VOC

De eerste Nederlandse VOCtocht De eerste Nederlandse tocht naar Azië verliep rampzalig. Van de 249 man, keerden er maar 89 terug. Zij waren allemaal aan scheurbuik (een dodelijke ziekte) en andere ziekten overleden. Een belangrijke oorzaak van ziekte en sterfte was de voeding. Gebrek aan vitaminen veroorzaakte scheurbuik. Het voedsel wat de bemanning te eten kreeg was vet en heel zout. Door zout aan voedsel toe te voegen bleef het namelijk langer goed. Maar van veel zout werd de bemanning ook erg dorstig. Het water dat werd meegenomen was na een paar maanden echter niet meer te drinken. Het stonk verschrikkelijk en moest met opeengeperste lippen worden gedronken, omdat anders ongedierte zoals torren, mee naar binnen kwamen. Muiterij op een VOC schip In de nacht van 14 op 15 juni 1763 kwam tijdens het wisselen van de wacht een groep mannen het dek van het Oostindisch Compagnieschip Nijenburg oprennen al roepende: Duitsche Broeders, staat by! allon vat aan! De muiters, georganiseerd in de zwavelbende, riepen op tot verzet tegen de officieren van het schip. De Nijenburg was beladen met een kapitaal aan geld en goudstaven op weg naar Batavia om daar allerlei kostbare producten te kopen. De muiters hadden andere plannen. Kapitein Ketel werd gedwongen de steven te wenden naar Brazilië. Het schip bevond zich op dat moment ter hoogte van de Kaapverdische eilanden. De opvarenden gingen een tocht vol bedreigingen, diefstal en zelfs moord tegemoet. De muiters kwamen tenslotte aan op het (destijds Franse) eiland Cayenne, goed voorzien van VOC-goud uit de kluis van de Nijenburg. Daarmee leiden ze op het eiland een 'al te ongebonden leven', zodat ze door de autoriteiten ter plaatse werden ondervraagd en uiteindelijk door de mand vielen. De muiters werden in het openbaar, op een hoog duin bij Texel, ter dood gebracht. Zo kregen de uitvarende schepen een waarschuwing van wat de overheid voor muiters in petto had: radbraking, de galg of zelfs beiden.
De slaapplekken Op een VOC schip, was er ongeveer één derde van de opvarenden die meegingen als passagier, zoals kooplieden, ambachtslieden, soldaten en ambtenaren. De grootste groep van de opvarenden, werd gevormd door de bemanning. De schipper of kapitein, was de hoogste man aan boord. En die sliepen dus ook in de beste ruimte die in zo’n schip maar was; de kajuit. Een voorbeeld daarvan was de matroos, die sliep in de koebrug. De koebrug had een maximale hoogte van 1,20 meter.De laagste mensen sliepen in de slechtste ruimte die er maar was zoals, tussen zieke mensen en tussen het voedsel. Dus hoe lager je op zo’n schip was (van rang) hoe slechter het was. De zuidelijke route naar Azië. Na een mislukte poging om Azië via de noordelijke route te bereiken vertrok op 2 april 1595 vanaf Texel een vloot van vier schepen via de zuidelijke route naar de eilanden in de Indische oceaan. De schepen waren de Mauritius, de Hollandia, de Amsterdam en het jacht van Duyfken. De gezagvoerders waren Houtman en de Keyser. Zij kwamen als eerste Nederlanders aan in Indië. Zij waren uit op de winstgevende specerijenhandel. De reis ging perfect tot bij Kaap de Goede Hoop waar windstille tijden en gevechten met de vijand het de zeelieden moeilijk maakte om aan verse vruchten, vitaminen, te komen om de scheurbuik te voorkomen. Dat lukte niet en bij Madagaskar vielen talloze scheurbuik slachtoffers. Na vier maanden konden ze eindelijk de Indische oceaan oversteken. In juni 1596 voeren ze Bantam op West-Java binnen. Zij werden ontvangen door een regent (inlandse bestuurder) en Portugezen. Een kort overzicht van de belangrijkste gebeurtenissen in de geschiedenis van de VOC: 1595-1597: Eerste tocht van Nederlandse schepen naar Oost-Indië onder Cornelis de Houtman en Pieter Keyzer. 1602: Verenigde Oost-Indische Compagnie opgericht. Deze krijgt van de Staten-Generaal het alleenrecht op handel en scheepvaart ten oosten van Kaap de Goede Hoop. 1605: Steven van der Haghen vestigt de VOC- macht op Ambon. 1609: Jan Pieterszoon Coen bouwt het fort Batavia te Jacatra op Java. 1667: Cornelis Speelman onderwerpt Makassar op Celebes. 1695: Invoering van de koffiecultuur op Java. 1702-1755: Verschillende opvolgingsoorlogen in Javaanse vorstendommen geven de VOC gelegenheid haar macht uit te breiden. De VOC gaat echter meer en meer verlies lijden. 1798: Het moederland (sinds 1795 Bataafse republiek genaamd) neemt alle bezittingen en schulden van de VOC over. Het jaar daarop houdt de VOC formeel op te bestaan.