Jodendom

Inhoudsopgave

De jood
Joodse gewoontes
Joodse feestdagen
Sabbat
De westelijke muur
De Tora en Tenach
Belangrijke gebeurtenissen
Bar mitzwa/bat mitzwa
Bronvermelding

De jood

Wie is een jood?
Jood zijn betekent bij een bepaalde groep te horen bijvoorbeeld het joodse volk. Volgens de joodse wet ben je joods als je moeder ook joods is. Sommige joden denken dat ze joods zijn, terwijl alleen hun vader jood is. De joodse staat is Israël. Die werd gesticht in 1948 in een deel van het Midden-Oosten. De hoofdstad daarvan is Jeruzalem een heilige stad voor christenen, moslims en joden. Er wonen twee grote groepen mensen in Israël: Joden en Arabieren. Daarvan hebben we ook nog twee officiële talen: Hebreeuws en Arabisch. Voor de joden is Israël het belangrijkste op heel de wereld, omdat het een belangrijke rol heeft gespeeld in hun geschiedenis.

Wie zijn de joden?
Vierduizend jaar geleden werden de heuvels en woestijnen van het Midden-Oosten bewoond door veel verschillende volken. In de loop van de eeuwen hebben de joden zich over alle werelddelen verspreid. Joden spreken de taal van het land waarin ze nu wonen, maar gebruiken daarnaast het Hebreeuws. Zij vieren feesten en speciale gelegenheden om zich te herinneren aan belangrijke gebeurtenissen.

Hoe leven joodse gezinnen?
In een joods gezin wordt er geleerd, gezongen en gepraat. Het belangrijkste kenmerk in het joodse leven is het koosjer voedsel en het scheiden van vlees- en melkproducten. Je leert ook om je ouders te eren, anderen te helpen die minder kunnen dan jij, eerbied te hebben voor oude mensen, gastvrij te zijn voor vreemden, zieke mensen bezoeken en niet roddelen of leugens over andere mensen te vertellen.
De joden zien een groot gezin als een zegen. De joden voelen zich altijd verantwoordelijk voor elkaar, ze zijn eigenlijk één grote familie.
Kinderen leren ook om op de juiste manier hun handen te wassen voor het eten.

Joodse gewoontes

De Mezoeza
Aan elk joods huis moet er aan de deurpost een mezoeza hangen. De mezoeza is een soort boekenrol waar de sjema in staat, dat is het belangrijkste joodse gebed, dat met de hand geschreven is. Daarin saat dat ze een mezoez aan hun deurpost moeten maken. Sommige joden vieren een feest als ze gaan verhuizen en een mezoeza aan de deurpost maken. Meestal zit de mezoeza opgerold in een houdertje.

De Liefdadigheidsbus
Liefdadigheid is heel belangrijk bij de joden, daarom hebben ze in elk gezin minimaal 1 liefdadigheidsbus. Ter ere van de sabat krijgen alle kinderen geld om vrijdag wat geld in de liefdadigheidsbus te doen. De volwassenen doen er ook soms wat geld in. Van al het geld wat er in de bus zit kopen ze kleren voor arme mensen.

De gids voor koosjer voedsel
Veel joodse gezinnen gebruiken een voedselgids om ervoor te zorgen dat al het voedsel dat ze kopen of bij andere mensen eten wel koosjer is. In sommige gidsen staat ook informatie over medicijnen en over bereiden van koosjer voedsel.

De leeswijzer
Niemand mag de Tora rollen aanraken. Daardoor gebruiken de joden een leeswijzer. De leeswijzer is meestal zilver en het uiteinde is bijvoorbeeld een handje met een uitgestoken wijsvinger. Daarom wordt hij ook vaak een jatje (handje) genoemd.

Joodse feestdagen

Januari & februari
Geen feestdagen.

Maart
1 dag
Poeriem: een feest zoals carnaval ter herinnering aan koningin Esther, die de joden redde van de tiran Haman.

April
7/8 dagen
Pesach: de bevrijding van de Israëlieten van de slavernij en de uittocht uit Egypte

Mei
1/2 dagen
Sjawoe’ot: herdenking dat het joodse volk de thora ontving.

Juni
Vervolging van het feest Sjawoet.

Juli en Augustus
Geen feestdagen.

September
1/2 dagen
Rosj Hasjana: zo wordt nieuwjaar genoemd. Op deze dag wordt er honderd keer op de ramshoorn geblazen.

Oktober
1 dag
Jom kippoer: een ceremonie waarin de priester vergiffenis vraagt voor het volk van het vernieuwen van de tweede tempel.

November
7/8 dagen
Soekkot: dit feest wordt tussen Oktober en November gevierd. De kinderen van Israël bouwen hutten om zich te beschermen in de woestijn.

December
8 dagen
Chanoeka: een feest waarop joden vieren dat de tempel opnieuw werd ingewijd.

Sabbat

Sabbat is het belangrijkste ritueel bij de joden. Op vrijdagavond voor zonsondergang begint de sabbat (rustdag). Zaterdagavond als het donker is eindigt de sabbat. De joden maken hun huizen mooi en trekken mooie kleren aan. Dat doen ze voor een koninklijke gast, de sabbatkoningin. Ze steken ook kaarsen aan en eten al het voedsel wat ze kunnen betalen. De tafel dekken ze ook heel mooi. Vaak nodigen ze gasten uit om de maaltijd, de liederen, de verhalen en de gebeden te delen.

De tafel
-meestal een wit kleed
-2 of meer kaarsen
-wijn of druivensap
-1 of meer speciale glazen of kommen voor kidoesj
-2 broden
-challa
-doek voor over de challa
-zout
-bloemen

De westelijke muur

In Jeruzalem zijn veel tempels verwoest. Het enige deel wat overgebleven is, is de westelijke muur (klaagmuur). Joden gaan overdag, ‘s nachts, op werkdagen, op de sabbat en op joodse feestdagen naar de muur. Ze stoppen kleine papiertjes met gebeden en verzoeken tussen de heilige stenen. Ze komen daar om te bidden en om dicht bij God te zijn. De mannen en vrouwen bidden apart.

Tora

De thora is het heilige boek van het jodendom. Een thorarol is gemaakt van perkament en bevat de eerste 5 boeken van de bijbel. De tekst is er in het Hebreeuws met een veer op geschreven. Aan beide uiteinden zit een stok, daardoor kunnen de genaaide vellen perkament gemakkelijk opgerold worden. Met een Jad wordt de thora voorgelezen van rechts naar links.

Het plaatsje in het midden van de synagoge is ook heel belangrijk: De bima. Vanaf deze plaats wordt de thora voorgelezen. Onder het zingen van een speciaal lied wordt een thorarol tijdens de dienst uit de heilige ark gehaald en naar de bima gedragen. De thora wordt vanaf een verhoging voorgelezen ter herinnering dat de thora op een berg, de Sinaï door God aan het joodse volk is geschonken.

Tenach

De Joodse Bijbel bestaat uit de Tora, de Nevi’iem en de Ketoevim. De eerste letters van die drie delen vormen TeNaKh. Elke week lezen ze de Tora, daarna lezen ze een deel van de Nevi’iem. Delen van de Ketoevim worden bij sommige feesten gelezen. De Tenach is bijna hetzelfde als het Oude Testament van het Christendom.

Belangrijke gebeurtenissen

Besnijdenis (Briet Mila)
Als een joods jongetje acht dagen oud is wordt hij besneden. Dat betekend dat de voorhuid van de penis met een operatie wordt weggehaald. Het kind wordt daardoor gezegend en krijgt dan zijn naam. De besnijdenis is een belangrijke gelegenheid. De namen van de meisjes worden thuis of in de synagoge gegeven.

Huwelijk
Volgens de tradities is het huwelijk een ideale vorm die een relatie tussen de man en vrouw gegeven kan worden. Deze gebeurtenis kan thuis of in een synagoge worden, maar meestal vieren ze zoiets buiten het huis. Als de bruidegom de ring aan de bruid geeft zegt hij ‘wees mijn vrouw volgens de wet van de Mozes en Israël’. Het bruidspaar stelt ook een huwelijkscontract op de ‘ketoeba’. Daarin staan alle huwelijksvoorwaarden in. Daarna drinkt het bruidspaar uit een glas wijn. De bruidegom breekt een glas om de verwoesting van de twee tempels te herdenken. Dan roepen alle blije gasten roepen dan ‘Mazzal tov!’ dat betekend gefeliciteerd!

Overlijden
De dood is het natuurlijke einde van het leven. Als er iemand overleden is houdt iemand de wacht bij de overledene en brandt een kaars tot aan de begrafenis. Het lichaam wordt gewassen en daarna bekleed met een speciaal kleed. De joden worden in kale kisten begraven (zonder bloemen) op een joodse begrafenis. De familieleden, kennissen en vrienden scheppen aarde in het graf. Na de begrafenis zeggen alle vrienden en bekenden ‘we wensen u een lang leven’ tegen de familie.

Bar mitzwa/Bat mitzwa

Bar mitzwa
Als jongens dertien jaar zijn word er van hun verwacht om volwassen en serieuze verantwoordelijkheden op zich te nemen. Hij wordt op zijn dertiende verjaardag Bar mitzwa. De overgang naar de volwassenheid. Een hebreeuwse jangen leert maanden van tevoren Hebreeuws te lezen en zingen een deel uit de Tora en een stuk uit de profeet. De familie geeft een kiddoesj om het te vieren.

Bat mitzwa
In sommige gemeenschappen is er voor meisjes een vergelijkbare plechtigheid, de Bat mitzwa. De volwassenheid van de meisjes wordt op twaalf jarige leeftijd gevierd in de synagoge in een plechtigheid die Bat mitswa chajil heet. Het feest wordt gevierd met cadeautjes en maaltijden.

Bronvermelding

Sites

http://mediatheek.thinkquest.nl/~kla023/index.html

Boeken
Titel: Wat weten we over het jodendom?
Auteur: Doreen Fine

Titel: Wereldgodsdiensten jodendom
Auteur: Angela Wood

Titel: Levensbeschouwing jodendom
Auteur: Monica Stoppleman