VOC

Wanneer en hoe is de VOC ontstaan?

Het officiële begin van de VOC was toen er op 20 maart 1602 het octrooi opgesteld werd. Er was een officiële wet door de staten generaal opgesteld die het octrooi werd genoemd. Toen er pas veel onderhandeld was tussen verschillende partijen is het octrooi tot stand gekomen. Er vond voor die tijd al scheepvaart plaats tussen Nederland en Azië. Dus het octrooi was niet het allereerste begin van de scheepvaart tussen Nederland en Azië. Zo vertrokken er al in 1595 schepen van Nederland naar Azië. Deze schepen vertrokken dan vanuit onze hoofdstad Amsterdam. Doordat er deze scheepvaart plaatsvond werd de VOC door middel van een octrooi in 1602 opgesteld. In 1602 zeilden er 65 Oost-Indiëvaarders van Nederland naar Indië . Op de schepen bevonden zich kooplieden de bepaalde doelen voor ogen hadden. Er vond vooral handel met Indië plaats om daar specerijen te halen. De kooplieden gingen dan ook naar Indië om door specerijen te halen en deze met winst te verhandelen in Nederland. De producten die vanuit Indië naar Nederland kwamen werden niet rechtstreeks naar Nederlands verscheept. Tijdens de 16 de eeuw kwamen de producten uit Indië en werden ze naar Lissabon met schepen vervoerd. Vanuit Lissabon gingen ze naar Antwerpen. Als de producten dan in Antwerpen waren aangekomen werden ze vanuit daar de Noord-Europese Markt opgebracht. Het verschepen van de producten verliep zo erg goed. Toen er na 1580 oorlog kwam tussen de Nederlandse gewesten die in opstand kwamen en de koning van Spanje (Filips II) werd het verschepen van de goederen steeds moeilijker. De Nederlandse kooplieden werden uit de peperhandel verjaagd. Ze werden uit de peperhandel verjaagd omdat de prijzen van peper stegen. Het verjagen uit de peperhandel werd door de Nederlandse kooplieden als een nederlaag gezien. Doordat zij dit als een nederlaag zagen gingen ze zelf de peper in Indië halen. Ze gingen dan samen met andere kooplieden richting Indië. Dit deden ze om de kosten te delen en om de risico’s te verspreiden. De verschillende kooplieden richten samen ondernemingen of compagnieën op. De scheepvaart ontwikkelde door dit proces erg snel. De vaart op Indië werd steeds groter en het werd een groot succes. Het succes groeide zelfs zo sterk dat het al snel in het tegendeel dreigde. Er was bijna geen succes meer. De Amsterdamse en Zeeuwse compagnieën concurreerden zo erg met elkaar dat het soms het leven er vanaf hing. De verschillende compagnieën moesten op bevel van de overheid samen gaan werken. De samenwerking van de compagnieën vormden de Verenigde Oost-Indische Compagnie. Ze moesten samen gaan werken omdat er vele economische en strategische voordelen aan zaten. Ze konen veel winst maken met de compagnie en als er oorlog was op grote schaal stonden zij erg sterk. De oprichting van het Octrooi was een strijd tussen de verschillende culturen in Nederland. In de eerste plaats was de oprichting niet bedoeld op de handel tussen Nederland en Indië goed te laten verlopen maar om de Zeeuwen en de Amsterdammers samen te laten werken. Dit was niet gemakkelijk. Er waren in Nederland verschillende steden die een voorkamer hadden. Sommige van deze voorkamers waren nog in oprichting. Overal waar zo’n voorkamer was werd nu een kamer van de VOC gevestigd. Deze werden gevestigd in de steden Amsterdam, Middelburg, Delft, Rotterdam, Hoorn en Enkhuizen.

De kamers waren een verdeelsleutel voor de handel. De kamers bouwden zelf de schepen en ze namen ook zelf bemanning aan. Er werden door de kamers edelen metalen gekocht. Deze edelen metalen werden gebruikt om te handelen met Indië. Als de schepen vanuit Indië terug keerden naar Nederland en aankwamen in Nederland zorgden de kamers ervoor dat de goederen werden opgeslagen en vanuit daar ook verkocht werden. De bewindhebbers vormden de directie over de kamers.
De Staten-Generaal gaven in het octrooi het monopolie aan de VOC. De Staten-Generaal gaven het monopolie voor de vaart en de handel van Nederland naar Indië. Dit was dus eigenlijk een soort beloning voor het samenwerken van de verschillende bewindhebbers. De VOC kreeg door het verkrijgen van de monopolie in Nederland erg veel macht op het gebied van handel. De VOC werd gefinancierd door een aandelenkapitaal. Als de schepen terugkwamen vanuit Indië werd de winst die vanuit die vaart behaald was verdeeld onder de verschillende aandeelhouders. De aandeelhouders die hun aandelen wouden verkopen of aandeelhouders die aandelen wouden kopen konden dit doen op de beurs van Amsterdam. Het gevolg van het verhandelen van deze aandelen was dat er in een Amsterdam een aandelenhandel ontstond.

Wat was de sleutel tot het succes van de VOC, en welke ontwikkelingen hadden hiermee te maken?

Toen de VOC opgericht werd hadden ze erg hoge verwachtingen met de VOC. Deze verwachtingen kwamen helaas niet uit. Er waren grote succes verwacht op het commercieel en financieel gebied. Deze successen bleven allebei achterwegen. De VOC kreeg er veel tegenslagen. Voor de bewindhebbers hadden het zwaar te verduren. De bewindhebbers leerden tijdens de periode van opbouw erg veel van hun tegenslagen. Om het succes realistisch te maken was er in Indië een bestuurscentrum nodig. Pas op dat moment werd het bij de bewindhebbers duidelijk dat het erg moeilijk was om een handelsnetwerk in Indië op te bouwen. De bewindhebbers verwachten bij het oprichten van de VOC erg veel winst te behalen tussen Indië en de VOC. Helaas moest er erg veel winst behaald worden om de goederen voor Europa te betalen. Om zoveel winst te behalen om de producten in Europa te betalen moesten ze het doel van bij de oprichting van de VOC bereiken. Ze konden dit doel alleen bereiken als ze beschikten over een aandelenkapitaal. Het krijgen van een aandelenkapitaal was van erg groot belang bij het behalen van de verwachten winsten. In de eerste jaren hebben de aandeelhouders niet erg veel winst van de bewindhebbers gekregen. De aandeelhouders waren het hier niet mee eens en kwamen in opstand tegen de bewindhebbers van de verschillende kamers in Nederland. De aandeelhouders waren erg teleurgesteld in de winst die werd behaald. Ook zij hadden hoge verwachtingen die totaal niet uitkwamen. Vanuit de bewindhebbers kregen de aandeelhouders ook totaal geen financiële informatie. Doordat ze totaal geen informatie kregen werd de directie verdacht gemaakt van het inhouden van de winst. Er ontstond opnieuw een strijd tussen de aandeelhouders en de directie. De strijd werd gewonnen door de directie. De directie werd tijdens de strijd volop gesteund door de Staten-Generaal. Een aantal jaren werden de protesten van de aandeelhouders een stuk minder. Eindelijk werden de successen werkelijkheid. In 1619 werden er met behulp van de Batavia6 de verwachten winsten bereikt. In de loop van der jaren werden er steeds meer doelen bereikt. De volgende doelstelling werd in 1636 bereikt. De compagnie was al wel in het bezit van de monopolie van specerijen. De compagnie van fijne specerijen was erg moeilijk te bemachtigen. Voor het bemachtigen van de fijne specerijen vonden er erg felle strijden plaats. Er werd erg veel geweld gepleegd. Pas in de tweede helft van de 17de eeuw wist de compagnie de monopolie over de fijne specerijen te veroveren. Pas toen werden alle winsten echt werkelijkheid omdat ze met het verhandelen van de fijne specerijen erg veel geld verdienden. Doordat de VOC fijne specerijen verhandelden namen ze een erg grote voorsprong op andere compagnieën in Europese Oost Indische compagnieën. Dit was eigenlijk de echte grote sleutel tot het succes van de VOC. Dit succes was onmogelijk geweest als er geen ontwikkeling hadden plaatsgevonden in de scheepvaart.
De bewindhebbers van de verschillende compagnieën hadden al snel door dat de kortste en veiligste route naar Indië om Kaap de Goede Hoop heen was. Dit werd in 1602 al duidelijk bij de bewindhebbers. In deze tijd gingen er steeds meer schepen naar Indië. Doordat de routes elke keer steeds beter werden leerden de scheepvaartlieden de winden en de zeestromen steeds beter kennen. De schepen die vanuit Amsterdam richting Indië vertrokken gingen alleen of in groepjes. De voorkeur ging uit naar het reizen in groepjes omdat de risico’s dan verspreid waren. Als de schepen de evenaar passeerden moesten ze erg veel afstand houden van de Afrikaanse kust. Ze moesten hier erg veel afstand van houden omdat ze hier in de verkeerde richting geduwd konden worden. De schepen gingen dan met een grote bocht naar de zuidelijke richting van de Atlantische oceaan. Ze gingen dan dicht onder de kust van Brazilië door en vanuit Brazilië gingen ze naar Kaap de Goede Hoop. Vanuit koop de goede hoop gingen ze de schepen op de veertigste breedtegraad varen. Ze passeerden dan de eilandjes st. Paul en Amsterdam. Als ze deze eilandjes hadden gepasseerd gingen de schepen richting het Noorden. De schepen kwamen dan bij de Straat Soendra uit. Deze route was de snelste. Deze route was door Hendrik Brouwer in 1616 ontdekt. Vanaf toen heette de route via Kaap de Goede Hoop de Brouwerroute. Doordat de scheepvaart zich ontwikkelde en de handel groeiden kon het bedrijf de VOC ook groeien en werd het een succes.

Er waren nog meer elementen om het succes van de VOC aan te wijzen. Ook de producten zorgden voor het succes van de VOC. De handel was in het begin van de VOC eenzijdig. De VOC zorgden dat er schepen richting Indië gingen en dat de schepen dan met producten terug kwamen die met grove winst op de Europese markt verkocht werden. Er was geen handel vanuit Europa naar Indië. Europa had veel minder te bieden aan de Indische markt. Doordat de schepen vanuit Europa niet konden ruilen namen de schepen zilver en goud mee om de producten in Indië te kopen. De schepen die terug keerden naar Europa hadden een uitgebreid assortiment met exotische vruchten bij. Ook hier werd de VOC marktleider in. Ze hadden er weer een nieuwe monopolie bij.
De kruidnagel, de nootmuskaat, foelie en de kaneel was niet in grote aantallen aanwezig met de handel met Indië. Ze waren niet zo groot aanwezig de exotische vruchten maar het leverde toch een behoorlijk winst op. Zijde was aan het begin met de handel van Indië ook een groot succes. In de succes. In de tweede helft van de 17de eeuw werden er meer producten geëxporteerd. Er werden meer stoffen geëxporteerd omdat in 1680 indiaanse textiel in de mode kwamen. Dit betekende dus weer een erg groot succes voor de VOC.
De VOC bereikte ook een groot succes met het verhandelen van de koffiebonen. De mensen in Europa leerden koffiedrinken dus koffie werd een product dat de VOC vast verhandelden vanuit Indië naar Europa. Het product kwam op de veiling bij de VOC. De koffiebonen kwamen in 1700 vanuit Mocha. De koffiestruiken groeiden hier in de droge achterlanden. Toen ontdekte de VOC iets nieuws. De koffiebonen verhandelen vanuit Mocha zorgen voor een aantal problemen. Daarom planten de VOC de koffiebonen op Java. De koffiebonen werden hier met succes geplant. De VOC kreeg hierdoor een betere concurrentiepositie omdat ze de koffiebonen tegen een lagere prijs op de markt konden verhandelen.
Dit zelfde proces vond ook met thee plaats. Thee werd populair in Europa en de VOC wist op een goedkope manier aan te komen ze kregen dus een gunstige concurrentie positie. De handel veranderden wel. In die nieuwe producten bezitten de VOC geen monopolie meer dus ze moesten erg goed concurreren met de andere compagnieën. De kwaliteit van de producten was erg belangrijk om goed te concurreren op de markt. Doordat de VOC erg goed kon concurreren zorgden de producten ook voor de sleutel tot het succes.

Welke schepen werden er gebruikt om de handel met Indië zo goed mogelijk te laten verlopen?

De Schepen die richting Indië vetrokken waren grote retourschepen en spiegelschepen. Dit waren de schepen die de VOC voornamelijk gebruikte voor de scheepvaart op Indië. De schepen hadden een gewicht van tussen de 500 en 1000 ton. De spiegelschepen werden spiegelschepen genoemd omdat er spiegels aan de boven en onderkant van het schip zaten. Deze spiegelschepen hadden de gemiddelde lengte van ongeveer 40 meter. Ook hadden de schepen 3 masten. De grootste mast bevond zich in het midden van het schip. De fokkenmast zat voor op het schip en de bezaanmast zat achter op het schip. Dan was er nog een mogelijkheid om 2 extra zeilen te bevestigen. Dit kan gedaan worden bij de boegspriet. Het vrachtruim van het schip vond zich onderin het schip. In dit vrachtruim kon dan een koebrugdek worden bevestigd en hier konden specerijen in opgeborgen worden. Dit was niet op ieder schip aanwezig. Het vrachtruim werd afgesloten met het overloop dek. Dit werd gebruik als de slaap plaatsen van de bemanning. Hieronder is de indeling van zo’n schip te zien. http://voc-kenniscentrum.nl/vocschepen.html .

Het bouwen van zo´n schip duurden zo´n 5 tot 8 maanden en de kosten voor het bouwen van zo´n schip waren ongeveer 90.000 - 110.000 (gulden). Zij konden aan vracht 800 ton meenemen en zo’n schip ging ongeveer 15 jaar mee. Voordat de bouw van zo’n schip kon beginnen moest het hout dat uit Noorwegen kwam eerst 6 maanden in water liggen om schimmel tegen te gaan. Tijdens de bouw van een schip had het hout die tijd nodig om te drogen. Dit moest gedaan worden zodat het later niet ging scheuren of krimpen. In het voorjaar gingen de schepen dan te water. Ze werden dan voor de werf op het water afgebouwd. In september waren de schepen dan klaar om te vertrekken. De tijd dat de VOC heeft bestaan heeft de VOC 1500 schepen gebouwd. Er werden niet alleen grote schepen gebouwd en gebruikt.
Er werden ook jachten, fluiten, fregatten en pinassen gebruikt. Al deze schepen werden gebouwd op de werven van de kamers van de Compagnie. Elk jaar vertrokken er vanuit de republiek vloten. Men zeilde in groepen om gevaar tegen te gaan. Zoals ik al eerder heb verteld was dit om de kosten en de risico’s te spreiden. In september vetrok de Kermisvloot. Er was ook nog een Kerstvloot en een Paasvloot. Die vetrokken in andere periodes van het jaar.
Als er dan schepen9 vertrokken dan verzamelde de schepen van de kamers Amsterdam. Hoorn en Enkhuizen verzamelde op de rede (ankerplaats voor schepen buiten de haven) van Texel. De schepen van de kamers Delft en Rotterdam verzamelde op de Maas en die van Middelburg op de rede van Vlissingen. De verschillende groepen met schepen vanuit de kamers kwamen bij de Engelse kust samen om de reis van ruim 8 maanden aan te gaan. Bij kaap de goede hoop (waar sinds 1652 een post van de compagnie was gevestigd) waren de schepen verplicht om te verversen. Vanaf kaap de goede hoop vertrokken de schepen naar Batavia. De route die de schepen vaarden was de Brouwerroute. De terugreis vanuit Batavia werd altijd zolang gerekt dat de in de zomermaanden in de Republiek aan kwamen.

Hoe verliep de ondergang van de VOC?

Het succes van de VOC is een stuk makkelijker aan te wijzen dan de ondergang van de VOC. Het succes van de VOC was te danken aan de goede concurrentiepositie, de goede routes die ontdekt werden voor de scheepvaart naar Indië en de aantrekkelijke producten die ze verhandelden. In de 18de eeuw kwamen er een aantal veranderingen in het handelspatroon. Dit was een ongunstige omstandigheid voor de VOC. Ook kwam er in deze tijd meer concurrentie. Deze periode kan alleen niet gezien worden het verval van de VOC.

Er waren nog meer oorzaken aan te wijzen voor het verval van de VOC. Zo traden er in Azië verschuivingen in de handel op. Dit was weer een erg groot nadeel voor de compagnie. Zo kwamen er in Japan erg strenge voorwaarden. Deze voorwaarden waren onder ander: verbieding van uitvoer van Zilver. Omdat er geen zilver meer uit gevoerd mocht worden kwam al snel goud in de plaats van zilver. Ook het goud leverde al erg snel erg veel problemen. In Perzie en Surat werd de handel in de landen door verschillende oorlog erg belemmerd. Toen al deze veranderingen optraden in de handel in Azië stegen de uitgaven in Azië ook nog eens. Er werden dus verliezen in Azië gemaakt. Deze verliezen konden dan worden gecompenseerd met de winsten die In Nederland werden gemaakt op de producten uit Azië. Tot 1760 bleef de handel binnen Azië zeer groot. Dit handel leverde voor Azië nog voldoende op. Het ging op dat moment wel slecht met de handel in Azië maar er waren nog niet echt problemen zodat de VOC onder zou gaan. Helaas duurde dit niet lang meer. De handel ging erg hard bergafwaarts. De handel ging voornamelijk bergafwaarts omdat de Engelse steeds meer dingen In Azië te zeggen kregen. De compagnie had dus eigenlijk een concurrent aan Engeland. Zo kreeg de compagnie bijna geen inspraak meer bij het inkopen van onder andere textiel maar ook bij het inkopen van andere producten om te verhandelen. In de rest van Europa kreeg de VOC ook steeds meer concurrentie. In deze tijden namen de bewindhebbers nieuwe beslissingen. In deze ongunstige omstandigheden namen ze de beslissing om over de gaan op een minder gevaarlijke financiering. Helaas was dit een foute beslissing. Dit pakte niet goed uit. De bewindhebbers van de compagnie sloten kortlopende leningen af. Deze leningen loste ze dan af als ze terug kwamen met de retourproducten. In het begin toen dit werd ingevoerd ging het nog wel goed. Veel investeerders brachten hun geld onder bij de compagnie. De investeerders kregen dan erg veel rente en omdat ze uitgekeerd kregen als de schepen terug keerde konden ze de lening binnen 6 weken opzeggen. Er kwamen steeds meer investeerders die hun geld wouden beleggen in de compagnie. Vooral toen de 4de Engelse oorlog was uitgebroken werd er massaal in de VOC geïnvesteerd. Helaas lukte de VOC het niet om alle investeerders hun geld uit te keren. De VOC raakte in geldnood. Hierdoor moest de Staten-Generaal bij springen en extra geld aan de VOC geven. Helaas hielp dit ook niet viel. De VOC kwam niet uit hun “schulden”en het gingen alleen maar slechter met de VOC. De schuld liep op tot honderden miljoenen guldens. Dit was in de 18de eeuw het nieuws en er werd erg veel over de ondergang geschreven.
Er waren verschillende meningen wat voor de ondergang van de VOC had gezorgd. De bewindhebbers vonden dat de Engelse oorlog voor de ondergang van de Compagnie had gezorgd. Ze vonden ook dat de toenemende concurrentie voor de ondergang had gezorgd. Er zijn nog veel meer oorzaken aan te wijzen die niet echt bepaald voor de hand liggen maar toch erg belangrijk zijn; de verschuivingen in de handel, de enorme kosten van het bestuur en de beheer van koloniaal land die niet terug te vinden waren in de boeken en ook de verspilling van mankrachten.

Het einde van de Compagnie

De bezittingen die de VOC in Azië hadden gingen in 1795 erg snel verloren. Dit kwam omdat De Bataafse republiek ontstond en deze werd een bondgenoot van Frankrijk. Hier verdwenen de handelsposten en er bleven alleen handelsposten over in Japan en China. De Nederlanders konden zich in archipel10 ook nog enige tijd omhoog houden. Het eiland Java werd in 1811 door de Engelse ingepikt. Dit eiland was maar 5 jaar in het bezit van Engeland want ik 1816 gaven de Engelse het eiland al weer terug aan de Nederlanders. Toen de Engelse het eiland terug hadden gegeven aan de Nederlanders kon de inrichting van Nederlands-Indie. In deze tijd was in Nederland het einde gekomen aan de Compagnie. De bewindhebbers waren in het begin van 1796 ontslagen en ze waren vervangen door een comité. Dit comité nam had betrekking tot de zaken: de handel met Oost-Indische handel en de bezittingen. De VOC was hierdoor een staatsagentschap. Het octrooi wat bij de oprichting van de VOC was getekend werd nog wel enkele jaren verlengd. Op 1 januari 1800 werd het octrooi officieel ontbonden. Alle schulden en bezittingen die de VOC nog had gingen naar de staat toe. De goede tijden van de VOC waren officieel voorbij.

Conclusie:

Mijn hoofdvraag: Wat is de VOC?

Op 20 maart 1602 was het officiële begin van de VOC. Er werd een octrooi opgesteld. Dit octrooi werd opgesteld door de staten generaal. Dit was niet het allereerste begin van de scheepvaart tussen Nederland en Indië. In 1595 gingen er al de eerste schepen naar Indië. De kooplieden die gingen die gingen vooral voor de specerijen naar Indië. Ze deden dat met andere kooplieden om de kosten te delen en de risico’s te spreiden. Ze richtten samen compagnieën op. De overheid dwong deze compagnieën tot samenwerking. Deze samenwerking zorgde voor de oprichting van de VOC. Tijdens de stichting van de VOC waren er hoge verwachtingen van de VOC om deze verwachtingen na te komen moesten erg hoge winsten worden bereikt. Rond 1635 werd de verwachten winst werkelijkheid. Het was ook erg moeilijk om de macht te krijgen over de fijne specerijen. Het verhandelen van die fijne specerijen werd een goede winstpost voor de VOC. Ze namen een erg grote voorsprong op andere compagnieën in Europa. Dit vormden de sleutel tot het succes. Dit succes was onmogelijk zonder de ontwikkelingen in de scheepvaart. Er werden nieuwe en veiligere routes ontdekt om de scheepvaart naar Indië makkelijker te maken. Ook werden de schepen steeds beter uitgerust waardoor het reizen een stuk makkelijk was. Ook de producten die de VOC vervoerde zorgden voor het succes. De producten die ze verscheepten waren erg gewild in Europa. Ook ontdekte de Europeanen makkelijkere manieren om producten als thee en koffie te planten. Dit was dus ook een groot succes en hier maakten de VOC ook grote winsten mee. Voor de vaart op Indië waren er retourschepen en spiegelschepen. De schepen vertrokken vanuit de verschillende kamers in Nederland en verzamelde zich voor de kust van Engeland en dan vertrokken ze samen richting Indië. Ze voeren in groepen om de kosten te delen en het gevaar tegen te gaan. Op weg naar Indië hadden ze een tussenstop bij de Kaap de Goede Hoop. Hier hadden ze een tussenstop om te verversen. Om aan te wijzen waarom de VOC zo’n succes is geworden zijn makkelijker aan de wijzen dan de oorzaken van de ondergang van de VOC. Er vonden verschuivingen plaats in de handel er waren enorme kosten aan het bestuur en de beheer van koloniaal land die nauwelijks terug te vinden waren in de boeken en de verspilling van manskracht. Al deze elementen samen vormden de ondergang van de VOC.