Johannes de Doper

Het getuigenis van Johannes de Doper In zijn Evangelie verhaalt de apostel Johannes zowel het ontstaan als de kern van het christelijk geloof: "In den beginne was het Woord en het Woord was bij God en het Woord was God. Dit was in den beginne bij God. Alle dingen zijn door het Woord geworden en zonder dit is geen ding geworden, dat geworden is. In het Woord was leven en het leven was het licht der mensen; en het licht schijnt in de duisternis en de duisternis heeft het niet gegrepen" (Joh. 1:1-5). Zie ook Hebreeën 1:1,2. De komst van Gods Zoon als het vlees-geworden Woord van God brengt leven en licht voor alle mensen. "Hij kwam tot het zijne, en de zijnen hebben Hem niet aangenomen" (Joh. 1:11). Dit wil zeggen: Hij kwam tot zijn schepping hier op aarde, tot de mensen van Zijn schepping. Johannes de Doper heeft de mensen naar dit licht verwezen zoals zijn vader, Zacharias, bij zijn geboorte voorspelde: "En gij, kind, zult een profeet des Allerhoogsten heten; want gij zult uitgaan voor het aangezicht des Heren, om zijn wegen te bereiden, om aan zijn volk te geven kennis van heil in de vergeving hunner zonden, door de innerlijke barmhartigheid van onze God, waarmede de Opgang uit de hoogte naar ons zal omzien, om hen te beschijnen, die gezeten zijn in duisternis en schaduw des doods, om onze voeten te richten op de weg des vredes" (Lucas 1:76-79). Helaas velen nemen dit licht niet aan, geloven dit niet. Maar die dat wel doen ontvangen macht om kinderen Gods te worden, die in zijn Naam geloven. Uit Christus' volheid ontvangen dezen genade op genade, want deze genade en waarheid zijn door Hem gekomen (Joh. 1:11-17). Het is Johannes de Doper die voor het eerst dit getuigde (Joh. 1:15). Wie was deze Johannes? Over zijn geboorte lezen we in Lucas 1:5-20. De moeder van Johannes, Elisabet, was waarschijnlijk een nicht van Maria (Lucas 1:36-42). Ook uit het verhaal is te verstaan dat Johannes ongeveer een half jaar ouder zou zijn dan Jezus. De engel Gabriël heeft hem de naam Johannes gegeven, wat wil zeggen "De Heer is genadig". Deze naam staat in verband met de dienst van Johannes. Later zei Jezus over hem, dat hij de grootste is onder alle profeten en dat hij zelfs meer is dan een profeet (Matt. 11:9-11). In Lucas 1:76 wordt hij "een profeet des Allerhoogsten" genoemd. Sommigen meenden dat Johannes, de Christus was (Lucas3:15), maar dit ontkende hij (Joh. 1:20). Anderen dachten dat hij misschien Elia was, die volgens hun verkeerde interpretatie van Maleachi 4:5 letterlijk terug zou keren. Dit ontkende hij ook (Joh. 1:21). Jezus leerde dat Johannes de Doper inderdaad deze voorspelde Elia was, maar dan in de zin van iemand die in de geest en kracht van Elia zou komen (Lucas 1:17; Matt. 17:10-13; Marcus 9:11-13). Het optreden van Johannes was zeker geen eigenmachtige daad, maar was in gehoorzaamheid aan een door God gegeven bevel om de weg des Heren te bereiden, zoals ook door Jesaja geprofeteerd was (Jes. 40:3). Johannes was de gezant of bode (Mal. 3:1) om de Messias aan te kondigen en Zijn weg te bereiden, d.w.z. om de mensen voor te bereiden op het ontvangen van deze Messias. "In het vijftiende jaar van de regering van keizer Tiberius ... kwam het woord Gods tot Johannes, de zoon van Zacharias, in de woestijn. En hij kwam in de gehele Jordaanstreek en predikte de doop der bekering tot vergeving van zonden, gelijk geschreven staat in het boek der woorden van de profeet Jesaja: De stem van een, die roept in de woestijn: Bereidt de weg des Heren, maakt recht zijn paden. Alle kloof zal gevuld worden en alle berg en heuvel zal geslecht worden, en de krommingen zullen recht en de oneffen wegen vlak worden, en alle vlees zal het heil Gods zien" (Lucas 3:1-5). "En zelf wist ik niet van Hem, maar opdat Hij aan Israël zou geopenbaard worden, daarom kwam ik dopen met water. En Johannes getuigde en zeide: Ik heb aanschouwd, dat de Geest nederdaalde als een duif uit de hemel, en Hij bleef op Hem. En ik kende Hem niet, maar Hij, die mij gezonden had om te dopen met water, die had tot mij gezegd: Op wie gij de Geest ziet nederdalen en op Hem blijven, deze is het, die met de heilige Geest doopt. En ik heb gezien en getuigd, dat deze de Zoon van God is. De volgende dag stond Johannes daar weer met twee van zijn discipelen. En toen hij Jezus zag gaan, zeide hij: Zie, het lam Gods!" (Joh. 1:31-36). Lees ook Marcus 1:1:3 en Johannes 3:25-30. "Bekeert u," verkondigde deze profeet, "want het koninkrijk der hemelen is nabijgekomen" (Matt. 3:2). Door zich te bekeren moest het volk zich voorbereiden op de komst van het Messiaanse rijk. Vóórdat Johannes de Doper optrad, leefde hij in de woestijn (Lucas 1:80). Evenals Elia, was hij gekleed in een kameelharenkleed met lederen gordel (2 Kon. 1:8), en hij at sprinkhanen en wilde honing (Matt. 3:4). De engel Gabriël had ook gezegd dat hij geen wijn of sterke drank zou drinken (Lucas 1:15) en Jezus zei dat Johannes kwam "geen brood etende of wijn drinkende" (Lucas 7:33). Hij moet wel een bijzonder iemand zijn geweest. "Terwijl dezen heengingen, begon Jezus tot de scharen te zeggen van Johannes: Wat zijt gij in de woestijn gaan aanschouwen? Een riet, door de wind bewogen? Maar wat zijt gij gaan zien? Een mens in weelderige kleding? Zie, die weelderige kleding dragen, zijn aan de hoven der koningen. Maar waarom zijt gij dan gegaan? Om een profeet te zien? Ja, Ik zeg u, zelfs meer dan een profeet. Deze is het, van wie geschreven staat: Zie, Ik zend mijn bode voor uw aangezicht uit, die uw weg voor U heen bereiden zal. Voorwaar, Ik zeg u, onder hen die uit vrouwen geboren zijn, is er niemand opgestaan, groter dan Johannes de Doper, maar de kleinste in het Koninkrijk der hemelen is groter dan hij" (Matt. 11:7-11). Johannes trad voor het eerst op in de woestijn van Judea (Matt. 3:1). Het woord woestijn in de Schrift betekent 'een onbewoonde streek'. In een woestijn prediken, heeft vandaag de betekenis van 'zonder gevolg prediken, tevergeefs'. Men zou verwachten dat iemand met een boodschap voor het volk naar de steden en dorpen zou gaan. Trouwens, dit deed Jezus en zijn disciplen (Matt. 9:35; 10:5-8, 23; 11:1; Marcus 6:56; Lucas 13:22; Hand. 8:40). Johannes predikte echter in de woestijn. En wat gebeurde er? "Toen liep Jeruzalem en heel Judea en de gehele Jordaanstreek tot hem uit, en zij lieten zich in de rivier, de Jordaan, door hem dopen, onder belijdenis van hun zonden" (Matt. 3:5,6). Het prediken in de woestijn kan ook betekenen: prediken aan mensen die geestelijk dor of doods zijn. De boodschap van Johannes was een oproep tot bekering. Aan de schare die uitliep om hem te horen, zei Johannes: "Brengt dan vruchten voort, die aan de bekering beantwoorden" (Lucas 3:7,8, 10-14). Johannes kreeg het goddelijke bevel om te dopen en om de mensen op te roepen tot bekering (Joh. 1:33; Lucas 3:2,3). Deze doop was een doop tot vergeving van zonden (Marcus 1:4; Lucas 3:3). Bij de doop beleden mensen hun zonden (Matt. 3:6). Deze doop gebeurde door onderdompeling in water: "Doch ook Johannes doopte, te Enon bij Salim, omdat daar veel water was, en de mensen kwamen daar en lieten zich dopen" (Joh. 3:23). Lucas omschrijft deze doop als de raad Gods, d.w.z. een goddelijk bevel waaraan men moet gehoorzamen: "Maar de Farizeeën en de wetgeleerden verwierpen voor zichzelf de raad Gods, daar zij niet door hem gedoopt waren" (Lucas 7:30). Nochtans heeft de doop van Johannes niet hetzelfde karakter als de doop van Jezus, want Jezus zou dopen met de Heilige Geest (Matt. 3:11). Men vroeg dan ook aan Johannes: "Waarom doopt gij dan, indien gij de Christus niet zijt, noch Elia, noch de profeet? Johannes antwoordde hun en zeide: Ik doop met water; midden onder u staat Hij, van wie gij niet weet. Hij, die na mij komt, wiens schoenriem ik niet waardig ben los te maken" (Joh. 1:25,26). De doop van Johannes, nog onder het oude verbond, was een voorbereiding om Jezus te ontvangen en Hem te volgen. Deze voorbereidende reiniging had een bijzondere inhoud: "En toen al het volk dit hoorde, en ook de tollenaars, hebben zij God gerechtvaardigd, daar zij met de doop van Johannes gedoopt waren" (Lucas 7:29,30). Men erkende de eigen zondigheid, en deed een beroep op Gods genade. De doop van Johannes was niet volledig omdat ze nog onder het oude verbond stond, maar vormde wel een schakel als een overgang naar het nieuwe verbond in Christus. Dit betekent dat de doop van Johannes op zichzelf niet voldoende was: "En terwijl Apollos te Korinte was, geschiedde het, dat Paulus, na door de bovenlanden gereisd te zijn, te Efeze kwam, en daar enige discipelen vond. En hij zeide tot hen: Hebt gij de heilige Geest ontvangen, toen gij tot het geloof kwaamt? Doch zij zeiden tot hem: Wij hebben zelfs niet gehoord, dat er een heilige Geest is. En hij zeide tot hen: Waarin zijt gij dan gedoopt? En zij zeiden: In de doop van Johannes. Maar Paulus zeide: Johannes doopte een doop van bekering en zeide tot het volk, dat zij moesten geloven in Hem, die na hem kwam, dat is in Jezus. En toen zij dit hoorden, lieten zij zich dopen in de naam van de Here Jezus" (Hand. 19:1-6). Geloof in Jezus is noodzakelijk. Deze mensen moesten zich ook in de naam van Jezus laten dopen. De doop in Christus is de doop van het nieuwe verbond, een wedergeboorte uit water en Geest (Joh. 3:5) voor iedere gelovige. Er zijn echter overeenkomsten tussen de doop van Johannes en de doop van Christus: het bezegelen dat God waarachtig is, en het aanvaarden van het goddelijke getuigenis komt in beide gevallen voor. Vergelijk Johannes 3:31-36 met Lucas 7:29,30. In dit perspectief is het duidelijk waarom Jezus tot Johannes ging om Zich te laten dopen. Johannes weigerde eerst (Matt. 3:14) en zei: "Ik heb nodig door U gedoopt te worden". Elders verklaarde Johannes dat hij niet waardig was om Jezus' schoenriem los te maken. Maar Jezus zei: "Laat mij thans geworden, want aldus betaamt het ons alle gerechtigheid te vervullen" (Matt. 3:15). D.w.z. het behoort zo te geschieden, het is gerechtigheid, God wil het zo. Door de doop rechtvaardigen wij God en erkennen wij dat Zijn getuigenis waarachtig is. Na de doop van Jezus, toen Hij in gebed was, kwam een stem uit de hemel: "Gij zijt mijn Zoon, de geliefde, in U heb Ik mijn welbehagen" (Lucas 3:21,22). Zo ontving de doop een goddelijke bevestiging en erkenning. Het teken van gerechtigheid voor allen die geloven en zich bekeren. Johannes de Doper heeft nog een korte tijd parallel met Jezus gepredikt (hoe lang is niet duidelijk) totdat Johannes door Koning Herodes in de gevangenis geworpen werd (Matt. 14:1-5: Lucas 3:20). Jezus' zending komt echter tot volle bloei slechts nadat Johannes werd gevangengenomen: "En nadat Johannes was overgeleverd, ging Jezus naar Galilea om het evangelie Gods te prediken, [en Hij zeide]: De tijd is vervuld en het Koninkrijk Gods is nabijgekomen, Bekeert u en gelooft het evangelie" (Marcus 1:14-15). Daarna roept Jezus zijn discipelen om met hem steeds mee te gaan (Marcus 1:16-20). Later verklaarde Jezus: "De wet en de profeten gaan tot Johannes; sinds die tijd wordt het evangelie gepredikt van het Koninkrijk Gods en ieder dringt zich erin" (Lucas 16:16). "Want al de profeten en de wet hebben geprofeteerd tot Johannes toe" (Matt. 11:13). Het lijkt vreemd dat Johannes de Doper, nadat hij Jezus als Lam Gods aangeduid had (Joh. 1:36), later in de gevangenis toen hij hoorde van Jezus' wonderen, twee van zijn discipelen naar Jezus zond, om te vragen of Hij diegene was, die komen zou (Matt. 11:2-6). Vermoedelijk werd aan Johannes de Doper, evenals aan de overige profeten van het oude verbond, slechts beperkte kennis over de aard van Jezus' koninkrijk geopenbaard (Rom. 16:25-27; 1 Petrus 1:10-12). Zoals zovele profeten voor hem, werd Johannes uiteindelijk vermoord: "Want Herodes had Johannes laten grijpen, geboeid en gevangengezet, ter wille van Herodias, de vrouw van zijn broeder Filippus; want Johannes zeide tot hem: Gij moogt haar niet hebben. En hoewel hij hem wilde ter dood brengen, vreesde hij de schare, omdat zij hem voor een profeet hielden. Maar op het geboortefeest van Herodes danste de dochter van Herodias in hun midden en zij behaagde Herodes, waarom hij haar onder ede toezegde haar te geven, wat zij maar vragen zou. En zij, opgestookt door haar moeder, zeide: Geef mij hier op een schotel het hoofd van Johannes de Doper. En de koning werd bedroefd, maar om zijn eden, en om hen die mede aanlagen, beval hij het haar te geven, en hij liet Johannes in de gevangenis onthoofden. En zijn hoofd werd op een schotel gebracht en aan het meisje gegeven en zij bracht het aan haar moeder. En zijn discipelen kwamen en namen zijn lijk weg en begroeven hem; en zij gingen heen en berichtten het aan Jezus. Toen Jezus dit hoorde, trok Hij Zich vandaar in een schip terug naar een eenzame plaats, alleen" (Matt. 14:3-13). Zo kwam het aardse leven van Johannes de Doper ten einde. Zijn getuigenis echter weergalmt nog steeds over gans de aarde: Zie, het Lam Gods! Deze is de Zoon van God. Gelooft Jezus. Gelooft Zijn woord. Bekeert u en laat u dopen tot vergeving van zonden. Tony Geens