Johannes de Doper

Johannes trad voor het eerst op in de woestijn van Judea (Matt. 3:1). Het woord woestijn in de Schrift betekent 'een onbewoonde streek'. In een woestijn prediken, heeft vandaag de betekenis van 'zonder gevolg prediken, tevergeefs'. Men zou verwachten dat iemand met een boodschap voor het volk naar de steden en dorpen zou gaan. Trouwens, dit deed Jezus en zijn disciplen (Matt. 9:35; 10:5-8, 23; 11:1; Marcus 6:56; Lucas 13:22; Hand. 8:40). Johannes predikte echter in de woestijn. En wat gebeurde er? "Toen liep Jeruzalem en heel Judea en de gehele Jordaanstreek tot hem uit, en zij lieten zich in de rivier, de Jordaan, door hem dopen, onder belijdenis van hun zonden" (Matt. 3:5,6).

Het prediken in de woestijn kan ook betekenen: prediken aan mensen die geestelijk dor of doods zijn. De boodschap van Johannes was een oproep tot bekering. Aan de schare die uitliep om hem te horen, zei Johannes: "Brengt dan vruchten voort, die aan de bekering beantwoorden" (Lucas 3:7,8, 10-14).

Johannes kreeg het goddelijke bevel om te dopen en om de mensen op te roepen tot bekering (Joh. 1:33; Lucas 3:2,3). Deze doop was een doop tot vergeving van zonden (Marcus 1:4; Lucas 3:3). Bij de doop beleden mensen hun zonden (Matt. 3:6). Deze doop gebeurde door onderdompeling in water: "Doch ook Johannes doopte, te Enon bij Salim, omdat daar veel water was, en de mensen kwamen daar en lieten zich dopen" (Joh. 3:23). Lucas omschrijft deze doop als de raad Gods, d.w.z. een goddelijk bevel waaraan men moet gehoorzamen: "Maar de Farizeeën en de wetgeleerden verwierpen voor zichzelf de raad Gods, daar zij niet door hem gedoopt waren" (Lucas 7:30). Nochtans heeft de doop van Johannes niet hetzelfde karakter als de doop van Jezus, want Jezus zou dopen met de Heilige Geest (Matt. 3:11).

Men vroeg dan ook aan Johannes: "Waarom doopt gij dan, indien gij de Christus niet zijt, noch Elia, noch de profeet? Johannes antwoordde hun en zeide: Ik doop met water; midden onder u staat Hij, van wie gij niet weet. Hij, die na mij komt, wiens schoenriem ik niet waardig ben los te maken" (Joh. 1:25,26). De doop van Johannes, nog onder het oude verbond, was een voorbereiding om Jezus te ontvangen en Hem te volgen. Deze voorbereidende reiniging had een bijzondere inhoud: "En toen al het volk dit hoorde, en ook de tollenaars, hebben zij God gerechtvaardigd, daar zij met de doop van Johannes gedoopt waren" (Lucas 7:29,30). Men erkende de eigen zondigheid, en deed een beroep op Gods genade. De doop van Johannes was niet volledig omdat ze nog onder het oude verbond stond, maar vormde wel een schakel als een overgang naar het nieuwe verbond in Christus.

Dit betekent dat de doop van Johannes op zichzelf niet voldoende was: "En terwijl Apollos te Korinte was, geschiedde het, dat Paulus, na door de bovenlanden gereisd te zijn, te Efeze kwam, en daar enige discipelen vond. En hij zeide tot hen: Hebt gij de heilige Geest ontvangen, toen gij tot het geloof kwaamt? Doch zij zeiden tot hem: Wij hebben zelfs niet gehoord, dat er een heilige Geest is. En hij zeide tot hen: Waarin zijt gij dan gedoopt? En zij zeiden: In de doop van Johannes. Maar Paulus zeide: Johannes doopte een doop van bekering en zeide tot het volk, dat zij moesten geloven in Hem, die na hem kwam, dat is in Jezus. En toen zij dit hoorden, lieten zij zich dopen in de naam van de Here Jezus" (Hand. 19:1-6). Geloof in Jezus is noodzakelijk. Deze mensen moesten zich ook in de naam van Jezus laten dopen. De doop in Christus is de doop van het nieuwe verbond, een wedergeboorte uit water en Geest (Joh. 3:5) voor iedere gelovige.

Er zijn echter overeenkomsten tussen de doop van Johannes en de doop van Christus: het bezegelen dat God waarachtig is, en het aanvaarden van het goddelijke getuigenis komt in beide gevallen voor. Vergelijk Johannes 3:31-36 met Lucas 7:29,30. In dit perspectief is het duidelijk waarom Jezus tot Johannes ging om Zich te laten dopen. Johannes weigerde eerst (Matt. 3:14) en zei: "Ik heb nodig door U gedoopt te worden". Elders verklaarde Johannes dat hij niet waardig was om Jezus' schoenriem los te maken. Maar Jezus zei: "Laat mij thans geworden, want aldus betaamt het ons alle gerechtigheid te vervullen" (Matt. 3:15). D.w.z. het behoort zo te geschieden, het is gerechtigheid, God wil het zo. Door de doop rechtvaardigen wij God en erkennen wij dat Zijn getuigenis waarachtig is.

Na de doop van Jezus, toen Hij in gebed was, kwam een stem uit de hemel: "Gij zijt mijn Zoon, de geliefde, in U heb Ik mijn welbehagen" (Lucas 3:21,22). Zo ontving de doop een goddelijke bevestiging en erkenning. Het teken van gerechtigheid voor allen die geloven en zich bekeren.

Johannes de Doper heeft nog een korte tijd parallel met Jezus gepredikt (hoe lang is niet duidelijk) totdat Johannes door Koning Herodes in de gevangenis geworpen werd (Matt. 14:1-5: Lucas 3:20).

Jezus' zending komt echter tot volle bloei slechts nadat Johannes werd gevangengenomen: "En nadat Johannes was overgeleverd, ging Jezus naar Galilea om het evangelie Gods te prediken, [en Hij zeide]: De tijd is vervuld en het Koninkrijk Gods is nabijgekomen, Bekeert u en gelooft het evangelie" (Marcus 1:14-15). Daarna roept Jezus zijn discipelen om met hem steeds mee te gaan (Marcus 1:16-20).

Later verklaarde Jezus: "De wet en de profeten gaan tot Johannes; sinds die tijd wordt het evangelie gepredikt van het Koninkrijk Gods en ieder dringt zich erin" (Lucas 16:16). "Want al de profeten en de wet hebben geprofeteerd tot Johannes toe" (Matt. 11:13).

Het lijkt vreemd dat Johannes de Doper, nadat hij Jezus als Lam Gods aangeduid had (Joh. 1:36), later in de gevangenis toen hij hoorde van Jezus' wonderen, twee van zijn discipelen naar Jezus zond, om te vragen of Hij diegene was, die komen zou (Matt. 11:2-6). Vermoedelijk werd aan Johannes de Doper, evenals aan de overige profeten van het oude verbond, slechts beperkte kennis over de aard van Jezus' koninkrijk geopenbaard (Rom. 16:25-27; 1 Petrus 1:10-12).

Zoals zovele profeten voor hem, werd Johannes uiteindelijk vermoord: "Want Herodes had Johannes laten grijpen, geboeid en gevangengezet, ter wille van Herodias, de vrouw van zijn broeder Filippus; want Johannes zeide tot hem: Gij moogt haar niet hebben. En hoewel hij hem wilde ter dood brengen, vreesde hij de schare, omdat zij hem voor een profeet hielden. Maar op het geboortefeest van Herodes danste de dochter van Herodias in hun midden en zij behaagde Herodes, waarom hij haar onder ede toezegde haar te geven, wat zij maar vragen zou. En zij, opgestookt door haar moeder, zeide: Geef mij hier op een schotel het hoofd van Johannes de Doper. En de koning werd bedroefd, maar om zijn eden, en om hen die mede aanlagen, beval hij het haar te geven, en hij liet Johannes in de gevangenis onthoofden. En zijn hoofd werd op een schotel gebracht en aan het meisje gegeven en zij bracht het aan haar moeder. En zijn discipelen kwamen en namen zijn lijk weg en begroeven hem; en zij gingen heen en berichtten het aan Jezus. Toen Jezus dit hoorde, trok Hij Zich vandaar in een schip terug naar een eenzame plaats, alleen" (Matt. 14:3-13).

Zoals zovele profeten voor hem, werd Johannes uiteindelijk vermoord: "Want Herodes had Johannes laten grijpen, geboeid en gevangengezet, ter wille van Herodias, de vrouw van zijn broeder Filippus; want Johannes zeide tot hem: Gij moogt haar niet hebben. En hoewel hij hem wilde ter dood brengen, vreesde hij de schare, omdat zij hem voor een profeet hielden. Maar op het geboortefeest van Herodes danste de dochter van Herodias in hun midden en zij behaagde Herodes, waarom hij haar onder ede toezegde haar te geven, wat zij maar vragen zou. En zij, opgestookt door haar moeder, zeide: Geef mij hier op een schotel het hoofd van Johannes de Doper. En de koning werd bedroefd, maar om zijn eden, en om hen die mede aanlagen, beval hij het haar te geven, en hij liet Johannes in de gevangenis onthoofden. En zijn hoofd werd op een schotel gebracht en aan het meisje gegeven en zij bracht het aan haar moeder. En zijn discipelen kwamen en namen zijn lijk weg en begroeven hem; en zij gingen heen en berichtten het aan Jezus. Toen Jezus dit hoorde, trok Hij Zich vandaar in een schip terug naar een eenzame plaats, alleen" (Matt. 14:3-13).

Zo kwam het aardse leven van Johannes de Doper ten einde. Zijn getuigenis echter weergalmt nog steeds over gans de aarde: Zie, het Lam Gods! Deze is de Zoon van God. Gelooft Jezus. Gelooft Zijn woord. Bekeert u en laat u dopen tot vergeving van zonden.

Dit wil je ook lezen:

Linda (27) werkt in de zorg: ‘Hier kun je het verschil maken’

Tony Geens