(Neo) - Classicisme

[1] Wat is Neo-Classicisme? Het Neo-Classicisme is een stijl die zich tussen 1780 en 1820 deed gelden. De aandacht was zowel op de Romeinse als op de Griekse kunst gericht. Men hechtte vooral betekenis aan strenge, duidelijke en heldere vormen. De stijl kan gezien worden als een reactie op de Barok en Rococo. Tegenover de uitbundige decoratie van deze stijlen eiste men een terugkeer naar helderheid en zuiverheid. In de schilderkunst zijn vooral David en Ingres de belangrijkste vertegenwoordigers. [2] Wat is Classicisme? Aangezien we over het Neo-classicisme praten is het belangrijk te weten waaruit de stijl ontstaan is. Classicisme is een aanduiding van een richting in de beeldende kunst en de bouwkunst die zich inspireert op de idealen en de vormgeving van de klassieke kunst van de oudheid. Het Classicisme in de schilderkunst heeft zich in de tweede helft van de 17de eeuw over heel Europa verspreid. In het algemeen bleef het beperkt tot het gebruik van klassieke motieven die men in de literatuur of op munten, reliëfs en dergelijke aantrof. Taferelen uit de Griekse en Romeinse mythologie en geschiedenis werden als onderwerp gekozen, zonder dat men daarbij de klassieke compositieschema's of de vormentaal overnam. De stijl werd in Nederland vooral gepropageerd door Gerard de Lairesse en Arnold Houbraken.
[3] Ontstaan Classicisme Verzet: Rond 1750 ging men zich verzetten tegen de overdadige stijl van het Rococo. Er ontstond een strakke architectuur zonder pilasters en lijsten en met een spaarzame toepassing van ornamenten. De Grieken: Halverwege de 18e eeuw werd opnieuw onderzoek gedaan naar de klassieke bouwkunst. Nu echter niet alleen naar de Romeinse bouwkunst, zoals tijdens de Renaissance, maar vooral ook naar de Griekse bouwkunst. Hierover was immers tot dan toe bijna niets bekend. Door dit onderzoek ontstond er weer belangstelling voor de zuiver klassieke vormen. [4] Verspreiding Classicisme 1) Frankrijk: De Franse architect Soufflot ontwierp het Pantheon (1757) in Parijs. De vorm ervan is een Grieks kruis. Het heeft een centrale koepel en een strakke, classicistische vorm. 2) Duitsland: Een bekend classicistisch gebouw in Berlijn is de Brandenburger Tor (1788) van Langhaus. 3) Amerika: Tijdens het Classicisme zijn in Washington twee belangrijke regeringsgebouwen gebouwd. Het eerste is het Capitool (1793) door Thorten, een symmetrisch gebouw met een centrale koepel. Het tweede gebouw, het Witte Huis, werd in 1792 ontworpen door Hoban. 4) Engeland: In Engeland was Bath een een belangrijk centrum van het Classicisme, met grote woningcomplexen achter uniforme klassieke gevels.
5) Nederland: Tot ca. 1760 werd de Nederlandse bouwkunst beïnvloed door Lodewijk XV, daarna kreeg het classicisme de overhand. Dit vooral onder invloed van architecten De Swart (van o.a. de Koninklijke Schouwburg in Den Haag, 1767) en Van der Hart (van o.a. het Maagdenhuis in Amsterdam, 1779). In de 18e en 19e eeuw werden veel topgevels vervangen door classicistische lijstgevels, waardoor een heel ander stadsbeeld ontstond. [5] De Klassieke Oudheid: de Grieken De antieke tempels zijn de basis voor de classicistische architectuurstroming. Deze stroming heeft vanaf de Griekse tijd tot nu vrijwel steeds een rol gespeeld bij de Westerse bouwkunst. Men zette zich er tegen af, of probeerde de klassieke beginselen te begrijpen en te verwerken in de eigen gebouwen. De Griekse wijsgeer Aristoteles heeft in een cultuurtheorie de basisbegrippen van het classicistische kunstwerk beschreven, hoewel niet specifiek voor de architectuur. De antieke tempel was volgens hem een afgebakende ruimte waar "een goddelijk ritueel kon plaatsvinden, waar een goddelijke zuiverheid werd nagestreefd". Hierdoor was de klassieke tempel duidelijk afgezonderd van haar omgeving door duidelijke afbakening en door precieze verhoudingen van de architectonische compositie
Aristoteles omschreef het geheel van een compositie als "datgene wat een begin, een midden en een einde heeft". Er moet sprake zijn van de zogenaamde taxis, een ordelijke schikking van de delen. Aristoteles gebruikte ook begrippen als: "ritmische vormen", "harmonie en ritme", "metrum" en "grootte en orde". Het kunstwerk onderscheidde zich daarmee duidelijk van haar omgeving.