De joden door de eeuwen heen

De oudheid De meeste joden zeggen dat het jodendom begint bij Abraham die de stamvader wordt genoemd. Abraham leefde in Babylonië rond 1800 v. Chr. Hij is de grondlegger van het joodse monotheïsme omdat hij geloofde dat er maar éen god bestaat en in die tijd geloofde men in meerdere goden. Abraham kreeg een zoon Isaac en Isaac kreeg weer een zoon Jacob. Jacob kreeg twaalf zonen. De zonen van Jacob vormden twaalf stammen en éen van die stammen is de stam Judu. De joden zijn de afstammelingen van de stam Judu. In 1250 v. Chr. krijgen de joden de Tien Geboden via Mozes. Mozes bevrijdt ze uit Egypte waar ze worden vastgehouden. Ze moeten dan veertig jaar door de woestijn zwerven en ze krijgen de Tien Geboden zodat het niet altijd de sterkste en de brutaalste zijn die het meest krijgen. Nadat de joden veertig jaar door de woestijn hadden gezworven kwamen ze in Palestina en moesten ze van een nomadenvolk veranderen in een volk met een vaste woonplaats. Deze verandering had ingrijpende gevolgen: ze moesten hun woonplaats gaan verdedigen. In die tijd werd Palestina voortdurend bedreigd door buurvolken en zo ontstond langzamerhand de behoefte aan éen centrale leider. Dat werd de eerste koning, Saul. Het rijk werd pas echt een eenheid rond 1000 v. Chr. onder de tweede koning, David. Koning David koos Jeruzalem tot hoofdstad en overwon de buurvolken. Salomo, de derde koning, organiseerde de staat Palestina nog verder en had veel aandacht voor cultuur. Hij liet ook een begin maken met de bouw van de eerste joodse tempel. Na de dood van Salomo in 933 v. Chr. viel het rijk uiteen in een Noord-rijk (Israël) met als hoofdstad Samaria en een Zuid-rijk (Juda) met als hoofdstad Jeruzalem. Het Noord-rijk hield op te bestaan toen in 722 v. Chr. Samaria werd veroverd door de Assyriers. Een groot deel van de bevolking werd weggevoerd naar Ninive, vermengde zich daar met de bevolking en verdween zo uit de geschiedenis. Het Zuid-rjk hield op in 587 v. Chr. met de verovering en vernietiging van Jeruzalem en de ballingschap van het volk in Babylon. Na de terugkeer uit de Babylonische ballingschap in 538 v. Chr. is er een nieuw begin van de joodse godsdienst en het joodse volk. In 135 n.. Chr., toen Palestina onder Romeinse overheersing stond, moesten de joden Palestina verlaten en werden verstrooid over de gehele wereld. Dit wordt de Diaspora genoemd. De middeleeuwen Toen het christendom in de middeleeuwen de staatsgodsdienst van het Romeinse Rijk werd, werd de positie van de joden in de maatschappij slechter. De christelijke leiders probeerden de joden er met uitzonderingsmaatregelen en geweld toe te brengen dat zij zich zouden bekeren. De joden zijn de gehele middeleeuwen, soms met een korte tussenpauze, vervolgt. Vooral tijdens de kruistochten bereikten de jodenvervolgingen een hoogtepunt. Valse beschuldigingen van rituele moord, hostieschending en bronnenvergiftiging leidden tot massamoord, gedwongen doop, verdrijving uit vele landen en verbranding van joodse boeken. De joden zagen hun lijden als een soort proef van Jahweh en ze zagen de christenen als misleidende vervolgers. De christenen meenden juist dat de totale wereldverlossing nog slechts wachtte op de bekering van de joden. De joden moesten onder anderen aan hun kleding herkenbaar zijn. Ze moesten ook in bepaalde wijken wonen en ze waren van allerlei ambten en beroepen uitgesloten. De belangrijkste joodse centra in Europa bevonden zich in Duitsland, Noord- Frankrijk, Engeland en Spanje. In Duitsland, Frankrijk en Engeland leidde groeiende onrust tot een sterke vervolging. In Duitsland waren de joden veelal door keizerlijke privileges beschermd, maar de prijs van deze bescherming werd steeds hoger. Ook in het christelijke Spanje, waar de joden enige eeuwen welvaart hadden genoten, werden ze vanaf 1391 bloedig vervolgd. Veel joden werden bankier omdat de kerk dit als een zondig beroep beschouwde en ze het dus wel mochten uitoefenen. Er zaten ook veel joden in de diamanthandel. Als ze dan moesten vluchten of onderduiken wegens vervolgingen konden ze hun bezit gemakkelijk meenemen en ergens anders weer opnieuw beginnen.
De nieuwe geschiedenis Een belangrijk kenmerk van deze tijd is het streven van de joden naar gelijke burgerrechten. Dit wordt ook wel de joodse emancipatie genoemd en het kwam vooral voor in West-Europa en sommige delen van Centraal-Europa. Die emancipatie werd officieel bereikt in de Franse Revolutie, maar begon in feite in Amerika kort na de Amerikaanse Revolutie. Een goed voorbeeld van de emancipatie is in Polen van 1500 tot 1648 dat toen een bloeiend joods leven kende. De joden vormden hier een soort extra stand naast de edelen, de lijfeigen boeren en de burgers in de steden. De Poolse joden kregen op bevel van Sigismund August in 1551 zelfbestuur en ze kozen een synode. Een synode bestuurde ze, inde de belastingen, verzorgde het onderwijs en sociale instellingen en vertegenwoordigde de joden bij de overheid. Jammer genoeg ging het in 1648 mis en waren er veel bloedige pogroms. Pogroms zijn hevige uitbarstingen van jodenhaat, die meestal plundering, vernieling en moord tot gevolg hebben. Een ander kenmerk is het zionisme. Het zionisme is het streven van de joden om terug te keren naar Zion (Palestina) en daar een staat te stichten, het komt zowel in de nieuwe geschiedenis als in de nieuwste geschiedenis voor. De joodse journalist Theodor Herzl was de stichter van een grote zionistische beweging waarin allemaal kleinere bewegingen bij elkaar kwamen en daarmee uiteindelijk de grondlegger van de staat Israël. Hij was fel tegen antisemitisme en hij keerde zich tegen het idee dat de joden zich zouden moeten aanpassen. In 1896 gaf hij het pamflet ‘Der Judenstaat’ uit, waarin hij schreef dat een joodse staat de garantie was voor een joods leven in vrijheid. In 1897 organiseerde hij het eerste Internationale Zionistische Congres. Op deze bijeenkomst werd Palestina aangewezen als het land waar de Israëlische staat zou worden gesticht. Tevens werd tijdens dit congres de Zionistische Wereld Organisatie opgericht. De rest van zijn leven besteedde Herzl om zijn droom te verwezelijken en in 1949 werden zijn stoffelijke resten naar Israël overgebracht. De nieuwste geschiedenis De twee belangrijkste gebeurtenissen uit de twintigste eeuw zijn voor de joden de Tweede Wereldoorlog en de stichting van de staat Israël. Toen Hitler in 1933 aan de macht kwam voerde hij rassentheorieën in, waarin hij de joden als het laagste ras beschouwde. Aan de hand daarvan legde hij ze allerlei verboden op. Bijvoorbeeld: geen gemengde huwelijken, ze mochten niet met het openbaar vervoer, ze mochten niet in cultuurkamers etcetera. Op die manier weerde Hitler ze uit de maatschappij. Ze waren zelfs officieel geen staatsburger meer. Eind 1941 besloten de nazi’s alle mensen van joodse afkomst in Duitsland en de bezette gebieden te vermoorden. Ze noemden het de eindoplossing van ‘het joodse probleem’. In 1945 hadden ze zes miljoen joden vermoord. Dit is de grootste volkenmoord uit de geschiedenis. In 1948 kreeg Theodor Herzl zijn zin. De staat Israël werd gesticht. Na de Tweede Wereldoorlog waren er nogal wat joden die geen woonplaats meer hadden en ook omdat ze zoveel geleden hadden, besloten de westerse landen om hen een eigen staat te geven. Het was de bedoeling dat de Palestijnen die daar al woonden, ook zouden worden opgenomen in de nieuwe maatschappij, maar vele Palestijnen wilden niet met de joden samenwerken of ze werden geterroriseerd door fanatieke joodse immigranten. Vele Palestijnen verlieten hun land en werden gedwongen om in vluchtelingenkampen in buurlanden te gaan wonen. Daarom is ook de PLO opgericht, die wil zorgen dat alle Palestijnen weer in hun land kunnen leven. Die problemen zijn nog lang niet opgelost, ondanks de vele vredesbesprekingen. Ook nu is het nog steeds een actueel onderwerp waar je veel over hoort. Bronvermelding - Encarta - Sporen deel 3 - Kinderen van Abraham, deel van een serie levensbeschouwelijke projecten voor de onderbouw