hetgeen wat ons weer terug brengt bij het onderwerp waarom zelfmoord. Om eerst uit de verslaving te breken en vervolgens de draad weer op te pakken en de problemen onder ogen zien moet je van goede huize komen. Bij drugsverslaafden komt heel vaak het begrip overdosis kijken. Vaak worden er junkies gevonden nadat ze zichzelf een overdosis hebben toegediend. Het is vaak onduidelijk of dit simpelweg per ongeluk is geweest of dat het in de planning lag. Zelfmoord zou een zeer logische verklaring voor een overdosis zijn. De persoon moet iedere dag op straat de smerigste dingen uit halen om geld te verdienen om die vervolgens te spenderen aan drugs. Alleen na gebruik is er een moment van rust. Dit bestaan kan nooit bevredigend zijn en afkicken is een strijd die je (bijna) niet kan winnen. Een te grote hoeveelheid drugs kan heel eenvoudig een punt zetten achter deze lijdensweg. Vaak genoeg plegen junkies zelfmoord op andere manieren om dezelfde redenen. Maar een overdosis hoeft geen zelfmoord te zijn. Het verschil tussen genoeg en te veel is niet overduidelijk. Het komt er op neer dat als een verslaafde wil leven dat hij/zij keihard voor zijn leven moet vechten. Als hij/zij doorgaat met hun verslaving wacht hen een vroege dood. Dat zo staat goed als vast. Al is het niet door overdosis dan wel door lichamelijke afbrekingen of door een vorm van zelfmoord anders dan een overdosis. Om van de verslaving af te raken moet men doorgaans een ijzeren wil bezitten. Ook junkies staan vaak alleen in hun problemen. Aangezien andere junkies niet te vertrouwen zijn en andere mensen junkies niet vertrouwen en bovendien smerig vinden. Ik heb me vaak verbaasd over hoe sommigen over junkies denken. Ze zien het als een soort mens. Alsof een junkie verslaafd geboren is. (hoewel dit natuurlijk wel mogelijk is als hun moeder tijdens de zwangerschap verslaafd is) Niemand vraagt zich af waar de junkie vandaan komt en hoe hij vroeger leefde in de tijd dat hij misschien wel gelukkig was. De junkie krijgt al deze signalen maar al te vaak door en krijgt het gevoel alsof hij daadwerkelijk niemand is. Dit kan bijdragen tot een besluit om er een einde aan te maken. 5. Zelfmoord per leeftijd
In het aantal zelfmoordpogingen in de verschillende leeftijdsgroepen kun je een duidelijk verschil zien. Bij kinderen tot de 12 zie je zelden gevallen van zelfdoding. Waarschijnlijk omdat kinderen onder de tien en iets daarboven nog weinig weten over de dood. Niet dat volwassenen daar wel een hoop over weten. Kinderen van die leeftijd hoeven niet persé allemaal gelukkig te zijn, maar ze hebben gewoon nog te veel levenslust om op te geven. Om te denken dat het nooit goed zal komen. Volgens de statistieken is zelfmoord bij kinderen een zeldzaamheid. Volgens sommigen zijn die statistieken misleidend. Volgens hen is de werkelijkheid anders. Er zijn natuurlijk wel gevallen van zelfmoord. Sommige kinderen spelen vaak dingen na die ze gezien hebben en waardoor ze gefascineerd werden. Soms kan dit per ongeluk in een zelfdoding resulteren. Dan is er eigenlijk meer sprake van een ongeluk dan van zelfmoord. Maar er schijnen ook echte zelfmoord gevallen bekent te zijn o.a.; een jongen van elf werd geplaagd omdat hij slecht was in sport en werd totaal niet geaccepteerd in de groep, hij sprong van een flat gebouw. Een Marokkaans meisje van twaalf werd uitgelachen om haar traditionele kleren en als dom beschouwd om haar gebrekkige Nederlands. Ze werd bewusteloos in een ziekenhuis opgenomen nadat ze een groot aantal pijnstillende tabletten had ingenomen. Een twaalfjarige jongen in West-Duitsland durfde niet naar huis met een slecht rapport. Hij hing zich op in een bos. De leeftijdsgroep na de 12 en tot de 18 is een veel risico vollere dan die daarvoor. Logisch vanwege de puberteit en de ontwikkeling van de seksualiteit en het lichaam en de vele problemen die zij met zich meebrengen. En natuurlijk de vele veranderingen zoals andere school en allerlei nieuwe mensen. Ik heb helaas geen statistieken tot mijn beschikking maar ik gok dat de meeste zelfmoordpogingen worden gedaan bij mensen tussen de leeftijd van 15 en 25. Ook oudere mensen plegen zelfmoord. Vaak om verlies van hun dierbaren of vanwege hun gebrekkige oude lichamen. 6. Euthanasie, lichamelijke klachten en gebreken
In aansluiting op het laatste nu de motieven in verband met het zieke lichaam. De moderne geneeskunde heeft er voor gezorgd dat makkelijk verspreidende virussen uit het verleden ook daadwerkelijk tot het verleden behoren. Maar nieuwe, zeer agressieve ziektes, proberen nu het aantal mensen in evenwicht te houden. Uit het niets verschijnende kankers en het door gemeenschap verspreidende Aids-virus teisteren deze planeet. Mensen krijgen exact te horen hoe lang ze nog te leven hebben en dat het laatste eindje geen picknick zal zijn. (Lees: geen pretje zal zijn.) Mensen raken in diepe coma's en klinisch dode mensen kunnen door de hedendaagse techniek kunstmatig in "leven" gehouden worden. Vaak zijn mensen zo oud dat ze door anderen niet in staat worden geacht over hun eigen leven te kunnen beslissen. Familie moet dan bepalen of er euthanasie zal worden gepleegd of niet. Maar hoe zit het met diegenen die zelf bepalen dat het niet meer hoeft. Dat ze liever pijnloos en na lange overdenking en een groot afscheid sterven, dan na lang te hebben geleden uiteindelijk op een natuurlijke manier vaarwel tegen het leven zeggen. Wat is hun motief. Is het de ondraaglijke pijn of is het de uitzichtloze situatie die hen tot die beslissing brengt. Misschien een combinatie van allebei. Zeker is dat de motivatie tot euthanasie altijd de ziekte is. Er zijn ook mensen die natuurlijk niet in aanmerking komen voor euthanasie maar er zelf een einde aan maken om hun eindeloze pijnen te stillen. Zwaar gehandicapte mensen kunnen het niet aan om altijd maar op te vallen op een negatieve manier, en om iedere keer de uitingen van medelijden moeten aanhoren van anderen. En mensen met een zwaar gehavend gezicht zien zich gedwongen om thuis te blijven als ze de gezichten van verbazing, meelij en afschuw willen vermijden. Vaak komen ook hun daardoor in een isolement terecht en kunnen het niet meer aan. Bij het besluit tot zelfmoord komt een hoop op een nieuwe kans en een nieuw ongehavend leven kijken. Alleen als zij de kunst, van het van niemand wat aantrekken, zich eigen kunnen maken, maken zij kans op een enigszins bevredigend bestaan. 7. Ik sterf liever dan dat ik sterf
Ook het leven en de dood zelf kunnen tot frustraties leiden. Mensen blijven hangen in de grote vragen van het leven. Als ze op een zwak moment iemand horen praten over een persoon die omgekomen is raken ze zomaar van de leg. Ineens beseffen ze weer hoe makkelijk iemand dood kan gaan. Ze hebben verhalen gehoord over plotselinge hartstilstanden bij heel gewone mensen. Een stukje zekerheid, zijnde de zekerheid van het leven, is plotseling van hen weggerukt. Ze snappen niet meer hoe anderen en henzelf ooit vrolijk door konden leven zonder bij de dood stil te staan. Dit veroorzaakt wederom vaak een depressie en soms een hele zware. En weer is het dus een vraag of een kwestie waar iemand gewoon geen antwoord op weet te vinden dat de boosdoener is. In heel zware gevallen kiest men de dood boven de dood. Met andere woorden ze nemen liever zelf het initiatief dan verder te moeten leven in onzekerheid over en in afwachting van, de tijd, plaats en vorm van hun noodlot. Ze gaan dus liever dood dan dood. In hopelijk en waarschijnlijk de meeste gevallen van zo'n depressie zal men er weer uit komen op de manier zoals al eerder beschreven in mijn stuk. 8. Sektes
Wat natuurlijk niet mag ontbreken in een stuk als dit is het fenomeen sektes, en dan natuurlijk de sektes die collectieve zelfmoord als geloofsovertuiging met zich meebrengen. Er staat me iets bij van één of andere "zonnetempel" sekte. De leden pleegden met een groep zelfmoord en ik geloof dat het vaker voorkwam. Ik bedoel dat van diezelfde sekte vaker een groep zelfmoord pleegde. Het is natuurlijk helemaal niet grappig, maar ik vraag me dan toch af wie dan de volgende vergadering gaat organiseren. Blijft er eentje over of zo? Of zijn er priesters die hun volgelingen zichzelf van kant laten maken en daar net zo lang mee door gaan tot iedereen geweest is en dan zelf "aan de slag gaan." Wat de sekteleden ertoe beweegt de meestal absurde, controversiële en ongeloofwaardige rituelen en overtuigen uit te voeren is vrij onduidelijk. Vaak komt dat om dat de sekte uiterste geheimhouding als beleid heeft en absoluut geen plek voor de media, wetenschap of andere geïnteresseerden vrijgeeft. De leden mogen dikwijls niet met anderen omgaan en vaak verblijft de gehele sekte met al zijn leden in haar eigen nederzetting. Ondanks de onduidelijkheid over hun motieven zijn hier ook een aantal mogelijke verklaringen voor. De sekteleider is doorgaans een zeer dominante en overredende persoonlijkheid. Met zijn vlotte babbels over gouden bergen en achter meteorieten verborgen ruimteschepen weet hij niet al te sterke karakters over te halen tot allerlei absurde dingen. Waaronder ook zelfmoord. Doordat de sektes meestal uit een redelijk aantal leden bestaan worden ze eerder geloofd door deze zwakke zielen. Als anderen het ook geloven zal het wel waar zijn. (Een soort kudde gedrag) De sekte wordt vaak ondersteund door mensen die net zo verdwaald zijn in psychopathische waanideeën als de oprichter en/of leider(s) zelf. Nog een mogelijke verklaring kan gevonden worden in dezelfde ontevredenheid en depressiviteit als al velen malen besproken. Een persoon is niet tevreden, is zijn weg in het leven kwijtgeraakt en dan komt de sekte aan zetten met alle mooie verhalen en beloftes en alle mystieke gebruiken. Makkelijke prooien voor deze sektes. Vaak probeert men de betreffende sektes te beschermen tegen zichzelf, dit wordt echter bemoeilijkt door het feit dat ze niet beschermd willen worden en dat de harde kern in ieder geval hun besluit gemaakt hebben. Voor de twijfelaars is ook geen uitweg meer. 9. Kamikazes en andere zelfmoordstrijders
Als laatste rest ons nog de motieven van deze gevallen van zelfdoding proberen te verklaren. Een ding is duidelijk. Het gaat hier niet om persoonlijke ontevredenheid en ook niet om een depressie of iets wat erop lijkt. Alleen eer en haat spelen een rol in deze, fascinerende en moeilijk te begrijpen, manier van oorlog voeren. Wat kamikazes (kamikaze = wind der goden. Jap.) overhaalt tot deze vorm van zelfdoding is ook een beetje terug te vinden bij de sektes. De gedachte door iedereen als een man van eer herinnerd te worden, de druk van het keizerrijk (weigeren werd waarschijnlijk bestraft met de dood) en wellicht de enorme haat jegens de vijand doen de kamikaze ontwaken. Als je het mij vraagt hebben de terroristen in het Midden-Oosten exact dezelfde motieven als de vroegere kamikaze. De eer, pressie en haat doet al hen hun waarden en normen aan de kant zetten. En naar mijn idee zijn de waarden en normen in gebieden waar deze taferelen zich voordoen toch al niet erg hoog. De aanslagen creëren een vreemde situatie omdat zowel de slachtoffers als de schuldige er bij omkomen. Nog iets wat ik in dit gedeelte wou opnoemen is het volgende. Veel soldaten die belangrijke informatie of voorwerpen bij zich hadden werden voorzien van iets om zichzelf en soms ook de vijand te doden. Ook commando's kregen gif mee. Motief hier is dat de informatie absoluut niet in verkeerde handen mocht vallen en de soldaat moest als dit wel stond te gebeuren zorgen dat hij het leven liet. Dit om te voorkomen dat de vijand hem zou martelen en hij zou lijden en de info los te laten. Ook gewone strijders kozen vaak voor zelfdoding om de vijand niet de eer te gunnen hem gevangen te nemen of te doden. Ik geloof dat astronauten ook een middel meekregen of krijgen voor als ze per ongeluk los in de ruimte terechtkomen en daar moeten wachten tot hun zuurstof opraakt. 10. Conclusie (daarom!) Uit al de dingen in dit stuk kan je natuurlijk conclusies trekken over zelfmoord en pogingen daartoe. Zelfmoord wordt in veel gevallen veroorzaakt door depressies die op hun beurt weer veroorzaakt worden door twijfels, problemen, angsten, onbeantwoorde vragen, en onzekerheden. In deze gevallen, kunnen veel praten, veel leuke dingen doen en veel omgaan met anderen die je kunt vertrouwen en als vriend kunt beschouwen, een oplossing bieden voor de depressie en daarmee ook de zelfdoding. Alleen in zeer ernstige psychologische gevallen zou dat niet kunnen werken. De oplossing blijft echter vaak uit door dat de betreffende persoon het zal verbergen. Bij de ernstige ziektes is euthanasie meestal zelf de enige oplossing naast lijden. Ook voor de strijders valt weinig op te lossen. De zelfmoordstrijder zou uit zijn gebied moeten vluchten om zijn taak niet te hoeven uitvoeren en zijn leven te behouden. De verslagen strijder zou zich gevangen kunnen laten nemen met het plan te ontsnappen of als de vijand geen martelmethodes gebruikt gewoon gevangen blijven. Maar in veel gevallen zal de zelfdoding toch zijn laatste speelkaart zijn. En dan blijf je achter
Adviezen voor nabestaanden van zelfdoding  Informatie over rouw in het algemeen en rouw na zelfdoding in het bijzonder kan helpen om uw eigen reacties te begrijpen en te accepteren. U kunt er over gaan lezen of over praten met lotgenoten.  Schuldgevoel komt veel voor bij de rouwverwerking na een zelfdoding. Vergeet niet dat de zelfdoding niet uw keuze was. Als u het voor het zeggen had gehad, was het waarschijnlijk niet gebeurd.  Sommige nabestaanden vrezen dat zelfdoding erfelijk is, dat ze misschien 'gedoemd' of 'voorbestemd' zijn tot hetzelfde lot. Hoewel zelfdoding beslist niet erfelijk of aangeboren is, kunnen dergelijke gedachten toch erg hardnekkig en beangstigend zijn. Het helpt om er met anderen over te praten.  Tijdens het rouwproces leven nabestaanden zich soms sterk in de situatie en de gevoelens van de overledene in. Evenals de dierbare gaan ook zij zich dan bijvoorbeeld afvragen of het niet beter is om dood te zijn. Of ze nemen bepaalde karaktertrekjes of gedragingen over die de overledene vroeger vertoonde. Zo kan een zelfdoding u het (onterechte) idee geven dat het beëindigen van uw leven een geschikte manier is om uw problemen op te lossen. Probeer in dit geval (veel) met anderen te praten over dit soort gevoelens.  Een zelfdoding heeft gevolgen voor de relaties met andere mensen. In onze samenleving rust er in zekere zin nog steeds een taboe op zelfdoding. Veel mensen beschouwen het als slecht, ziek of zondig. Hierdoor reageert de omgeving vaak anders dan bij andere doodsoorzaken. Het komt nogal eens voor dat anderen afwijzend reageren, of de zelfdoding negeren en doodzwijgen. De steun die na een natuurlijke dood wel zou worden geboden, blijft nu vaak achterwege. De nabestaande wordt juist extra gemeden. Sommige nabestaanden schamen zich voor de zelfdoding. Ze durven er niet over te praten, proberen andere mensen te vermijden of de doodsoorzaak te verdoezelen. Al deze dingen maken dat sommige nabestaanden na een zelfdoding in een groot isolement terechtkomen, depressief worden en zelf een zelfdoding overwegen. Probeer wanneer het deze kant op lijkt te gaan, professionele hulp te zoeken. Verlies door een zelfgekozen dood
Een dierbaar iemand verliezen door de dood is een ingrijpende en verdrietige ervaring, maar in ieders leven onafwendbaar. Iedereen begrijpt dat mensen die zo'n verlies meemaken, hier kortere of langere tijd over treuren. Maar een dochter, zoon, zus, ouder, partner of goede vriend(in) verliezen door een zelfgekozen dood is een gebeurtenis waardoor het leven voor de nabestaanden op slag alle zin en smaak kan verliezen. Juist het feit dat de persoon dit uit eigen wil heeft gedaan en niet stierf door een ongeluk of ziekte, maakt het verlies door zelfdoding voor hen tot een gebeurtenis die een bijna ondraaglijke verdriet teweegbrengt. De zin van het leven is in zijn fundamenten aangetast. Cijfers en achtergronden
In 1995 maakten 1.511 mensen een einde aan hun leven. Jaarlijks worden dus duizenden mensen geconfronteerd met de verbijstering en het verdriet van het verlies van iemand door zelfdoding. Hoe nauwer de banden met deze persoon, hoe ingrijpender dit verlies is. De achtergronden van deze suïcides verschillen sterk. Maar vaak worstelen mensen die een einde aan hun leven maken al jarenlang met ernstige psychiatrische problematiek, zoals psychosen, schizofrenie of manisch-depressiviteit. Van alle mensen die zichzelf suïcideren, is 40 procent opgenomen geweest in een psychiatrisch ziekenhuis. Een andere groep mensen maakt een einde aan haar leven na een ingrijpend verlies, een ernstige schok of een ongeneeslijke ziekte, waardoor het leven ernstig ontwricht is geraakt. Onder hen zijn relatief veel ouderen. Eén op de drie suïcides wordt gepleegd door iemand van zestig jaar of ouder. Soms fantaseren mensen jarenlang over de 'bevrijding' door de zelfgekozen dood. Dit mondt dan uit in een voorbereiding van de suïcide en in de keuze van een middel dat gered worden vrijwel uitsluit. Vaak zijn al eerdere pogingen ondernomen: van alle mensen die een einde aan hun leven maken, heeft de helft dat al eens eerder geprobeerd. 'Waarom?' en 'mijn schuld?' Groot verdriet, verbijstering en ongeloof, machteloosheid, een sterke beleving van onwerkelijkheid (derealisatie met een moeilijk woord) en woede, maken zich bij het horen van de onheilstijding van de nabestaanden meester. 'Ik dacht dat ik gek werd', 'mijn gevoel is dood', 'verkild', 'het was alsof ik er niet was', 'de wereld viel stil', 'ik stikte in het verdriet', zo beschrijven nabestaanden wat de zelfgekozen dood van een dierbare bij hen teweegbrengt. Vaak ervaren zij de zelfdoding als een persoonlijke afwijzing en als een groot falen omdat zij blijkbaar niet in staat zijn geweest hun dierbare te helpen. Of niet beseften hoe groot diens problemen waren. Sterker nog dan bij andere verdrietige en onbegrijpelijke gebeurtenissen zoeken ze antwoord op de waaromvraag. Vrijwel zonder uitzondering worstelen ze ook met de vraag wat zij hadden kunnen doen om deze suïcide te voorkomen. Momenten waarop de gestorven persoon misschien stilzwijgend om hulp vroeg, signalen gaf, woordeloos aangaf afscheid te nemen, blijven de revue passeren: waarom heb ik toen ruzie met hem gemaakt, haar toen niet geknuffeld, zijn hand niet gepakt... Bijna alle nabestaanden voelen zich schuldig, ongeacht de hulp die zij geprobeerd hebben te geven. En helaas worden ze soms ook door de buitenwereld als (mede-)schuldigen benaderd. Ontkenning van de doodsoorzaak of de dood van de dierbare persoon, naar hem of haar zoeken, geen afscheid willen nemen van de spullen of de plaats die hij innam, aan tafel, in huis, in bed, zijn veel voorkomende rouwreacties bij nabestaanden na zelfdoding. Doorleven na een suïcide van een dierbaar persoon

Het rouwproces van nabestaanden na een zelfdoding is pijnlijk en langdurig. De pijn slijt nooit helemaal. Veel nabestaanden vertellen in eerste instantie alle levenslust te hebben verloren. Dóórleven is voor hen meer een plicht dan een willen. Soms weerhoudt alleen de verantwoordelijkheid tegenover anderen - een partner, andere kinderen, broers of zussen - hen ervan ook een einde aan hun leven te maken. Behalve het gemis van de geliefde persoon kunnen schuldgevoelens hen verhinderen de draad van het leven weer op te pakken. Het rouwproces wordt nog bemoeilijkt door het taboe dat er op de zelfgekozen dood ligt. Mensen in de omgeving van de nabestaanden reageren soms onhandig en ontwijkend, in plaats van steunend. Daardoor bestaat het risico dat nabestaanden in een isolement terechtkomen. 'Denk er maar niet meer aan' is een averechts advies. Voor de nabestaanden is praten over de overledene en over de eigen gevoelens van schuld, schaamte, falen en verdriet, juist van groot belang om het gebeurde te kunnen accepteren en verwerken. Sommige nabestaanden zoeken steun in het bijhouden van een dagboek of het uitdrukken van gevoelens in gedichten of tekeningen. Soms organiseren ze rituelen of een jaarlijkse herdenkingsdag. Deze uitingen kunnen heel waardevol zijn in het verwerkingsproces. Lezen over de achtergronden van suïcides en over de rouwreacties van andere nabestaanden kan helpen de eigen emoties te begrijpen en te accepteren. Belangrijk is ook het contact met lotgenoten. Vanuit hun eigen ervaring begrijpen zij beter dan anderen wat de rouwende persoon doormaakt. Wat en hoe doe ik HET? Er zijn ontelbaar veel manieren om jezelf dood te krijgen. In dit hoofdstuk probeer ik een zo objectief mogelijke beschrijving te geven van de meest populaire methodes. Realiseer je dat ik ook geen zelfmoord expert ben: de meeste dingen die ik hier schrijf heb ik zelf ook ergens anders gelezen. 1 slaappillen 2 je polsen doorsnijden 3 springen 4 koolstofmonoxide algemene opmerkingen over slaappillen  Slaappillen zijn een populair zelfmoordpogingmiddel. De meeste werken echter niet goed genoeg of bevatten een braakmiddel, zodat je automatisch alles weer uitbraakt. Het is dus in ieder geval heel belangrijk dat je voor je de pillen inneemt een antibraakmiddel slikt. Deze zijn vrij verkrijgbaar in de apotheek. (Zie de noot over antibraakpillen).  Slaappillen zelf zijn vaak niet in staat iemand te doden, maar wel om iemand in een hele diepe slaap te brengen. Een plastic zak kan de rest doen. De slaappillen brengen je zo in slaap, en de plastic zak zorgt dat je doodgaat aan zuurstofgebrek. Vooral als je de pillen combineert met (veel) alcohol schijnt dit een goede methode te zijn. En (niet onbelangrijk) mocht het mislukken dan zit je niet meteen verlamd in een rolstoel, de fysieke nadelige gevolgen zijn niet groot. Mensen die een serieuze poging (dus met inachtneming van de aanwijzingen die je hier ook vindt) overleefd hebben vertellen wel vaak over verschrikkelijke angsten en pijnen, shocktoestand en psychoses. Niet zo fijn dus. Hoewel een slaappillenzelfmoord vaak lukt is het zeker belangrijk je dit te realiseren, zeker als je niet de beschikking hebt over barbituraten (wat vrijwel altijd het geval zal zijn, helaas), of niet zeker bent dat je niet gevonden wordt voor je dood bent.  De enige slaappillen die echt goed werken zijn barbituraten (bijvoorbeeld seconal of vesparax). Deze worden echter niet makkelijk voorgeschreven. En zelfs barbituraten staan niet garant voor een pijnloze snelle dood. Euthanasieverenigingen noemen dit echter een 'eerste keus' methode, zeker in combinatie met een plastic zak. Claude Guillon noemt in zijn boek 'Suïcide, mode d'emploie. Histoire, technique, actualité' een aantal pillen die dodelijk zijn. Klik hier voor een lijst. Ik ben zelf bezig een lijst te maken met informatie over overdoses van verschillende medicijnen, zoals die in de medische literatuur bekend zijn. Noot over antibraakpillen
In tegenstelling tot wat aangeraden wordt in veel buitenlandse publicaties wordt in Nederland doorgaans aangeraden om niet te wachten tot het laatste moment met het slikken van antibraakmiddelen. Begin liefst 36 uur van tevoren, en slik ze drie keer per dag. Let wel op wat voor soort antibraakmiddel je gebruikt, liefst niet een met een slaapverwekkende werking. Primperan (metoclopramide) is een geschikt middel dat je vrij in de apotheek kunt verkrijgen. Je polsen doorsnijden Dit is de favoriete methode van een heleboel andere mensen die dit blijkbaar vaak proberen. Helaas werkt hij niet zo goed. Deze methode wordt over het algemeen afgeraden, en mensen die hun polsen doorsnijden worden vaak gezien als aandachtzoekers die niet echt dood willen. Ik heb wel enge verhalen gehoord van mensen die de rest van hun leven hun handen niet meer konden gebruiken of anderszins verlamd raakten na een op deze manier uitgevoerde zelfmoordpoging; echt veilig is het dus niet. Maar goed, welke methode is dat wel... Springen
Een sprong van een hoog gebouw, minimaal tien verdiepingen, maar liefst hoger hoor je ook heel veel. Je zou je zo gespannen mogelijk moeten houden en zorgen dat je landing op beton plaatsvind. (het schijnt dat baby's een val van enkele meters vaak overleven doordat zij niet bang zijn en dus volkomen ontspannen naar beneden vallen). Het schijnt geen pijn te doen doordat je onmiddellijk doodgaat zo gauw je de grond raakt. Hoewel je natuurlijk altijd verhalen hoort over mensen die dit overleven lijkt de kans mij redelijk gering. Áls je echter overleeft beland je gegarandeerd in een rolstoel en heb je grote kans op allerlei hersenbeschadigen enzo. Koolstofmonoxide
Koolstofmonoxide is een vrij zekere, en als je het goed doet normaal gesproken redelijk pijnloze manier van sterven, die ook je lichaam in takt laat. Je gaat dood door verstikking, maar dit merk je niet, aangezien je langzaam maar zeker steeds moeier wordt, en uiteindelijk in slaap valt. Koolstofmonoxide komt vrij als je iets verbrandt in een afgesloten ruimte. Komt veel voor in boeken en verhalen. Vaak zijn het vrouwen die zo doodgaan. Wat gebeurt er (juridisch)als ik mezelf dood maak? In Nederland (in tegenstelling tot nog steeds veel andere landen!) is het plegen van zelfmoord niet strafbaar. Ook het aanwezig zijn bij de zelfmoord van iemand anders is niet strafbaar. Wél strafbaar is het aanzetten tot zelfmoord of het helpen bij de uitvoering daarvan. Het komt er ongeveer op neer dat je wel mag vertellen welke middelen je nodig hebt om zelfmoord te plegen, maar niet de middelen mag geven. In artikel 294 van het Wetboek van Strafrecht staat: Hij die opzettelijk een ander tot zelfmoord aanzet, hem daarbij behulpzaam is of hem de middelen daar toe verschaft, wordt, indien de zelfmoord volgt, gestraft met een gevangenisstraf van ten hoogste drie jaren of geldboete van de vierde categorie (maximaal fl.10 000). Onder 'hulp bij zelfdoding' wordt niet verstaan: - Op verzoek van iemand informatie verstrekken over een methode of dodelijke middelen - Aanwezig zijn en morele steun verlenen als iemand zichzelf van het leven berooft (Het zal duidelijk zijn dat ik in deze hele pagina er van uit ga dat er leken in het spel zijn. In Nederland wordt een dokter die hulp bij zelfdoding verleent niet gestraft, indien hij/zij zich houdt aan de geldende juridische regels. Voor meer informatie hierover verwijs ik naar de website van de NVVE (Nederlandse Vereniging voor Vrijwillige Euthanasie) Het is illegaal te proberen een recept voor medicijnen die onder de Opiumwet vallen te verkrijgen onder valse voorwendselen. Van de geneesmiddelen en grondstoffen die onder de Opiumwet vallen, moet de apotheek in een register bijhouden wanneer en voor welke patiënt iets is verstrekt. De inkoopbonnen moeten 6 jaar bewaard worden. Het bezit van deze middelen zonder geldig recept is ook verboden. Vooral in het buitenland moet je oppassen niet opgepakt te worden voor het bezit van drugs. Er is een Stichting De Einder die nog net niet in strijd met de grondwet is. En de voorzitter is ooit bij het programma “Barend en Witteman” geweest. Al een hele tijd geleden hoor. Die man had boekjes met informatie hoe je jezelf het best dood kon krijgen enzo. Hij ging ook weleens naar mensen toe die dood wilden, hij was er dan bij wanneer ze stierven. Ik zei toen nog tegen papa: “mooi dat er zoiets bestaat”. Mooie teksten over zelfdoding en dood
Ik heb een aantal hele mooie teksten gevonden die mooi bij deze scriptie passen. Ik weet niet wie ze geschreven heeft. Er zit er ook een van mijzelf tussen. Ik reis terug in mijn hoofd
Naar het station waar jij uitstapte
En weer, voor ik kan roepen
Gaat de trein door
Ik zie je staan op het perron
Steeds kleiner tussen alle mensen om je heen
Zij kijken ook. Misschien denken ze wel: Gewoon iemand die wacht op een afspraak
Treinen ontsporen maar zelden en
Als het gebeurt zit ik er niet in
Maar ach, er worden bussen ingezet. Dan moet je verder, of je wilt of niet ~~~~~~~ Hoe moet ik weggaan
Je alleen laten
Eenzamer dan je was
Hoe moet ik
Vergeten dat je mamma zei
En deze blouse ooit nog dragen

Hoe moet ik weggaan
En de deur sluiten
Die jij al dichtdeed? ~~~~~~~ Al nam de dood mij mee
De liefde verlaat je nooit ~~~~~~~ Iemand die zelfmoord pleegt gáát niet naar de hel, hij/zij zit daar al in!!! ~~~~~~ GOODBYE CRUEL WORLD
Pink Floyd
goodbye cruel world
i'm leaving you today
goodbye
goodbye
goodbye
goodbye all you people
there's nothing you can say
to make me change
my mind
goodbye... ~~~~~~~ Some love never dies, people do ~~~~~~~ Slot
Mijn mening hoefde eigenlijk nu pas? Oeps… mijn werkstuk staat vol met meningen! Nou ja. Mijn mening is dat het verbieden van zelfdoding verboden zou moeten zijn! Dat zeg ik want stel nou dat niemand zichzelf zou doden omdat hij of zij zo ongelukkig was, dan zou de wereld vollopen met depressieve mensen!! En ik vind ook dat een mens gewoon zelf moet weten wat hij of zij met zijn of haar leven doet, als diegene radicale moslim wil worden, of leeuwentemmer, of kaboutertjeszoeker of dat hij of zij dood wil. Ik vind dat een mens vrij is om te beschikken over zijn of haar leven. De vragen: Wat en hoe is zelfdodingzie hoofdstuk 9
Staat er in de bijbel een verhaal waarin een bijbelfiguur zichzelf dood wil hebben en daardoor in de hel terechtkomt? zie hoofdstuk 5

Kom je volgens Christenen wel in de hel als je een eind aan je leven maakt?zie hoofdstuk 6
Hoeveel zelfdoding komt er nou werkelijk voor in Nederland?zie hoofdstuk 4
Ik vond het echt heel moeilijk en soms echt loodzwaar om dit werkstuk te maken. De volgende keer pak ik een onderwerp dat niet zo dichtbij ligt, dit is toch wel heel erg erg. Literatuur gebruikt: Titel boek of artikel Naam schrijver Nummer Jaar
CBS website cbs - (Aktueel) Als de bladeren vallen… Henk Strootman 38 1999
O toekomst, laat niet af Jos Brink - 1996
Suïcide: wat is er tegen? H.M. Kuitert - 1994
Website ?? - 1999
Website Thisbe - Weet niet
Na zelfdoding, hulp aan nabe-staanden Arnold van Dijk en Els ven Gilst, red. - 1989