Euthanasie

Om een goede uitleg van euthanasie te geven, moet het begrip eerst helemaal duidelijk zijn. Daarom geef ik nu een uitleg van diverse aspecten van euthanasie. Er bestaan namelijk verschillende termen, die een belangrijke rol spelen binnen het begrip euthanasie. Bijvoorbeeld de term wilsonbekwaamheid. Hiermee wordt gedoeld op euthanasie, waarbij de patiënt zelf geen inspraak meer kan hebben. Hierbij hebben we het over ernstig demente patiënten, patiënten in een onomkeerbare coma en zwaar gehavende pasgeborenen. Zij kunnen zich niet uitdrukken en dus ook geen toestemming verlenen. Maar wat nu als zo’n persoon ondraaglijk lijdt? Daarvoor worden de beslissingen door een team artsen genomen. Zij zullen nauwkeurig nagaan of het wel of niet nodig is het leven van de persoon te beëindigen. Er kan dan worden gekozen voor passief ingrijpen (de behandeling van die persoon stoppen, maar hem/haar dan wel op een natuurlijke manier laten sterven) of actief ingrijpen (het leven wordt beëindigt middels een dodelijke injectie. Maar mag de arts wel bepalen of dat een leven leefbaar is en kwaliteit heeft? Zo had een arts de moeder van de zwaar spastische Marieke aangeraden om tot euthanasie over te gaan. De moeder stemde niet toe en achteraf gezien leeft Marieke een gelukkig leven. Hiermee wil ik zeggen dat je nooit van te voren kan voorspellen of het leven nog zinvol zal zijn. Wie weet nu of een demente persoon, die in grote pijn leeft, op zijn/haar eigen manier niet gelukkig kan zijn? Ik weet niet echt wat ik hier van moet denken. Het lijkt me moeilijk om als dokter over leven en dood te moeten beslissen. Waar ligt de grens tussen een onmenselijk en een menselijk bestaan. Ik heb 2 zeer gehandicapte nichtjes, die als plantjes leven. Een arts heeft mijn tante aangeraden om hen het leven te laten ontnemen. Dit heeft ze niet gedaan en je kunt toch aan de kinderen zien dat ze ´gelukkig´ zijn. Er was dus een fout begaan geweest als hun leven beëindigd zou zijn. En dat is het enge aan wilsonbekwame euthanasie. Maar dan weer de vraag of dat ook echt zo is; zijn ze echt gelukkig? In feite gokken we maar een beetje of een leven nuttig is. Toch ben ik van mening dat het bij een aantal gevallen duidelijk is. Als een onaanspreekbaar iemand helse pijnen doorgaat en zeker binnen korte termijn doodgaat, moet er iets gebeuren. Maar wat als er alleen sprake is van helse pijnen? Niemand weet wat er in hun hoofden omgaat en dat maakt het zo moeilijk. Heeft een baby niet gewoon het recht om te leven, ook al is het maar aan apparaten. Ik heb er ook geen duidelijke mening over. Ook is er de term versterving. Dit houdt in dat de patiënt ervoor kiest het leven te beëindigen middels het staken van eten en/of drinken. Deze vorm van versterving komt met name voor bij demente patiënten en bij mensen die aan kanker lijden in een uitbehandeld stadium. Om deze manier van sterven dragelijk te maken, wordt vaak de hulp van een arts ingeroepen die dan verzachtende medicijnen verstrekt. De patiënt sterft zo op een rustige en heldere manier. Toen ik de tekst zo las, stelde ik me deze vorm van euthanasie romantisch voor. Je rekt het doodgaan een beetje uit en tegelijkertijd is het met behulp van medicijnen humaan. Zo kun je op een mooie manier afscheid nemen van je familie. Het komt bij mij natuurlijker over dan dat je pats boem inslaapt na een dodelijke injectie. Ja, het lijkt me een mooie manier van doodgaan. Natuurlijk komen er weer vragen naar boven waar de grenzen liggen, maar daar lag bij mij de nadruk niet. Ik had nog nooit van tevoren van deze methode gehoord en het lijkt mij een menselijke. Bovendien is er geen ´vaste´ datum, waarop je dood gaat. Het gevoel dat jij leven en dood onder controle hebt, is weg. Palliatieve zorg houdt in de dood vergemakkelijkt en eventueel ook versneld wordt opklimmende doses van pijnbestrijders. Er worden pijnstillende middelen zonder geneeskracht verstrekt aan terminale patiënten. De tekst die hierbij stond heeft me aan het denken gezet. In sommige gevallen helpen deze pijnstillers niet eens. En werken ze wel, dan is het maar de vraag of het in hun voordeel werkt. Zo zijn er bijwerkingen die niet opwegen tegen de tijd die de persoon nog extra te leven heeft. Sommige beginnen te ijlen en maken opmerkingen die de naasten pijn doen en zo het einde nog pijnlijker maakt dan normaal. Er moet dan eens worden stilgestaan bij deze familieleden, die opmerkingen gemaakt krijgen door de terminale patiënt, die hij/zij nooit meer terug kan trekken! Ik zou me vreselijk rot voelen en eraan onderdoor gaan dat er niet meer op terug gekomen kan worden. Ik heb overigens ook gelezen dat de meeste verzoeken naar euthanasie niet gebaseerd zijn op lichamelijk lijden, maar juist op de belasting van de behandeling, levensmoeheid, ontluistering, aftakeling en totale afhankelijkheid. Achteraf gezien misschien minder vreemd. Het lijkt me inderdaad vreselijk om volledig afhankelijk van een ander te zijn. Niets meer zelf kunnen, haast geen individu meer zijn. Of dan die levensmoeheid; Je elke dag af moeten vragen wat voor zin het nog heeft. Er gewoon liever een einde aan willen maken. In dit soort gevallen moet ik wel zeggen dat ik bang ben dat het maar tijdelijk is. Dat die levenslust later weer terug komt. Maar daar is dan weer een deskundig team voor, met veel ervaring. Toch blijft het eng dat de artsen het zeggen hebben over leven en dood. Als zij niet instemmen, gebeurt het niet. Stemmen ze wel in, dan mogen ze zelfs de datum prikken. Zou het wel goed zijn dat mensen over deze macht beschikken? Een ander begrip is medische hulp bij zelfdoding. Hierbij gaat het om de verschaffing van dodelijke middelen aan mensen die euthanasie willen plegen. Zo kan de, door de patiënt gekozen moment om te sterven, zelf gekozen worden. Een aardig detail, dat de patiënt het moment zelf uit kan maken. Maar is het geen luguber idee dat er een dodelijk middel naast je nachtkastje kan liggen? Kun je dan zogauw het even tegen zit je leven zo 1..2..3 beëindigen? Het gaat misschien iets te makkelijk. Er moeten dus in ieder geval goede afspraken gemaakt worden over wanneer zo’n middel verstrekt mag worden. Bovendien krijg je weer praktische problemen als het gevaar voor misbruik en de beperkte houdbaarheidsduur. Euthanasie moet zeker kunnen, maar het moet niet te makkelijk gaan. We moeten niet vergeten dat het leven een van de meest waardevolle dingen is die je maar kunt bedenken. Van de andere kant zullen de mensen die al vastbesloten zijn zelfmoord te plegen, het ook echt wel doen, met of zonder dodelijk middel. Een ander fijn detail is dat geen arts over jouw leven beslist; je doet echt zelf. Maar het risico bestaat dat je uit slordigheid het verkeerde middel inneemt of dat het in verkeerde handen valt. Nogmaals, men moet niet zo makkelijk met het leven omgaan.

Een aantal etnische standpunten met betrekking tot het thema euthanasie vond ik in de tekst. Zo vond een verpleegkundige dat je bij wilsonbekwame gevallen wanneer je alles had gedaan om bijv. een kind een menswaardig bestaan te geven en dat is niet gelukt; je als medisch team, samen met de ouders, de kinderen niet langer als een wrak moet laten leven. prof. mr. J. Hubben vindt dat criteria als een leefbaar leven en kwaliteit van leven bij opzettelijke levenbeëindiging niet aan de dokter overgelaten mag worden. dr. Bergmans van het Instituut voor Gezondheidsethiek in Maastricht vindt ook dat de kwaliteit van een leven niet tot het strikte domein van een arts behoort. De beslissing over leven en dood is niet in alle gevallen een strikt medisch oordeel. dr. A. Musschenga, hoogleraar ethiek aan de Vrije Universiteit van Amsterdam, vindt juist wel dat een arts in de meeste gevallen moet kunnen overgaan tot euthanasie. Vanzelfsprekend niet bij een geestelijke handicap, omdat je bij deze groep nooit van te voren kan weten hoe hun leven eruit gaat zien. Bij Kinderen, die ondraaglijk lijden en binnen korte tijd zullen sterven moeten artsen in kunnen grijpen zonder meteen een officier van justitie achter zich aan te krijgen. dr. H.M. Kuitert, ethicus, vindt dat een goede arts zijn patiënten het bittere einde moet besparen. Wel moet de arts het leven van de patiënt zo veel mogelijk beschermen. Toch moet er in noodgevallen losgelaten worden van deze principes en de patiënt uit zijn lijden verlost worden. dr. Zyclic vermijdt actieve euthanasie. Hij is van mening dat dit ook niet nodig is, zolang de patiënten met veel liefde worden opgevangen. Passieve euthanasie is dan veel meer aan te raden. De patiënten gaan zo hun laatste dagen rustig en liefdevol tegemoet. Hier zijn speciale inrichtingen voor.

Een weergave van de levensbeschouwelijke kaders van enkele van deze etnische standpunten heb ik gevonden binnen het rooms-katholicisme, de islam en het hummanisme. Ik zal bij het begin beginnen. Het Rooms-katholieke geloof heeft een duidelijk mening over euthanasie. God beslist over leven en dood en wij niet. Het leven mag pas beëindigd worden als hij dat wil. We moeten de manier waarop we door God zijn gemaakt respecteren. Euthanasie en al het andere dat tegen het leven zelf ingaat (moord, uitroeiing, abortus, euthanasie en vrijwillige moord) zijn volgens de kerk íntrinsiek slecht’. Het is een schending van de Wet van God en zodra we ons daar niet aan houden zullen we naar de hel verbannen worden. Ik snap best dat de christenen geloven dat wij de macht over leven en dood niet moeten nemen. Maar ik vind het raar dat ze euthanasie gelijk vinden aan moord. Als God zelf jouw leven ondraaglijk heeft gemaakt, moet je daar een einde aan kunnen maken. God veroorzaakte de behoefte, dus indirect ook de zelfdoding. Bovendien merkte ik ook op dat ze vinden dat leven en dood in God’s handen ligt. Als je deze stelling zou naleven, zou je dus ook niemand mogen reanimeren, want ja…God wou dat hij sterven zou. Je mag dus niet meer ingrijpen. Ook de islam heeft een duidelijk standpunt over euthanasie. Euthanasie staat gelijk aan moord. Net als bij het Rooms-katholieke geloof heeft enkel Allah de macht over leven en dood. We hebben bij het plegen van euthanasie geen respect voor een leven wat Allah heilig heeft verklaard. Het lichaam behoort de ‘drager’ niet toe; iedere cel is van Allah. Vanzelfsprekend dus dat we het geen schade toe mogen brengen of het vernietigen. Houden we ons hier niet aan, dan kunnen we het paradijs niet binnentreden, maar naar het vuur verbannen worden. Zelfdoding is daarnaast een blijk van een zwakke wil. Als de islamieten geloven dat Allah ons dit lichaam in bruikleen heeft gegeven, zou het inderdaad verkeerd zijn om het schade toe te brengen. Het zou een teken van ondankbaarheid zijn. Maar hoe ver gaan ze daar in. Besluit je bijvoorbeeld ‘bloedbroeders’ te worden en snijdt je jezelf expres, breng je jouw lichaam ook schade toe. Moet je dan ook naar het vuur verbannen worden. En weer de vraag waarom Allah ons dan de behoefte geeft?! Een blijk van zwakke wil is makkelijk praten voor mensen die nooit zelf niet in zo’n onhumane situatie hebben verkeerd. Het Humanistisch Verbond vindt dat ieder mens baas is over zijn/haar eigen lichaam en dat anderen dat maar moeten respecteren. Het gaat dan natuurlijk over een wilsbesluit, mits in vrijheid genomen. De waarde van het leven is persoonlijk en heeft het in jouw ogen geen waarde meer, dan moet je het recht hebben er een einde aan te kunnen maken. Bij wilsonbekwame gevallen moeten er goede regels gemaakt worden. Van alle standpunten die ik tot nu toe gelezen heb, kan ik me het beste in deze plaatsen. Ik geloof niet echt in een Óppermacht’. Ik denk eerder dat iedereen individueel moet kiezen wat hem/haar het beste lijkt. Hierbij is de keuze tot zelfdoding inbegrepen. Vanzelfsprekend moet het niet al te makkelijk gaan. Ik blijf zeggen dat we op iets zo waardevol als het leven zelf goed moeten letten. Maar het is en blijft ieders eigen lichaam Ik kan me niet zo goed inleven, omdat ik zelf nooit de behoefte heb gehad er een einde aan te maken. Toch zullen er zeker mensen zijn die het niet meer zien zitten. Die kun je dan wel geen zelfdodende middelen geven; ze vinden toch wel een andere manier. Het is een eng onderwerp; het gaat gewoon over levens, maar zolang er een sterke behoefte naar is (zie foto blz. 1), moet daar in voorzien worden, mits er goede regels afgesproken zijn.