Spaanse burgeroorlog

5.9

Werkstuk door een scholier
5e klas vwo | 2605 woorden
20 februari 2006
15 keer beoordeeld

5.9

15 keer beoordeeld

Taal

Nederlands

Vak

Geschiedenis

Inhoudsopgave

Inleiding:
De meningen van de schrijvers en de opbouw van het werkstuk worden verklaard.

Hoofdstuk 1:
Wat was de Spaanse burgeroorlog eigenlijk en hoe verliep deze? Dit wordt verduidelijkt op de bijbehorende cd in een PowerPoint presentatie. Hierop wordt uitgelegd wie welke rol speelde en welke partijen tegen elkaar streden. Ook de aanleiding tot de oorlog wordt in een notendop verteld.

Hoofdstuk 2:
Wat waren de motieven van de vele vrijwilligers uit Nederland om mee te vechten in de oorlog? In dit hoofdstuk worden de motieven verduidelijkt van de vrijwilligers die in de Spaanse burgeroorlog meevochten. Dit aan de hand van de bronnen op pagina 25 t/m 27 van het basiskatern “oorlog en vrede” van de serie MeMo.

Conclusie:
Hierin wordt onze conclusie verwerkt van dit werkstuk.

Bronvermelding:
Welke bronnen hebben we gebruikt? In dit deel worden al onze bronnen uitvoerig vermeld.

Het doek “Guenica” van Picasso. In dit doek wordt de chaos van de oorlog afgebeeld.

Inleiding

De Spaanse burgeroorlog was een zeer warrige oorlog. We vonden het lastig om in één keer goed te begrijpen wie nou bij wie hoorden en welk land welke partij werkelijk steunde. Toch zijn we er uitgekomen en na veel bloed, zweet en overleg (ik ben benieuwd hoe hoog de telefoonrekening voor deze maand zal zijn) is dit werkstuk het resultaat. Interessant vonden wij de motieven van Nederlandse strijders in deze burgeroorlog, omdat zo duidelijk werd hoeveel verschillende belangen mee spelen tijdens een oorlog.
Wijzelf vinden het een werkstuk geworden om trots op te kunnen zijn.

Voor deze opdracht moesten we ook beredeneren wat wijzelf zouden doen als we in die tijd geleefd hadden. Om op deze vraag een antwoord te kunnen geven, moeten we eerst een aantal belangrijke punten in acht nemen, waaronder de maatschappelijke onrust, de grote werkloosheid en de plaats die het fascisme in die tijd ook in Nederland innam. Ik kan niet zeggen of ik toen naar Spanje was gegaan om te vechten of op enig andere wijze aan de oorlog deel zou hebben genomen. Dit zou van mijn toenmalige situatie afgehangen hebben. Hiermee bedoel ik dat ik niet weet of ik werkeloos of arbeider zou zijn geweest of ik misschien een positie in Nederland zou hebben bekleed, die het niet verstandig maakte om naar Spanje af te reizen, omdat ik hier nodig zou zijn geweest. Ook de privé omstandigheden zouden een belangrijke rol hebben gespeeld. Was ik bijvoorbeeld vader van tien kinderen, die ik moest voeden, zou ik waarschijnlijk niet gegaan zijn. Terwijl ik bijvoorbeeld als vrijgezel dit misschien wel overwogen zou hebben. Door al deze vraagtekens kan ik op deze vraag geen antwoord geven. Ik denk wel dat ik politiek bewogen zou zijn geweest en me op één of andere manier zou hebben ingezet voor vrede en democratie.

De opbouw is zeer belangrijk in dit werkstuk. Hoofdstuk 1 is een bijvoegsel van de PowerPoint presentatie. Deze zullen als één moeten worden beschouwd, wil het verhaal goed tot zijn recht komen. Daarbij is het misschien nog belangrijk te weten dat de PowerPoint presentatie eerst is gemaakt en de rest van Hoofdstuk 1 er als ware omheen is gebouwd. Achterin dit werkstuk is een hand-out bijgevoegd voor eventuele aantekeningen en geheugensteuntjes.

Hoofdstuk 1

De aanloop:
Voor de burgeroorlog was de Spaanse koning een autocraat, ofwel een alleenheerser. Het land was grotendeels in handen van grootgrondbezitters. De Katholieke kerk was de staatskerk, hierdoor was haar macht in Spanje groot. Er was ook een groot verschil tussen arm en rijk in Spanje. Dankzij deze omstandigheden ontstonden er twee verschillende stromingen in Spanje. Een linkse stroming en een rechtse stroming, die we in het vervolg Links en Rechts zullen noemen.

Links bestond uit:
De Republikeinen
• De Socialisten
• De Communisten
• De Anarchisten

Rechts bestond uit:
De Nationalisten.

Links wilde veranderingen in het gevoerde beleid en was antimonarchistisch. Rechts was echter voor de monarchie en wilde juist geen veranderingen, omdat zij dachten dat die zeer nadelig voor hen zouden uitpakken.
Toen Links in 1931 bij de gemeenteraadverkiezingen won, volgde er een periode van stakingen en demonstraties. Achter deze demonstraties en stakingen zat Links. Alfonso de 8e, koning van Spanje, dreigde met aftreden indien er niet snel een einde aan de opstanden kwam. De demonstraties en stakingen gingen door en Alfonso de 8e voegde zijn daad bij het woord.

Links maakte handig gebruik van deze kans en riep de Spaanse Republiek uit. Deze republiek was echter geen succes. Dit was te wijten aan het beleid dat ze voerden, hun beleid was namelijk grotendeels tegen de kerk. Het Linkse beleid viel bij de bevolking niet in goede aarde, want de meest Spanjaarden waren zwaar katholiek.
Na de volgende verkiezingen in 1933 kreeg Rechts een kans om het beter te doen. Dankzij de ontevredenheid over het linkse beleid, won Rechts de verkiezingen. Door het harde optreden van de regering tegen opstandjes, stakingen, en afscheidingsbewegingen zoals de Basken verloor Rechts veel stemmen.
Links had zich nu verenigd in het Volksfront. Het Volksfront haalde bij de verkiezingen in 1936 een duidelijke meerderheid. Rechts accepteerde de uitlag niet en begon een offensief. Op 17 juli 1936 begon de burgeroorlog.

Het is oorlog:
De oorlog begon met een staatsgreep van officieren van de garnizoenen in Spaans Marokko. Deze rebellie breidde zich zeer snel uit tot een aantal andere garnizoenssteden in Spanje zelf. Rechts richtte een junta op, deze trad op als regering in het rechtse kamp.
Na een dodelijk ongeluk van generaal Sanjurjo (Nationalist) kreeg generaal Franco de leiding over de Nationalistische troepen. De republikeinse regering was de eerste dagen van de opstand verlamd door besluiteloosheid. Het meeste verzet kwam van snel - door de vakbonden - gevormde milities. Kort na de opstand bleek dat Spanje in twee stukken was verdeeld. De noordelijke provincies van Spanje waren nog in handen van de republiek evenals Barcelona en Madrid. De zuidelijke provincies waren echter al in handen van de rebellen. Er werden veel buitenlanders gerekruteerd die tegen de fascisten wilden vechten.

De internationalisering van de Spaanse burgeroorlog:
In september 1936 kwam de rekrutering van internationale brigades op gang. Vele antifascisten snelden naar Spanje om aan de kant van de republiek een steentje bij te dragen. Ook vrouwen gingen mee, zij gingen om gewonden te verzorgen en hulp te verlenen achter de linies. Doch de Europese regeringen bleven zich afzijdig opstellen. Duitsland, Italië en Portugal verleenden hulp aan de Nationalisten. De Nationalisten hadden vooral veel te danken aan de Duitse troepen, waaronder het 5.000 man sterke Condorlegioen, een tank-, antitank eenheid en een luchtmacht eenheid. De republikeinen konden alleen op steun van de Sovjetunie en Mexico rekenen. Intussen kwamen er spanningen in het republikeinse kamp. De opvattingen van de communisten stonden recht tegenover die van de anarchisten. De macht verschoof van arbeidersorganisatie naar de regering.

De oorlog is over:
De frontlijn lag voor een lange tijd niet vast. In 1937 werden er door de Republikeinen nog belangrijke overwinningen behaald. Een nationalistisch offensief tegen Madrid werd afgeslagen en de strijd voor de hoofdstad bleef nog twee jaar onbeslist. De Republikeinen konden in eind 1937 het geplande offensief om Madrid te veroveren verhinderen. Duitsland en Italië gingen meer wapens aan Franco leveren en de Nationalisten heroverden de stad.

In mei 1338 deden de republikeinen een poging tot vredesonderhandelingen. Dit liep op niks uit en Franco bleef onvoorwaardelijke overgave eisen. In januari 1939 kwam Madrid in de handen van de Nationalisten. Op een april capituleerden de laatste verzetshaarden en werd Franco als staatshoofd erkend. De oorlog was hard er vielen ongeveer 200.000 slachtoffers. Tijdens Franco’s dictatuur, die tot zijn dood in 1975 duurde, kwamen geregeld schendingen van mensenrechten voor.

Een republikeinse militie in Barcelona

Hoofdstuk 2

Wat waren de motieven om in Spanje te gaan vechten?
We konden uit de dossierbronnen uit het werkboek de volgende motieven om in Spanje te gaan vechten vinden:
• Een nieuw bestaan op te bouwen.
• Onvrede met de huidige maatschappij.
• Wouden het fascisme tegen gaan.
• Om de Spanjaarden te helpen.
• Hoop op een leven in een land waar hun denkbeelden aangehouden werden

We vermelden de motieven bij elke bron apart.

Bron 2
Sake Visser is naar Spanje gekomen om te vechten voor een vrij socialistisch land. Hij wilde aan de kant van de Republiek deelnemen omdat hij antifascist was. Hij wilde later in Spanje blijven wonen om daar een nieuw leven op te bouwen.

Bron 3
Deze bron gaat over Toon van de Berg. Hij had van Duitse vluchtelingen gehoord hoe het fascisme was. Dit vond hij zo vreselijk dat hij besloot om tegen de fascisten te vechten. Hij was een revolutionairsocialist en sloot zich bij de anarchisten aan. Op deze manier kwam hij bij het front.

Bron 4
Piet Laros vertelt hoe hij bij de Internationale Brigade is gekomen. Hij wilde zich aanmelden bij de communisten, maar omdat ze dachten dat hij ondisciplinair was, werd hem verteld dat er op het moment geen opdrachten waren. Toen hij dit hoorde was hij op eigen houtje naar Spanje gegaan. Daar kreeg hij een legeropleiding. Toen hij klaar was moest hij snel aan de slag. Het was geen leuke opdracht, want hij moest tegen de in opstand gekomen anarchisten strijden. Gelukkig werd deze opdracht op het laatst toch afgeblazen.

Bron 5
In deze bron vertelt Martha Gellhorn over haar verblijf in Spanje. Eerst was ze pacifist maar omdat het antifascisme haar sterker aantrok, ging ze naar Spanje niet om te vechten maar om op een alternatieve manier het fascisme tegen te gaan. Na weken in Madrid rondgezwermd te hebben kwam ze erachter hoe ze haar steun het beste kon toedragen aan het antifascisme: door over de oorlog te gaan schrijven. Ze was immers schrijfster. Ze stuurde haar verslag op naar het Amerikaanse tijdschrift Colliers en die publiceerde haar artikel. Vanaf dat moment was ze een officieel oorlogscorrespondente in Spanje. Ze was overal zeer gemotiveerd over ze had zelf de beste route uitgestippeld die zo kon nemen.

Bron 6
In deze bron vertelt Jaap Gons over zijn motieven om naar Spanje te vertrekken. Jaap ging naar Spanje toe, omdat hij dacht dat daar wel werk te vinden was. Het ging hem om materialistische redenen. Hij voelde zich in de steek gelaten door zijn eigen land en daar werd hij boos om. Hij voelde wel iets voor de socialistische ideeën van Spanje daarom wou hij meevechten om daar later een nieuw bestaan op te bouwen. De bijreden om naar Spanje te gaan was, omdat al veel mensen die geen werk hadden er ook naartoe waren gegaan voor de gok dat er later veel werk zou zijn. Maar die reden slaat weer terug op dat hij ging om werk te zoeken.

Bron 7
Hier vertelt Dien Heroma dat ze naar Spanje is gekomen, omdat haar vrienden ook zijn gegaan. Ze ging uit idealistische redenen. Ze zag op affiches allemaal gewonde soldaten en wou hun helpen. Ze zette daarmee wel haar loopbaan op het spel. Zij stimuleerde veel mensen in Spanje om ook de gewonde te helpen. Uit haar verhaal blijkt dat zo vond dat ze de goede beslissing had genomen om in Spanje te komen helpen.

Bron 8
In deze bron vertelt Tony Mulder over zijn reden om naar Spanje te gaan om daar te gaan vechten. Hij was idealistisch en antifascist. Ook hij wou dus voor een betere wereld vechten. Tony is als ware omgepraat, want hij is naar Spanje gekomen door een soort van propaganda-affiche. De bruinhemden waren de nationalisten die in Spanje streden. Het affiche was bedoeld om mensen zoals Tony te lokken om te gaan vechten tegen die “bruinhemden” en om zich aan te sluiten bij de International Brigade.

Bron 9
In deze bron vertelt Frans wat zijn motieven waren. Frans was ontevreden over de Nederlandse maatschappij. Ook hij voelde wel iets voor de socialistische ideeën van Spanje en daarom wou hij meevechten om daar later een nieuw bestaan op te bouwen. Maar verder had hij geen echte reden om te gaan. Maar waarschijnlijk was de reden dat hij geen werk had de doorslag, ook al zegt hij van niet.

Materialistisch of idealistisch
De motieven die we in het begin hebben zijn onder te verdelen in twee verschilde motieven.
De idealistische reden:
Je gaat dan voor je idealen en denkt niet aan je zelf.
De materialistische reden:
Je gaat om er zelf beter van te worden.

Hieronder hebben we nog het zelfde lijstje getypt als in het begin van dit hoofdstuk alleen hebben we nu aangegeven of het motief idealistisch(I) of materialistisch(M) was.

• Een nieuw beter bestaan op te bouwen. (M)
• Onvrede met de huidige maatschappij. (M&I)
• Wilden het fascisme tegen gaan. (I)
• Om de mensen in Spanje te helpen. (I)
• Hoop op een leven in een land waar hun denkbeelden aangehouden werden. (M&I)

Wie was wie;
We kunnen een aantal verschillende groepen mensen herkennen die naar Spanje trokken. Deze zullen we nu even op een rijtje zetten en er nog enige uitleg over geven.

De (anti)fascisten
De antifascisten waren de tegenhangers van de fascisten, nu moeten we wel eerst uitleggen wat fascisten waren. Fascisten verwierpen de democratie. Deze mensen wilden ein volk, ein reich, ein Führer. Ook vluchtelingen die het fascisme in Duitsland al van dichtbij had meegemaakt wilden meevechten om dit fenomeen in Spanje te voorkomen.

De socialisten
In het woordenboek staat het socialisme beschreven als: Stelsel dat de productiemiddelen aan het volk toekent. Het socialisme is afgelijk van het Marxisme. In het Socialisme zijn ook verschillende stromingen. Zo is er een groep genaamd “revolutionairsocialisten”. Zij wilde de wereld veranderen, alles moest anders. Een andere groep van socialisten was een groep die van Spanje een nieuwe socialistische staat wouden maken.

De communisten
Het communisme is ook een aftreksel van het Marxisme. Hierdoor zijn er veel overeenkomsten met de socialisten. Stalin wou betere betrekkingen met de West-Europese landen opbouwen en dwong de communisten tot een gematigde koers.

De Anarchisten
Het anarchisme is een richting waarin mensen een staat wilden zonder regering. Zij streefden stelselmatig naar anarchie.

Oversteek ven de Ebra tijdens het laatste republikeinse offensief.

Conclusie:

Na het maken van een werkstuk volgt altijd het trekken van een conclusie. Eerst wil ik graag een woord kwijt over het belang dat ik aan dit werkstuk hecht. Ik denk dat we dit werkstuk niet alleen moeten maken om het af te krijgen, maar ook om te gaan nadenken over hoe een oorlog en fascisme tot stand kunnen komen. Na het maken van dit werkstuk kan ik ook makkelijker het ontstaan van de Tweede Wereldoorlog begrijpen. Als we vroegere oorlogen zoals de Spaanse burgeroorlog begrijpen zullen we in de toekomst misschien oorlogen kunnen voorkomen. Dit doordat veel oorlogen op onvrede gebaseerd zijn, zoals de onvrede over de maatschappelijk slechte toestand, die de Spaanse burgeroorlog en de opkomst van Hitler tot gevolg had.
In de Spaanse burgeroorlog speelden verschillende motieven een rol om deel te nemen aan de oorlog. Namelijk:
• Politieke overwegingen
• Onvrede over de toenmalige maatschappij
• Hoop op een beter bestaan
• Behoefte om te helpen
• Erbij willen horen

De Spaanse burgeroorlog was een oorlog die vele slachtoffers op zijn geweten heeft. Niet alleen de levens van de Spanjaarden maar ook van andere Europeanen. De Spaanse burgeroorlog wordt vaak gezien als een oorlog van goed versus kwaad, democratie versus fascisme. Ik hoop dat deze oorlog, ook wel een repetitie voor de Tweede Wereldoorlog genoemd, een goede les voor ons zal zijn.

No pasaran!