De schijnvrede van Hitler in 1933-1937

Inhoud 1. Inleiding ivm. Hitler zelf
2. De Heropbouw van Duitsland: 1933-1935
3. 1936: Het succes
4. 1937: Een jaar van voorbereiding
5. Hitlers toekomstplannen
6. Conclusie van de schijnvrede
7. Bibliografie 1. Inleiding ivm. Hitler zelf Hitler had een hekel aan het routinewerk bij regeren. Van zodra alles gestabiliseerd was op een bepaald vlak, had hij maar bitter weinig belangstelling bij wat zijn minister deden. Hij gaf hun de algemene richtlijnen, en daarna waren ze bijna volledig vrij. Daarom koos hij ook niet zomaar eenderwelke minister. In het Derde Rijk schiep elk der Partijleiders, Goering, Goebbels, Himmler en Ley, voor zichzelf een rijk, terwijl op lager niveau de Gauleiters over hun gebied als ware Pasja's heersten. Hitler liet hen doelbewust hun gang gaan; want de rivaliteit die hieruit voortsproot vergrootte slechts zijn macht als opperste scheidsrechter. Niemand twijfelde ooit aan wie nu echt de leider was; gelukkig want Hitler duldde geen gelijken. Hij hield zich wel buitengewoon bezig met de buitenlandse politiek want hij stelde veel belang in de macht die hij had, en niet echt in het regeren, dit liet hij liever aan secondanten over. Zijn idee van een sterk rijk was een sterke binnenlandse en buitenlandse politiek. Nu het eerste compleet was (gerealiseerd in de jaren '20) kon hij zich volledig toespitsen op het tweede. Om het tweede te realiseren stond het Verdrag van Versailles in de weg. Hij wou dit verscheuren. Zijn plannen waren duidelijk: geen herstelbetalingen meer, verloren gebieden terugnemen (hij wou echter dat alle Duitsers in één natie leefden) en bovenop dit wou hij 'levensruimte'. Deze levenruimte dacht hij te vinden in Polen, Oekraïne en Rusland. In de jaren '30 zou dit een fantasie zijn, maar in de jaren '40 zou dit werkelijkheid worden. Hitler had eigenlijk geen ervaring in het regeren, hij sprak geen vreemde taal en hij kende geen tradities. Hij had boven op een sterke afkeer tegen iedereen die hem wat wou onderwijzen. Hij heeft altijd gezegd dat hij vredelievend was, maar in feite was dit fout, levenruimte was immers niet vrij, het moest afgenomen worden van iemand anders. Maar Frankrijk en Engeland waren bang voor een tweede conflict, ze hoopten dat zijn beweringen om vredelievend te zijn waar waren. En dus deden ze niets. 2. De Heropbouw van Duitsland: 1933-1935 De eerste stap De eerste stap in de heropbouw van Duitsland was het herbewapenen. Totdat Hitler steun kreeg van de militairen moest zijn buitenlandse politiek gematigd blijven. In dit lag er wel gevaar, in de herstelperiode was Duitsland zeer kwetsbaar tegen Franse represailles. In de eerste plaats moest Hitler dus een vredelievende politiek met Frankrijk voeren om zulke represailles te voorkomen totdat Duitsland weer militair sterk stond.
Hitlers redevoeringen De redevoeringen van Hitler waren meesterwerken van propagandakunst. Dit had twee voordelen. Ten eerste was er het feit dat dit de sympathie voor Duitsland wekte want Hitler stelde Duitsland voor als een unfair verslagen natie. Ten tweede stelde de redevoeringen Hitler voor als de vertegenwoordiger van recht en rede. Hij eiste o.a. de ontwapening van de naburige landen. Duitsland was verplicht geweest om te ontwapenen om oorlog te voorkomen, dus was het volgens hem maar al te normaal dat ook de andere landen ontwapenden. Duitsland was nu namelijk zeer kwetsbaar. Dit lukte niet en hij stapte in 1933 uit de Volkenbond. Om deze daad te verantwoorden organiseerde hij een referendum, en de Duitsers waren unaniem met zijn beslissing. Dit bevestigde dat zijn binnenlandse politiek wel degelijk afgerond was, en het zette hem in een sterke positie ten opzichte van de naburige landen. Nu kon hij beginnen aan de herbewapening. Hitler tekende een niet aanvalspact om de gebieden van Elzas en Lotharingen, en later zelfs met de oostelijke verloren gebieden, namelijk Polen. Dit maakte een neutrale staat op oostelijk front, een gezamenlijk front tegen Duitsland zou dan onmogelijk zijn. De tweede stap De tweede stap van de heropbouw van Duitsland was de 'Anschluss' van Oostenrijk. Door de nog zwakke militaire kracht van Duitsland was Hitler geforceerd ofwel te wachten met de Anschluss, ofwel een niet gewelddadige oplossing te vinden. Dit tweede probeerde hij dus. De Nazi partij in Oostenrijk kreeg meer en meer aanhangers. Duitsland steunde die partij financieel wat een grote voorsprong voor hen betekende. Hitler wou dat er binnenkort een opstand kwam en dat zo de Nazi partij aan de macht kwam. Pacten met de mogendheden Frankrijk en Engeland probeerden verschillende pacten met Duitsland te sluiten. Ten eerste was er het pact van wederzijds bijstand tussen Frankrijk, Engeland, België, Italië en Duitsland, dit mislukte. En ten tweede wouden ze een pact van wederzijds bijstand tussen Duitsland, Polen, Tsjecho-Slowakije en Oost-Rusland, dit mislukte ook want Hitler was tegen multilaterale pacten. Het leger In maart 1933 had Duitsland weer een (klein) leger. Als excuus gebruikte Hitler het feit dat tegen de pacten en verdragen in Frankrijk haar leger ook had vergroot. Volgens hem was Duitsland het enige land dat de 14 punten van Wilson gevolgd had (inzake bewapening). Frankrijk en Engeland protesteerden natuurlijk maar Hitler blies de protesten diplomatisch weg. Het enige dat Frankrijk, Engeland, en Italië dan deden is het formeel veroordelen van het optreden van Duitsland. In Mei deed Hitler nog een redevoering. Hierin sprak hij over de buitenlandse politiek. Hij veroordeelde de veroordeling van de mogendheden door te zeggen dat Duitsland wel verplicht was te herbewapenen, en dat Duitsland niet eerlijk behandeld werd. Hij wou niet aanvalspacten sluiten ipv. multilaterale pacten, hij beweerde immers dat deze laatste een eventuele oorlog zouden uitbreiden ipv. te lokaliseren. Hij toonde duidelijk goede wil want hij was akkoord de bewapening te beperken als de andere mogendheden dat ook deden. Rijksdag van September 1933 In september was er de Rijksdag. Op deze dag werden er verschillende zaken beslist. Ten eerste werden alle Duitsers van Joodse afkomst hun staatsburgerschap afgenomen. Ten tweede werden alle huwelijken tussen Duitsers en Joden verboden, en het werd ook verboden aan Joden om Duitsers als huispersoneel in dienst te nemen. Hiermee wou Hitler aantonen dat Duitsland terug vrij was. En als nationaal embleem werd het Hakenkruis ingevoerd. Hitler sloot een pact met Italië zodat de As Berlijn-Rome een werkelijkheid werd. Dit kon hij doen omdat Italië in een hoekje werd geduwd door Frankrijk en Engeland en dus nu elke hulp van Duitsland konden gebruiken. Churchill verklaarde dat een oorlog onvermijdelijk was.
3. 1936: Het succes Het Rijnland Tegen maart 1936 achtte Hitler het moment geschikt om zijn volgende zet te doen. Dit is het demilitariseerde gebied in het Rijnland in te nemen. Hij kon dit zich veroorloven want hij vond het verbond dat Frankrijk en Rusland getekend hadden tegenstrijdig was met het Verdrag van Versailles. Frankrijk dreigde met een aanval maar Hitler rekende erop dat de troepen niet echt zouden optrekken en hij had gelijk. Hij bood niet-aanvalspacten aan Frankrijk, België en de Oostelijke buurlanden. Hij aanvaarde weer tot de Volkenbond toe te treden omdat hij nu op gelijke voet stond met de andere landen. Reactie van de mogendheden Na zijn verdere militarisering van het Rijnland vreesde Hitler voor represailles vanuit Frankrijk, maar Frankrijk en Engeland deden niets anders dan spreken en vroegen Duitsland om kalmte. Ondertussen legde Hitler een fortificatie aan in het Rijnland zodat Frankrijk niet meer zomaar kon binnenvallen. Relatie tussen Oostenrijk en Duitsland In juli 1936 sloten Oostenrijk en Duitsland een overeenkomst. Dit gebeurde nadat de Vice-Kanselier Starkenberg werd verplicht af te treden. De overeenkomst bestond uit een non interventie pact en dat Duitsland de soevereiniteit van Oostenrijk erkende. Officieel waren Oostenrijk en Duitsland gelijken, maar Hitler gebruikte de overeenkomst om druk uit te oefenen op de Oostenrijkse regering, om verdere concessies af te persen zodat Oostenrijks onafhankelijkheid werd beperkt. Hij probeerde op een vreedzame manier Oostenrijk te veroveren. Door deze overeenkomst probeerde hij tot Italië toe te naderen. Terzelfder tijd gaven de mogendheden zich gewonnen en trokken alle sancties tegen Italië in. Burgeroorlog in Spanje Even later brak er in Spanje burgeroorlog uit. Hitler kon nu uit beide situaties voordeel halen. Spanje was zeer voordelig want als er daar ook een fascistische staat zou komen, zou Frankrijk drie fronten moeten verdedigen ipv. twee. Relatie tussen Italië en Duitsland In september probeerde Hitler om een overeenkomst te sluiten met Italië. Hij wou een gemeenschappelijk front vormen tegen het Bolsjewisme en tegen de Westerse mogendheden. Een fascistische as tussen de Middellandse Zee en de Noordzee zou prefect zijn. Nieuwe militaire allianties Eind 1936 was Hitler erin geslaagd één van de twee bondgenootschappen, zoals hij in 'Mein Kampf' op had gerekend, tot stand te brengen. Het tweede, het Anglo-Duits verbond was nog steeds geen realiteit. Met Japan sloot hij in hetzelfde jaar een anticommunisme pact. Zo wouden ze verhinderen dat het Bolsjewisme zich zou uitbreiden. Dit, samen met het verdrag met Italië, zou de grondslag vormen voor een nieuwe militaire alliantie.
Besluit 1936 In het vierde machtsjaar als Kanselier kon Hitler tevreden zijn. Hij had het Rijnland opnieuw gemilitariseerd, hij had een enorme herbewapening doorgevoerd, en Duitsland stond nu sterker tov. vroeger tov. de rest van Europa die nu zwakker stond. Deze zaken bevorderden zijn prestige aanzienlijk in het binnenland maar ook in het buitenland. Hij kon vooral fier zijn want hij had een snellere herstel gehad dan in andere landen (maar ten koste van wat…). Een probleem was wel dat het bewapeningsprogramma het belangrijkste politiek punt was, al de rest was ondergeschikt, zelfs de meest elementaire voorzorgsmaatregelen om inflatie en bankroet te voorkomen. In augustus begon Hitler aan een vierjarenplan, alle Duitse economie was voortaan aan één doel ondergeschikt: oorlogsvoorbereidingen. Hitler gaf Goering alle bevoegdheden om dit te verwezenlijken, wat het ook mocht kosten, het moest gebeuren. Het is daardoor dat het zo opmerkelijke herstel van de Duitse economie niet echt zichtbaar was in de levensstandaard van het volk. Dit werd doelbewust laag gehouden. De grootste factor bij het herstel was de psychologie van het Nazisme. Dit leidde tot een sterk vertrouwen in "De zending van Duitsland". Dit kwam tot uiting in een steeds agressievere wordende nationalisme dat met de rechten van andere, minder krachtige naties weinig ophad. 4. 1937: Een jaar van voorbereiding Geheel 1937 was politiek gezien een jaar van voorbereiding, en een jaar van toenemend vertrouwen in Duitslands kracht. Officieel wou Hitler nog altijd vrede maar men kon in zijn stem horen dat dit niet waar was. Hij heeft het in verschillende redevoeringen over gehad. Hij wou de verloren koloniën van na de eerste Wereldoorlog terug. Duitslands eis op levensruimte werd steeds luider hoorbaar, dit zou verder intensiever worden totdat de wereld die eis niet anders kon dan in te inwilligen. Hitlers zelfvertrouwen had twee gronden: hij had force vorderingen geboekt ivm de Duitse herbewapening, en hij had de As Berlijn-Rome geconsolideerd. Economisch gezien Goering was nu de economische dictator van Duitsland. Hij eiste van zijn ministers de economie zo snel te laten verlopen als of Duitsland in onmiddellijke oorlogsgevaar verkeerde. De As Berlijn-Rome De consolidatie van de As Berlijn-Rome werd gekenmerkt door toenemende besprekingen tussen beide partijen en dus veelvuldige uitwisselingsbezoeken die hun top vonden in Mussolini's ontvangst in Duitsland in September en Italië's toetreden tot het Anti-Komintern Pact in November. Het initiatief ging nog steeds uit van Berlijn want Hitler was bezorgd om de pogingen van de Britten en de Fransen om weer tot vriendschappelijke betrekkingen met de Duce te komen. Onder hen die Hitler naar Rome stuurde behoorden Goering, de economische dictator van Duitsland (januari); Neurath, de minister van buitenlandse zaken (mei); Blomberg, de minister van Oorlog (juni); en Ribbentrop (oktober). De relatie tussen Polen en Duitsland Hitlers belangstelling voor Italië deed hem Polen niet vergeten. In 1936 probeerde Polen opnieuw de banden met Frankrijk te verstevigen. Daarom stuurde Hitler begin 1937 Goering naar Warschau. Daar gaf Goering de zekerheid aan Polen dat het geenszins de bedoeling van Hitler was om Polen aan te vallen. "Duitsland had zich namelijk volkomen met zijn huidige territoriale status verzoend." Verdere bezoeken van kolonel Beck aan Berlijn (januari '38) en van Goering aan Warschau (februari) dienden slechts om Hitlers vriendschappelijke bedoelingen te onderstrepen.
De mogendheden Intussen bleven de westerse mogendheden zich alleen met Spanje bezig te houden. Hun pogingen om de overduidelijke interventionistische Italiaanse en Duitse regeringen tot non-interventie over te halen verminderden, hoe goed bedoeld ook, hun prestige. 5. Hitlers toekomstplannen Eind Oktober 1937 onthulde Hitler zijn ware bedoelingen aan een klein groepje mannen in de Rijkskanselarij in een geheime zitting. Behalve hijzelf en kolonel Hossbach, zijn adjudant, waren slechts vijf anderen aanwezig: Veldmaarschalk von Blomberg, de Duitse Minister van Oorlog; Generaal-majoor von Fritsch, Opperbevelhebber van het leger; Admiraal Raeder, Opperbevelhebber der Marine; Goering, Opperbevelhebber der Luchtmacht en von Neurath, de Duitse Minister van Buitenlandse Zaken. Hitler begon met het zich afvragen hoe een Duitse rasgemeenschap kon verkregen worden. Hij antwoordde hierop dat Duitslands toekomst enkel veilig gesteld kon worden door meer 'Lebensraum' te verwerven. Zulke levensruimte moest in Europa zelf gezocht worden en niet overzee. Hij realiseerde wel dat er geen vrije levensruimte beschikbaar was in Europa. Duitslands probleem kon dus slechts door middel van geweld opgelost worden, en dit kon nooit zonder een risico gepaard gaan. Verloop van het Geweld Als men uitging van geweld dan beleven slechts de vragen over 'wanneer?' en 'hoe?'. Hitler onderscheidde drie gevallen: Ten eerste als alles verder verliep zoals nu, dan zou het Duitse macht in de jaren '43-'45 het sterkste zijn. Dan zou er aangevallen worden. Want later zou de uitrusting verouderd zijn en zouden de mogendheden de achterstand ingelopen hebben. In het tweede geval en derde geval zou de gelegenheid tot optreden voor die datum komen. Het tweede geval was als de binnenlandse strijd in Frankrijk zulk een omvang zou aannemen dat het Franse leger er door in het ongerede zou raken. Het derde kon zich voordoen in geval er een oorlog zou uitbreken in de Middellandse Zee tussen Frankrijk, Engeland en Italië. In alle drie gevallen moesten eerst Oostenrijk en Tsjecho-Slowakije onder de voet lopen zodoende de oostelijke en zuidelijke flank te dekken. Dit, vertelde Hitler zijn gehoor, was zijn politieke testament aan de Duitse natie mocht hij komen tot overlijden. Dit was het beeld dat hij zich van Duitslands onmiddellijke toekomst had gevormd. Werkelijkheid Zoals later zou blijken was dit geen nauwkeurig beeld. De gebeurtenissen volgden niet de weg die hij had gepland en begon de oorlog op een datum tengevolge van een situatie waar hij geen rekening mee had gehouden. Deze toespraak was het bewijs dat al die jaren tussen 1933 en eind 1937 slechts jaren van schijnvrede waren, ze waren slechts een voorbereiding op wat moest komen. Hitlers oorspronkelijke plannen die hij beschreven had in 'Mein Kampf' waren niet veranderd. Duitslands toekomst lag in het verkrijgen van een continentale levensruimte en de oplossing op dit probleem kon slechts door geweld verkregen worden. Tenslotte is daar de datum. Ofschoon Hitler 1943-1945 had bepaald als de laatste periode waarop hij besloten had tot daden over te gaan, voegde hij er speciaal aan toe dat hij, als de omstandigheden gunstig waren, klaar was om reeds in 1938 aan te vallen. Dit onderstreept dat eind 1937 een beslissend stadium zou vormen in de ontwikkeling van zijn plannen. De toespraak die hij die herfstmiddag in de Kanselarij hield, vatte, zoals hij zelf zei, de ervaring van vier en een half jaar samen, en zette het raam open voor wat moest komen. 6. Conclusie van de schijnvrede Op 21 november zei Hitler tot de Nazi Oude Garde in Ausberg: "Ik ben ervan overtuigd dat het moeilijkste gedeelte van het voorbereidende werk al achter de rug is…. Thans staan wij voor nieuwe taken, want de 'Lebensraum' van ons volk is te beperkt." De jaren van voorbereiding en geheimhouding waren ten einde: de Man des Vredes maakte plaats voor de Man van het Lot.
7. Bibliografie Bullock, Alan; Hitler: Leven en ondergang van een tiran; Omega Boek; Amsterdam 1983
Algemene website over Adolf Hitler; http://www.hitler.org/ ; http://pages.sssnet.com/jrb/hitler.html Mein Kampf, geschreven door Adolf Hitler; http://brooklynzoo.simplenet.com/meinkampf/ Het leven van Adolf Hitler; http://www.historyplace.com/worldwar2/riseofhitler/index.htm