Geschiedenis van de Nederlands Hervormde kerk

Vanaf het eind van de 16e eeuw tot nu is de Hervormde Kerk de grootste en belangrijkste Protestantse Kerk van Nederland. Er waren allemaal verschillende soorten mensen die lid waren van de kerk, rijk en arm, jong en oud, en daarom werd de Hervormde Kerk ook wel een volkskerk genoemd. Het is geen wonder dat er binnen deze kerk in de loop der tijden vaak erg veel verschillende opvattingen hebben bestaan. Dat komt vooral omdat er zo veel verschillende soorten mensen lid waren. Ook is het begrijpelijk dat deze kerk, net als andere kerkgemeenschappen, belangrijke ontwikkelingen heeft doorgemaakt. Opmerkelijk is echter het feit dat ze eerst alle verschillende opvattingen allemaal accepteerden, maar sinds 1945 accepteerden ze die niet allemaal meer, het werd allemaal veel strenger. Ze hielden zich vast een orthodoxe visie, dat kun je tegenwoordig ook zien, alle mensen dragen namelijk hoedjes en rokjes aan naar de kerk, dat is gewoon traditie. De Gereformeerde Kerk ontstond na de 80-jarige oorlog toen de Spanjaarden probeerden van Nederland een Rooms-Katholiek land te maken. De kerk stond onder sterke invloed van het Calvinisme en de geaccepteerde geloofsbelijdenis die was opgesteld door Guido de Brés. De Calvinisten hadden zich in de geschiedenis altijd goed weten te organiseren en dat was vooral in de tijd van de Spaanse overheersing een blok aan het been van de Spaanse koning. De basis van de Gereformeerde Kerken is eigenlijk gelegd tijdens de synode van Dordrecht (1618-1619). Tijdens deze synode werden de structuur en het belijden van de Gereformeerde Kerk vastgesteld. Dit was niet zomaar een Nederlandse synode, maar er waren ook veel buitenlandse vertegenwoordigers. Tijdens deze synode kwamen ook uitvoerig de leerstelling en de dwalingen van de remonstranten aan de orde. Het betrof hier een leergeschil wat ontstaan was aan de universiteit van Leiden tussen Arminius en Gomarus. De bijbel leert ons dat een zondaar zalig wordt uit genade alleen, omdat God het wil! De remonstranten zeiden dat God alleen die mensen zalig zou maken, van wie Hij vooruit gezien en geweten heeft dat ze zouden geloven. Arminius legde de oorzaak van het zalig worden niet bij God maar bij de mens zelf. De eindbeslissing van de Dordtse Synode werd vastgelegd in de zogenaamde Dordtse Leerregels of vijf Artikelen tegen de remonstranten. Het ging hier dus om de uitverkiezing, die men steeds meer als middel punt van de Calvinistische leer ging beschouwen. De Dordtse synode, stelde uiteindelijk de drie formulieren van eenheid vast. Deze formulieren bestaan uit: - Nederlandse Geloofsbelijdenis - de Heidelbergse Catechismus - de Leerregels van Dordrecht (hierin staan ook de 5 hoofdstukken tegen de remonstranten) Tot 1834 kwamen er geen dusdanig grote verschillen of onenigheden inde kerk voor dat er kerk splitsingen kwamen. Dat wil niet zeggen dat ze het altijd met elkaar eens waren. Maar wel was het zo dat er binnen de kerk een steeds meer liberalere tendens ging overheersen. Ook was men het er over het algemeen wel mee eens dat koning Willem I zich actief met de kerk ging bemoeien. Koning Willem I liet zijn ambtenaar J.D. Jansen in 1814 een plan uitwerken voor de reorganisatie van de kerk. Het plan werd in 1816 beoordeeld en goedgekeurd. In dit jaar legde de koning “het Algemeen Reglement” op voor het bestuur van de Hervormde Kerk. Dit reglement nam de plaats in van de Dordtse kerkenordening. De Gereformeerde Kerk werd nu de Nederland Hervormde Kerk, ook het gezag veranderde, want in de gereformeerde kerk was de kerkenraad de baas en nu in de Hervormde kerk was de algemene synode de baas. Dit was het begin van de Hervormde Kerk. Als je let op het verval waarin de kerk was geraakt, kan men de koning dankbaar zijn voor zijn initiatief. Deze her-organisatie bracht een zekere orde, maar deze orde was in strijd met het Gereformeerde Kerk recht omdat het zwaarte punt nu niet meer bij de locale kerkenraden, maar bij de nationale synode werd gelegd. De kerk werd nu van boven af bestuurd. Deze nieuwe organisatie is de oorzaak van veel ruzie en scheuring in Kerkelijk Nederland geworden. Op een gegeven moment kwam er weerstand tegen deze nieuwe strakke organisatie structuur. De kerk werd steeds vrijzinniger en het was niet echt een levende kerk meer. Deze weerstand was er niet alleen in Nederland ook in andere landen zoals Zwitserland, Duitsland, en Engeland, ontstonden afscheidingsbewegingen van heersende Protestantse kerken. In Nederland waren de leiders van de afscheiding onder andere H. de Cock te Ulrum en H.P. Scholte te Doeveren. Op maandag 13 oktober in 1834 tekende bijna de gehele gemeente van Ulrum, “de Acte van Afscheiding”(wederkering) zij scheiden zich hiermee af van degenen die naar hun mening geen echte kerkleden waren. Zij vonden de Hervormde Kerk een valse kerk. Hiermee gingen ze te ver, want ze maakten geen onderscheid tussen de synodale besturen en tussen de kerk die door de synodale besturen overheerst en onderdrukt werd. In die acte die de gemeente van Ulrum ondertekende stond dat zij wederkeerden tot de zuivere Gereformeerde leer der vaderen. Zo ontstonden de Christelijke Gereformeerde kerken in Nederland. In de Hervormde Kerk zelf bleef echter het streng Gereformeerde beginsel doorwerken. Door de afscheiding in 1834 verloor de Nederlands Hervormde Kerk duizenden van haar beste leden. Want juist die leden die vast wilden houden aan de zuivere Gereformeerde leer gingen mee met de Afscheiding. Toch bleef er in de Nederlands Hervormde Kerk nog altijd een gedeelte staan dat zich bleef verzetten tegen de moderne stromingen binnen deze kerk. Ze protesteerden regelmatig bij de kerkbesturen en bij de synode tegen de onjuiste prediking maar het hielp niets. In 1863 werd er een vereniging opgericht van “vrienden der waarheid” zij streden voor het herstel van de kerk. Uiteindelijk leidde dit tot een nieuwe scheuring in de Hervormde Kerk. Degene die hierbij een belangrijke rol speelden was Abraham Kuyper. In het begin hoorde Kuyper tot de moderne richting maar toen hij dominee werd in de Betuwe en daar veel contacten had met eenvoudige mensen uit die streek, vond er bij Kuyper een grote verandering plaats. Met als gevolg dat hij de moderne richting verliet. Later werd hij predikant in Amsterdam. Ook daar vocht hij voor terug keer naar de Gereformeerde leer. Dit ging zo ver dat hij samen met een paar vrienden besloot om een eigen Universiteit op te richten waar goede Gereformeerde predikanten konden worden opgeleid. Dit werd de Vrije Universiteit van Amsterdam. Kuyper bleef verder doorgaan met het plan om de Gereformeerde kerken van het synodale juk te bevrijden. Zijn kerkenraad weigerde op een gegeven moment attesten af te geven aan vrijzinnige jonge predikanten, die dit attest nodig hadden om in andere gemeenten als predikant bevestigd te worden. Uit eindelijk werd Kuyper geschorst en samen met 400 predikanten en tien duizenden gemeente leden verliet Kuyper de Hervormde Kerk. Hij beklaagde (= doleren) zich bij de overheid over het feit dat hun de kerkelijke goederen werden af genomen. Deze splitsing werd de Doleantie genoemd. Ook na de Doleantie bleven veel gemeente leden binnen de Nederlands Hervormde kerk streven naar herstel van de zuivere leer. Maar al deze pogingen om tot verandering te komen mislukten. De kerkelijke besturen en reglementen bleven tot 1949 bestaan. In 1906 werd de Gereformeerde Bond opgericht. In deze bond zijn die gemeente leden verenigd die vechten voor de vrijmaking van Christus’ kerk, en voor de zuivere prediking van de Gereformeerde waarheid. Zij zien de Nederlands Hervormde Kerk als “krank”, maar niet als vals. Zij zeggen zolang het prediken van de zuivere waarheid niet verboden wordt, blijven wij door vechten. De Gereformeerde Bond is altijd actief geweest in de zending. Zij hebben hun eigen “Gereformeerde Zendings bond” opgericht omdat ze het belangrijk vonden dat ook aan de heidenen het zuivere evangelie zou worden gebracht.