Inleiding:
Ik ga het hebben over de eerste echte keizer van het Romeinse Rijk: keizer Augustus. Eigenlijk wou ik het eerst over keizer Nero hebben, aangezien hij zgn. een ‘gemene en slechte’ keizer was. Maar omdat er al zóveel mensen het over Nero gingen houden, dacht ik dat dat niet origineel genoeg zou zijn, en bovendien zou het de waardering kunnen beïnvloeden als er eentje echt véél beter was dan de andere. En samenwerken werd ons afgeschrikt doordat dhr. Meijer zei dat je er dan héél diep op in moest gaan. Dus heb ik ervoor gekozen om het over deze man te houden: Octavianus / keizer Augustus
Hoewel het al vaak is gedaan, heb ik ervoor gekozen om een beetje zijn levensloop te beschrijven, te vertellen over ál die burgeroorlogen waar hij mee te kampen had en tenslotte wil ik nog wat informatie verstrekken over zijn bouwweken, sommige daarvan zeer beroemd toch wel. Hoewel ik die bouwwerken heb beschreven (sommige van hen van buiten én van binnen), heb ik ze natuurlijk niet zelf in het echt gezien. Dus heb ik andermans beschrijvingen gebruikt. In de noten staan de sites per bouwwerk waarvandaan ik mijn beschrijvingen (+info) heb.
Hij was een eervol en slim keizer, één van de weinige. Wat jammer was, want anders hadden we misschien nu nog steeds wel een ‘Romeinse Rijk’ gehad….
Ik wil weten waaróm Augustus dan wel niet zo’n geweldige keizer was (de Gouden Eeuw van Augustus etc.), en wát Antonius dan tegen zo’n geweldige man kon hebben.
Ik hoop dat u ervan geniet en het niet al te ingewikkeld wordt; Augustus was toch wel de man waarmee het allemaal begon…
Veel leesplezier
Hoe verliep het leven van de eerste keizer Augustus?
Zijn oorspronkelijke naam was: Gaius Octavius Thurinus, hij was geboren in Rome op 23 september 63 v.Chr. 2 en gestorven in Nola, op 19 augustus 14 n.Chr. Hij werd via het testament van de ‘oom van zijn moeder’ geadopteerd: de eerste Romeinse bevelhebber die het recht had verkregen zich ‘keizer’ te noemen: Gaius Julius Caesar. Na Caesar’s dood in 44 n.Chr. veranderde Octavius’ naam in: Gaius Julius Caesar Octavianus. Zijn vader was Gaius Octavius (bankier). Hun stand was de ridderstand (Equites, best rijk) zijn vader werd een senator in 61 v.Chr., en was heerser van Macedonië. Zijn moeder heette Atia Balba Caesonia en kwam uit de senatorenstand(ze was de nicht van Caesar). Toen Octavianus 12 jaar oud was, hield hij een gedenkwaardige grafrede voor verschillende belangrijke senatoren, voor zijn dode oma Julia, waar Caesar hem opmerkte. Octavianus ging naar de retorenschool, waar hij zijn twee goede vrienden: Quintus Salvidienus Rufus en Marcus Vipsanius Agrippa ontmoette. En toen ze 17 jaar waren, gingen Octavianus en Agrippa mee met Caesar op zijn veldtocht naar Spanje, toen deze vermoord werd in 44 BC. Hij werd vergoddelijkt, en diens geadopteerde zoon noemde zichzelf: ‘Caesar filius Divi’ (Caesar, zoon van de Vergoddelijkte). Octavianus was knap en welgebouwd - maar niet zo lang,
had een slecht gebit en een zwakke gezondheid, een huid vol pukkels en zijn gehele borst en buik waren bedekt met moedervlekken. Hij pleegde zeer vaak overspel, naar eigen zeggen ‘omdat hij via hun vrouwen achter de plannen van zijn tegenstanders wilde komen’. Wat zijn karakter betreft; hij kon tegen kritiek, had wel gevoel voor humor, hield wel van dobbelen en gokken, en kon meedogenloos zijn als het moest (zijn dochters overspel). Octavianus’ eerste vrouw in 41 v.Chr. was de 12-jarige Clodia Pulchra, de dochter van een van Caesar’s generaals: Publius Clodius Pulcher en Fulvia, de latere vrouw van zijn rivaal Marcus Antonius. Maar ongeschonden stuurde hij haar na 2 jaar weer terug naar haar ouderlijk huis, dus dat huwelijk was kinderloos. Van zijn tweede vrouw Scribonia kreeg hij zijn dochter Julia. Op dezelfde dag dat zij geboren werd, scheidde hij van Scribonia. Tenslotte trouwde hij op 24-jarige leeftijd met, na diens man gedwongen te hebben tot een scheiding, zijn grote liefde (19-jarige) Livia Drusilla, die al een zoon had met Tiberius Claudius Nero: Tiberius, en er nog één verwachtte (waarvan gezegd werd dat het van Augustus was). Hij stuurde beide terug naar Nero, maar omdat deze een paar jaar later stierf, nam hij ze beide bij hemzelf thuis.
Augustus heeft ook, net als zijn adoptievader, een aantal zonen geadopteerd, nl:
• Marcus Claudius Marcellus (zoon van Augustus’ zuster Octavia)
• Zijn kleinzoon Lucius Vipsanius Agrippa (later: Lucius Julius Caesar)
• Zijn andere kleinzoon Gaius Vipsanius Agrippa (later:Gaius Julius Caesar)
• Zijn andere kleinzoon Agrippa Postumus
• Zijn stiefzoon Tiberius Claudius Nero (later: Tiberius Caesar Augustus)
• Diens zoon met Vipsania Agrippina: Nero Claudius Drusus (later: Drusus Julius Caesar)
Hij had een zus: Octavia minor en een halfzus: Octavia maior, een dochter uit het eerste huwelijk van Gaius Octavianus met Ancharia. Octavia minor trouwde later met Octavianus’ rivaal Marcus Antonius, Julius Caesar’s rechterhand en bevelhebber van de cavalerie, voor diens moord.
De leden van de Senaat, die het niet echt leuk vonden dat Caesar al hún macht had ingepikt (en nu Marcus Antonius hetzelfde wilde gaan doen), wilden weer een Republiek. En vonden het goed dat Antonius een tegenstander kreeg. Die ‘Caesar filius Divi’ konden ze zelf wel aan, dachten ze. Maar later, nadat deze Antonius tweemaal had verslagen in verschillende veldslagen, dwong híj met zijn troepen de Senaat om hem en zijn neef Quintus Pedius tot consul te verkiezen op 19 augustus 43, waarna hij ook de moordenaars van Caesar vogelvrij verklaarde (Brutus en Cassius).
Een andere reden waarom deze twee mannen botsten, was omdat Caesar dus Antonius als erfgenaam (en dus opvolger) had opgenomen in zijn testament, maar ook Marcus Antonius aanspraak daarop maakte. En aangezien hij wel wat schulden af te betalen had, zorgde hij ervoor dat, toen Caesar’s weduwe hem zijn testament gaf (eer iemand anders erover wist), dat werd veranderd, en hij nu dus alle erfenissen kreeg. Maar Caesar was ook nog wat schuldig aan patriciërs, en nu betaalde Octavianus dat terug met hulp van vrienden en familie en met het geld dat zijn bezittingen hem opbrachten. Wat hem meer aanzien gaf.
Marcus Antonius was dus zijn rivaal, en om het een beetje rustig te houden, besloten Octavianus met zijn vrienden, Gaius Maecenas en Agrippa dat Octavianus’ enige echte kind uit zijn tweede huwelijk met Scribonia, 2-jaar oude Julia, zou trouwen met Antonius’ 10-jaar oude zoon, Marcus Antonius Antyllus. Echter, toen de burgeroorlogen uitbraken, werd hun verloving afgezegd.
Het Tweede Triumviraat:
Op 27 november 43 werd in een Romeinse wet: de Lex Titia een Tweede Triumviraat (Driemanschap) voor 5 jaar gesloten tussen Octavianus, Marcus Antonius zelf en diens aanhanger, Marcus Aemilius Lepidus. Het ‘Tweede’ vanwege het feit dat er al eerder (60 v.Chr.) een Triumviraat was gesloten (hoewel niet wettelijk erkend), tussen de consuls Julius Caesar, Pompeius en Crassus, waarna de eerste dus de macht had gegrepen! Net als Crassus in het Eerste Triumviraat speelde Lepidus nauwelijks een rol in dit Triumviraat, wat was opgericht om 1: zodat één van de drie de absolute macht kon krijgen (net als in het Eerste Triumviraat) en 2: om zowel het volk als Marcus Antonius gerust te stellen. Maar eigenlijk wou Octavianus dit, omdat hij door zowel Lepidus en Antonius (met 17 legioenen) uit het Westen, als de moordenaars van Caesar uit het Oosten werd bedreigd. En samen stonden ze sterk(er)!
De mannen van het ‘Driemandictatuur’ ontdeden zich via die wet van vele -politieke- vijanden (waaronder Sextus Pompeius en de grote redenaar Cicero), wat zorgde voor een heus schrikbewind; twee- tot drieduizend Romeinen werden gedood of vluchtten. En ze sloten zich aan bij de vijanden van het Triumviraat, zoals de ‘zeepiraat’ Sextus Pompeius in Sicilië en Brutus en Cassius (elk met een eigen, groot leger) in het Oosten.
De burgeroorlogen:
Hoewel het met ‘goede’ bedoelingen was opgericht, had dit Triumviraat toch te maken met verschillende burgeroorlogen, namelijk:
• de slag om Phillipi en Mutina (42 v.Chr.)
• de slag om Perusia (40 v.Chr.)
• de slag om Sicilië (39/36 v.Chr.)
• de slag om Actium (41/31 v.Chr.)
De slag om Phillipi en Mutina:
De eerste daad van dit Driemanschap was het doden van Caesar’s moordenaars: Decimus Junius Brutus Albinus en diens zwager: Gaius Cassius Longinus. Antonius gingen naar Griekenland, Lepidus achterlatend in Rome. Octavianus ging naar Sicilië, om af te rekenen met Sextus Pompeius, wat hem niet lukte, waarna hij zich in augustus van datzelfde jaar bij Antonius in Phillipi voegde om diens legers te versterken. Hij was echter erg ziek, en Antonius moest het zelf allemaal afhandelen. Brutus en Cassius vielen aan. Cassius wierp zich op de mannen van Antonius, en Brutus zich op die van Octavianus. Cassius’ mannen vluchtten, dus hij was verslagen, maar Brutus had de zieke Octavianus bijna gevangen genomen, als ze hem niet eventjes eerder uit zijn tent hadden gedragen. Hij was dus overwonnen door Brutus, terwijl Marcus Antonius had gewónnen van Cassius. Deze, echter, omdat hij dácht dat ook Brutus was verslagen,pleegde zelfmoord. Dus toen waren ze van Cassius af (slag om Mutina). 20 dagen later versloeg Antonius ook Brutus, aan wie ze de kans gaven om zelfmoord te plegen. (Dit allemaal achter Lepidus’ rug om.) Brutus benutte deze kans echter niet, en zijn hoofd werd afgehakt en in Rome bij het standbeeld van Julius Caesar gelegd.
Hierna werd het gezag in het Romeinse Rijk verdeeld onder deze 3 mannen - met Antonius als sterkste schakel (aangezien hij Brutus had verslagen etc.). Deze kreeg dan ook het gezag over de oorlog tegen de Parthen in Gallia en het Oosten, Octavianus kreeg verder al het gezag in het Westen en Lepidus in Noord-Afrika, over Italië zouden Antonius en Octavianus samen regeren.
De slag om Perusia:
Deze slag was tegen Marcus Antonius’ zaakwaarnemer en broer: Lucius Antonius. Diens broer verbleef ondertussen in Egypte, bij Cleopatra, die hij in 41 v.Chr. had ontmoet in Cilicië, nadat Octavianus haar had ontboden om uitleg te vragen over waarom zij Cassius troepen had gestuurd.
Vanwege het feit dat Octavianus er niet in slaagde land eerlijk (volgens de adel) te verdelen, was er ontevredenheid ontstaan in Rome. Waarvan de tegenstanders van Octavianus gebruik maakten, m.b.v. Marcus Antonius zelf doordat hij twee aan Octavianus beloofde legioenen ‘vergat’ te sturen. In het complot tegen Octavianus zaten o.m. ook Fulvia (Marcus Antonius’ vrouw) en natuurlijk Lucius Antonius, die 8 legioenen bijeenbrachten en Rome belegerden. Het lukte hun bijna, want Octavianus vluchtte voor een tijdje weg uit Rome. Maar uiteindelijk werd Lucius door Octavianus (Agrippa’s troepen) belegerd in eerst Praeneste, waarna hij hen later terugdwong tot Perusia (nu Perugia). Hem uithongerde, maar toch nog liet leven, aangezien hij ‘zaakwaarnemer’{8} was van Marcus Antonius, die overigens in de herfst van 40 v.Chr. eindelijk terugkwam uit Egypte. In 40 v.Chr. viel Perusia, waar Otavianus, onder het nom van een offer aan Julius Caesar maar liefst 300 senatóren ‘offerde’.
Toen stuurde Octavianus zijn eerste vrouw Clodia onaangeraakt terug naar haar moeder (Fulvia), wat best wel een vernedering was. Fulvia stierf door een ziekte, waarna de spanningen tussen Marcus Antonius en Octavianus iets afnamen.
En ook dankzij het Verdrag van Brusindium gesloten in 40 v.Chr. in Brindisi. Doordat de Parthen door alle chaos tussen deze twee mannen hun kans schoon zagen en o.l.v. Orodes II er in slaagden Syria en Asia Minor in te nemen, moesten Octavianus en vooral Antonius hun eigen ruzies wel bijleggen, om tegen hén te strijden. Waardoor nu het Rijk weer werd verdeeld; het Westen van Octavianus, het Oosten van Antonius en Afrika van Lepidus werd, terwijl Italië zelf neutraal bleef. Octavianus’ zus, Octavia trouwde met Antonius, om dit verdrag te bezegelen.
De slag om Sicilië:
Tegen Sextus Pompeius: een vijandige consul, die al langer voor problemen zorgde, stiekem gesteund door Marcus Antonius. Hij hield Julius Caesar verantwoordelijk voor de dood van zijn vader. Hij beheerste de Middellandse Zee vanuit Sicilië etc., waardoor de graantoevoer van Italië in zijn handen lag. In het verdrag van Misenum in 39 v.Chr. werd besloten dat hij, in ruil voor het stoppen van het uithongeren van Italië, de eilanden Corsica, Sardinië, Sicilië en Griekenland mocht houden. Octavianus was trouwens getrouwd met Scribonia, een zus van de
schoonvader van Sextus, die hij dus verliet op de dag dat ze hem Livia schonk.
De eilanden Corsica en Sardinië waren echter door bedrog toch nog in handen van Octavianus, waardoor de strijd tussen deze twee consuls in winter 38/39 weer uitbrak.
In 37 v.Chr. werd het Triumviraat met nog 5 jaar verlengd met het verdrag van Tarente, waarin ook werd besloten dat Antonius op moest houden met Pompeius te helpen, en dat Lepidus zich ook in het gevecht tegen Pompeius zou mengen.
Octavianus wou in 38 v.Chr. Sicilië aanvallen, maar werd door Sextus verslagen. Sextus viel Italië weer aan met zijn schepen, om het weer te blokkeren. Hij versloeg Octavianus in augustus 36 v.Chr., maar in september van datzelfde jaar wérd hij verslagen door Agrippa’s enorme vloot, bij Mylae (Milazzo) en Naulochus, vluchtte naar het Oosten, waar hij door Antonius zelf werd vermoord.
Lepidus, die sowieso al niet zoveel te vertellen had, werd door Octavianus in 36 v.Chr. uit het Driemanschap gezet. Hij probeerde namelijk Sicilië te overwinnen, maar aangezien zijn vermoeide troepen overlopen naar Octavianus, lukt dat niet echt. Octavianus greep ook Afrika, maar liet Lepidus zelf leven en liet hem ook Pontifex Maximus blijven tot diens dood in 12 v.Chr.
De slag om Actium:
Tegen Antonius en Cleopatra.
Het ging best goed met onze keizer Augustus: hij had alle macht over het Westen, de zee én Afrika, niemand die de graanaanvoer vanuit Sicilië tegenhield, en het ging alsmaar beter met de handel en de welvaart.
Antonius echter, stond niet echt hoog aangeschreven bij het Romeinse volk.
De oorlog tegen de Parthen, o.l.v. Antonius, verliep niet goed, want zijn veldtocht in 36 v.Chr. liep slecht af en ze vielen Syrië binnen.
En het was onterend voor Octavianus en vooral zijn zuster Octavia (minor) dat haar man Antonius ‘openlijk’ een verhouding had met Cleopatra uit het Oosten, en ook het volk vond dat niet goed. Hij had haar nl na twee jaar teruggestuurd naar ’r broer, voor ‘haar eigen veiligheid’, maar daarna ging hij gewoon naar Alexandrië! Hij gaf aan Cleopatra delen van Syrië en Fenicië, na met haar getrouwd te hebben, en bij wie hij 3 kinderen kreeg. Ze vormden samen een complot tegen Octavianus. Ze besloten Craesarion, de zoon van Caesar en Cleopatra, i.p.v. Octavianus dus, als echte zoon van Caesar te benoemen, waar zelfs de Romeinse adel niet blij mee was. En hij liet weten dat hij niet door wilde gaan met het Triumviraat na 33 v.Chr. Zelfs Antonius’ eigen mannen liepen over naar Octavianus. Octavianus was ondertussen (35 v.Chr.) in Dalmatië en Illyrië, waar wat onrust heerste.
De publieke opinie was al tégen Antonius (zij wilden geen Oosters regime), en Octavianus strooide nog heel wat zout in de toch al pijnlijk brandende wonden.
Octavianus gebruikte namelijk Antonius’ scheidingsbrief aan zijn vrouw, en slaagde erin uit de tempel van de Vestaalse Maagden Antonius’ testament in handen te krijgen, die hij (hoewel het verboden was dit vóór iemands dood te doen) voorlas aan de Senaat. Daarin stond dat Antonius al zijn bezittingen aan Cleopatra afstond, en dus zijn eigen vrouw onterfde. Hierdoor werd hij in 32 v.Chr. met een meerderheid in de Senaat tot staatsvijand ‘uitgeroepen’, en werd aan Cleopatra de oorlog verklaard.
In 31 v.Chr. slaagde Octavianus erin Antonius te dwingen tot een zeeslag bij Actium (een plaatsje aan de Griekse westkust), door het innemen van het plaatsje Methone en diens haven. Antonius’ leger werd versterkt door 60 schepen van Cleopatra. Maar hij was hier niet zo ervaren in, en door een malaria-epidemie had hij een deel van zijn bemanning verloren.
Bovendein waren Octavianus’ schepen klein en makelijker wend- en hanteerbaar dan die grote, logge dingen van Antonius.
En Octavianus had nóg een voorsprong; hij had een paar dagen eerder een generaal van Antonius gevangen genomen en hoorde van hem dat ze Agrippa’s schepen (in het noorden) zouden aanvallen, zodat ze op zee terecht kwamen (en dus eventueel konden vluchten).
Na de eerste ontmoeting tussen de twee enorme vloten werd duidelijk dat Octavianus de boventoon voerde, en Cleopatra wou weer terug gaan naar Alexandrië. Maar omdat het 4 dagen lang heel hard stormde, lukte dat niet. Maar op 2 september 31 v.Chr. was het opgeklaard, en na een mislukte poging tot vluchten, viel Octavianus hen beiden aan.
Cleopatra echter, vluchtte, gevolgd door Antonius. Zijn soldaten geloofden niet dat hij ze in de steek had gelaten, en vochten stellig door; ze wilden zich zelfs niet overgeven aan Octavianus omdat ze wilden wachten op hun aanvoerder. Uiteindelijk gaven ze zich wel over.
Octavianus ging na de winter naar Alexandrië, waar Antonius’ mannen zich bij hem aansloten. Deze, door zoveel schaamt overweldigd, stak zichzelf dood. Ook Cleopatra pleegde zelfmoord.
Een ander verhaal over hun dood vertelt dat Cleopatra, nadat Antonius haar woedend van verraad beschuldigd had, aan hem liet berichten dat ze dood was. Hij, diep bedroefd, probeerde zichzelf met zijn zwaard te doden, maar slaagde niet. Cleopatra zag hem, trachtte hem te helpen, maar hij stierf alsnog. Toen Octavianus dit had vernomen, stuurde hij diep bedroefd een bode om te kijken of Cleopatra nog leefde om haar in zijn triomftocht mee te laten lopen. Ze leefde nog, maar ondanks al Otavianus’ voorzorgsmaatregelen slaagde er uiteindelijk toch nog in zichzelf met een adderbeet in haar arm te doden.
Caesarion werd vermoord. Maar de kinderen van Antonius en Cleopatra liepen wel mee in Octavianus’ triomftocht, en werden later ondergebracht bij diens zuster: Octavia. Hij lijfde Egypte in bij het Romeinse Rijk. Daarmee waren alle rivalen van Octavianus en ook alle burgeroorlogen eindelijk afgelopen, én was Otavianus nu op 33-jarige leeftijd de alleenheerser van Rome.
Pax Romana:
Ook wel Pax Augustua (de Verheven Vrede) genoemd of De Gouden Eeuw van Rome, onder Augustus’ bewind. Het duidt de periode van 200 jaar vrede na al die burgeroorlogen aan, waarvan Otavianus de bakermat had vorm gegeven.
In 29 v.Chr. teruggekeerd in Rome, noemde hij zichzelf Imperator; dus opperbevelhebber van het leger. En hij was nu op 33-jarige leeftijd de alleenheerser van Rome. Hij echter, had geleerd van zijn adoptiefvader’s fouten en beloofde in 27 v.Chr. nederig al zijn bevoegdheden af te staan aan de Senaat, deze echter, was wel zo slim om te zien dat het allemaal maar schijn was (Octavianus was stinkend rijk en alle legioenen steunden hem). En de Senaat ‘smeekte’ hem om gewoon zijn eigen verantwoordelijkheden en macht te behouden, en herkozen hem tot consul. Ze gaven hem zelfs de eretitel: Augustus (de Verhevene, met een goddelijk nasmaakje), in 27 v.Chr. en vanaf die tijd is het tijdperk van het Principaat (keizertijd) begonnen in de Oudheid.
Hij herstelde de oude Romeinse normen en waarden en de gewoonten van de Republiek in ere, hoewel al die rangen en standen toch nep waren, hoewel dat voor zowel de Senaat als Augustus goed uitpakte: de Senaat had nog vele hoge ambten, en de lagere ambten waren voor de Equites, maar híj had bij alles het laatste woord! Dus een dictatuur met een Republiekeins chocoladelaagje aan de oppervlakte.
Augustus’ macht:
Augustus had enórm veel macht. Wat hij langzaamaan opbouwde, hoewel hij zgn. elke aangeboden ambt die ook maar een beetje naar dictatuur stonk, weigerde.
Hij was al een princeps (de eerste van de burgers), de Verhevene en Imperator. Hoewel hij later, pas in 19 v.Chr. imperium proconsulare werd; wat als een soort was aanvulling was op zijn consulaat. Want nu had hij zowel de rechterlijke als de burgerlijke áls de militaire macht in handen voor tien jaar, wat telkens verlengd werd. Wat inhield dat hij tegelijkertijd bestuurder, opperbevelhebber en opperrechter was. Hoewel ook Agrippa soms dit voorrecht kreeg voor 5 jaartjes (in 23 v.Chr.). Verder kreeg hij de tribunicia potestas (macht van de volkstribuun), nadat hij zijn consulaat terug had ingeleverd (na veldtochten in Gallia en Spanje). Dit tribunicia potestas gold voor zijn gehele leven en in het gehele Romeinse Rijk. Dit hield in dat hij het vetorecht (ius intercessionis) had, onschendbaar was, de wetgevende macht had, en het recht had om de senaat bijeen te roepen en te leiden. Tenslotte werd hij ook nog Pontifex Maximus (Opperpriester) in 12 v.Chr. (in datzelfde jaar stierf zijn goede vriend Agrippa, en Lepidus een jaar eerder).
Na een hongersnood in Rome in 2 v.Chr. kwam ook de voedselvoorziening (cura annonae) in handen van Augustus’ ambtenaren.
Door alle burgeroorlog waren velen gesneuveld of van honger gestorven. En omdat Augustus wilde dat het aantal Romeinen weer vergoot werd én dat de oude Romeinse normen en waarden weer zouden gelden, voerde hij de leges Juliae in (17/18 v.Chr.). Waarin wettelijk werd geregeld dat mannen vóór een bepaalde leeftijd getrouwd moesten zijn, en jonge weduwes weer moesten hertrouwen. Overspel zou beboet worden. En getrouwde paren zonder kinderen zouden worden gestraft. Maar als je 3 of meerdere kinderen had, kon vader juist sneller carrière maken. Ten gevolge van deze wet moest hijzelf zijn eigen en enige dochter Julia verbannen uit Rome. Het was namelijk zo dat zij, na de dood van haar man Agrippa, onder dwang getrouwd was met Tiberius (12 v.Chr.), Augustus’ stiefzoon. Hoewel Julia en Livia het toch al niet goed met elkaar konden vinden (Julia verdacht Livia ervan haar kinderen te willen vergiftigen om haar eigen zoon Tiberius op de troon te krijgen), hoewel Augustus haar toch wel door dik en dun vertrouwde. Hun kind samen, Suetonius, stierf jong.
Tiberius moest voor dit gearrangeerde huwelijk scheiden met zijn eigen vrouw (Vipsania Agrippina, een dochter van Agrippa), van wie hij deerlijk hield.
Maar ook Julia, moeder van de Augustus’ opvolgers Lucius en Gaius, had haar eigen liefje, Iullus Antonius (Marcus Antonius en Fluvia’s zoon, en Clodia’s halfbroer). Die haar alleen maar minde omdat hij wraak wou nemen op de moord op zijn vader, zegt men. Verder wórdt er gezegd dat ze daarnáást nog meer minnaars had, telkens wanneer Tiberius naar het Oosten vertrok. En gezien Augustus’ nieuwe wetten, werd zij dus in 2 v.Chr. verbannen naar een eilandje voor de kust van Campania en later naar Rhegium (Zuid-Italië).
Augustus’ einde:
Augustus wilde het Romeinse Rijk niet expanderen, maar wilde de grensgebieden juist meer versterken, wat hij ook deed; de Donau, Galatië en Judea vormden zijn natuurgrenzen, die hij versterkte met beter legioenen etc. Verder legde hij wegen aan zodat de legioenen zich snel konden verplaatsen.
Hij zorgde verder voor het consilium principis, wat de persoonlijke raad van d keizer was, bestaande uit diens trouwe vrienden, en ook zorgde hij voor gespecialiseerde bureaus die de details van de openbare aangelegenheden moesten regelen. Hij reorganiseerde de financiën: de senaatskas (het aerarium) werd gescheiden van de keizerlijke kas (de fiscus). En juridisch kreeg hij ook het laatste woord (in het hoger beroep), maar onder hem herstelde hij de
permanente rechtbanken (quaestiones perpetuae).
Maar het bleef niet Augustus’ gehele leven zo goed gaan met de veroveringen, want er kwamen ook samenzweringen tegen hem en zo, en na vele sterfgevallen in zijn familie, en opstanden (o.m. ook in Nederland) moesten ze ook nog eens in 9 n.Chr. Germania opgeven (hoewel dit wel weer recht werd getrokken na Augustus’ dood door Tiberius in 16 n.Chr.).
In 14 n.Chr. schreef hij zijn Res Gestae Divi Augusti ( ‘Regeringsdaden van de vergoddelijkte Augustus’), ook wel Monumentum Ancyranum genoemd, omdat de eerste kopie ervan (Latijnse tekst met officiële Griekse vertaling) in 1555 in Ankara is gevonden. Hieruit zijn vele citaten gebruikt als inscripties in bijv. zijn Mausoleum, en zijn ook later opgehangen in het Romeinse Rijk.
Omdat zijn kleinzonen beiden al waren gestorven, benoemde hij Tiberius tot zijn erfgenaam en opvolger. Augustus stierf tijdens een reis naar Campanië te Nola op 19 augustus 14 n.Chr. Hij was toen 76 jaar oud en had 45 jaar geregeerd. Zijn laatste woorden waren: ‘Zeg me, heb ik mijn rol als acteur in deze komiek geheten het leven goed gespeeld?’
Zijn as werd bijgezet in zijn Mausoleum en Tiberius sprak de lijkrede uit. Één maand na zijn dood werd hij vergoddelijkte (apotheose, net als Julius Caesar).
Augustus’ bouwwerken:
Augustus had de ‘gewoonte’ na elk van zijn overwinningen, een bouwwerk te laten bouwen. Enkele van zijn beroemdste zijn:
• Forum Augusti
• Mausoleum (28 v.Chr.)
• Ara Pacis (13 v.Chr. – 9 v.Chr.)
• Solarium Horologium Augusti (9 n.Chr.)
Forum Augusti:
Augustus wilde van Rome de mooiste en grootste stad van het geheel Romeinse Rijk maken, en samen met Agrippa maakte hij een bouwplan om die droom te kunnen verwezenlijken. Hij had voldoende, goed, wit marmer uit Carrara, en daarmee herstelde hij talloze tempels en beroemde gebouwen die door de oorlogen waren beschadigd. Én hij liet nog meer nieuwe bouwen. Voor Caesar liet hij naast het senaatsgebouw het Forum Caesaris aanleggen, met daarop de tempel van Venus, van wie zij afstamden, zei men. En hij liet ook de tempel van Divus Julius (de vergoddelijkte Caesar) bouwen op de plek van het Forum Romanum, waar hij was gecremeerd. Hij liet ook een eigen forum Augusti bouwen, klaar in 2 v.Chr. Er werd gezegd dat Augustus te weinig land had om zijn oorspronkelijke beeld van zijn forum helemaal uit te voeren. Hoe dan ook, Augustus’ eigen forum (haaks op dat van Caesar) werd gemaakt voor rechtszittingen etc. en daarin stonden ook enkele beroemde bouwwerken van hem, bijv. de tempel van Mars Ultor/Mars de Wreker (aan wie hij deze al bij de slag om Phillipi had beloofd). Deze tempel was te vergelijken met de tempel van Venus in het forum. Daarom werd het forum soms ook wel Forum Martis genoemd.
Er werden dan ook vele plechtigheden uitgevoerd daar, zoals de toga virilis, en verschillende vota werden er gesloten, bovendein was het een ‘veilige haven’, totdat de helm van Mars gestolen werd, en men zegt ook dat de vaandels van de Parthen hier bewaard werden (hoewel later verplaatst naar het Capitool).
Verder stond er nog een paleis op Augustus’ forum en daarnaast een tempel van Apollo, die Augustus speciaal vereerde, blijkt. Voor de tempel van Mars stond een standbeeld van augustus in een strijdwagen. Verder stonden er nog vele bronzen standbeelden van belangrijke mensen met hun belangrijkste daden (Aeneas, Romulus etc.). En natuurlijk waren er nog meer kunstwerken in dit forum, zoals de quadriga die de Senaat aan Augustus had gegeven.
Het forum zelf was 125 bij 90 m. en stond loodrecht op het forum van Caesar in het noordoosten, het hoorde rechthoekig te zijn, maar omdat Augustus dus niet genoeg ruimte had, kreeg het een beetje een andere vorm. Verder is er van de 36 m. hoge muur van het forum nog de zgn. ‘achtermuur’ (van het noordoosten) opgegraven, die ervoor had moeten zorgen dat de zaken op het Forum Augusti niet verstoord zouden worden, en het tegelijkertijd moest beschermen. Drie zuilen van 15.30 m. hoog en met een diameter van 1.76 uit het forum waren nog bewaard gebleven, hoewel men er eerst nog niet zeker van was of deze nou werkelijk de oorspronkelijke zuilen uit Augustus’ forum waren, of van een restauratie (door Hadrianus), maar aangezien er geen spoor van restauratie te bekennen was, klopt dat niet.
Zijn forum was dus toch wel spectaculair, niet voor niets zegt hij zelf: ‘Een stad van baksteen trof ik aan, een stad van marmer laat ik achter’.
Het Mausoleum van Augustus:
Toen Augustus terugkwam uit het Oosten (Moesië - tegenwoordig Servië + Bulgarije), liet hij het Mausoleum bouwen, om zijn overwinning in de slag bij Actium te vieren.
Het werd gebouwd in 28 v.Chr. (42 jaar voor zijn dood) aan de oever van de Tiber, aan de noordelijke kant van het Marsveld (Campus Martius), om te dienen als de laatste rustplaats voor hem en zijn familie. Het woord Mausoleum is afkomstig van
koning Mausolos van Carië die in de 4e eeuw v.Chr. een enorm grafmonument had laten bouwen (het Mausoleion in Halikarnassos), wat ook Augustus op dat idee bracht.
Het gebouw was een mengeling van Oosterse en Etruskische invloeden. Men zegt dat hij door de grafheuvel van Alexander de Grote in Alexandrië beïnvloed was, maar ook dat hij door de Etrúskische grafheuvels (tumulus) in het noorden van Rome beïnvloed werd. Wat maar goed was, want de Romeinen vonden dat er genoeg Oosterse invloeden waren geweest met Cleopatra en zo. Dit grafmonument was dan ook een soort teken van Augustus tégen het Grafmonument van Antonius en Cleopatra in het Oosten, om aan te geven dat híj wel tot na zijn dood in Rome zou blijven, en het altijd trouw zou blijven. En natuurlijk om zichzelf weer te propaganderen. Bovendein had Augustus een slechte gezondheid, op 31-jarige leeftijd.
Het Mausoleum zélf heeft later nog velen geïnspireerd (de Engelenburcht en het grafmonument van Caecilia Metella aan de Via Appia).
De buitenkant:
Het Mausoleum van Augustus heeft een diameter van 87 meter en is ±44 meter hoog, en bestond uit meerdere verdiepingen. En er stonden vroeger twee obelisken bij de voorkant. Het had een dak, dat steunde op houten pinnen vanuit de grond, die in een punt bijeen kwamen en op een grote ronde pijler in het midden van het Mausoleum rustten. Bovenop de punt van dat dak stond een enorm bronzen standbeeld van de keizer. De grafheuvel was bedekt met cipressen (de bomen van de dood) en oleanders, waardoor de grafheuvel altijd groen was. En de buitenste muren van het Mausoleum waren bekleed met marmer. Aan beide kanten van de ingang stonden obelisken van roze graniet, met betrekking tot de inname van Egypte in 31 v.Chr. die waren beide 14.80 m. hoog. Hoewel ze nu op de Piazza dell? Esquilino en op de Piazza del Quirinale staan: eentje aan de achterzijde van de S. Maria Maggiore, aan de kant van de Via Cavour. En de ander maakt deel uit van de fontein van de Dioscuren op het plein voor het presidentieel paleis. Na Augustus’ dood waren bij de ingang van het grafmonument bronzen platen neergezet (die er nu niet meer zijn), waarop inscripties stonden van citaten uit zijn Res Gestae Divi.
De binnenkant:
In het binnenste gedeelte van het monument kom je door ringvormige gangen, afgedekt door gewelven, bij de centrale grafkamer, die zich rond de ronde pijler bevond. Hierin stonden de gouden asurnen van Augustus zelf, Livia (vrouw), Lucius en Gaius Caesar (kleinzonen), Octavia (zus) en Marcellus (een geadopteerde neef). In de overige nissen stonden: Agrippa, Agrippina (Agrippa’s dochter), Drusus (Livia’s zoon), Claudius (Drusus’ zoon en keizer na Augustus), Britannicus (Claudius’ zoon), Germanicus (Claudius’ broer), Tiberius (stiefzoon) en Caligula (achterkleinzoon en keizer na Tiberius). Andere ‘speciale’ asurnen die er zijn neergezet zijn: Julia Domna, de vrouw van keizer Septimus Severus (pas veel later na haar dood) en Nerva (opvolger van de vermoorde keizer Dominitianus) liet zich hier om staatsbelangen neerzetten, niet omdat hij familie was; als symbool voor de voortzetting van het goede bewind onder Augustus. Maar de asurnen zijn er nu niet meer.
Na de Oudheid:
In de vroege Middeleeuwen raakte het in verval, maar vanaf de twaalfde eeuw gebruikte de familie Colonna het als burcht. In 1241 werd het bouwwerk door paus Gregorius IX veroverd en gedeeltelijk afgebroken. Dankzij latere verbouwingen, en het gebruiken ervan als wijnberg, tuin en theater raakte het Mausoleum niet verder in verval. Mussolini liet het theater in 1930 afbreken, en in 1936 wetenschappers begonnen met het opgraven. Op dit moment mogen er geen bezoekers komen.
Ara Pacis Augustae (vredesaltaar van keizer Augustus):
In 13 v.Chr. had Augustus na 3 jaar, overwinningen behaald in Gallia en Spanje. Daarom, en om het feit dat hij véílig was teruggekeerd naar Rome, lieten de Senaat en het Romeinse volk op 4 juli 13 v.Chr. dit vredesaltaar bouwen op het Marsveld. In 9 v.Chr. was het klaar, op 30 januari van dat jaar werd het ingewijd (op de verjaardag van zijn geliefde vrouw Livia). Er is nog een groot vredesaltaar uit de Oudheid: het Zeusaltaar in Pergemon, maar dat bouwwerk is echt enórm!
Buitenkant:
Het eigenlijke altaar bestaat uit 4 muren van Carrara-marmer (het beste witte marmer), van binnen en van buiten met classicistische reliëfs versierd. Daarbinnen was het rijk versierde altaar. De Carrara-muren hebben relatief eenvoudige versieringen aan de binnenkant. In het onderste deel van de wand zijn diepe cannelures aangebracht en in het bovenste deel zijn er bloemen- en vruchtenguirlandes en ossenkoppen aangebracht. De muren aan de buitenkant zijn ook veel versierd: op de onderste strook, om het gehele altaar heen, is een patroon gemaakt van acanthusbladeren met zwanen en andere diersoorten. En op de bovenste strook zijn vier mythologische taferelen afgebeeld. Op de linkerzijde zijn priesters, magistraten, de Pontifex Maximus (Augustus), Agrippa en wat senatoren afgebeeld in een 'eeuwigdurende offerhandeling' die de vrede en het welzijn van het Rijk garanderen. En op de rechterzijde staat hoe het altaar ingewijd zou worden. Als eerste komen de twaalf lictoren, gevolgd door Augustus (langer afgebeeld dan de rest) en de vier flamines (de priesters die de ceremoniële vuren moeten ontsteken). Daarachter lopen Agrippa, Livia, Antonia (Augustus’ nicht), Julia en Tiberius. Daarnaast lopen de broers Germanicus en Claudius (latere keizers). En tenslotte komen er nog een aantal vrienden.
Één van de mythologische taferelen afgebeeld is Tellus (óf Roma), die vrouwelijke figuur staat voor de aarde en is ook het symbool van Italië. Aan haar voeten zitten een os en een schaap en ze wordt omgeven door twee nimfen die de lucht (zittend op een zwaan) en het water (zittend op een zeemonster) symboliseren. Op haar schoot zitten twee jongetjes, vermoedelijk Romulus en Remus. Ze grijpen naar de borst van de godin en de vruchten op haar schoot.
Er zijn nog andere mythische afbeeldingen die de geschiedenis van het ontstaan van Rome aangeven, bijv. de afbeeldingen van Romulus en Remus met hun vader Mars, het feest van de muziekgod Pan en Aeneas (de voorvader van de Romeinen) die aan de huisgoden (de penaten) offert. En ook op dit gebouw (aan de buitenkant, op de basis van het altaar) weer zijn er citaten uit de Res Gestae Divi Augusti.
Op het huidige Palazzo Fiano aan de Via del Corso werden in 1568 de eerste delen van het Ara Pacis opgegraven. Die werden naar Florence gebracht, of naar het Thermenmuseum óf de Paus kreeg ze. In 1903 begonnen de opgravingen officieel, en deze werden voltooid in 1937/1938. De delen die nu nog in Florence liggen zijn vervangen door afgietsels. En zo is het Vredesaltaar weer opgebouwd, hoewel het nu naar noordzuiden is gericht, i.p.v. naar het oostwesten). Én tegenwoordig wordt het beschermd door een grote glazen hal (door de Amerikaanse architect Richard Meier) tegen de uitlaatgassen van het Romeinse verkeer.
Het Horologium Augusti
Ook wel Horologium Augusti of Solarium Augusti genoemd. Augustus liet zijn zonnewijzer vanwege zijn Pax Romana bouwen, rechts naast zijn Ara Pacis op het Marsveld waar ook zijn Mausoleum stond. Het werd ingewijd in 9 n.Chr., en dan ook de grootste zonnewijzer ooit gebouwd, want de afmetingen van de plek waarop de schaduw zich wierp om de tijd aan te geven waren 160 bij 75 meter! Op 23 september, de verjaardag van Augustus, kwam de schaduw tot in het midden van de Ara Pacis, en voor de goedgelovige Romeinen was dit een teken dat Augustus een groot man en vredesbrenger was.
De gnomon (de ‘nááld’ van de zonnewijzer) was een 21.79 meter hoge obelisk afkomstig uit het door Augustus veroverde Egypte, gemaakt door een farao, genaamd Psammetichus II.
Na de Klassieke Oudheid is het Horologium verloren gegaan: door het slib van de overstromingen van de Tiber en doordat het Marsveld inde Middeleeuwen zeer drukbevolkt werd. Maar het is wel gedeeltelijk opgegraven in 1748.
Verder werden de data van elkaar gescheiden met bronzen stangen. En in 1976 berekende de Duitse archeoloog Edmund Buchner waar die dingen gestaan moeten hebben, omdat hij de oorspronkelijke plek van de obelisk al wist. En hij vond het bewijs 3 jaar later, in de kelder van een cafetaria in de Via di Campo Marzio.
Nadat het in 1792 gerestaureerd was met delen van de zuil van Antoninus Pius, staat de zonnewijzer nu in het Museo Nazionale della Civiltà Romana, in Rome, Italië dus.
De wijdingsinscriptie:
IMP CAESAR DIVI F
AUGUSTUS
PONTIFEX MAXIMUS
IMP XII COS XI TRIB POT XIV
AEGUPTO IN POTESTATEM
POPULI ROMANI REDACTA
SOLI DONUM DEDIT
De vertaling:
Imperator Caesar zoon van de Vergoddelijkte Augustus
Pontifex Maximus
12 keer imperator, 11 keer consul, 14 keer (bekleed met) tribunicia potestas
Egypte onder het gezag
Van het Romeinse volk gebracht
Heeft hij (deze obelisk) aan de zon geschonken
Slotwoord:
Het was een leuk en leerzaam project, en het was interessant om te doen, want na die film die we in de tweede hadden gezien, was ik toch wel benieuwd geworden naar die ‘keizer Augustus’, ook omdat die man die keizer Augustus speelt in die film, ook in de beroemde film Troy (met Brad Pitt) speelt.
De film zelf vond ik erg leuk en ook erg waarheidsgetrouw. Of dat leuk is, verschilt natuurlijk per mens maar ik vond het wel handig (nou ja, ik moest dan ook een werkstuk maken erover)
Én het is natuurlijk de eerst echte keizer van het geweldige Romeinse Rijk, ná Caesar, die meestal wordt genoemd, en die ook alle leken kennen.
Ik vond het wel sneu voor hem dat hij al op 19-jarige een heel volk moest gaan leiden, en dat niet alleen, eerst een hoogstaande vijand van hem verslaan, terwíjl hij te kampen had met een afschuwelijk slechte gezondheid. Best wel goed van hem. Hoewel hij natuurlijk enórm werd geholpen door zin twee vrienden, en dan vooral de voortreffelijke legeraanvoerder Agrippa.
Zijn liefdesleven vond ik wel interessant: uiteindelijk trouwde hij toch nog met de vrouw van wie hij hield, hoewel zij later een onaardig persoon bleek te zijn (volgens Julia dan).
Hij had het wel verdiend om propaganda te mogen maken over zichzelf, met alle welvaart én rust die hij bracht in het Romeinse Rijk.
Zijn bouwwerken waren immens en geweldig. Echt jammer dat er best wel weinig van overgebleven is.
Het was in ieder geval een erg interessant project, en ik hoop dat het niet al te ingewikkeld is geworden.
Bronnen:
Film:
Imperium Augustus
Geregisseerd door: Roger Young
Script door: Eric Lerner
Augustus gespeeld door: Peter O’Toole
Boeken:
- Synopsis, tekstboek en werkboek
Door: Charles Hupperts en Elly Jans
Jaar: 2005
ISBN Tekstboek: 90-76589-74-7
ISBN Werkboek A: 90-76589-76-3
ISBN Werkboek B: 90-76589-77-1
- Augustus, de eerste keizer
Door: Anthony Everitt
Jaar: 2007
Vert. uit: The first emperor : Caesar Augustus and the triumph of Rome
ISBN: 978-90-263-2064-4
- Julius Caesar : het leven van een Romeinse generaal
Door: Sam Hadley
Jaar: 2005
Vert. uit: Julius Caesar : the life of a Roman general
ISBN: 9054836199
- Via Nova 1 en 2
Door: Van Assendelft, Van Gessel, Molenaar, Schaafsma en Smarius
Jaar: 1998
ISBN Via Nova 1 Urbs: 90 280 1898 0
ISBN Via Nova 2 Imperium: 90 280 4400 0
Sites:
http://www.rome.nl/id/257
http://www.rome.nl/id/229
http://www.livius.org/a/italy/rome/mausoleum/mausoleum_augusti.html
http://www.koxkollum.nl/video/beelden.htm
http://en.wikipedia.org/wiki/Magistratus
http://bijbelaantekeningen.blogspot.com/2007/04/horologium-augusti.html http://www.livius.org/a/italy/rome/horologium/horologium_augusti.html
http://www.digitcalefotosite-corenjoke.com/rome_italie.htm
http://en.wikipedia.org/wiki/Tribune
http://benbijnsdorp.info/annot01.html
http://nl.wikipedia.org/wiki/Publius_Clodius_Pulcher
http://www.bertsgeschiedenissite.nl/ijzertijd/eeuw1bc/augustus.html
http://www.worldwidebase.com/science/keizer_augustus.shtml
http://nl.wikipedia.org/wiki/Scribonia
http://www.oudheid.be/geschiedenis/augustus.htm
http://members.fortunecity.co.uk/simonteeninga/augus.htm
http://www.greut.nl/data/html/augustus.html
http://en.wikipedia.org/wiki/Lex_Titia
http://www.scholieren.com/werkstukken/5336
http://en.wikipedia.org/wiki/Augustus_%28honorific%29
http://www.histotheek.nl/index.php?option=com_content&task=view&id=594&Itemid=67
http://home.tiscali.nl/~mgelten/Staatshoofden/Romeinen/Augustus.htm
http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Gazetteer/Places/Europe/Italy/Lazio/Roma/Rome/_Texts/PLATOP*/Forum_Augustum.html
http://benbijnsdorp.info/annot04.html
http://www.godenkinderen.com/augustus.htm
http://www.arikah.net/encyclopedie/Gaius_Julius_Caesar_Octavianus
http://netscype.com/articles/view.php?id=304
http://www.willebroek.info/HISTORY/HIST_aC/Ha0021.htm
Ik ga het hebben over de eerste echte keizer van het Romeinse Rijk: keizer Augustus. Eigenlijk wou ik het eerst over keizer Nero hebben, aangezien hij zgn. een ‘gemene en slechte’ keizer was. Maar omdat er al zóveel mensen het over Nero gingen houden, dacht ik dat dat niet origineel genoeg zou zijn, en bovendien zou het de waardering kunnen beïnvloeden als er eentje echt véél beter was dan de andere. En samenwerken werd ons afgeschrikt doordat dhr. Meijer zei dat je er dan héél diep op in moest gaan. Dus heb ik ervoor gekozen om het over deze man te houden: Octavianus / keizer Augustus
Hoewel het al vaak is gedaan, heb ik ervoor gekozen om een beetje zijn levensloop te beschrijven, te vertellen over ál die burgeroorlogen waar hij mee te kampen had en tenslotte wil ik nog wat informatie verstrekken over zijn bouwweken, sommige daarvan zeer beroemd toch wel. Hoewel ik die bouwwerken heb beschreven (sommige van hen van buiten én van binnen), heb ik ze natuurlijk niet zelf in het echt gezien. Dus heb ik andermans beschrijvingen gebruikt. In de noten staan de sites per bouwwerk waarvandaan ik mijn beschrijvingen (+info) heb.
Ik wil weten waaróm Augustus dan wel niet zo’n geweldige keizer was (de Gouden Eeuw van Augustus etc.), en wát Antonius dan tegen zo’n geweldige man kon hebben.
Ik hoop dat u ervan geniet en het niet al te ingewikkeld wordt; Augustus was toch wel de man waarmee het allemaal begon…
Veel leesplezier
Hoe verliep het leven van de eerste keizer Augustus?
Zijn oorspronkelijke naam was: Gaius Octavius Thurinus, hij was geboren in Rome op 23 september 63 v.Chr. 2 en gestorven in Nola, op 19 augustus 14 n.Chr. Hij werd via het testament van de ‘oom van zijn moeder’ geadopteerd: de eerste Romeinse bevelhebber die het recht had verkregen zich ‘keizer’ te noemen: Gaius Julius Caesar. Na Caesar’s dood in 44 n.Chr. veranderde Octavius’ naam in: Gaius Julius Caesar Octavianus. Zijn vader was Gaius Octavius (bankier). Hun stand was de ridderstand (Equites, best rijk) zijn vader werd een senator in 61 v.Chr., en was heerser van Macedonië. Zijn moeder heette Atia Balba Caesonia en kwam uit de senatorenstand(ze was de nicht van Caesar). Toen Octavianus 12 jaar oud was, hield hij een gedenkwaardige grafrede voor verschillende belangrijke senatoren, voor zijn dode oma Julia, waar Caesar hem opmerkte. Octavianus ging naar de retorenschool, waar hij zijn twee goede vrienden: Quintus Salvidienus Rufus en Marcus Vipsanius Agrippa ontmoette. En toen ze 17 jaar waren, gingen Octavianus en Agrippa mee met Caesar op zijn veldtocht naar Spanje, toen deze vermoord werd in 44 BC. Hij werd vergoddelijkt, en diens geadopteerde zoon noemde zichzelf: ‘Caesar filius Divi’ (Caesar, zoon van de Vergoddelijkte). Octavianus was knap en welgebouwd - maar niet zo lang,
had een slecht gebit en een zwakke gezondheid, een huid vol pukkels en zijn gehele borst en buik waren bedekt met moedervlekken. Hij pleegde zeer vaak overspel, naar eigen zeggen ‘omdat hij via hun vrouwen achter de plannen van zijn tegenstanders wilde komen’. Wat zijn karakter betreft; hij kon tegen kritiek, had wel gevoel voor humor, hield wel van dobbelen en gokken, en kon meedogenloos zijn als het moest (zijn dochters overspel). Octavianus’ eerste vrouw in 41 v.Chr. was de 12-jarige Clodia Pulchra, de dochter van een van Caesar’s generaals: Publius Clodius Pulcher en Fulvia, de latere vrouw van zijn rivaal Marcus Antonius. Maar ongeschonden stuurde hij haar na 2 jaar weer terug naar haar ouderlijk huis, dus dat huwelijk was kinderloos. Van zijn tweede vrouw Scribonia kreeg hij zijn dochter Julia. Op dezelfde dag dat zij geboren werd, scheidde hij van Scribonia. Tenslotte trouwde hij op 24-jarige leeftijd met, na diens man gedwongen te hebben tot een scheiding, zijn grote liefde (19-jarige) Livia Drusilla, die al een zoon had met Tiberius Claudius Nero: Tiberius, en er nog één verwachtte (waarvan gezegd werd dat het van Augustus was). Hij stuurde beide terug naar Nero, maar omdat deze een paar jaar later stierf, nam hij ze beide bij hemzelf thuis.
Augustus heeft ook, net als zijn adoptievader, een aantal zonen geadopteerd, nl:
• Marcus Claudius Marcellus (zoon van Augustus’ zuster Octavia)
• Zijn kleinzoon Lucius Vipsanius Agrippa (later: Lucius Julius Caesar)
• Zijn andere kleinzoon Gaius Vipsanius Agrippa (later:Gaius Julius Caesar)
• Zijn andere kleinzoon Agrippa Postumus
• Zijn stiefzoon Tiberius Claudius Nero (later: Tiberius Caesar Augustus)
• Diens zoon met Vipsania Agrippina: Nero Claudius Drusus (later: Drusus Julius Caesar)
De leden van de Senaat, die het niet echt leuk vonden dat Caesar al hún macht had ingepikt (en nu Marcus Antonius hetzelfde wilde gaan doen), wilden weer een Republiek. En vonden het goed dat Antonius een tegenstander kreeg. Die ‘Caesar filius Divi’ konden ze zelf wel aan, dachten ze. Maar later, nadat deze Antonius tweemaal had verslagen in verschillende veldslagen, dwong híj met zijn troepen de Senaat om hem en zijn neef Quintus Pedius tot consul te verkiezen op 19 augustus 43, waarna hij ook de moordenaars van Caesar vogelvrij verklaarde (Brutus en Cassius).
Een andere reden waarom deze twee mannen botsten, was omdat Caesar dus Antonius als erfgenaam (en dus opvolger) had opgenomen in zijn testament, maar ook Marcus Antonius aanspraak daarop maakte. En aangezien hij wel wat schulden af te betalen had, zorgde hij ervoor dat, toen Caesar’s weduwe hem zijn testament gaf (eer iemand anders erover wist), dat werd veranderd, en hij nu dus alle erfenissen kreeg. Maar Caesar was ook nog wat schuldig aan patriciërs, en nu betaalde Octavianus dat terug met hulp van vrienden en familie en met het geld dat zijn bezittingen hem opbrachten. Wat hem meer aanzien gaf.
Marcus Antonius was dus zijn rivaal, en om het een beetje rustig te houden, besloten Octavianus met zijn vrienden, Gaius Maecenas en Agrippa dat Octavianus’ enige echte kind uit zijn tweede huwelijk met Scribonia, 2-jaar oude Julia, zou trouwen met Antonius’ 10-jaar oude zoon, Marcus Antonius Antyllus. Echter, toen de burgeroorlogen uitbraken, werd hun verloving afgezegd.
Het Tweede Triumviraat:
Op 27 november 43 werd in een Romeinse wet: de Lex Titia een Tweede Triumviraat (Driemanschap) voor 5 jaar gesloten tussen Octavianus, Marcus Antonius zelf en diens aanhanger, Marcus Aemilius Lepidus. Het ‘Tweede’ vanwege het feit dat er al eerder (60 v.Chr.) een Triumviraat was gesloten (hoewel niet wettelijk erkend), tussen de consuls Julius Caesar, Pompeius en Crassus, waarna de eerste dus de macht had gegrepen! Net als Crassus in het Eerste Triumviraat speelde Lepidus nauwelijks een rol in dit Triumviraat, wat was opgericht om 1: zodat één van de drie de absolute macht kon krijgen (net als in het Eerste Triumviraat) en 2: om zowel het volk als Marcus Antonius gerust te stellen. Maar eigenlijk wou Octavianus dit, omdat hij door zowel Lepidus en Antonius (met 17 legioenen) uit het Westen, als de moordenaars van Caesar uit het Oosten werd bedreigd. En samen stonden ze sterk(er)!
De mannen van het ‘Driemandictatuur’ ontdeden zich via die wet van vele -politieke- vijanden (waaronder Sextus Pompeius en de grote redenaar Cicero), wat zorgde voor een heus schrikbewind; twee- tot drieduizend Romeinen werden gedood of vluchtten. En ze sloten zich aan bij de vijanden van het Triumviraat, zoals de ‘zeepiraat’ Sextus Pompeius in Sicilië en Brutus en Cassius (elk met een eigen, groot leger) in het Oosten.
De burgeroorlogen:
Hoewel het met ‘goede’ bedoelingen was opgericht, had dit Triumviraat toch te maken met verschillende burgeroorlogen, namelijk:
• de slag om Phillipi en Mutina (42 v.Chr.)
• de slag om Perusia (40 v.Chr.)
• de slag om Sicilië (39/36 v.Chr.)
• de slag om Actium (41/31 v.Chr.)
De slag om Phillipi en Mutina:
De eerste daad van dit Driemanschap was het doden van Caesar’s moordenaars: Decimus Junius Brutus Albinus en diens zwager: Gaius Cassius Longinus. Antonius gingen naar Griekenland, Lepidus achterlatend in Rome. Octavianus ging naar Sicilië, om af te rekenen met Sextus Pompeius, wat hem niet lukte, waarna hij zich in augustus van datzelfde jaar bij Antonius in Phillipi voegde om diens legers te versterken. Hij was echter erg ziek, en Antonius moest het zelf allemaal afhandelen. Brutus en Cassius vielen aan. Cassius wierp zich op de mannen van Antonius, en Brutus zich op die van Octavianus. Cassius’ mannen vluchtten, dus hij was verslagen, maar Brutus had de zieke Octavianus bijna gevangen genomen, als ze hem niet eventjes eerder uit zijn tent hadden gedragen. Hij was dus overwonnen door Brutus, terwijl Marcus Antonius had gewónnen van Cassius. Deze, echter, omdat hij dácht dat ook Brutus was verslagen,pleegde zelfmoord. Dus toen waren ze van Cassius af (slag om Mutina). 20 dagen later versloeg Antonius ook Brutus, aan wie ze de kans gaven om zelfmoord te plegen. (Dit allemaal achter Lepidus’ rug om.) Brutus benutte deze kans echter niet, en zijn hoofd werd afgehakt en in Rome bij het standbeeld van Julius Caesar gelegd.
Hierna werd het gezag in het Romeinse Rijk verdeeld onder deze 3 mannen - met Antonius als sterkste schakel (aangezien hij Brutus had verslagen etc.). Deze kreeg dan ook het gezag over de oorlog tegen de Parthen in Gallia en het Oosten, Octavianus kreeg verder al het gezag in het Westen en Lepidus in Noord-Afrika, over Italië zouden Antonius en Octavianus samen regeren.
Deze slag was tegen Marcus Antonius’ zaakwaarnemer en broer: Lucius Antonius. Diens broer verbleef ondertussen in Egypte, bij Cleopatra, die hij in 41 v.Chr. had ontmoet in Cilicië, nadat Octavianus haar had ontboden om uitleg te vragen over waarom zij Cassius troepen had gestuurd.
Vanwege het feit dat Octavianus er niet in slaagde land eerlijk (volgens de adel) te verdelen, was er ontevredenheid ontstaan in Rome. Waarvan de tegenstanders van Octavianus gebruik maakten, m.b.v. Marcus Antonius zelf doordat hij twee aan Octavianus beloofde legioenen ‘vergat’ te sturen. In het complot tegen Octavianus zaten o.m. ook Fulvia (Marcus Antonius’ vrouw) en natuurlijk Lucius Antonius, die 8 legioenen bijeenbrachten en Rome belegerden. Het lukte hun bijna, want Octavianus vluchtte voor een tijdje weg uit Rome. Maar uiteindelijk werd Lucius door Octavianus (Agrippa’s troepen) belegerd in eerst Praeneste, waarna hij hen later terugdwong tot Perusia (nu Perugia). Hem uithongerde, maar toch nog liet leven, aangezien hij ‘zaakwaarnemer’{8} was van Marcus Antonius, die overigens in de herfst van 40 v.Chr. eindelijk terugkwam uit Egypte. In 40 v.Chr. viel Perusia, waar Otavianus, onder het nom van een offer aan Julius Caesar maar liefst 300 senatóren ‘offerde’.
Toen stuurde Octavianus zijn eerste vrouw Clodia onaangeraakt terug naar haar moeder (Fulvia), wat best wel een vernedering was. Fulvia stierf door een ziekte, waarna de spanningen tussen Marcus Antonius en Octavianus iets afnamen.
En ook dankzij het Verdrag van Brusindium gesloten in 40 v.Chr. in Brindisi. Doordat de Parthen door alle chaos tussen deze twee mannen hun kans schoon zagen en o.l.v. Orodes II er in slaagden Syria en Asia Minor in te nemen, moesten Octavianus en vooral Antonius hun eigen ruzies wel bijleggen, om tegen hén te strijden. Waardoor nu het Rijk weer werd verdeeld; het Westen van Octavianus, het Oosten van Antonius en Afrika van Lepidus werd, terwijl Italië zelf neutraal bleef. Octavianus’ zus, Octavia trouwde met Antonius, om dit verdrag te bezegelen.
De slag om Sicilië:
Tegen Sextus Pompeius: een vijandige consul, die al langer voor problemen zorgde, stiekem gesteund door Marcus Antonius. Hij hield Julius Caesar verantwoordelijk voor de dood van zijn vader. Hij beheerste de Middellandse Zee vanuit Sicilië etc., waardoor de graantoevoer van Italië in zijn handen lag. In het verdrag van Misenum in 39 v.Chr. werd besloten dat hij, in ruil voor het stoppen van het uithongeren van Italië, de eilanden Corsica, Sardinië, Sicilië en Griekenland mocht houden. Octavianus was trouwens getrouwd met Scribonia, een zus van de
schoonvader van Sextus, die hij dus verliet op de dag dat ze hem Livia schonk.
De eilanden Corsica en Sardinië waren echter door bedrog toch nog in handen van Octavianus, waardoor de strijd tussen deze twee consuls in winter 38/39 weer uitbrak.
In 37 v.Chr. werd het Triumviraat met nog 5 jaar verlengd met het verdrag van Tarente, waarin ook werd besloten dat Antonius op moest houden met Pompeius te helpen, en dat Lepidus zich ook in het gevecht tegen Pompeius zou mengen.
Octavianus wou in 38 v.Chr. Sicilië aanvallen, maar werd door Sextus verslagen. Sextus viel Italië weer aan met zijn schepen, om het weer te blokkeren. Hij versloeg Octavianus in augustus 36 v.Chr., maar in september van datzelfde jaar wérd hij verslagen door Agrippa’s enorme vloot, bij Mylae (Milazzo) en Naulochus, vluchtte naar het Oosten, waar hij door Antonius zelf werd vermoord.
De slag om Actium:
Tegen Antonius en Cleopatra.
Het ging best goed met onze keizer Augustus: hij had alle macht over het Westen, de zee én Afrika, niemand die de graanaanvoer vanuit Sicilië tegenhield, en het ging alsmaar beter met de handel en de welvaart.
Antonius echter, stond niet echt hoog aangeschreven bij het Romeinse volk.
De oorlog tegen de Parthen, o.l.v. Antonius, verliep niet goed, want zijn veldtocht in 36 v.Chr. liep slecht af en ze vielen Syrië binnen.
En het was onterend voor Octavianus en vooral zijn zuster Octavia (minor) dat haar man Antonius ‘openlijk’ een verhouding had met Cleopatra uit het Oosten, en ook het volk vond dat niet goed. Hij had haar nl na twee jaar teruggestuurd naar ’r broer, voor ‘haar eigen veiligheid’, maar daarna ging hij gewoon naar Alexandrië! Hij gaf aan Cleopatra delen van Syrië en Fenicië, na met haar getrouwd te hebben, en bij wie hij 3 kinderen kreeg. Ze vormden samen een complot tegen Octavianus. Ze besloten Craesarion, de zoon van Caesar en Cleopatra, i.p.v. Octavianus dus, als echte zoon van Caesar te benoemen, waar zelfs de Romeinse adel niet blij mee was. En hij liet weten dat hij niet door wilde gaan met het Triumviraat na 33 v.Chr. Zelfs Antonius’ eigen mannen liepen over naar Octavianus. Octavianus was ondertussen (35 v.Chr.) in Dalmatië en Illyrië, waar wat onrust heerste.
De publieke opinie was al tégen Antonius (zij wilden geen Oosters regime), en Octavianus strooide nog heel wat zout in de toch al pijnlijk brandende wonden.
Octavianus gebruikte namelijk Antonius’ scheidingsbrief aan zijn vrouw, en slaagde erin uit de tempel van de Vestaalse Maagden Antonius’ testament in handen te krijgen, die hij (hoewel het verboden was dit vóór iemands dood te doen) voorlas aan de Senaat. Daarin stond dat Antonius al zijn bezittingen aan Cleopatra afstond, en dus zijn eigen vrouw onterfde. Hierdoor werd hij in 32 v.Chr. met een meerderheid in de Senaat tot staatsvijand ‘uitgeroepen’, en werd aan Cleopatra de oorlog verklaard.
In 31 v.Chr. slaagde Octavianus erin Antonius te dwingen tot een zeeslag bij Actium (een plaatsje aan de Griekse westkust), door het innemen van het plaatsje Methone en diens haven. Antonius’ leger werd versterkt door 60 schepen van Cleopatra. Maar hij was hier niet zo ervaren in, en door een malaria-epidemie had hij een deel van zijn bemanning verloren.
En Octavianus had nóg een voorsprong; hij had een paar dagen eerder een generaal van Antonius gevangen genomen en hoorde van hem dat ze Agrippa’s schepen (in het noorden) zouden aanvallen, zodat ze op zee terecht kwamen (en dus eventueel konden vluchten).
Na de eerste ontmoeting tussen de twee enorme vloten werd duidelijk dat Octavianus de boventoon voerde, en Cleopatra wou weer terug gaan naar Alexandrië. Maar omdat het 4 dagen lang heel hard stormde, lukte dat niet. Maar op 2 september 31 v.Chr. was het opgeklaard, en na een mislukte poging tot vluchten, viel Octavianus hen beiden aan.
Cleopatra echter, vluchtte, gevolgd door Antonius. Zijn soldaten geloofden niet dat hij ze in de steek had gelaten, en vochten stellig door; ze wilden zich zelfs niet overgeven aan Octavianus omdat ze wilden wachten op hun aanvoerder. Uiteindelijk gaven ze zich wel over.
Octavianus ging na de winter naar Alexandrië, waar Antonius’ mannen zich bij hem aansloten. Deze, door zoveel schaamt overweldigd, stak zichzelf dood. Ook Cleopatra pleegde zelfmoord.
Een ander verhaal over hun dood vertelt dat Cleopatra, nadat Antonius haar woedend van verraad beschuldigd had, aan hem liet berichten dat ze dood was. Hij, diep bedroefd, probeerde zichzelf met zijn zwaard te doden, maar slaagde niet. Cleopatra zag hem, trachtte hem te helpen, maar hij stierf alsnog. Toen Octavianus dit had vernomen, stuurde hij diep bedroefd een bode om te kijken of Cleopatra nog leefde om haar in zijn triomftocht mee te laten lopen. Ze leefde nog, maar ondanks al Otavianus’ voorzorgsmaatregelen slaagde er uiteindelijk toch nog in zichzelf met een adderbeet in haar arm te doden.
Caesarion werd vermoord. Maar de kinderen van Antonius en Cleopatra liepen wel mee in Octavianus’ triomftocht, en werden later ondergebracht bij diens zuster: Octavia. Hij lijfde Egypte in bij het Romeinse Rijk. Daarmee waren alle rivalen van Octavianus en ook alle burgeroorlogen eindelijk afgelopen, én was Otavianus nu op 33-jarige leeftijd de alleenheerser van Rome.
Pax Romana:
Ook wel Pax Augustua (de Verheven Vrede) genoemd of De Gouden Eeuw van Rome, onder Augustus’ bewind. Het duidt de periode van 200 jaar vrede na al die burgeroorlogen aan, waarvan Otavianus de bakermat had vorm gegeven.
In 29 v.Chr. teruggekeerd in Rome, noemde hij zichzelf Imperator; dus opperbevelhebber van het leger. En hij was nu op 33-jarige leeftijd de alleenheerser van Rome. Hij echter, had geleerd van zijn adoptiefvader’s fouten en beloofde in 27 v.Chr. nederig al zijn bevoegdheden af te staan aan de Senaat, deze echter, was wel zo slim om te zien dat het allemaal maar schijn was (Octavianus was stinkend rijk en alle legioenen steunden hem). En de Senaat ‘smeekte’ hem om gewoon zijn eigen verantwoordelijkheden en macht te behouden, en herkozen hem tot consul. Ze gaven hem zelfs de eretitel: Augustus (de Verhevene, met een goddelijk nasmaakje), in 27 v.Chr. en vanaf die tijd is het tijdperk van het Principaat (keizertijd) begonnen in de Oudheid.
Hij herstelde de oude Romeinse normen en waarden en de gewoonten van de Republiek in ere, hoewel al die rangen en standen toch nep waren, hoewel dat voor zowel de Senaat als Augustus goed uitpakte: de Senaat had nog vele hoge ambten, en de lagere ambten waren voor de Equites, maar híj had bij alles het laatste woord! Dus een dictatuur met een Republiekeins chocoladelaagje aan de oppervlakte.
Augustus had enórm veel macht. Wat hij langzaamaan opbouwde, hoewel hij zgn. elke aangeboden ambt die ook maar een beetje naar dictatuur stonk, weigerde.
Hij was al een princeps (de eerste van de burgers), de Verhevene en Imperator. Hoewel hij later, pas in 19 v.Chr. imperium proconsulare werd; wat als een soort was aanvulling was op zijn consulaat. Want nu had hij zowel de rechterlijke als de burgerlijke áls de militaire macht in handen voor tien jaar, wat telkens verlengd werd. Wat inhield dat hij tegelijkertijd bestuurder, opperbevelhebber en opperrechter was. Hoewel ook Agrippa soms dit voorrecht kreeg voor 5 jaartjes (in 23 v.Chr.). Verder kreeg hij de tribunicia potestas (macht van de volkstribuun), nadat hij zijn consulaat terug had ingeleverd (na veldtochten in Gallia en Spanje). Dit tribunicia potestas gold voor zijn gehele leven en in het gehele Romeinse Rijk. Dit hield in dat hij het vetorecht (ius intercessionis) had, onschendbaar was, de wetgevende macht had, en het recht had om de senaat bijeen te roepen en te leiden. Tenslotte werd hij ook nog Pontifex Maximus (Opperpriester) in 12 v.Chr. (in datzelfde jaar stierf zijn goede vriend Agrippa, en Lepidus een jaar eerder).
Na een hongersnood in Rome in 2 v.Chr. kwam ook de voedselvoorziening (cura annonae) in handen van Augustus’ ambtenaren.
Door alle burgeroorlog waren velen gesneuveld of van honger gestorven. En omdat Augustus wilde dat het aantal Romeinen weer vergoot werd én dat de oude Romeinse normen en waarden weer zouden gelden, voerde hij de leges Juliae in (17/18 v.Chr.). Waarin wettelijk werd geregeld dat mannen vóór een bepaalde leeftijd getrouwd moesten zijn, en jonge weduwes weer moesten hertrouwen. Overspel zou beboet worden. En getrouwde paren zonder kinderen zouden worden gestraft. Maar als je 3 of meerdere kinderen had, kon vader juist sneller carrière maken. Ten gevolge van deze wet moest hijzelf zijn eigen en enige dochter Julia verbannen uit Rome. Het was namelijk zo dat zij, na de dood van haar man Agrippa, onder dwang getrouwd was met Tiberius (12 v.Chr.), Augustus’ stiefzoon. Hoewel Julia en Livia het toch al niet goed met elkaar konden vinden (Julia verdacht Livia ervan haar kinderen te willen vergiftigen om haar eigen zoon Tiberius op de troon te krijgen), hoewel Augustus haar toch wel door dik en dun vertrouwde. Hun kind samen, Suetonius, stierf jong.
Tiberius moest voor dit gearrangeerde huwelijk scheiden met zijn eigen vrouw (Vipsania Agrippina, een dochter van Agrippa), van wie hij deerlijk hield.
Maar ook Julia, moeder van de Augustus’ opvolgers Lucius en Gaius, had haar eigen liefje, Iullus Antonius (Marcus Antonius en Fluvia’s zoon, en Clodia’s halfbroer). Die haar alleen maar minde omdat hij wraak wou nemen op de moord op zijn vader, zegt men. Verder wórdt er gezegd dat ze daarnáást nog meer minnaars had, telkens wanneer Tiberius naar het Oosten vertrok. En gezien Augustus’ nieuwe wetten, werd zij dus in 2 v.Chr. verbannen naar een eilandje voor de kust van Campania en later naar Rhegium (Zuid-Italië).
Augustus’ einde:
Augustus wilde het Romeinse Rijk niet expanderen, maar wilde de grensgebieden juist meer versterken, wat hij ook deed; de Donau, Galatië en Judea vormden zijn natuurgrenzen, die hij versterkte met beter legioenen etc. Verder legde hij wegen aan zodat de legioenen zich snel konden verplaatsen.
Hij zorgde verder voor het consilium principis, wat de persoonlijke raad van d keizer was, bestaande uit diens trouwe vrienden, en ook zorgde hij voor gespecialiseerde bureaus die de details van de openbare aangelegenheden moesten regelen. Hij reorganiseerde de financiën: de senaatskas (het aerarium) werd gescheiden van de keizerlijke kas (de fiscus). En juridisch kreeg hij ook het laatste woord (in het hoger beroep), maar onder hem herstelde hij de
permanente rechtbanken (quaestiones perpetuae).
In 14 n.Chr. schreef hij zijn Res Gestae Divi Augusti ( ‘Regeringsdaden van de vergoddelijkte Augustus’), ook wel Monumentum Ancyranum genoemd, omdat de eerste kopie ervan (Latijnse tekst met officiële Griekse vertaling) in 1555 in Ankara is gevonden. Hieruit zijn vele citaten gebruikt als inscripties in bijv. zijn Mausoleum, en zijn ook later opgehangen in het Romeinse Rijk.
Omdat zijn kleinzonen beiden al waren gestorven, benoemde hij Tiberius tot zijn erfgenaam en opvolger. Augustus stierf tijdens een reis naar Campanië te Nola op 19 augustus 14 n.Chr. Hij was toen 76 jaar oud en had 45 jaar geregeerd. Zijn laatste woorden waren: ‘Zeg me, heb ik mijn rol als acteur in deze komiek geheten het leven goed gespeeld?’
Zijn as werd bijgezet in zijn Mausoleum en Tiberius sprak de lijkrede uit. Één maand na zijn dood werd hij vergoddelijkte (apotheose, net als Julius Caesar).
Augustus’ bouwwerken:
Augustus had de ‘gewoonte’ na elk van zijn overwinningen, een bouwwerk te laten bouwen. Enkele van zijn beroemdste zijn:
• Forum Augusti
• Mausoleum (28 v.Chr.)
• Ara Pacis (13 v.Chr. – 9 v.Chr.)
• Solarium Horologium Augusti (9 n.Chr.)
Forum Augusti:
Augustus wilde van Rome de mooiste en grootste stad van het geheel Romeinse Rijk maken, en samen met Agrippa maakte hij een bouwplan om die droom te kunnen verwezenlijken. Hij had voldoende, goed, wit marmer uit Carrara, en daarmee herstelde hij talloze tempels en beroemde gebouwen die door de oorlogen waren beschadigd. Én hij liet nog meer nieuwe bouwen. Voor Caesar liet hij naast het senaatsgebouw het Forum Caesaris aanleggen, met daarop de tempel van Venus, van wie zij afstamden, zei men. En hij liet ook de tempel van Divus Julius (de vergoddelijkte Caesar) bouwen op de plek van het Forum Romanum, waar hij was gecremeerd. Hij liet ook een eigen forum Augusti bouwen, klaar in 2 v.Chr. Er werd gezegd dat Augustus te weinig land had om zijn oorspronkelijke beeld van zijn forum helemaal uit te voeren. Hoe dan ook, Augustus’ eigen forum (haaks op dat van Caesar) werd gemaakt voor rechtszittingen etc. en daarin stonden ook enkele beroemde bouwwerken van hem, bijv. de tempel van Mars Ultor/Mars de Wreker (aan wie hij deze al bij de slag om Phillipi had beloofd). Deze tempel was te vergelijken met de tempel van Venus in het forum. Daarom werd het forum soms ook wel Forum Martis genoemd.
Er werden dan ook vele plechtigheden uitgevoerd daar, zoals de toga virilis, en verschillende vota werden er gesloten, bovendein was het een ‘veilige haven’, totdat de helm van Mars gestolen werd, en men zegt ook dat de vaandels van de Parthen hier bewaard werden (hoewel later verplaatst naar het Capitool).
Het forum zelf was 125 bij 90 m. en stond loodrecht op het forum van Caesar in het noordoosten, het hoorde rechthoekig te zijn, maar omdat Augustus dus niet genoeg ruimte had, kreeg het een beetje een andere vorm. Verder is er van de 36 m. hoge muur van het forum nog de zgn. ‘achtermuur’ (van het noordoosten) opgegraven, die ervoor had moeten zorgen dat de zaken op het Forum Augusti niet verstoord zouden worden, en het tegelijkertijd moest beschermen. Drie zuilen van 15.30 m. hoog en met een diameter van 1.76 uit het forum waren nog bewaard gebleven, hoewel men er eerst nog niet zeker van was of deze nou werkelijk de oorspronkelijke zuilen uit Augustus’ forum waren, of van een restauratie (door Hadrianus), maar aangezien er geen spoor van restauratie te bekennen was, klopt dat niet.
Zijn forum was dus toch wel spectaculair, niet voor niets zegt hij zelf: ‘Een stad van baksteen trof ik aan, een stad van marmer laat ik achter’.
Het Mausoleum van Augustus:
Toen Augustus terugkwam uit het Oosten (Moesië - tegenwoordig Servië + Bulgarije), liet hij het Mausoleum bouwen, om zijn overwinning in de slag bij Actium te vieren.
Het werd gebouwd in 28 v.Chr. (42 jaar voor zijn dood) aan de oever van de Tiber, aan de noordelijke kant van het Marsveld (Campus Martius), om te dienen als de laatste rustplaats voor hem en zijn familie. Het woord Mausoleum is afkomstig van
koning Mausolos van Carië die in de 4e eeuw v.Chr. een enorm grafmonument had laten bouwen (het Mausoleion in Halikarnassos), wat ook Augustus op dat idee bracht.
Het gebouw was een mengeling van Oosterse en Etruskische invloeden. Men zegt dat hij door de grafheuvel van Alexander de Grote in Alexandrië beïnvloed was, maar ook dat hij door de Etrúskische grafheuvels (tumulus) in het noorden van Rome beïnvloed werd. Wat maar goed was, want de Romeinen vonden dat er genoeg Oosterse invloeden waren geweest met Cleopatra en zo. Dit grafmonument was dan ook een soort teken van Augustus tégen het Grafmonument van Antonius en Cleopatra in het Oosten, om aan te geven dat híj wel tot na zijn dood in Rome zou blijven, en het altijd trouw zou blijven. En natuurlijk om zichzelf weer te propaganderen. Bovendein had Augustus een slechte gezondheid, op 31-jarige leeftijd.
Het Mausoleum zélf heeft later nog velen geïnspireerd (de Engelenburcht en het grafmonument van Caecilia Metella aan de Via Appia).
Het Mausoleum van Augustus heeft een diameter van 87 meter en is ±44 meter hoog, en bestond uit meerdere verdiepingen. En er stonden vroeger twee obelisken bij de voorkant. Het had een dak, dat steunde op houten pinnen vanuit de grond, die in een punt bijeen kwamen en op een grote ronde pijler in het midden van het Mausoleum rustten. Bovenop de punt van dat dak stond een enorm bronzen standbeeld van de keizer. De grafheuvel was bedekt met cipressen (de bomen van de dood) en oleanders, waardoor de grafheuvel altijd groen was. En de buitenste muren van het Mausoleum waren bekleed met marmer. Aan beide kanten van de ingang stonden obelisken van roze graniet, met betrekking tot de inname van Egypte in 31 v.Chr. die waren beide 14.80 m. hoog. Hoewel ze nu op de Piazza dell? Esquilino en op de Piazza del Quirinale staan: eentje aan de achterzijde van de S. Maria Maggiore, aan de kant van de Via Cavour. En de ander maakt deel uit van de fontein van de Dioscuren op het plein voor het presidentieel paleis. Na Augustus’ dood waren bij de ingang van het grafmonument bronzen platen neergezet (die er nu niet meer zijn), waarop inscripties stonden van citaten uit zijn Res Gestae Divi.
De binnenkant:
In het binnenste gedeelte van het monument kom je door ringvormige gangen, afgedekt door gewelven, bij de centrale grafkamer, die zich rond de ronde pijler bevond. Hierin stonden de gouden asurnen van Augustus zelf, Livia (vrouw), Lucius en Gaius Caesar (kleinzonen), Octavia (zus) en Marcellus (een geadopteerde neef). In de overige nissen stonden: Agrippa, Agrippina (Agrippa’s dochter), Drusus (Livia’s zoon), Claudius (Drusus’ zoon en keizer na Augustus), Britannicus (Claudius’ zoon), Germanicus (Claudius’ broer), Tiberius (stiefzoon) en Caligula (achterkleinzoon en keizer na Tiberius). Andere ‘speciale’ asurnen die er zijn neergezet zijn: Julia Domna, de vrouw van keizer Septimus Severus (pas veel later na haar dood) en Nerva (opvolger van de vermoorde keizer Dominitianus) liet zich hier om staatsbelangen neerzetten, niet omdat hij familie was; als symbool voor de voortzetting van het goede bewind onder Augustus. Maar de asurnen zijn er nu niet meer.
Na de Oudheid:
In de vroege Middeleeuwen raakte het in verval, maar vanaf de twaalfde eeuw gebruikte de familie Colonna het als burcht. In 1241 werd het bouwwerk door paus Gregorius IX veroverd en gedeeltelijk afgebroken. Dankzij latere verbouwingen, en het gebruiken ervan als wijnberg, tuin en theater raakte het Mausoleum niet verder in verval. Mussolini liet het theater in 1930 afbreken, en in 1936 wetenschappers begonnen met het opgraven. Op dit moment mogen er geen bezoekers komen.
Ara Pacis Augustae (vredesaltaar van keizer Augustus):
In 13 v.Chr. had Augustus na 3 jaar, overwinningen behaald in Gallia en Spanje. Daarom, en om het feit dat hij véílig was teruggekeerd naar Rome, lieten de Senaat en het Romeinse volk op 4 juli 13 v.Chr. dit vredesaltaar bouwen op het Marsveld. In 9 v.Chr. was het klaar, op 30 januari van dat jaar werd het ingewijd (op de verjaardag van zijn geliefde vrouw Livia). Er is nog een groot vredesaltaar uit de Oudheid: het Zeusaltaar in Pergemon, maar dat bouwwerk is echt enórm!
Buitenkant:
Het eigenlijke altaar bestaat uit 4 muren van Carrara-marmer (het beste witte marmer), van binnen en van buiten met classicistische reliëfs versierd. Daarbinnen was het rijk versierde altaar. De Carrara-muren hebben relatief eenvoudige versieringen aan de binnenkant. In het onderste deel van de wand zijn diepe cannelures aangebracht en in het bovenste deel zijn er bloemen- en vruchtenguirlandes en ossenkoppen aangebracht. De muren aan de buitenkant zijn ook veel versierd: op de onderste strook, om het gehele altaar heen, is een patroon gemaakt van acanthusbladeren met zwanen en andere diersoorten. En op de bovenste strook zijn vier mythologische taferelen afgebeeld. Op de linkerzijde zijn priesters, magistraten, de Pontifex Maximus (Augustus), Agrippa en wat senatoren afgebeeld in een 'eeuwigdurende offerhandeling' die de vrede en het welzijn van het Rijk garanderen. En op de rechterzijde staat hoe het altaar ingewijd zou worden. Als eerste komen de twaalf lictoren, gevolgd door Augustus (langer afgebeeld dan de rest) en de vier flamines (de priesters die de ceremoniële vuren moeten ontsteken). Daarachter lopen Agrippa, Livia, Antonia (Augustus’ nicht), Julia en Tiberius. Daarnaast lopen de broers Germanicus en Claudius (latere keizers). En tenslotte komen er nog een aantal vrienden.
Er zijn nog andere mythische afbeeldingen die de geschiedenis van het ontstaan van Rome aangeven, bijv. de afbeeldingen van Romulus en Remus met hun vader Mars, het feest van de muziekgod Pan en Aeneas (de voorvader van de Romeinen) die aan de huisgoden (de penaten) offert. En ook op dit gebouw (aan de buitenkant, op de basis van het altaar) weer zijn er citaten uit de Res Gestae Divi Augusti.
Op het huidige Palazzo Fiano aan de Via del Corso werden in 1568 de eerste delen van het Ara Pacis opgegraven. Die werden naar Florence gebracht, of naar het Thermenmuseum óf de Paus kreeg ze. In 1903 begonnen de opgravingen officieel, en deze werden voltooid in 1937/1938. De delen die nu nog in Florence liggen zijn vervangen door afgietsels. En zo is het Vredesaltaar weer opgebouwd, hoewel het nu naar noordzuiden is gericht, i.p.v. naar het oostwesten). Én tegenwoordig wordt het beschermd door een grote glazen hal (door de Amerikaanse architect Richard Meier) tegen de uitlaatgassen van het Romeinse verkeer.
Het Horologium Augusti
Ook wel Horologium Augusti of Solarium Augusti genoemd. Augustus liet zijn zonnewijzer vanwege zijn Pax Romana bouwen, rechts naast zijn Ara Pacis op het Marsveld waar ook zijn Mausoleum stond. Het werd ingewijd in 9 n.Chr., en dan ook de grootste zonnewijzer ooit gebouwd, want de afmetingen van de plek waarop de schaduw zich wierp om de tijd aan te geven waren 160 bij 75 meter! Op 23 september, de verjaardag van Augustus, kwam de schaduw tot in het midden van de Ara Pacis, en voor de goedgelovige Romeinen was dit een teken dat Augustus een groot man en vredesbrenger was.
De gnomon (de ‘nááld’ van de zonnewijzer) was een 21.79 meter hoge obelisk afkomstig uit het door Augustus veroverde Egypte, gemaakt door een farao, genaamd Psammetichus II.
Na de Klassieke Oudheid is het Horologium verloren gegaan: door het slib van de overstromingen van de Tiber en doordat het Marsveld inde Middeleeuwen zeer drukbevolkt werd. Maar het is wel gedeeltelijk opgegraven in 1748.
Verder werden de data van elkaar gescheiden met bronzen stangen. En in 1976 berekende de Duitse archeoloog Edmund Buchner waar die dingen gestaan moeten hebben, omdat hij de oorspronkelijke plek van de obelisk al wist. En hij vond het bewijs 3 jaar later, in de kelder van een cafetaria in de Via di Campo Marzio.
Nadat het in 1792 gerestaureerd was met delen van de zuil van Antoninus Pius, staat de zonnewijzer nu in het Museo Nazionale della Civiltà Romana, in Rome, Italië dus.
De wijdingsinscriptie:
IMP CAESAR DIVI F
PONTIFEX MAXIMUS
IMP XII COS XI TRIB POT XIV
AEGUPTO IN POTESTATEM
POPULI ROMANI REDACTA
SOLI DONUM DEDIT
De vertaling:
Imperator Caesar zoon van de Vergoddelijkte Augustus
Pontifex Maximus
12 keer imperator, 11 keer consul, 14 keer (bekleed met) tribunicia potestas
Egypte onder het gezag
Van het Romeinse volk gebracht
Heeft hij (deze obelisk) aan de zon geschonken
Slotwoord:
Het was een leuk en leerzaam project, en het was interessant om te doen, want na die film die we in de tweede hadden gezien, was ik toch wel benieuwd geworden naar die ‘keizer Augustus’, ook omdat die man die keizer Augustus speelt in die film, ook in de beroemde film Troy (met Brad Pitt) speelt.
De film zelf vond ik erg leuk en ook erg waarheidsgetrouw. Of dat leuk is, verschilt natuurlijk per mens maar ik vond het wel handig (nou ja, ik moest dan ook een werkstuk maken erover)
Ik vond het wel sneu voor hem dat hij al op 19-jarige een heel volk moest gaan leiden, en dat niet alleen, eerst een hoogstaande vijand van hem verslaan, terwíjl hij te kampen had met een afschuwelijk slechte gezondheid. Best wel goed van hem. Hoewel hij natuurlijk enórm werd geholpen door zin twee vrienden, en dan vooral de voortreffelijke legeraanvoerder Agrippa.
Zijn liefdesleven vond ik wel interessant: uiteindelijk trouwde hij toch nog met de vrouw van wie hij hield, hoewel zij later een onaardig persoon bleek te zijn (volgens Julia dan).
Hij had het wel verdiend om propaganda te mogen maken over zichzelf, met alle welvaart én rust die hij bracht in het Romeinse Rijk.
Zijn bouwwerken waren immens en geweldig. Echt jammer dat er best wel weinig van overgebleven is.
Het was in ieder geval een erg interessant project, en ik hoop dat het niet al te ingewikkeld is geworden.
Bronnen:
Film:
Imperium Augustus
Geregisseerd door: Roger Young
Script door: Eric Lerner
Augustus gespeeld door: Peter O’Toole
Boeken:
- Synopsis, tekstboek en werkboek
Door: Charles Hupperts en Elly Jans
Jaar: 2005
ISBN Tekstboek: 90-76589-74-7
ISBN Werkboek A: 90-76589-76-3
ISBN Werkboek B: 90-76589-77-1
- Augustus, de eerste keizer
Door: Anthony Everitt
Jaar: 2007
Vert. uit: The first emperor : Caesar Augustus and the triumph of Rome
ISBN: 978-90-263-2064-4
Door: Sam Hadley
Jaar: 2005
Vert. uit: Julius Caesar : the life of a Roman general
ISBN: 9054836199
- Via Nova 1 en 2
Door: Van Assendelft, Van Gessel, Molenaar, Schaafsma en Smarius
Jaar: 1998
ISBN Via Nova 1 Urbs: 90 280 1898 0
ISBN Via Nova 2 Imperium: 90 280 4400 0
Sites:
http://www.rome.nl/id/257
http://www.rome.nl/id/229
http://www.livius.org/a/italy/rome/mausoleum/mausoleum_augusti.html
http://www.koxkollum.nl/video/beelden.htm
http://en.wikipedia.org/wiki/Magistratus
http://bijbelaantekeningen.blogspot.com/2007/04/horologium-augusti.html http://www.livius.org/a/italy/rome/horologium/horologium_augusti.html
http://www.digitcalefotosite-corenjoke.com/rome_italie.htm
http://en.wikipedia.org/wiki/Tribune
http://benbijnsdorp.info/annot01.html
http://nl.wikipedia.org/wiki/Publius_Clodius_Pulcher
http://www.bertsgeschiedenissite.nl/ijzertijd/eeuw1bc/augustus.html
http://www.worldwidebase.com/science/keizer_augustus.shtml
http://nl.wikipedia.org/wiki/Scribonia
http://www.oudheid.be/geschiedenis/augustus.htm
http://members.fortunecity.co.uk/simonteeninga/augus.htm
http://www.greut.nl/data/html/augustus.html
http://en.wikipedia.org/wiki/Lex_Titia
http://www.scholieren.com/werkstukken/5336
http://en.wikipedia.org/wiki/Augustus_%28honorific%29
http://www.histotheek.nl/index.php?option=com_content&task=view&id=594&Itemid=67
http://home.tiscali.nl/~mgelten/Staatshoofden/Romeinen/Augustus.htm
http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Gazetteer/Places/Europe/Italy/Lazio/Roma/Rome/_Texts/PLATOP*/Forum_Augustum.html
http://benbijnsdorp.info/annot04.html
http://www.godenkinderen.com/augustus.htm
http://www.arikah.net/encyclopedie/Gaius_Julius_Caesar_Octavianus
http://netscype.com/articles/view.php?id=304
http://www.willebroek.info/HISTORY/HIST_aC/Ha0021.htm
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden
A.
A.
Bedankt ik heb veel info en plaatjes gevonden
13 jaar geleden
Antwoorden