Europa en/in D-Day

Europa en D-day D-day kwam in het 5e jaar van de Tweede Wereld Oorlog. En was het 4e jaar dat Frankrijk en het grootste deel van het Europese vaste land bezet was door de Duitsers. In het begin was de Blitzkrieg van de Duitsers, waarbij de luchtmacht en de mobiele strijdkrachten werden ingezet voor korte agressieve acties, ongelooflijk succesvol was gebleken. De inval in Polen van Duitsland in 1939 had geleid tot oorlogsverklaringen van Engeland en ook van Frankrijk, maar geen van die 2 landen kon Polen redden uit de klauwen van de Duitsers. In April 1940 leden de Fransen en de Britten zware verliezen toen ze de Duitse invasie van het neutrale land Denemarken en Noorwegen probeerden te stoppen. Deze nederlaag leidde tot de uiteenval van de Britse regering; ze werd op 10 mei vervangen door een nieuwe coalitieleider onder leiding van Winston Churchill. Op het moment dat hij zijn ambt aanvaardde eindigde de schijnoorlog met de langverwachte Duitse aanval in ’t Westen. De Duitsers veroverden en bezette het neutrale België en Nederland en ze versloegen Frankrijk binnen een week. Terwijl een groot deel van het Britse leger ontsnapte, gaf Frankrijk zich over en op 22 juni sloten ze een wapenstilstand met Duitsland. Zonder militaire bondgenoten hield Churchill vast aan zijn strategie Groot Brittannië voor een nederlaag of hongerdood te behoeden. Ondertussen zocht hij hulp bij de VS, waar president Franklin Roosevelt sterk meevoelde met de situatie in Engeland. In weerwil van de neutraliteit van z’n land, kwam Roosevelt Engeland te hulp met wapens en voertuigen; schepen en tanks. Maar de wens om niet in de oorlog te komen vormde een sterke onderstorm in de USA en Roosevelt had niet de goede positie om Duitsland de oorlog te verklaren. Engeland bleef verstoken van snelle militaire hulp en had geen uitzicht op de overwinning. Hoewel erin 1942 nog enige overwinningen werden geboekt aan de Duitse zijde, was tegen het eind van 1942 duidelijk dat Hitler Duitsland in een hulpeloze positie had gebracht. Van ’t Britse rijk zouden ze nog wel kunnen winnen, maar tegen de VS en Rusland hadden ze geen kans. In tegenstelling tot de Geallieerden hadden de Duitsers geen industriële capaciteit over om de vloot of lange afstandsbommenwerpers te ontwikkelen. De Duitse vliegdekschepen zoals de Graf Spee en de Bis Marck hielden het in volle zee niet bepaald lang uit, terwijl de U boten de cruciale Atlantische slag in 1941 verloren. In januari 1943 kwamen de Geallieerden in Case Blanca een op de onvoorwaardelijke overgave van Duitsland gerichte politiek overeen. Tegen het midden van de oorlog had Duitsland zo’n 10 miljoen soldaten, maar de VS en de Sovjet Unie hadden er samen 25 miljoen, plus nog eens 5 miljoen soldaten van Engeland. In de loop van de oorlog produceerde Duitsland en Engeland beide ongeveer 25000 tanks, en ruim 80000 gevechtsvliegtuigen. Maar de VS alleen al maakten nog eens 90000 tanks en maarliefst 100000 gevechtsvliegtuigen. Ten zijde van D-day maakten de Amerikaanse fabrieken dag en nacht vliegtuigen. In dat jaar maakten de 3 voornaamste Geallieerde machten in totaal wapens ter waarde van 70 miljard Dollar. 42 Miljard in de VS alleen al. Tijdens de oorlog werd er door de Geallieerden 4x zoveel gemaakt(wapens tanks enz) als in Duistland. Het omzetten van deze enorme overmacht in militair succes in niet zo makkelijk als U misschien zal denken. Hitler had de voordelen van zijn vroege overwinningen, die hem een zeer sterke centrale positie gaven. Hij was de baas in het vasteland van Europa, beschikte over korte toevoerlijnen over land en kan zijn troepen snel verplaatsen. Tevens hield het Duitse leger de bevolking van Europa effectief in gijzeling tegen aanvallen van de Geallieerden. Bij de Amerikanen stond de versterking van lucht- en zeemacht voorop. Om berekend te zijn op de toevoerlijnen die letterlijk om de halve wereld heen liepen, van San Francisco naar Suez, produceerden ze meer dan 2500 ‘Liberty's’ – koop vaardijschepen van 7000 ton, gemaakt naar een standaardmodel- en meer dan 46000 landingsvaartuigen, waaronder het Landing Ship, Tank (SLT), van 4000 ton, dat 20 tanks kon dragen. Deze grote transportvloot maakte een troepenconcentratie bijna overal ter wereld mogelijk maar wel ten koste van zeer veel inspanning en jarenlange planning. De vraag was niet of de Geallieerden een inval in het Europa van Hitler konden doen, maar hoe en waar de aanval het beste kon plaatsvinden, en of het zelfs wel nodig was om het te doen. Op de 1e conferentie die ze een maand na Pearl Harbor in Washington hielden, werden Churchill en Roosevelt het eens over de basisstrategie waarin Europa voorrang kreeg en de nederlaag van Duitsland voorop stond. Het zou de Amerikaanse industrie ongeveer een jaar kosten om voldoende tanks, schepen, wapens en vliegtuigen te bouwen om de grote aanval op Hitlers Rijk mogelijk te maken. Intussen zou in de Atlantische Oceaan Duistland verslagen worden en zou Duistland gebombardeerd worden. Ondanks deze beslissing meenden veel adviseurs, vooral Admiraal Ernest King, dat de Amerikaanse oorlogsinspanningen zich vooral tegen de Japanners moesten richten, die hun eerst hadden aangevallen. En dat heeft het accent weer naar de Stille Oceaan verlegd moest worden. Vanaf het begin van de Amerikaanse betrokkenheid bij de oorlog dachten de Amerikanen aan een directe aanval op Europa in 1942. Zelfs de Britten zagen in dat een landing in Frankrijk noodzakelijk zou zijn om Duitsland te verslaan en de waren zelfs al voor Pearl Harbor aan de planning van een operatie begonnen. Maar het besluit werd, zoals Churchill en Roosevelt goed begrepen, niet alleen ingegeven door militaire logica. In het geding waren ook de strijdige ambities van de verschillende bondgenoten, die zich de Verenigde Naties noemden, maar het niet eens ware over de vorm van Europa na de oorlog en de rest na de oorlog. Een ander probleem was het aantal slachtoffers dat aan de kant van de Geallieerden kant zou vallen en de omvang van de verwoesting in Europa zelf. Van invloed op de discussie waren ook de praktische problemen om een grote invasie van uit zee op te zetten en gaande te houden, iets waar de Britten noch de Amerikanen geen ervaring mee hadden. Een mislukking of nederlaag zou het argument versterken dat Amerika zich beter eerst op Japan kon richten, wat Churchill rampzalig zou vinden voor Engeland. De Amerikanen wensten een vroege invasie omdat ze bang waren dat de Sovjet Unie zou bezwijken onder de aanvallen van Hitler en een vrede zouden sluiten. Stalin vroeg herhaaldelijk om een ‘tweede front’ in Europa tegen Hitler, waarbij hij voor het gemak zijn samenwerkingpolitiek met Duitsland tussen 1939 en 1941 vergat, en ook het feit dat zijn land de vrede met Japan bleef bewaren. Maar de Britten die in de Tweede Wereldoorlog een lange en bloedige campagne hadden gevoerd, gaven er de voorkeur aan om eerst uit te halen naar de buitenste wallen van Hitlers fort tot dat ze zeker waren van succes. Deze zienswijze werd versterkt door de rampzalige proefinvasie, bij Dieppe in augustus 1942; de Britten testte toen een amfibische landing die resulteerden in ’t verlies van 3500 soldaten. Vooral Canadese soldaten die door hun regering werden uitgezonden om aan Britse zijde te vechten. Een ander probleem was dat een groot deel van de Britse strijkkrachten door Erwin Rommel verslagen dreigde te worden in Noord - Afrika. Churchill overtuigde Roosevelt ervan dat de Geallieerden op korte termijn meer zouden winnen met een invasie van Noord – Afrika dan met een landing en Frankrijk. Als gevolg van de voorwaarden voor de Franse overgave aan Duistland in 1940 was alleen het Noordelijke deel van Frankrijk bezet. De Franse regering in Vichy hield zeggenschap over Zuid – Frankrijk en de Franse koloniën als onwillige bondgenoten van de Duisters. Een invasie van Tunesië, Algerije en Marokko zou Rommels toevoerlijnen door snijden en een deel van Vichy strijdkrachten zou zeker de kant van de Geallieerden hebben gekozen. De Engels – Amerikaanse landing onder de codenaam Operation Torch, vond plaats in november 1942. Deze landingen werden uitgevoerd vlak na de nederlaag, die de nieuwe Britse bevelhebber, luitenant – generaal Sir Bernard Montgomery, aan Rommels strijdkrachten had gegeven, in de Slag bij El Alaneim in Egypte. Toen hij hoorde dat zijn werk voor niets was geweest, klaagde brigade generaal Dwight D (Ike) Eisenhower, de Amerikaanse stafofficier die het plan voor de invasie van Frank in 1942 had gemaakt, dat de gemiste kans misschien wel ‘de zwartste dag in de geschiedenis’ was. De Torch-landingen hadden een grote militaire zege voor de Geallieerden tot gevolg: de Duiste en Italiaanse troepen werden verpletterd. Maar ondanks het overwicht van de Geallieerden was het aanvallen het de Duitse troepen die voor hun leven vochten even moeilijk als de Britten vreesden en dan de onervaren Amerikanen hadden verwacht. Pas in mei 1942 vielen de laatste bolwerken in Tunesië. Het merendeel van de Vichy-strijdkrachten in Noord – Afrika liep na de landingen over naar de Geallieerden en de Duitsers reageerden met de bezetting van heel Frankrijk en sloten zo elke mogelijkheid tot hulp van Vichy uit. De totale mislukking bij Dieppe, de langdurige planning die nodig was om schepen en landingvaartuigen bijeen te brengen en de steeds sterkere aanwijzingen dat Italië de ‘as’ zou verlaten, brachten het hele idee van een aanval op Het Kanaal in gevaar. Op de conferentie van Case Blanca in januari 1943 stemden de Amerikanen in met een Brits voorstel om de Middellandse Zee – strategie voort te zetten. De invasie van Sicilië in juli 1943 werd 2 maanden later gevolgd door een invasie van het vasteland van Italië bij Salerno. Deze invasie leidde tot de omverwerping van Mussolini’s regering en in oktober verklaarde de nieuwe Italiaanse regering Duitsland de oorlog. Tegen het eind van dat jaar vochten Italiaanse soldaten aan de zijde van de VN. Duitse strijdkrachten in Italië vormden zichzelf tot een bezettingsleger en stopten, net voor de winter, de opmars van de Geallieerden in de bergen in het zuiden van Rome. Tegen 1943 toen de militaire kracht van de VS haar toppunt bereikte, die van Engeland ver achter zich houdend. Werd het voor Churchill steeds moeilijker zijn opvattingen over een veelomvattende strategie te slijten aan Roosevelt en zijn adviseurs. Velen waren op hun hoede van Churchill en zijn leger, die ze ervan verdachten weinig te voelen voor een veldtocht in Frankrijk. Ook Stalin was bang dat zijn ‘tweede front’ werkelijkheid zou worden en op de conferentie in Teheran in november 1943 drong hij aan op het ‘ja – woord’ van de Britten en Amerikanen dat er een invasie zou komen. In weerwil van zijn eigen voorkeur voor een voortgezette Middellandse Zeestrategie en een invasie boven aan de Adriatische Zee die hij beschreef als ‘de weke onderbuik van Europa’, aanvaarde Churchil de realiteit van de situatie en stemde toe. Een invasie van Frankrijk zou plaatsvinden in mei of begin juni 1944. Bijna een jaar werd er serieus gewerkt aan de plannen voor de invasie. De conferentie van Caseblanca had geleid tot de vestiging van een speciale Engel – Amerikaanse staf in Londen. Die staf werd geleid door de Britse luitenant generaal Frederick Morgon, aangeduid als Chief of staff to the Supreme Allied Commander, oftewel de COSSAC. In juli 1943 werkten Morgon en de staf de basisplannen uit voor wat het invasieplan zou worden, maar de VS zouden de meeste strijdkrachten leveren dus was het onvermijdelijk dat de opperbevelhebber een Amerikaan zou zijn. George Marschall, staf chef van het leger van de VS, maar deze beval één van zijn beschermelingen aan. De december 1943 benoemde Roosevelt Eisenhower, inmiddels generaal, tot Geallieerd opperbevelhebber. Eisenhower moest “het vasteland van Europa binnentrekken en in samenwerking met de andere VN landen tegen het hart van Duitsland gerichte acties ondernemen”. Met het doel diens strijdkrachten te vernietigen. Operation Roundup, de code naam die Eisenhower oorspronkelijk voor de invasie bedacht werd veranderd in Operation Overlord.