Sparta

Het oude Sparta:

Inleiding.

Dit werkstuk gaat over het oude Sparta in het land Griekenland.
Het was vooral een oorlog dorp want je moest er al vroeg in het leger maar verder staat alles daarvan in dit stuk. In dit werkstuk gaat het over het bestuur, de ligging en nog veel meer over Sparta.

Inhoudsopgave.
1. Titelpagina.
2. Inleiding.
3. Inhoudsopgave.
4. De ligging van Sparta.
5. De geschiedenis van Sparta.
6. Stichting.
7. Bestuur.
8. Het leger en hun opvoeding.
9. De Oorlogen
10. De Falanx.
10. Falanx Subonderwerp: 10. De Evolutie.
10. Falanx Subonderwerp: 11. De Tactiek.
12. Hoplieten.

De ligging van Sparta.

- De oppervlakte van Sparta is 84,5 km².
- Er wonen zo’n 215 mensen per km²
- En er wonen alles bij elkaar zoon 18.184 mensen
- Sparta was de hoofdstad van laconië in het oude Griekenland en was eeuwenlang een van de belangrijkste poleis (stadstaten) van Griekenland. De stad lag in het noorden van de Laconische vlakte op de Peloponnesos , op de rechterkant van de rivier de Eurotas.

De Geschiedenis van Sparta:

Maar het vroegere Sparta, waar we alles uit weten door vondsten ontstond in de 10e eeuw voor Christus. Toen besloten vier dorpen samen te komen (dat heet synoikismos) tot een grote polis, in de alluviale (Dat zijn heel vruchtbare vlaktes) vlakte van de Eurotas-rivier. Daarbij jaagde zij de oorspronkelijke mensen van de vlakte naar de buitenranden en maakten hen tot ‘’tweederangs-burgers’’, die als slaven werden gebruikt. Op die manier ontstond een voor Griekenland een best rare situatie, omdat de stad Sparta, die niet echt een echte Akropolis of stadsmuren bezat, gewoon in een vruchtbare landbouwstreek lag. Daarom moesten de mensen steeds opletten voor mogelijke vijandelijke invallen en opstanden van de ‘‘echte’’ bewoners, die ver in de meerderheid waren. Dit gegeven heeft in grote mate bijgedragen aan het maken van het rare "Spartaanse" karakter. De Spartaanse staatsstructuur en levenswijze waren in de vroegere tijd een anachronisme geworden, waar de andere Grieken met andere gevoelens op neerkeken: wat afkeurend en misprijzend, andere met respect voor de Spartanen.

Stichting:

Lakedaemon, zo werd Sparta in de oudheid genoemd, werd in de 9e eeuw voor Ch. gesticht door de Dorieërs. De nakomelingen van de Dorieërs werden de Spartanen genoemd. De Spartaanse maatschappij was verdeeld over drie klassen: de Spartanen: dit was de heersende klasse (nakomelingen van de Dorieers). De middenklasse werd gevormd door de Perioiken, zij waren vrije mensen die zich met handel en handwerk bezighielden. De laagste klasse werd gevormd door de Heloten; de slaven die voor de Spartanen slavenarbeid verrichtten. Zij hadden geen burgerrechten. Er heersten steeds twee koningen, die de leiding over het leger hadden. Jongens werden vanaf 7 jaar uit huis geplaatst om een zeer strenge soldatenopvoeding te krijgen. Door de eeuwen heen was democratisch Athene de grote vijand van Sparta
Sparta, in Zuid- Griekenland werd gesticht in de tiende eeuw voor Christus.

Bestuur:

Het politieke systeem bestond uit:
Twee koningen : Deze hadden vrij weinig macht; het was hun taak het leger aan te voeren ten tijde van oorlog. Het koningschap was erfelijk. Als er geen oorlog was, fungeerden ze als rechters en priesters.
Vijf Ephoren : De vijf ephoren vormden het dagelijkse bestuur van Sparta. Zij werden gekozen door en uit de Apella. Ze hadden ook een controlerende taak, ze controleerden of iedereen, dus ook de twee koningen, zich aan de wetten van het Spartaanse volk hielden.
De Gerousia : Raad van achtentwintig mannen, die ouder dan zestig jaar moesten zijn. De leden werden door de Apella voor het leven benoemd. Ook de twee koningen maakten deel uit van de Gerousia en zaten de vergadering voor. De gerousia bereidde wetten en besluiten voor.
De Apella: dit was de Spartaanse volksvergadering. Alle mannelijke vrije burgers, ouder dan 30 jaar zetelden in deze volksvergadering. Deze vergadering had weinig invloed. De Apella stemde over de voorstellen van de Gerousia.

Het leger en hun opvoeding:

De Spartanen stonden bekend om de buitengewoon sobere en harde opvoeding die zij kregen. Het woord Spartaans verwijst hier ook nog naar. Op 7-jarige leeftijd werden de kinderen door de ephoren (Opzichters) opgevoed. De jonge Spartanen woonden in kazernes en hielden zich vooral bezig met het doen van sport; vanaf hun twaalfde leren de jongens Muziek. Op 18-jarige leeftijd begon de strenge militaire opleiding tot hopliet en maakten de jonge mannen deel uit van de krypteria (een soort geheime staatspolitie). Het jaar daarop mochten de mannen en vrouwen te trouwen en op 20-jarige leeftijd was de opleiding voltooid, waarna de hopliet zijn vrouw verliet. Gedurende de volgende tien jaar leefden de mannen in kazernes en mochten zij hun vrouwen slechts af en toe bezoeken. Nadat zijn dienstplicht op 30-jarige leeftijd was voltooid, wachtte de Hopliet een volgende proef. Slechts alleen hij door iedereen werd toegelaten tot een van de mannengenootschappen, kon hij het volledig burgerrecht verkrijgen. Hierbij kreeg de burger als "gelijke" door de volksraad een groot stuk land (klèros) toegewezen, dat werd bewerkt door staatsslaven, de heloten. Het werd ook aangemoedigd slechte dingen te doen, zoals stelen. Ze werden dus alleen gestraft als ze betrapt werden.

Korinthische oorlog.

De Korinthische oorlog (395 v. Christus tot 387 v. Christus) was een ‘militair conflict’ in de Griekse oudheid. Het was een strijd tussen Sparta, Thebe, Athene, Korinthe en Argos die geholpen werden door Perzië. Het komt eigenlijk door de slechte regering van Sparta.

De oorlog werd op 2 plaatsen uitgevochten, aan land dichtbij Korinthe en Thebe en op de Egeïsche Zee. Op het land had Sparta al veel overwinningen in belangrijke veldslagen.
Op zee was Sparta niet zo goed in gevechten dus werd Sparta al vroeg verslagen door een Perzische vloot, dus op zee was Sparta definitief verslagen. Athene maakten gebruik van het voordeel dat Sparta niet op zee kon vechten dus veroverden Athene verschillende eilanden die later bij het Atheense rijk hoorden.

Perzië was geschrokken door het succes van Athene dus steunde de Perzen Sparta “De vrede van Antalcidas” wat ook wel vaak genoemd wordt: de Koningsvrede, maakte een einde aan de oorlog. De Griekse steden werden onafhankelijk. En Sparta was de ‘bewaker’ van de vrede.

De Peloponnesische Oorlog:

De Peloponnesische oorlog (431 – 404 v. Chr.) was een strijd tussen 2 ‘grootmachten’ van Griekenland. Athene tegen Sparta!
Het was een lange dodelijke oorlog tussen de 2 Griekse grootmachten. Sparta was beter op het land, maar Athene was goed op zee dus had iedere partij had zijn specialiteit. En er waren ook
andere steden die hielpen.
Omdat geen enkele stad neutraal kon blijven word deze oorlog ook wel de Griekse Wereldoorlog genoemd.

De Perzische Oorlog: (2)

De Spartanen deden ook wel mee in de 1e PO, alleen dat is een minder duidelijke rol. In de 2e P.O. ging het vooral om de slag bij Thermopylae, waar ze het Perzische leger moesten tegenhouden zodat Athene en wat andere stadstaten hun leger konden voorbereiden. Het was een plek met aan de ene kant een hoge Berg, en andere de andere kant een Klif. De koning van Sparta, Leonidas koos zelf 300 Hoplieten van Sparta uit om ze te laten vechten. Xerxes die niet kon bedenken dat er maar 300 soldaten waren, gaf de Spartanen 4 dagen de tijd om terug te trekken. (Wat ze niet deden.)
De Perzen vielen aan maar konden de Spartanen niet verstaan door hun lange opleiding. Het begin duurde 2 dagen. Maar toen liep de Griek Ephialtes over. Die vertelde over een bergpad die werkt bewaakt door maar 100 man. De Perzen gingen erop en wonnen makkelijk. En Leonidas trok terug. Verder gebeurde er nog een boel, maar hier hadden de Spartanen nog maar een beetje mee te maken.

De Falanx:

De Falanx is een ‘gesloten’ soldatenformatie waar allemaal hoplieten bij zitten. Ze zijn bewapend met lange lansen, metalen helmen, en grote schilden. (Vaak nog meer pantsering). Ze waren beschermende soldaten, die opgesteld zijn in een ‘diepte’ van 8 tot 20 rijen. Het was de Oudste en Beste slagorde van de Grieken van vroeger. Sarissa’s. De falanx werd een nog erger ‘Speldenkussen’, maar het lukte
dan wel moeilijker om bijvoorbeeld te draaien. Daardoor werd het leger een grotere rol.

De Evolutie van de Falanx

De eerste Falanx werd in de 8ste eeuw voor Christus ingevoerd in Griekenland. Op ‘De Vaas van Chigi’ (7de eeuw voor Christus) ziet men nog wel eens speren uit het ‘Homerische’ Tijdperk, maar op de vaas staan al hoplieten afgebeeld met de normale helm, borstplaten en scheenplaatsen van de latere hoplieten. De eerste gevonden spullen waren geschrifte, die zijn terug te vinden bij de Spartaanse dichter Tytraeus. Hij zegt dat de Spartaanse soldaten naast elkaar vochten zodat ze niet met elkaar gingen vechten of de held uit gingen hangen. (Na de slag van Plataeae).

De Tactiek van de Falanx

De soldaten met zwakkere wapens, konden niet lang volhouden tegen deze muur van lansen en schilden, ruiters konden ook maar beter afstand houden, maar de falanx was aan de kanten kwetsbaar door de ‘logge’ structuur.

De voorste vier rijen droegen met hun vier of meer meter lange lansen bij aan het sterke ondoordringbare lansenwoud. De linies daarachter hadden twee functies:
De plek innemen van doden/gewonden in de voorste plaatsen.
‘Druk’ uitoefenen

Vaak stond de Falanx tegenover een andere Falanx. De lanspunten van de ene groep werden opgevangen door de schilden van de andere. Daarna kwam het duwen. De falanx met de meeste rijen lukte het meestal de andere Falanx weg te duwen, zodat die verloor. Mestel won de partij die de Falanx het langt slagorde bewaarde. Het was niet raar dat de verliezende groep 10 of 20 soldaten meer verloor dan de winnende.

Een legeraanvoerder genaamd Epaminondas bedacht de ‘scheve falanx’. In plaats van een falanx van 16 soldaten in de hele linie, stelde hij op de linkerkant bijvoorbeeld de hoplieten maar 12 rijen diep op, maar de rechterkant was dan wel 20 rijen diep. Omdat de meeste soldaten rechts waren, had de rechterkant altijd de neiging meer druk uit te oefenen en de linkerkant om wat te wijken. Epaminondas overdreef dat bewust, met het doel de linkerkant van de vijand onder een erg hoge druk te zetten. Deze tactiek verzekerde Thebe (Stad) een tijdje een korte periode van Militaire Leidingsschap in Griekenland.

Philippus II van Macedonië nam de Thebaanse tactiek over met een toevoeging: hij verlengde de lansen van 4 naar 6 meter, de zogenaamde

Hoplieten.

Een Hopliet is een Oud-Grieks soldaat met een lange lans, een zwaard, een schild, armbescherming, borstpantser en scheenplaten. De naam hopliet is afkomstig van het Griekse woord hoplon, wat 'zwaar bewapend' betekent en niet, zoals algemeen gedacht wordt, de naam van het schild. Dit schild was rond en van hout gemaakt. Het had een lederen voering en een bronzen overtrek, het woog ongeveer acht kilo. Met zo’n schild had men nog armbescherming en scheenplaten in brons nodig. Een Griekse soldaat droeg ook een borstpantser ter bescherming van zijn bovenlichaam tijdens het gevecht. Deze bepantsering kende twee verschillende types. De linothorax was een wapenuitrusting die gemaakt werd uit verschillende op elkaar gelijmde stukken linnen. Voor één linothorax kon men tot 20 lagen linnen hebben en het bood een goede bescherming tegen snij- en steekwonden. Zo verhaalt Homeros in zijn Ilias dat een speer tot 9 lagen dik doorboorde zonder dat de hopliet er last van had. De linothorax kon al dan niet in het midden versterkt worden met bronzen plaatjes in schubbenvorm. Onderaan hingen verschillende ptegures, om zowel bescherming als bewegingsvrijheid te hebben. Die ptegures waren strookjes linnen die elkaar overlapten, maar niet aan elkaar vasthingen. Later ziet men hetzelfde terug bij de Romeinse centurio's. De linothorax werd bovenaan nog verstevigd met schouderflappen. De linothorax werd uit één geheel gemaakt en aan de linkerzijkant dichtgesnoerd met lederen riempjes. Een tweede type harnas was de thorax. Deze bestond uit 2 bronzen platen, die de vorm hadden van het menselijk lichaam. Deze platen werden aan de zijkanten aan elkaar vastgemaakt met een soort scharnieren die in elkaar bleven door middel van een ijzeren staafje. Maar hun uitrusting kon veel van elkaar verschillen, ieder moest immers zijn eigen wapens aankopen, en dit uniform was vroeger zeer veel waard. Tegenwoordig kan men de prijs van zo'n uitrusting schatten op de prijs van een klein huis. Toch waren er een paar grote lijnen in de evolutie van de bewapening: de helm bijvoorbeeld begon bij de berentandmuts. Dit is een hondenlederen kap waarop sikkelvormige, uit tanden gesneden plakken bevestigd waren. Het ging om de slagtanden van een mannelijk everzwijn (beer).

Het Sparta van nu:

Het Sparta van nu bestaat pas sinds 1834. Het werd op orders van koning Otto aangelegd door Beierse (Plek) Architecten. De ruime straten hebben een gezellig karakter en zijn overal beplant met sinaasappelbomen en rozenstruiken. In het voorjaar ruikt het er altijd naar de sinaasappelbloesems. Als het dichtbijzijnde Mystrás er niet zou zijn waren er waarschijnlijk bijna nooit toeristen. Want ook het museum wat ze daar hebben is niet erg interessant.

Bronvermelding:

- www.google.nl
- www.wikipedia.org
- www.grieksegids.nl
- Geschiedenis Boek - Geen Plaatje -
- www.scholieren.com/werkstukken - Geen Plaatje -
- Meneer Arts – (Gelukkig) Geen Plaatje –
- Misschien nog wat meer, maar weten we niet. – Geen Plaatje –