Zelfdoding

Inleiding:

Het onderwerp dat ik voor mijn werkstuk gekozen heb is zelfdoding. Je hoort de laatste tijd best veel over mensen die zelfdoding plegen, gelukkig ken ik zelf niemand die zelfdoding heeft gepleegd. Omdat ik het niet zo’n goed idee vond om te gaan praten over de beste manieren om zelfdoding te plegen heb ik voor de volgende onderzoeksvragen gekozen:
 Wat is het verschil tussen het verwerken van een ‘normaal’ overlijdensgeval en een zelfdodinggeval?

 Hoe kunnen nabestaanden van iemand die zelfdoding heeft gepleegd het beste over hun verdriet heen komen?

 Hoe denkt het christendom over zelfdoding?

 Hoe denkt het boeddhisme over zelfdoding?

Ik heb eerst een algemeen deel geschreven over zelfdoding, met wat cijfers en redenen waarom mensen zelfdoding plegen. Het tweede en derde deel heb ik geschreven vanuit de nabestaanden, hoe zij het verdriet het beste kunnen verwerken. In de laatste twee delen beantwoord ik de andere onderzoeksvragen. Eigenlijk was mijn onderzoeksvraag: “Hoe reageren de verschillende godsdiensten op zelfdoding?” Maar ik kon alleen maar informatie vinden over het christendom en het boeddhisme, daarom heb ik me tot deze twee godsdiensten beperkt.

Zelfdoding in het algemeen

Per jaar zijn er ongeveer 1500 mensen die zelfdoding plegen. Op het bijgevoegde blaadje met de tabel van het CBS staan de gegevens over alle zelfdodingen. Vaak hebben mensen met de neiging tot zelfdoding al jaren ernstige psychische problemen, bijvoorbeeld een psychose, schizofrenie of manisch depressiviteit.
Een psychose is een geestesziekte waarbij een patiënt moeite heeft om contact te leggen met de buitenwereld. De patiënt kan zichzelf niet goed meer handhaven en kan geen onderscheid maken tussen eigen gevoelens en indrukken uit de buitenwereld.
Schizofrenie is een verzamelnaam voor een groep psychotische ziektebeelden. Bij schizofrenie komt het vaak voor dat delen van de persoonlijkheid tegenover elkaar gaan werken.
Een depressie kan ontstaan door een probleem of situatie die door de persoon zelf niet op te lossen is. Dit probleem kan het leven van die persoon helemaal gaan overheersen en dan lijkt de dood de laatste uitweg van het probleem. Hierdoor gaat de persoon met een depressie steeds meer aan de dood denken, het leven lijkt hierdoor steeds minder zin te krijgen. De meeste mensen met een depressie schamen zich voor hun probleem en willen er daarom met niemand over praten. Dit is precies wat ze niet zouden moeten doen, want over het probleem praten is juist de oplossing voor het probleem, mensen die er niet over praten raken vaak nog dieper in de depressie. Een depressie kan pas opgelost worden als er iets gevonden wordt in de toekomst waar men naar uit kan kijken. Dit klinkt heel makkelijk, maar voor iemand in een depressie is dit juist een hele moeilijke oplossing, omdat iemand in een depressie de toekomst altijd heel zwart ziet. Het is ook niet zo dat een depressie in een keer meteen is verdwenen, het komt ook voor dat iemand in een keer weer terugvalt in de depressie en besluit om toch zelfdoding te plegen.

De mensen die zelfdoding plegen zijn in een aantal groepen in te delen. Er zijn de mensen met de psychische problemen, deze heb ik hierboven al besproken. Van alle mensen die zelfdoding plegen is 40 procent opgenomen geweest in een psychiatrisch ziekenhuis. Als een andere groep kan men de mensen beschouwen die zelfdoding plegen na een grote schok in het leven. Dit kan een ernstige ziekte zijn of bijvoorbeeld het verlies van een echtgenoot. 1 op de drie zelfdodingen in deze groep worden gepleegd door mensen boven de zestig jaar. Er zijn ook mensen die over de dood fantaseren als bevrijding van het leven. Deze mensen zorgen dat ze tijdens hun poging niet gevonden kunnen worden, dat er niets ‘mis’ kan gaan.
Over het algemeen geldt dat ongeveer de helft van de mensen die een poging doen al een eerdere poging gedaan heeft. Er zijn twee keer zoveel mannen als vrouwen die zelfdoding plegen. Bij twintigers en dertigers is zelfdoding zelfs de belangrijkste doodsoorzaak. Als je kijkt naar de gemiddelde leeftijd waarop mannen en vrouwen zelfdoding plegen, dan ligt die bij vrouwen hoger dan bij mannen.
De manier waarop de zelfdoding gebeurd is bij mannen ook anders. De helft van de mannen doodt zichzelf dor zich op te hangen, bij de vrouwen kiest hier maar een derde voor. Er kiezen twee keer zoveel vrouwen als mannen voor het innemen van medicijnen, ook zichzelf verdrinken en van een hoogte naar beneden springen komt bij vrouwen vaker voor. Het springen voor een trein komt bij mannen en vrouwen in verhouding evenveel voor.

Een poging tot zelfdoding kan verschillende bedoelingen hebben. Het kan zijn dat iemand zo erg in de problemen zit dat het de enige uitweg lijkt. Maar het kan ook voorkomen dat het niet de bedoeling is van de poging om dood te gaan. Dan is de zelfdodingpoging meer een poging om aandacht te krijgen. Degene die de poging doet wil medelijden en begrip voor zijn probleem en wil laten zien wat er gebeurt als er geen begrip en medelijden wordt getoond. Iemand die zo’n zelfdodingpoging doet zorgt er juist zelf voor dat hij geen begrip krijgt door niet over zijn problemen te praten. Het kan ook voorkomen dat een gelukte poging wordt gedaan om iets te uiten. De zelfmoordenaar wil bij anderen het gevoel creëren dat zij verantwoordelijk zijn voor de dood.

Een aantal factoren die tot zelfdoding kunnen lijden:

 Sociale problemen:
Meestal komt deze reden voor bij mensen die niet goed in de omgang zijn met vrienden en onbekenden. Dit zijn vaak erg verlegen mensen, die bang zijn om bekritiseerd te worden. Er zijn zelfs mensen die helemaal geen contact met anderen kunnen maken. Deze mensen zien wel altijd andere mensen met elkaar praten en lachen, maar zelf kunnen of durven ze het gewoon niet. Dit zorgt ervoor dat deze zeer verlegen mensen zich erg onzeker gaan voelen. Ze hebben het idee dat ze eigenlijk niet bij de rest van de maatschappij horen, waardoor soms zelfdoding de enige oplossing lijkt.

 Seksuele problemen:
Door de grote belangstelling van de media met alles wat met seksualiteit te maken heeft, in combinatie met de afkeer die bepaalde mensen hebben tegen bijvoorbeeld homoseksualiteit ontstaan er seksuele problemen. In de media wordt gedaan alsof homoseksualiteit algemeen geaccepteerd wordt, maar toch zijn er nog altijd veel scheldwoorden tegenover homoseksuelen. Hierdoor krijgt een homoseksueel het idee dat hij geaccepteerd wordt, maar als hij er dan achter komt, dan voelt hij zich snel een buitenbeentje. Dit kan weer leiden tot een depressie met als ergste gevolg een zelfdoding.

 Ook financiële problemen kunnen een motief zijn voor zelfdoding. Iemand kan zo diep in de schulden zitten dat zelfdoding de laatste uitweg lijkt.

 Drugs en alcoholverslavingen kunnen ook tot zelfdoding leiden. Het kan voorkomen dat iemand door een probleem verslaafd raakt aan alcohol of drugs. Door het gebruik van deze middelen heeft de verslaafde het gevoel dat hij van zijn problemen af is, maar in werkelijkheid is er nu een nieuw probleem bijgekomen, namelijk de drugs of alcoholverslaving. Van deze verslaving is natuurlijk wel af te komen, maar als de persoon dan weer nuchter is, dan komen alle vroegere problemen weer naar boven. Dit kan ervoor zorgen dat ze zelfdoding plegen, of weer terug vallen in de verslaving. Het kan ook voorkomen dat een drugsverslaafde een overdosis drugs neemt. Zelfdoding is hier ook een goede verklaring voor, want het leven van een junk is meestal erg zwaar. De meeste drugsverslaafden moeten al hun problemen alleen oplossen en worden door de andere mensen smerig gevonden. Dit is natuurlijk heel deprimerend, vooral als je als junk vroeger heel gelukkig hebt geleefd.

De verschillen in het rouwproces

Het rouwproces voor de nabestaanden van een zelfdoding is erg moeilijk. Het is voor een groot deel hetzelfde als het rouwproces bij een ‘normaal’ sterfgeval, er zijn alleen een aantal kenmerken die alleen voorkomen bij een zelfdoding. Om deze kenmerken te laten zien beschrijf ik eerst het rouwproces in het algemeen en daarna de speciale kenmerken van de rouw na een zelfdoding.

Rouw in het algemeen:

Geestelijk:
 Na het overlijden van een familielid of een vriend kom je meestal een beetje in een shock. Je gelooft eigenlijk niet dat die persoon echt overleden kan zijn. Het besef dat de persoon echt dood is komt pas na een tijdje. Tot die tijd kan je het ene moment het gevoel hebben dat de persoon nog leeft en het andere moment juist heel sterk het gevoel hebt dat de persoon toch echt dood is.

 Na het overlijden wil men weten waarom de persoon gestorven is en wat er gebeurd is, men zoekt naar een verklaring. Je gaat op zoek naar de antwoorden op al je vragen over het overlijden. Het is erg moeilijk om onzekerheid over de antwoorden op je vragen te hebben, het rouwproces wordt daarom nog zwaarder.

 Als het overlijden van het familielid of de vriend goed tot je doorgedrongen is, dan begint meestal pas echt het verdriet. Als je denkt aan een overlijdensgeval, dan is huilen de meest voorkomende uiting van verdriet. Er zijn ook mensen die niet kunnen huilen en die hun verdriet op een andere manier uiten. Zij worden bijvoorbeeld heel boos en agressief, of sluiten zich af van anderen. Soms heb je het gevoel dat het leven geen zin meer heeft zonder de overledene, je zou liever zelf ook dood zijn.

 Het kan ook zijn dat je kwaad wordt op de overledene, omdat hij je in de steek heeft gelaten en je al dit verdriet heeft aangedaan. Ook kan je kwaad zijn op God, omdat hij de overledene van je heeft weggenomen. Ook kan het je erg kwaad maken dat andere mensen je niet begrijpen, en dat zij geen overledene in de familie hebben. De nabestaanden zijn vaak sneller geïrriteerd dan normaal, dit is voor de mensen die dit niet hebben heel moeilijk te begrijpen.

 Bij veel overlijdensgevallen worden de nabestaanden kwaad op zichzelf, ze verwijten zichzelf dingen die ze verkeerd hebben gedaan voor het overlijden. Om van dit schuldgevoel af te komen is het belangrijk om te zien dat datgene wat jij gedaan hebt, niets te maken heeft met het overlijden. Als je het schuldgevoel alleen maar gaat opkroppen ga je je slecht voelen, en je kan er zelfs een depressie van krijgen.

 Bij erg onverwachte overlijdensgevallen kan het voorkomen dat je bang bent dat anderen in je omgeving ook ineens zullen overlijden. Je hebt van de overleden persoon dan vaak niet goed afscheid kunnen nemen, omdat hij zo onverwacht overleed, en je bent bang dat dit nog een keer gebeurt.

Lichamelijk:
Het rouwproces is ook lichamelijk heel zwaar, je moet namelijk voor jezelf eigenlijk een nieuw leven opbouwen zonder de overledene. Je hebt tijdens het rouwproces veel gevoelens en emoties, dit is voor het lichaam heel zwaar, zodat je weinig energie overhoudt. Ook kan je tijdens het rouwproces lichamelijke problemen krijgen. Het kan voorkomen dat je door het verdriet geen trek in eten hebt, waardoor je sterk vermagert. De meeste mensen kunnen ’s avonds ook veel minder goed slapen, waardoor het aantal uren slaap per nacht veel minder wordt. Het is het beste om tijdens de rouwperiode een beetje rustig aan te doen, omdat je anders een extra activiteit per dag hebt, het rouwen.

De beëindiging van het rouwproces:
Na een tijd gaat het rouwproces weer over. Je moet dan wel er voor zorgen dat je zelf er ook goed over nadenkt, je moet je emoties laten gaan. In het begin zul je dan vaak hele heftige reacties hebben, maar dit wordt in de loop van de tijd steeds minder. De duur van de rouw is voor iedere persoon verschilled, sommige mensen doen er een paar maanden over, andere meerdere jaren. Na de rouwperiode kan je natuurlijk nog steeds verdriet hebben over het overlijden, je hebt dan alleen wel je verdriet op zo’n manier verwerkt dat je er mee kan leven. Veel mensen krijgen extra veel verdriet op een feestdag of de verjaardag van de overledene, het kost hun dan veel moeite om de dag door te komen, omdat ze de hele tijd aan de overledene denken.

Omgang met anderen:
Omdat de manieren van rouwen per mens verschillen kunnen er vele veranderingen in relaties plaatsvinden tijdens het rouwproces. Het kan zo zijn dat iemand het verlies helemaal zelf wil verwerken en zich afsluit van zijn vrienden en familie, waardoor de relatie met hen verslechtert. Het kan ook zo zijn dat een gezin samen het verlies verwerken, waardoor de band juist sterker wordt.
Veel mensen hebben behoefte aan steun en begrip bij het rouwproces. Het is heel goed als je als rouwende wordt opgevangen door menen uit je omgeving, die je helpen het verdriet te verwerken. De mensen in je omgeving willen vaak ook wel helpen, maar vaak weten ze niet goed hoe ze dat moeten doen. Het is belangrijk dat jij als rouwende ze duidelijk maakt waar je behoefte aan hebt en ze uitlegt hoe je je voelt. Als je dit gedaan hebt, dan kunnen ze je beter begrijpen en weten ze dat ze je op een goede manier kunnen proberen te helpen.

Wat voor veel rouwenden vervelend is, is het idee van de omgeving dat het rouwen heel snel al afgelopen is. Ook kan je het als rouwende vervelend vinden dat je allemaal adviezen krijgt van de anderen, waar je eigenlijk niets aan hebt, omdat ze je vertellen hoe je je volgens hen zou moeten gedragen. Er zijn mensen die hier niet goed tegen kunnen en zich daarom gaan afsluiten van de omgeving. Hierdoor wordt het rouwproces alleen maar moeilijker, en kan je ook nog je vrienden kwijt raken.

Rouw na een zelfdoding:

Geestelijk:
 Bij een zelfdoding zoeken de nabestaanden ook naar een verklaring, maar dan op een andere manier, de overledene heeft immers zelf voor de dood gekozen. Vaak vragen de nabestaanden zich af of zij de zelfdoding hadden kunnen voorkomen. Ook het waarom van de zelfdoding is een veel voorkomende vraag. Het is moeilijk om deze vragen te beantwoorde, omdat de overledene meestal niet uitvoerig heeft uitgelegd wat de precieze reden is voor de zelfdoding. Vaak is er wel een afscheidsbrief, of een dagboek waaruit je een vaag antwoord kan vormen, maar dit wordt nooit het precieze antwoord. Het is voor de nabestaanden erg frustrerend om geen antwoorden op hun vragen te krijgen en het verwerkingsproces wordt hierdoor veel moeilijker.
Bij een zelfdoding hebben de nabestaanden vaak schuldgevoelens. Ze hebben het idee dat ze de dood hadden kunnen voorkomen, en verwijten zichzelf dat ze de overledene niet goed genoeg hebben bijgestaan. Ze vragen zich af wie of wat verantwoordelijk is voor de zelfdoding, en trekken vaak snel de conclusie dat zij er verantwoordelijk voor zijn.

Met deze schuldgevoelens gaat iedereen anders om. De een zal ontkennen dat de overledene door een zelfdoding om het leven is gekomen, de ander zal de positieve kanten uit de zelfdoding halen. Dit zijn bijvoorbeeld uitspraken als: “De overledene heeft nu rust.” of “Het was het beste voor ons allemaal.”
Bij sommige mensen wekt de zelfdoding erg veel woede op. Je kan bijvoorbeeld kwaad zijn op jezelf, omdat je vindt dat je te weinig hebt geholpen, maar je kan ook kwaad zijn op de buitenwereld, als die niet prettig reageren.

 Na een zelfdoding voelen veel nabestaanden zich afgewezen. Ze hebben het idee dat de overledene liever dood wil zijn, dan dat hij wil leven samen met hen. Als je dit denkt dan kan je een groot gevoel van minderwaardigheid krijgen. Je gaat aan jezelf twijfelen en je kan gaan denken dat je een mislukt persoon bent. Dit is ook erg slecht voor het verwerken van de dood. Door je minderwaardigheidsgevoel zul je minder snel contact met andere mensen zoeken, waardoor je niet over je verdriet kan praten.

 en zelfdoding kan net als een normaal sterfgeval ook tot angst leiden. Alleen zijn bij een zelfdoding de reacties van jezelf veel heftiger, waardoor het lijkt alsof je jezelf niet meer onder controle hebt. Dit is natuurlijk heel erg beangstigend. Veel nabestaanden hebben last van erg depressieve gevoelens. Ze gaan ook nadenken over de dood en worden bang om zelf ook zelfdoding te plegen.

 Er zijn ook nabestaanden die zich tijdens het rouwen gaan inleven in de situatie van de overledene. Ze gaan zich dan vaak ook afvragen of ze niet beter zelfdoding kunnen plegen, of ze nemen bepaalde karaktertrekjes over van de overledene.

Omgang met anderen:
Een zelfdoding heeft altijd veel gevolgen voor de relaties met andere mensen. Het kan gebeuren dat nabestaanden elkaar dingen verwijten over de zelfdoding, zonder dat ze het uit durven spreken. Heel soms wordt er ook openbaar een beschuldiging gedaan tegenover de partner van de overledene.
Om je verdriet goed te verwerken is het belangrijk dat je met veel mensen goed over je verdriet kan praten. Helaas is in onze samenleving een soort taboe op zelfdoding, zodat de omgeving vaak anders reageert dan bij een andere doodsoorzaak. Het komt vaak voor dat mensen de echte doodsoorzaak negeren, en soms gaat het zelfs zo ver dat men niet wil dat de echte doodsoorzaak wordt genoemd bij de begrafenis.

Als iemand op een ‘normale’ manier overlijdt, dan krijgen de nabestaanden meestal wel genoeg steun. Bij een zelfdoding is dit anders, want de mensen vinden een zelfdoding nog moeilijker om mee om te gaan dan een ‘normaal’ overlijden. Hierdoor worden de nabestaanden vaak gemeden, waardoor deze weer een gevoel van schaamte krijgen. Waardoor ze helemaal niet meer over de zelfdoding durven te praten en een andere doodsoorzaak verzinnen.
Deze dingen kunnen ervoor zorgen dat de nabestaanden erg geïsoleerd raken. Dit is natuurlijk helemaal verkeerd, want de nabestaanden hebben om hun verdriet te verwerken juist heel veel hulp nodig van andere mensen.

Het verdriet verwerken

Het verdriet van het verlies verwerken is iets wat je vooral zelf moet doen, het gaat alleen wat sneller als je ook anderen om je heen hebt die je steunen. Ik heb dit hoofdstuk in twee delen verdeeld: de dingen die je zelf kan doen om je verdriet te verwerken en de dingen die andere mensen zouden kunnen doen om jou te helpen met je verdriet.

Wat kan je zelf doen?

Het belangrijkste wat je moet doen tijdens het verwerken van je verdriet is geduld hebben, want het rouwproces is een lang proces, wat niet zomaar in een keer over is. Het is goed om over rouw te gaan lezen, want hierdoor leer kan je je eigen reacties beter begrijpen en accepteren.
Een aantal dingen die je zou kunnen doen om het proces sneller te laten verlopen zijn:
 Je kan het beste je eigen reacties serieus nemen. De reacties lijken soms overdreven, maar je hoeft je er niet voor te schamen. Bijna iedereen die in de rouw zit heeft last van zulke emoties die ineens naar boven komen. Als je de gevoelens die je op zo’n moment hebt onderdrukt, dan duurt het alleen maar langer om je verdriet te verwerken.

 Je moet jezelf genoeg tijd geven om je verdriet te verwerken. Het verdriet verwerken kost veel energie, dus kan je jezelf het beste eerst een tijdje rust geven.

 Wat heel erg goed helpt is praten over gevoelens, je voelt je daardoor minder eenzaam en de gevoelens worden ook minder als je erover praat. Je kan het beste iemand zoeken waarmee je goed kan praten, want dan gaat dat makkelijker dan bij iemand die je eigenlijk niet zo goed kent.

 Het is verstandig om in het begin van het rouwproces geen belangrijke beslissingen te nemen. Je bent dan meestal nog heel emotioneel en je kan de gevolgen ervan nog niet goed overzien.

 Denk eraan dat jij niet degene bent die voor de zelfdoding heeft gekozen. Een schuldgevoel is heel normaal, maar de zelfdoding is toch echt de keuze geweest van de overledene zelf.

 Als het nodig is, zoek dan gewoon hulp. Je moet je niet schamen voor je probleem, want dat heeft iedereen die een dierbare verliest.

Wat kunnen anderen doen?

Voor de nabestaanden is het belangrijk dat er iemand voor ze is, waar ze mee kunnen praten en uithuilen als het nodig is. Dit zijn een aantal dingen die het rouwproces van de nabestaanden makkelijker maken:
 Het is voor nabestaanden heel belangrijk om met iemand over hun verdriet te praten. Veel mensen in hun omgeving laten echter niets van zich horen omdat ze zich moeilijk kunnen uiten over zelfdoding. Voor de nabestaanden is dit niet fijn, want ze raken hierdoor vaak afgesloten van de buitenwereld en ze hebben de steun echt nodig. Het is dus voor de nabestaanden het beste om het gewoon te zeggen als je eigenlijk niet goed over het onderwerp kan praten.

 Voor de nabestaanden is het belangrijk om te zoeken naar een verklaring voor het overlijden. Hierbij kan je helpen door gewoon te luisteren naar wat de nabestaande te vertellen heeft. Gewoon luisteren is het beste, want de nabestaande moet er zelf achterkomen wat hij nou precies denkt over de dood. Het heeft geen zin om de nabestaande je eigen mening te vertellen, want de nabestaande moet zelf met het verlies verder leven.

 Het kan voorkomen dat de nabestaanden na de zelfdoding dingen doen die erg onzinnig lijken. Ze kunnen bijvoorbeeld beweren dat de overledene eigenlijk helemaal niet dood is, of ze kunnen de overledene erg idealiseren. Het is niet nodig om dan duidelijk te maken dat het onzinnig gedrag is, want daar komen ze op een gegeven moment, als ze er toe aan zijn, zelf wel achter. Voor het verwerken van het verdriet is het belangrijk dat je de rouwende niet jouw mening opdringt, maar hem gewoon onzinnig laat doen, tot hij er zelf achter is dat het toch geen zin meer heeft.

 Het komt voor dat de nabestaanden na een zelfdoding zelf ook het idee hebben om zelfdoding te plegen. Dit betekent niet dat ze dit ook echt gaan doen en het is goed om er met ze over te praten. Vaak durven ze zelf niet over het onderwerp te beginnen, omdat ze bang zijn dat ze door de omgeving niet begrepen worden. Meestal helpt het al om gewoon erover te praten, maar voor sommigen is het beter om professionele hulp te krijgen. De zelfmoordgedachten zijn dan zo realistisch dat de persoon het ook zo in het echt zou doen.

Het christendom en zelfdoding.

Zelfdoding in de Bijbel
Ook in de bijbel staan een aantal zelfdodinggevallen beschreven, hieronder een citaat over een van deze passages:

Zimri (Ι Kon. 16:15-20). Deze samenzweerder doodt Ela, de zoon van Baësa, en volgt hem op. Hij moordt het hele huis en naaste omgeving van Baësa uit, zonder een man over te laten. Het leger verheft Omri tot koning; deze rukt met het leger tegen Zimri’s residentie op en dan, al na zeven dagen, is het met Zimri afgelopen. Zijn gruwelijke einde met (indirecte) suïcide wordt beschreven als straf op zijn zondige leven.

In totaal worden er in de Bijbel zes gevallen van zelfdoding beschreven. Het lijkt alsof deze gevallen alleen worden beschreven, alsof er geen oordeel over getrokken wordt. Maar de Bijbel is natuurlijk een boek dat liet zien wat de mensen wel en niet zouden moeten doen. Over deze zes gevallen wordt door de theoloog Prof.dr. G.Th. Rothuizen het volgende gezegd:
“Er wordt niet veel over de suïcides gezegd, zelfs weinig of niets. Een oordeel blijft achterwege. De niet bepaald christelijke Schopenhauer zal niet de enige zijn geweest die het is opgevallen .

Hoe denken de christenen over zelfdoding?

Voor veel christelijke nabestaanden van iemand die zelfdoding heeft gepleegd vragen zich af of de overledene nu ‘verloren’ is. Vroeger vonden veel gereformeerden dat voor iemand die zelfdoding pleegt geen redding meer mogelijk is. Over het algemeen vonden de christenen een zelfdoding een zware zonde. God beslist over het leven en niet de mens zelf. Daarbij komt ook nog dat iemand die zelfdoding pleegt geen vergiffenis meer voor zijn zonde kan vragen, omdat hij dan al overleden is. Zijn zonde zal dan eeuwig bij hem blijven in het hiernamaals. Er zijn nu minder mensen die zo denken, over het algemeen veroordelen de christenen zelfdoding minder sterk.
Volgens de Bijbel moeten de mensen niet te snel hun oordeel ergens over vellen. Toch worstelen veel christenen met de vraag of zelfdoding nou een grote zonde is, of dat de Bijbel het toch wel accepteert. Er zijn drie punten waarmee ook rekening mee gehouden moet worden om het antwoord op deze vraag te vinden.

 Er zijn ziekten, die niet genezen kunnen worden, vaak besluiten patiënten dan zelf al eerder om een einde aan hun leven te laten maken. Dit heet dan wel zelfdoding, maar een zonde kan je het niet meteen noemen. De patiënt kiest er gewoon voor om een lange lijdensweg te besparen en meteen te sterven. Ook euthanasie heeft hiermee te maken. Het kan voorkomen dat de patiënt aan een arts vraagt om hem te helpen met de zelfdoding. Dit is voor de wet verboden, maar in gevallen waarbij aan de volgende voorwaarden werden voldaan zal de rechter de arts niet straffen:
- Er moet sprake zijn van een ondraaglijk psychisch of lichamelijk lijden van de patiënt.
- De patiënt moet het verzoek zelf gedaan hebben op een moment dat hij een goed besef van de situatie had. De patiënt moet het verzoek niet terug hebben getrokken.
- Het mag niet zo zijn dat er nog een mogelijkheid tot genezing is.
- Alleen de arts mag de euthanasie voltrekken.
- Er moet door de arts een andere deskundige zijn geraadpleegd.
- Er moeten aantekeningen gemaakt zijn voor controle achteraf.
- De arts moet zeer zorgvuldig te werk zijn gegaan.
Tussen zelfdoding en euthanasie is een duidelijk verband, bij allebei wil de persoon liever dood, dan verder leven. Het verschil tussen de twee is dat bij euthanasie een ander het doden doet, omdat men daar dan zelf niet toe in staat is. Bij een zelfdoding doet men het gewoon zelf, al is er soms wel een beetje hulp van anderen nodig.

 Er wordt door de streng gereformeerden beweerd dat iemand die zelfdoding pleegt geen vergiffenis meer vraagt. Dit is moeilijk te zeggen, want meestal is er niemand bij als de persoon sterft. Wie weet heeft de persoon wel heel duidelijk om vergiffenis gevraagd.

 Voor God geldt dat je niet rekenschap moet afleggen over het laatste moment van je leven, maar over je hele leven. Het is niet beslissend hoe men is gestorven, maar hoe men heeft geleefd.

Het Tibetaanse boeddhisme en zelfdoding

Het boeddhisme over dood
Het Tibetaanse boeddhisme denkt als volgt over de dood:
Als men sterft blijft het bewustzijn zonder lichaam verder bestaan en gaat door een reeks staten die bardo’s worden genoemd. Het boeddhistische onderricht vertelt dat er geen reden is om bang te zijn voor een vervelende ervaring tijdens de bardo’s. Tijdens de bardo’s bestaat alleen het bewustzijn van de gestorvene, hij heeft geen lichaam, en is dus eigenlijk niemand, daardoor kan er ook niets mee gebeuren.
Tijdens het leven moet men veel mediteren, om te ontdekken dat het leven eigenlijk een illusie is. Tijdens het sterven zal men dan het feit dat het lichaam een illusie is kunnen herkennen. Men kan zich dan bevrijden van alle gehechtheid aan het lichaam en het afstaan, omdat men dan pas ziet wat het lichaam werkelijk is.
“Je kunt het moment van de dood zien als een vreemd grensgebied in onze geest, een niemandsland waar ons enerzijds, als we de illusoire aard van ons lichaam niet beseffen, een ingrijpende traumatische ervaring staat bij het verlies ervan; en waar ons anderzijds de mogelijkheid van grenzeloze vrijheid wordt geboden, die juist voortkomt uit de afwezigheid van datzelfde lichaam1.
Als men uiteindelijk van het lichaam bevrijd is, is de karmische visie van een leven volledig weg. Het karma wat in de toekomst gevormd kan worden heeft dan nog geen vaste vorm aangenomen. Het karma is de som van alle goede en slechte daden en gedachten tijdens het aardse bestaan. Hoe beter het karma, hoe hoger de stand of het dier waarin men reïncarneert.

Het boeddhisme over zelfdoding:
Volgens Dilgo Khyentse Rinpoche volgt het bewustzijn na een zelfdoding het slechte karma, waardoor een kwade geest de levenskracht in bezit kan nemen. Om dit bewustzijn te bevrijden moet een krachtige meester speciale oefeningen doen, zoals vuurceremoniën en andere rituelen.
Volgens het boeddhisme moet men een stervende zoveel mogelijk helpen om zijn verslechterende toestand, de pijn en het lijden te verzachten en hem liefdevolle steun geven die het einde van het leven betekenis geeft. Euthanasie is volgens het karma gezien geen negatieve daad, het is de wens om lijden te vermijden. Het is ook geen heilzame daad, daarom heeft het geen invloed op het karma. Euthanasie wordt dus door het boeddhisme wel goedgekeurd, maar zelfdoding niet. Dit komt denk ik door de verschillende omstandigheden waarin de mensen verkeren. Iemand die om euthanasie vraagt heeft vaak een ongeneeslijke ziekte, deze persoon wil niet zo’n langzame pijnlijke dood als bij een lange ziekte. Veel zelfdodingen ontstaan als men niet met anderen over de problemen durft te praten, als men dat wel had gedaan, was zelfdoding misschien wel helemaal niet nodig geweest.

Conclusie en eigen mening:

Ik heb door het schrijven van het werkstuk veel geleerd over de aanleidingen tot een zelfdoding. Ik dacht eigenlijk dat de mensen die dat deden last van psychische problemen hadden, maar er zijn dus nog veel meer mogelijkheden. Ik zou zelf nooit zelfdoding kunnen plegen, ik kan het me ook niet voorstellen dat iemand het doet. Ik hou gewoon teveel van het leven, dat is voor mij al een reden om het niet te doen. Een andere reden is dat ik het mijn familie niet aan wil doen, ik heb namelijk ook geleerd hoe moeilijk het is om te verwerken. Ik had eigenlijk niet verwacht dat het verwerken zo’n zwaar proces zou zijn, maar het wordt natuurlijk wel zwaarder door het onbegrip van de omgeving. Ik vind eigenlijk dat iedereen moet leren hoe ze met rouwende mensen om moeten gaan. De nabestaanden konden dan zelf beter met hun verdriet omgaan en ook de omgeving zou hun beter kunnen steunen.
De manier waarop het Christendom over zelfdoding denkt had ik eigenlijk wel verwacht. Ik dacht eigenlijk dat de meeste christenen zelfdoding nu nog steeds een zonde zouden vinden, dus het viel me wel mee. Ik heb zelf vroeger een streng-gereformeerde familie gekend en ik kan me nog herinneren dat zij ook erg tegen zelfdoding waren. Ik dacht daarom dat alle christenen zo zouden denken.
De manier waarop het boeddhisme over zelfdoding denkt had ik ook wel ongeveer verwacht. Ik wist alleen niets over het karma en de reïncarnatie. Ik vind het wel een mooie stelling dat je na een zelfdoding een slechte karma hebt en daardoor niet kan reïncarneren in een hogere stand. Het klinkt heel logisch, als je het bekijkt vanuit een boeddhistisch standpunt.
Al met al vond ik het een heel interessant onderwerp en ik heb er ook veel van geleerd. Ik weet nu wat de precieze gevolgen zijn van een zelfdoding en ik zou het dus echt nooit zelf doen.

Literatuurlijst:

Gebruikte boeken:
“Een doodstil doel? Suïcide en pastoraat” door drs. J.W. Draijer.
“Het Tibetaanse boek van leven en sterven” door Sogyal Rinpoche.
“Suïcide: wat is er tegen? Zelfdoding in moreel perspectief” door H.M. Kuitert.

Van internet:
http://www.psychowijzer.nl/html/body_zelfdoding.htm
http://home02.wxs.nl/~willsom/naeenzelfdoding.htm
http://www.cbs.nl/
http://www.cyberpsycholoog.com/new_page_4.htm