Rituelen rond de dood

Rituelen rond de dood: vroeger Rituelen rond de dood zijn geen uitvinding van onze tijd. Archeologische vondsten tonen aan dat de mens al van in zijn prille bestaan met de dood bezig was. Al eeuwenlang gebruiken mensen rituelen om op een plechtige manier afscheid te nemen van de doden. Egyptenaren Een bijzonder aspect van de Oud-Egyptische cultuur was het balsemen van overledenen. Dit Egyptische gebruik vond zijn oorsprong in de klimatologische en landschappelijke omstandigheden van het land. In de Prehistorie begroef men de doden gewikkeld in matten of dierenhuiden in het zand van de woestijn. In een dergelijke omgeving werd al het vocht aan de weefsels van het lichaam onttrokken, waardoor er natuurlijke mummies ontstonden. Toen men er echter toe overging de doden in kisten te leggen en hiervoor graven te bouwen, waren deze natuurlijke conserverende omstandigheden niet meer aanwezig, zodat het lijk wegrotte. Volgens de Oud-Egyptische geloofsvoorstellingen was het echter van belang dat ook het aardse lichaam goed intact bleef. Vandaar dat men begon te experimenteren met methoden om het lijk na de dood tegen het natuurlijk proces van verval te beschermen. Bij de eerste pogingen werd het lichaam strak omwikkeld met linnen doeken. Men ontdekte echter dat het vergaan van het lichaam niet kon worden tegengegaan zonder de organen uit de borst- en buikholte te verwijderen. [plaatje0] Mummificatiegereedschap Vuurstenen mes voor het openen van de buik, bronzen haak voor het

verwijderen van de hersenen, aardewerken bakjes voor chemicaliën. Organen als geslachtsdelen, borsten, oren, ogen, mond en neus zijn dikwijls in het linnen gemodelleerd, of er is op zijn minst een gezicht op het linnen geschilderd. De buitenste lagen van de windsels werden als kledingstukken bewerkt, bij vrouwen in de vorm van een lange, nauwsluitende jurk, bij mannen in de vorm van een lendendoek. De techniek van het mummificeren bereikte pas een volgend ontwikkelingsstadium in het Middenrijk, toen men ertoe overging de hersenen uit de schedel te verwijderen. Dit procédé werd aanvankelijk slechts sporadisch en vooral in de hoogste sociale kringen rond de koninklijke familie toegepast. Vanaf het Nieuwe Rijk werd het dan gebruikelijk bij het balsemen van het lichaam zowel de hersenen als de ingewanden uit het lichaam te verwijderen. Na de neergang van het faraonische rijk bleven de Egyptenaren de lichamen van hun overledenen balsemen, zij het meestal minder zorgvuldig dan voorheen. In de 7de eeuw n.Chr. raakte het balsemen in Egypte dan ook geleidelijk in onbruik. Neanderthalers Rond 70.000 v.c. (Midden-paleolithicum), leeft de Neanderthaler in onze streken, ook wel homo sapiens neanderthalensis. Als eerste organiseren ze een ceremonie voor de overledene. Ze begraven hun doden in kleine kuilen en leggen ze neer in een gebogen slaaphouding. Waarschijnlijk worden de overledenen ook vastgebonden of in dierenhuiden gewikkeld. [plaatje1] Uit de zelfde periode is het Neolitisch hurkgraf (rond 2.000 v.c.) in Ierland ontdekt. De Belg Ph.-Ch. Schmerling ontdekt de eerste skeletresten in 1829, in de grot van Engis (Luik). Deze skeletresten werden teruggevonden in de grot van Spy (Namen). Het zijn de oudste gekende graven in België, tot op heden teruggevonden. In Shanidar (Irak) wordt de dode op een bloemenbed uitgestrekt. De graven bevinden zich dikwijls in de leefruimte. Dit wijst duidelijk op het verlangen van de Neanderthaler om de doden dicht bij zich te bewaren. Het staat zo goed als vast dat de voorwerpen (silexvoorwerpen) die in de graven bij de overledenen worden gelegd als steun moeten dienen voor de lange reis naar het hiernamaals. De Oude Grieken Dante nam heel wat begrippen rond de onderwereld over van de Griekse mythologie. Hun onderwereld noemen de Grieken de Hades, die men bereikt over de rivier de Styx. Styx betekent: de afschuwwekkende, of: Haat. Het is een rivier met vijf vertakkingen - Acheron, Phlegeton en Cocytus keren terug in Dante's Inferno. De betekenis van deze drie luidt bij de Grieken: smart, branden en klagen. De veerman Charon brengt de doden naar de overkant maar voor zijn diensten moet hij worden betaald met een obool, een Griekse munt die men de doden in de mond legt. Cerberus- een driekoppige hond met de staart van een slang of draak, bewaakt de poort. Met zijn woeste geblaf en zijn stinkende adem zorgt hij ervoor dat niemand durft te ontsnappen. [plaatje2] Een aantal helden hebben geprobeerd in de onderwereld te komen. Eén van hen is Odysseus. De held uit de Odyssee van Homerus zal er echter nooit arriveren, al slaagt hij er wel in iets van de Hades te zien. Wie wel afdaalt in de Hades is Orpheus, die tevergeefs een poging waagt zijn geliefde Euridice terug te halen. Ook Heracles zou twee keer de reis naar de onderwereld ondernemen. In de Hades leven, afgezien van diverse gestorven helden uit de Griekse mythologie, monsters en demonen: gevleugelde doodsgeesten en vampierachtige wezens. Maar het is geen oord waar de doden voor hun zonden worden gestraft, behalve zij die tegen de goden zelf in opstand zijn gekomen. De folteringen zoals die van Oedipus, worden door de goden over het algemeen afgeroepen over hen die nog in leven zijn. Hunnenbedden Ongeveer 4000 jaar geleden werden in onze streken hunnenbedden gebouwd. Hunnenbedden zijn hutten van op elkaar gestapelde stenen. Sommige van deze stenen wegen meer dan 20 000 kilo. Het is nog steeds een raadsel hoe de mensen deze stenen zonder een kraan op elkaar kregen. Wat we wel weten is dat deze hunnenbedden graven waren. Rituelen rond de dood: nu Een christelijke begrafenis Bij ons worden de meeste mensen begraven met een christelijke plechtigheid. Op de vooravond van de begrafenis wordt een gebedswake gehouden. Familie en vrienden komen in de kerk samen om de dode te gedenken. Op de dag van de begrafenis wordt het dode lichaam een laatste keer begroet. Dit gebeurt door de dode met gewijd water te zegenen. Daarna volgt een rouwdienst in de kerk. Na de plechtigheid wordt de kist naar de begraafplaats of het crematorium gebracht. Hier wordt het lichaam begraven of verbrand. Na de begrafenis blijven familie en vrienden nog even bij elkaar. Ze drinken koffie en eten een broodje. Bij de Islamieten Islamieten of moslims geloven dat er een dag zal komen waarop alle doden worden opgewekt en geoordeeld door God. Wie goed geleefd heeft, gaat naar het paradijs. Wie slecht geleefd heeft, moet branden in het hellevuur. Het lichaam van een dode wordt gewassen en in een wit doodskleed gewikkeld. Het moet worden begraven, en niet verrast, want dan kan het op de oordeelsdag niet verrijzen. Dat begraven gebeurt bij voorkeur niet in een kist. De dode wordt op zijn rechterzij gelegd, met het gezicht naar het zuidoosten, naar Mekka (de heilige stad). Moslims zijn verplicht ervoor te zorgen dat gelovigen een behoorlijke begrafenis krijgen. Vrouwen zijn meestal niet op de begrafenisplechtigheid. In plaats daarvan bezoeken ze later nog jarenlang het graf.
Bij de Hindoes Hindoes geloven zoals christenen en moslims dat alleen het lichaam oud wordt en sterft. In tegenstelling tot de christenen en de moslims, geloven ze dat de ziel voortleeft in een ander levend wezen. Wie goed leeft, wordt als een hoger wezen wedergeboren. Wie veel kwaad doet, komt in een mindere vorm terug. En alleen de ziel die bevrijd is, wordt niet meer opnieuw geboren. Ze leeft voort in Brahma, de wereldziel. Omdat het lichaam niet belangrijk is, wordt het na de dood altijd verbrand. De priester prevelt gebeden, brandt wierook en offert rijstballetjes. Een lange stoet trekt langs de dode en iedereen brengt bloemen of bloemblaadjes mee. De dode wordt op een brandstapel gelegd. De oudste zoon, die kaalgeschoren is, legt brandende stukjes hout in de mond van de overledene. Daarna steekt hij de brandstapel aan. Na het cremeren wordt de as verzameld en uitgestrooid in de Ganges of in een andere rivier. Bij de Joden Ook voor de Joden is de dood niet het einde. Er is een eeuwig leven na de dood in de komende wereld. Hoe die wereld er precies uitziet wordt niet gezegd. Wie sterft, moet zo snel mogelijk begraven worden. Zo'n begrafenis is altijd heel eenvoudig, zelfs bij rijke families. Het lichaam wordt gewassen en in een kleed gewikkeld. De kist is van ruwe planken gemaakt. Bloemen hoeven niet. Na de begrafenis is er een periode van rouw. De familie blijft thuis. Ze brengen een symbolische scheur aan in de kraag van hun jas. Zo laten ze zien dat er iemand dierbaar verloren is. Vrienden en familieleden komen op bezoek en ze brengen eten mee en troostende woorden. Elk jaar wordt de sterfdag herdacht. Andere, voor ons wat vreemde, rituelen
Een zeemansgraf In sommige landen kan je vragen om niet begraven of verbrand te worden. In plaats daarvan wordt het dode lichaam meegenomen op zee en daar overboord gezet. Witte rouw Chinezen verbranden bij een begrafenisplechtigheid speciale bankbiljetten, papieren huizen, auto's en andere spullen. Daarmee kan de ziel zich vrijkopen. Na ongeveer tien jaar wordt het gebeente opgegraven, schoongemaakt en in een pot van aardewerk gestopt. De familieleden en vrienden van de dode hebben witte kleren aan. Dat is in China de rouwkleur. Wie niet op de juiste manier wordt begraven, keert terug als een hongerig spook. Deze spoken veroorzaken rampen in de familie of het land. Daarom vinden de Chinezen een begrafenis een heel belangrijke gebeurtenis, die helemaal volgens de voorschriften moet uitgevoerd worden. Spektakel De verbranding op Bali is heel spectaculair. Het is een kleurrijk feest met heel veel gasten. Orkesten spelen muziek en lange rijen vrouwen dragen allerlei kunstig gemaakte offers op hun hoofd. De dode ligt op een hoge toren. Daarmee wordt hij naar de verbrandingsplaats gebracht. Heel belangrijke mensen krijgen een kist in de vorm van een stier.
Surinaams Begrafenissen in Suriname zijn stemmig en goed gechoreografeerd. Iedereen kent zijn taak en plaats. De directe familie en vrienden zijn gekleed in zwart, wit of grijs. Verre familie en bekenden mogen ook donkerblauw dragen. Surinaamse uitvaarten zijn in de regel druk bezocht en er wordt veel gezongen. Nadat de naaste familie de hand is geschud neemt iedereen afscheid door een ronde om de kist te lopen. En een korte groet te brengen. Een Surinaamse columniste bespreekt het als volgt: "Het hoogtepunt vind ik altijd het moment waarop de kist wordt weggebracht. Wat doen de dragers? Dansen ze, zingen ze, bidden ze, knielen ze? Het is een ontroerend moment, maar ik herinner me dat ik er bij de moeder van een vriend juist erg vrolijk van werd. Er werd zo wild gedanst met de kist, het orkestje speelde zo een vrolijke mars, daar had ze zelf om gevraagd, “dat de mensen lachend achter haar aangingen."