Voor de plaatjes, download de bovenstaande originele versie van het werkstuk.
Wij hebben een powerpoint presentatie gehouden na het inleveren van het werkstuk.
Deze (samenvatting van het werkstuk) kun je vinden op www.scholieren.com/werkstukken/40218
Collectivisatie:
Wat heeft Stalin betekend voor de economie in Rusland?
Inhoudsopgave
• Inleiding + iets over Stalin
• Hoofdvraag + deelvragen
• Hoe ging het met de economie (vlak) voordat Stalin aan de macht kwam?
• Wat heeft Stalin in de economie veranderd?
• Hoe voelde de Russische bevolking zich daaronder?
• Hoe ging het met de economie (vlak) nadat Stalin niet meer aan de macht was?
• Conclusie + bronnenlijst
Inleiding
In dit werkstuk verdiepen wij ons in de economie in Rusland, in de tijd dat Stalin aan de macht was. Dit is het grootste voorbeeld van collectivisatie, het onderwerp waar wij ons werkstuk over moeten maken.
De definitie van ‘collectivisatie’ is
• Het samenvoegen van bestaande zelfstandige boerderijen in de sovjetunie tot grote gemeenschappelijke (collectieve) boerderijen.
• Het samenvoegen van privé-bedrijven tot één geheel
• Het maken tot gemeenschappelijk eigendom
In Rusland was sprake van collectivisatie omdat hier onder dwang van Jozef Stalin kleine particuliere boerenbedrijven werden samengevoegd tot grote gemeenschappelijke staatsboerderijen.
We leggen stap voor stap uit hoe die collectivisatie in Rusland is ontstaan, wat de bevolking daar van vond en wat de gevolgen daarvan waren. Eigenlijk hebben we alle informatie die wij nodig hadden voor de presentatie in een lopend verhaal gezet.
Iets over Stalin…
Jozef Stalin werd geboren als zoon van een schoenmakersknecht in het Georgische plaatsje Gori. Het gezin leefde onder armoedige omstandigheden en de andere kinderen van het gezin stierven op jonge leeftijd. De zeldzame keren dat zijn vader thuis was mishandelde hij Jozef en zijn moeder. De jonge Jozef zou een paar keer bijna zijn doodgeslagen, maar na het vertrek van zijn vader kwam er rust in het gezin. Jozef Stalin bezocht het Russisch-orthodoxe seminarie in Tbilisi waar het onderwijs toen beter was dan op andere scholen. In 1899 werd hij van de opleiding verwijderd wegens zijn gemiste examens en het koesteren van revolutionaire ideeën.
(…)
Op 5 maart 1953 is Jozef Stalin overleden.
Hoofdvraag
Wat heeft Stalin betekend voor de economie in Rusland?
Deelvragen
1 Hoe ging het met de economie (vlak) voordat Stalin aan de macht kwam?
2 Wat heeft Stalin in de economie veranderd?
- Wat heeft Stalin veranderd in de industrie?
- Wat heeft Stalin veranderd op het gebied van landbouw?
4 Hoe voelde de Russische bevolking zich daaronder?
5 Hoe ging het met de economie (vlak) nadat Stalin niet meer aan de macht was?
Hoe ging het met de economie voordat Stalin aan de macht kwam?
Rusland was in 250 jaar uitgegroeid tot een heel groot land: het bevatte één zesde deel van het aardoppervlak en liep van de Duitse oostgrens tot aan de stille oceaan. Ze had de grootste bevolking van Europa en het grootste leger. Ook exporteerde Rusland veel graan en bezat veel bodemschatten. Toch ging het economisch niet goed: de industrialisatie ging langzaam, zodat het land achterliep op landen als Duitsland en Engeland. Tachtig procent van de bevolking werkte in de landbouw, waar gebruik werd gemaakt van primitieve landbouwmethodes.
Jarenlang werd Rusland met harde hand geregeerd door tsaren: tegenstanders werden verbannen of vermoord. Maar toen de armoede in het land steeds meer toe nam en het ook nog eens veel grondgebied verloor door de nederlagen in de Eerste Wereldoorlog, brak er in februari 1917 een revolutie uit, deze wordt ook wel de Februarirevolutie genoemd. De tsaar Nicolaas had door dat hij moest ingrijpen om zijn macht te verzekeren en hij stelde een Voorlopige Regering in. Maar door de hongersnood had iedereen het vertrouwen verloren in de tsaar, niemand kon Nicolaas meer helpen en hij trad af. Hierna zou de Voorlopige Regering de enige macht moeten zijn, maar er kwam nog een partij, de sovjets, onder leiding van de bolsjewieken. Er kwam een machtsstrijd tussen de Voorlopige Regering en de sovjets.
Deze machtsstrijd is een aantal maanden doorgegaan. In die tijd zat Lenin, de leider van de Bolsjewieken in Zwitserland en dacht hij na over een revolutie. Hij stond erg achter de ideeën van Karl Marx en hij wou er voor zorgen dat de arbeiders de macht over zouden nemen, daarna zou er gemeenschappelijk bezit ontstaan en zou Rusland communistisch worden. Op 25 oktober 1917 was het zo ver: Lenin met de Bolsjwieken pleegden een staatsgreep. De Voorlopige Regering gaf zich zonder verzet over. Lenin eiste beëindiging van de oorlog, verbetering van de voedselsituatie en verdeling van het groot-grondbezit onder de boeren ("Land, vrede, brood"). Met deze nieuwe regering was niet iedereen het eens, er ontstond een burgeroorlog tussen de ‘roden’(de bolsjewieken) en de ‘witten’ (de troepen van het oude tsarenregime). Uiteindelijk wonnen de ‘roden’ deze burgeroorlog. Na de burgeroorlog was Rusland de Sovjet-Unie geworden, noemden de bolsjewieken zich de communistische partij en was de Sovjet-Unie een communistische dictatuur.
(PLAATJE)
Lenin geeft een toespraak in Moskou
Het privé-bezit werd afgeschaft en alles werd staatseigendom gemaakt. Het gevolg hiervan was dat er een grote hongersnood ontstond, doordat hun economische politiek er vanaf het begin op gericht was het communisme op zoveel mogelijk gebieden in te voeren. Er was te weinig ervaring in het beheer van bedrijven en veel Russen werkten de verandering tegen. De boeren moesten al hun voedselvoorraden aan de staat afstaan, dat vonden ze maar niets en ze gingen minder produceren. Miljoenen kwamen van de honger om.
Dit kon niet langer en de bolsjewieken besloten het op economisch gebied heel anders aan te gaan pakken. Lenin kondigde de Nieuwe Economische Politiek (NEP) aan. Boeren moesten nog wel een deel van hun voorraad als belasting afstaan, maar zij mochten met de rest doen wat ze wilden. Kleine bedrijven werden weer van de eigenaars en alleen banken en zeer grote industrieën waren nog eigendom van de regering. De binnenlandse handel werd weer van de particulieren, maar de handel met het buitenland bleef van de staat.
Lenin had er uiteindelijk toch voor gezorgd dat de Sovjet-Unie overeind bleef en de welvaart steeg weer. Alles werd weer anders toen Lenin in 1924 stierf.
Wat heeft Stalin in de economie veranderd?
Toen Lenin in januari 1924 stierf, ontstond er een machtsstrijd tussen Stalin, partijsecretaris van de communistische partij en Trotski, de succesvolle leider van het rode leger. Stalin won deze, omdat hij op een slimme manier zijn tegenstander uitschakelde. In 1929 was hij de absolute baas van de Sovjet Unie geworden.
Stalin deed het totaal anders dan zijn voorganger. De SU was een agrarische staat, een staat die voornamelijk van de landbouw leeft. En hij wilde in korte tijd die staat in een industriële staat veranderen. “We liggen vijftig tot honderd jaar achter op de ontwikkelde landen, we moeten deze achterstand in tien jaren inhalen. Anders zullen zij ons vernietigen.”
Stalin schafte de NEP af, want die kon hij niet gebruiken om een sterk Rusland te creëren. Een sterk Rusland was vooral nodig omdat het land zich, zeker na de eerste wereld oorlog, bedreigd voelde door andere landen. Een andere reden voor de afschaffing van de NEP was dat de industrialisatie van onderop niet lukte.
Er was weinig vernieuwing en boeren hielden voorraden achter, omdat de staat er te weinig voor betaalde. Zo kon de staat niet goed handel drijven met het buitenland.
(PLAATJE)
Voorbeeld van propaganda
In plaats van de NEP kwamen de vijfjarenplannen.Een centraal economisch instituut, het Gosplan, legde voor vijf jaar vast, wat en hoeveel er geproduceerd moest worden. Zo ontstond een commando-economie, waarbij van de bevolking het uiterste werd geëist. Voortdurend werden er orders naar de fabrieken gestuurd die onmiddellijk moesten worden opgevolgd.
Veranderingen in de industrie
Door alle bovenstaande veranderingen, veranderde de SU inderdaad in korte tijd van een agrarische staat in een industriële. Daarbij kreeg de zware industrie (grondstoffenwinning, productie van energie en machines) absolute voorrang. Het gevolg hiervan was dat de landbouw geheel ondergeschikt werd gemaakt aan de industrie. Doordat er zo veel massaproductie was, bleven er weinig middelen over voor de ontwikkeling van de lichte industrie. Daardoor bleef de productie voornamelijk beperkt tot de hoogst noodzakelijke verbruiksgoederen.
De industrialisatie slaagde in veel opzichten. Er kwam een groot aantal fabrieken bij. Bestaande bedrijven werden uitgebreid. In de buurt van nieuwe industriecentra ontstonden tientallen nieuwe steden. Bestaande steden werden door de industrialisatie steeds groter. In 1920 woonde nog 80% op het platte land, in 1940 was dat 67% en bij de dood van Stalin 60%. Ook het wegennet, de spoorwegen en kanalen werden flink uitgebreid. En de productie van de zware industrie nam in de periode 1920-1940 met ongeveer 400% toe.
Deze resultaten kwamen natuurlijk niet uit niets. De bevolking had het erg zwaar. De werkomstandigheden verslechterde. Om de Vijfjarenplannen te kunnen uitvoeren, werden de werktijden verlengd en de lonen verlaagd. Alleen de arbeiders die het meest presteerden, behielden hetzelfde loon of kregen meer. Buiten de fabriek viel weinig te beleven voor de arbeiders. De huizen waren zeer armoedig en in de nieuwe steden woonden veel arbeiders in tenten en barakken. Voedsel en kleding waren schaars, andere goederen waren niet of moeilijk te krijgen.
Ook was er voor het bereiken van deze resultaten dwang nodig. In theorie werden de arbeiders betrokken bij het beleid in de fabrieken, maar in de praktijk kwam daar weinig van terecht. Wie van de arbeiders kritiek had en dat uitte, liep de kans beschuldigd te worden van sabotage. Bij de rechtszaak die volgde stond de schuld al van tevoren vast en er kwam dus geen eerlijke rechtszaak. De straf was de dood of een verblijf in een werkkamp in Siberië, waar de meeste mensen stierven voor hun straftijd om was.
Veranderingen in de landbouw
Ook in de landbouw ging alles volgens plan en waren, net als in de industrie, de streefcijfers hoog. Om de industrialisatie waar te maken moest er veel geld komen. Dit wilde Stalin doen door middel van collectivisatie van de landbouw. Stalin had bedacht dat de landbouw het geld moest opleveren dat nodig was voor de industrialisatie. In het vijfjarenplan zou de landbouw veel meer moeten produceren van eerst. De arbeiders en de boeren moesten zoveel produceren dat er in die vijf jaar genoeg geëxporteerd en dus verkocht kon worden. Zo zou er genoeg geld komen voor de industrie zodat de industrialisatie op gang zou komen.
Er kwamen twee soorten landbouwbedrijven, de Kolchozen en Sovchozen.
Kolchoz is in het Russisch de afkorting van “collectief landbouwbedrijf”. Kolchozen ontstonden door samenvoeging van bestaande, kleine boerderijen. In kolchozen hadden de boeren iets meer vrijheid, ze mochten een klein stukje eigen grond bezitten en een groot deel van de eigen producten verkopen in de dichtstbijzijnde stad. De stedelingen konden dan op de kolchozmarkt producten kopen die in de staatswinkels niet op nauwelijks verkrijgbaar waren, zoals groente, fruit en eieren. Op de kolchozmarkt was alles veel duurder dan in de staatswinkels, omdat de boeren daarmee winst maakten.
Een sovchoz was een groot landbouwbedrijf, opgezet door de staat, meestal in pas ontgonnen gebieden. Aan het hoofd stond een boer die instructies kreeg van hogere partijleden, en alle producten werden ingenomen door de staat. De staat bepaalde wat er gebeurde en nam alle producten in.
In het begin verdiende een kolchozboer veel minder dan een Sovchoz boer, maar door maatregelen van de regering was dit verschil vanaf 1972 vrijwel verdwenen.
De collectivisatie ging erg langzaam, dus de staat deed er alles aan om de boeren tot collectivisatie te dwingen. Bijvoorbeeld door het heffen van absurde graanvorderingen en belastingen maar ook door bedreigingen die vroegen om ‘vrijwillig’ toetreden van de boeren tot een kolchoz. Brigades van de communistische partij trokken over het platteland om de boeren bang te maken. Meestal gingen ze over tot gewelddadig gedrag en plunderingen.
Doordat boeren steeds meer gedwongen werden om hun land en producten af te staan was in 1939 het aantal kolchozboeren heel erg gestegen. Boeren die hun land niet wilden afstaan en niet luisterden naar de regels van Stalin, werden naar kampen vervoerd.
De ontwikkeling van de landbouw verliep niet goed. Over het algemeen werd er minder geproduceerd dan daarvoor en de schaarse hoeveelheden díe de boeren produceerden, werden geëxporteerd omdat het geld nodig was voor de industrialisatie. Hierdoor was er veel hongersnood in Rusland. Af en toe werd zelfs het graan dat nodig was voor de nieuwe oogst, geëxporteerd.
Stalin wilde natuurlijk niet dat de buitenwereld van deze slechte toestand en ontevredenheid wist. Hij bedacht de import en export cijfers zelf, waardoor het leek of Stalin genoeg importeerde ten opzichte van de export, want het tekort aan import maakte het tekort aan voedsel nog erger
Door het tekort aan productie in de landbouw en een teveel aan export, ontstond er een landbouwcrisis. Er was te weinig voedsel, de boeren wilden hun best niet meer doen omdat ze er te weinig voor kregen waardoor er nog minder geproduceerd werd en er nog meer hongersnood was en dus nog meer ontevredenheid. Het was een neerwaartse spiraal. Het leek allemaal zo mooi bedacht, maar voor de boeren was het verschrikkelijk…
Hoe voelde de bevolking zich onder het bewind van Stalin?
Voor de boeren had de collectivisatie dus grote gevolgen. Zoals eerder verteld werden de boeren gedwongen. Tot grote woede van vooral de rijke boeren vonden grote hervormingen plaats. De boeren die zich verzetten tegen de staat werden Koelakken genoemd en werden in concentratiekampen geplaatst die samen de Goelag-Archipel werd genoemd.
De boeren die wel meewerkten hadden het erg zwaar. De boeren werkten volgens een zogenoemd loonstelsel dat werd uitgedrukt in arbeidsdagen. De ‘waarde’ van de arbeidsdagen werd achteraf aan de hand van de productie vastgesteld.
Omdat er weinig geld in de omloop was in het land werden de boeren in nature betaald.
De kolchozvoorzitter had het bestuur in handen. Hij werd gecontroleerd door fanatieke partijorganisaties in het gebied.
Elke sovjetboer moest 'het plan' halen. De slechte scholing van de boeren, het tekort aan zaaigoed en machines en de rare politieke richtlijnen zorgden er echter voor dat de productiviteit laag was en omdat er al een groot gedeelte naar de staat ging, bleef er weinig over voor de boeren. Dit zorgde voor een blijvende armoede in het land. En dus tot grote ontevredenheid.
Omdat de staat alle macht had over de boeren was de afstand tussen de staat en de boeren erg groot. De boeren voelden zich onderdrukt en miskend.
Maar niet alleen de boeren hadden het zwaar. Ook voor de vrouwen was het leven niet makkelijk. Vrouwen werden ingezet in tot dan toe typische mannenberoepen. Bij de arbeid werd zowel van mannen als van vrouwen een gelijke en een totale inzet geëist. De 'dubbele belasting' van vrouwen, omdat zij ook nog het huishouden moesten doen, stond niet ter discussie.
Ook op de jeugd had Stalin veel invloed. De jongeren werden beïnvloed door jeugdbewegingen. Zo had je de Komsomol, die was bedoeld om de jongeren om te vormen tot goede ‘Sovjetburgers’. De minimum leeftijd was 14, de maximumleeftijd 28. Velen waren lid van Komsomol, dit omdat het een belangrijke voorwaarde was om toegelaten te worden tot de Communistische Partij van de Sovjet-Unie en dat was weer een voorwaarde om een kans te maken op de hogere functies in de samenleving.
Als je bij de Komsomol wilde moest je over het algemeen eerst lid zijn geweest van de Pioniers, dit was de jeugdbeweging voor kinderen.
Hoe ging het met de economie nadat Stalin niet meer aan de macht was?
Op 5 maart 1953 overleed Stalin. Honderdduizende mensen kwamen hem in Moskou de laatste eer bewijzen. De opvolging van Stalin vormde een probleem. Geen enkel lid van het Politiebureau had evenveel macht als Stalin. Er kwam een collectief leiderschap, waarin in principe alle besluiten gezamenlijk genomen werden. Zij besloten het bewind van Stalin op belangrijke punten te wijzigen. Zo lieten ze mensen vrij die volgens hen onterecht vast zaten in de kampen, werd de censuur minder streng en besloten ze in het nieuwe Vijfjarenplan meer aandacht te geven aan de productie van consumptiegoederen dan in de vorige plannen.
Verandering in de industrie
Chroesjtsjov werd de nieuwe leider van de Sovjetunie. Hij wilde een einde maken aan stalinisme. Hij verafschuwde de persoonsverheerlijking van Stalin en schreef hem veel grote wandaden toe. Op voorstel van Chroesjtsjov werden de Vijfjarenplannen veranderd in Zevenjarenplannen. Zoals hij zelf zei: “We moeten zorgen dat de mensen goed kunnen eten, zich goed kunnen kleden en goed kunnen leven. Je kan geen theorie in je soep doen en geen marxisme in je kleren. Als iemand, na veertig jaar communisme, geen glas melk of een paar schoenen kan krijgen, dan wil hij niet geloven dat het communisme iets goeds is, wat je hem ook vertelt”.
Vooral de chemische industrie zou worden uitgebreid: kunstmest voor de landbouw, kunstvezels voor de kledingindustrie, plastics voor huishoudelijke doeleinden. Vijftien miljoen nieuwe flatwoningen zouden in “woningbouwfabrieken” worden geprefabriceerd. De inkomens van de arbeiders zouden met 40% stijgen en de werkweek zou tot 40 uur worden teruggebracht. Verder zou nu niet meer “Moskou”, maar lokale Economische Raden toezicht krijgen op de uitvoering van de plannen.
De nieuwe aanpak van Chroesjtsjov bracht in de praktijk niet de verwachte vooruitgang. Onder zijn opvolgers, Brezjnev en Kosygin, werd het toezicht op de uitvoering weer gecentraliseerd. Zij bleven wel streven naar vergroting van de productie van consumptiegoederen. Meer en betere woningen, meer vlees, ijskasten, televisietoestellen en auto’s moesten de bevolking tevreden stemmen. Om de Russische industrie te moderniseren werden overeenkomsten gesloten met Franse, Engelse en Italiaanse ondernemingen. Zo ontstond op 800 kilometer ten oosten van Moskou de “autostad” Togliatti, waar Fiat een grote fabriek voor personenauto’s bouwde. Op verschillende gebieden haalden de Russen de Amerikanen in, maar bij de productie van veel andere goederen behielden ze een achterstand (zie bijlage 1 voor tabellen)
Veranderingen in de landbouw
Chroesjtsjov nam ingrijpende maatregelen om de landbouw te verbeteren. Veel kolchozen werden samengevoegd tot nog grotere bedrijven. Sommige bleven kolchozen, anderen werden sovchozen. De meeste kolchozen en sovchozen omvatten meer dan één dorp. Uitgestrekte gebieden in Siberië en Kazachstan werden geschikt gemaakt voor de landbouw, waar alleen sovchozen kwamen, omdat kolchozen niet “socialistisch” genoeg waren. Het aantal landbouwbedrijven daalde, tot ruim 50.000, maar de bedrijfsgrootte en het totale landbouwgebied namen enorm toe.
Toen het effect van de schaalvergroting en uitbreiding tegenviel, probeerden de Russen het bestaande landbouwgebied beter te gebruiken. Zij namen maatregelen om de grond intensiever te bebouwen (meer kunstmest, meer bestrijdingsmiddelen, betere gewassen verbouwen, andere gewassen verbouwen die geschikter zijn voor de aanwezige grond). Ook probeerden ze de opbrengst te verhogen door het werk in de kol- en sovchozen beter te belonen. Vooral onder Brezjnev en Kosygin hebben boeren meer vrijheid gekregen om hun stukje privégrond te bebouwen en de producten te verkopen op de markt in de nabijgelegen stad.
Conclusie
Wat we hebben geleerd door het maken van dit werkstuk is dat het Stalin is gelukt om de gestructureerde en geplande economie te krijgen die hij wilde.
Ook heeft hij na zijn dood een redelijk goede naam gehouden terwijl hij veel slechte dingen heeft gedaan.
Wat er heel erg mis is gegaan in de tijd dat Stalin aan de macht was, is dat de arbeiders veel te weinig rechten hadden. Wij vinden het echt niet kunnen zoals de kleine boerderijen bij elkaar ‘gegooid’ zijn omdat Stalin dit zo wilde.
Bronnenlijst
Ons geschiedenisboek
(voor begrippen en feiten)
De encyclopedie
(voor namen, jaartallen en feiten)
www.histoforum.digischool.nl/school
www.wikipedia.nl
www.masterandmargarita.eu/nl
Wij hebben een powerpoint presentatie gehouden na het inleveren van het werkstuk.
Deze (samenvatting van het werkstuk) kun je vinden op www.scholieren.com/werkstukken/40218
Collectivisatie:
Wat heeft Stalin betekend voor de economie in Rusland?
Inhoudsopgave
• Inleiding + iets over Stalin
• Hoofdvraag + deelvragen
• Hoe ging het met de economie (vlak) voordat Stalin aan de macht kwam?
• Hoe voelde de Russische bevolking zich daaronder?
• Hoe ging het met de economie (vlak) nadat Stalin niet meer aan de macht was?
• Conclusie + bronnenlijst
Inleiding
In dit werkstuk verdiepen wij ons in de economie in Rusland, in de tijd dat Stalin aan de macht was. Dit is het grootste voorbeeld van collectivisatie, het onderwerp waar wij ons werkstuk over moeten maken.
De definitie van ‘collectivisatie’ is
• Het samenvoegen van bestaande zelfstandige boerderijen in de sovjetunie tot grote gemeenschappelijke (collectieve) boerderijen.
• Het samenvoegen van privé-bedrijven tot één geheel
• Het maken tot gemeenschappelijk eigendom
In Rusland was sprake van collectivisatie omdat hier onder dwang van Jozef Stalin kleine particuliere boerenbedrijven werden samengevoegd tot grote gemeenschappelijke staatsboerderijen.
We leggen stap voor stap uit hoe die collectivisatie in Rusland is ontstaan, wat de bevolking daar van vond en wat de gevolgen daarvan waren. Eigenlijk hebben we alle informatie die wij nodig hadden voor de presentatie in een lopend verhaal gezet.
Jozef Stalin werd geboren als zoon van een schoenmakersknecht in het Georgische plaatsje Gori. Het gezin leefde onder armoedige omstandigheden en de andere kinderen van het gezin stierven op jonge leeftijd. De zeldzame keren dat zijn vader thuis was mishandelde hij Jozef en zijn moeder. De jonge Jozef zou een paar keer bijna zijn doodgeslagen, maar na het vertrek van zijn vader kwam er rust in het gezin. Jozef Stalin bezocht het Russisch-orthodoxe seminarie in Tbilisi waar het onderwijs toen beter was dan op andere scholen. In 1899 werd hij van de opleiding verwijderd wegens zijn gemiste examens en het koesteren van revolutionaire ideeën.
(…)
Op 5 maart 1953 is Jozef Stalin overleden.
Hoofdvraag
Wat heeft Stalin betekend voor de economie in Rusland?
Deelvragen
1 Hoe ging het met de economie (vlak) voordat Stalin aan de macht kwam?
2 Wat heeft Stalin in de economie veranderd?
- Wat heeft Stalin veranderd in de industrie?
- Wat heeft Stalin veranderd op het gebied van landbouw?
4 Hoe voelde de Russische bevolking zich daaronder?
5 Hoe ging het met de economie (vlak) nadat Stalin niet meer aan de macht was?
Hoe ging het met de economie voordat Stalin aan de macht kwam?
Rusland was in 250 jaar uitgegroeid tot een heel groot land: het bevatte één zesde deel van het aardoppervlak en liep van de Duitse oostgrens tot aan de stille oceaan. Ze had de grootste bevolking van Europa en het grootste leger. Ook exporteerde Rusland veel graan en bezat veel bodemschatten. Toch ging het economisch niet goed: de industrialisatie ging langzaam, zodat het land achterliep op landen als Duitsland en Engeland. Tachtig procent van de bevolking werkte in de landbouw, waar gebruik werd gemaakt van primitieve landbouwmethodes.
Deze machtsstrijd is een aantal maanden doorgegaan. In die tijd zat Lenin, de leider van de Bolsjewieken in Zwitserland en dacht hij na over een revolutie. Hij stond erg achter de ideeën van Karl Marx en hij wou er voor zorgen dat de arbeiders de macht over zouden nemen, daarna zou er gemeenschappelijk bezit ontstaan en zou Rusland communistisch worden. Op 25 oktober 1917 was het zo ver: Lenin met de Bolsjwieken pleegden een staatsgreep. De Voorlopige Regering gaf zich zonder verzet over. Lenin eiste beëindiging van de oorlog, verbetering van de voedselsituatie en verdeling van het groot-grondbezit onder de boeren ("Land, vrede, brood"). Met deze nieuwe regering was niet iedereen het eens, er ontstond een burgeroorlog tussen de ‘roden’(de bolsjewieken) en de ‘witten’ (de troepen van het oude tsarenregime). Uiteindelijk wonnen de ‘roden’ deze burgeroorlog. Na de burgeroorlog was Rusland de Sovjet-Unie geworden, noemden de bolsjewieken zich de communistische partij en was de Sovjet-Unie een communistische dictatuur.
(PLAATJE)
Lenin geeft een toespraak in Moskou
Het privé-bezit werd afgeschaft en alles werd staatseigendom gemaakt. Het gevolg hiervan was dat er een grote hongersnood ontstond, doordat hun economische politiek er vanaf het begin op gericht was het communisme op zoveel mogelijk gebieden in te voeren. Er was te weinig ervaring in het beheer van bedrijven en veel Russen werkten de verandering tegen. De boeren moesten al hun voedselvoorraden aan de staat afstaan, dat vonden ze maar niets en ze gingen minder produceren. Miljoenen kwamen van de honger om.
Dit kon niet langer en de bolsjewieken besloten het op economisch gebied heel anders aan te gaan pakken. Lenin kondigde de Nieuwe Economische Politiek (NEP) aan. Boeren moesten nog wel een deel van hun voorraad als belasting afstaan, maar zij mochten met de rest doen wat ze wilden. Kleine bedrijven werden weer van de eigenaars en alleen banken en zeer grote industrieën waren nog eigendom van de regering. De binnenlandse handel werd weer van de particulieren, maar de handel met het buitenland bleef van de staat.
Lenin had er uiteindelijk toch voor gezorgd dat de Sovjet-Unie overeind bleef en de welvaart steeg weer. Alles werd weer anders toen Lenin in 1924 stierf.
Wat heeft Stalin in de economie veranderd?
Toen Lenin in januari 1924 stierf, ontstond er een machtsstrijd tussen Stalin, partijsecretaris van de communistische partij en Trotski, de succesvolle leider van het rode leger. Stalin won deze, omdat hij op een slimme manier zijn tegenstander uitschakelde. In 1929 was hij de absolute baas van de Sovjet Unie geworden.
Stalin deed het totaal anders dan zijn voorganger. De SU was een agrarische staat, een staat die voornamelijk van de landbouw leeft. En hij wilde in korte tijd die staat in een industriële staat veranderen. “We liggen vijftig tot honderd jaar achter op de ontwikkelde landen, we moeten deze achterstand in tien jaren inhalen. Anders zullen zij ons vernietigen.”
Stalin schafte de NEP af, want die kon hij niet gebruiken om een sterk Rusland te creëren. Een sterk Rusland was vooral nodig omdat het land zich, zeker na de eerste wereld oorlog, bedreigd voelde door andere landen. Een andere reden voor de afschaffing van de NEP was dat de industrialisatie van onderop niet lukte.
(PLAATJE)
Voorbeeld van propaganda
In plaats van de NEP kwamen de vijfjarenplannen.Een centraal economisch instituut, het Gosplan, legde voor vijf jaar vast, wat en hoeveel er geproduceerd moest worden. Zo ontstond een commando-economie, waarbij van de bevolking het uiterste werd geëist. Voortdurend werden er orders naar de fabrieken gestuurd die onmiddellijk moesten worden opgevolgd.
Veranderingen in de industrie
Door alle bovenstaande veranderingen, veranderde de SU inderdaad in korte tijd van een agrarische staat in een industriële. Daarbij kreeg de zware industrie (grondstoffenwinning, productie van energie en machines) absolute voorrang. Het gevolg hiervan was dat de landbouw geheel ondergeschikt werd gemaakt aan de industrie. Doordat er zo veel massaproductie was, bleven er weinig middelen over voor de ontwikkeling van de lichte industrie. Daardoor bleef de productie voornamelijk beperkt tot de hoogst noodzakelijke verbruiksgoederen.
De industrialisatie slaagde in veel opzichten. Er kwam een groot aantal fabrieken bij. Bestaande bedrijven werden uitgebreid. In de buurt van nieuwe industriecentra ontstonden tientallen nieuwe steden. Bestaande steden werden door de industrialisatie steeds groter. In 1920 woonde nog 80% op het platte land, in 1940 was dat 67% en bij de dood van Stalin 60%. Ook het wegennet, de spoorwegen en kanalen werden flink uitgebreid. En de productie van de zware industrie nam in de periode 1920-1940 met ongeveer 400% toe.
Deze resultaten kwamen natuurlijk niet uit niets. De bevolking had het erg zwaar. De werkomstandigheden verslechterde. Om de Vijfjarenplannen te kunnen uitvoeren, werden de werktijden verlengd en de lonen verlaagd. Alleen de arbeiders die het meest presteerden, behielden hetzelfde loon of kregen meer. Buiten de fabriek viel weinig te beleven voor de arbeiders. De huizen waren zeer armoedig en in de nieuwe steden woonden veel arbeiders in tenten en barakken. Voedsel en kleding waren schaars, andere goederen waren niet of moeilijk te krijgen.
Ook was er voor het bereiken van deze resultaten dwang nodig. In theorie werden de arbeiders betrokken bij het beleid in de fabrieken, maar in de praktijk kwam daar weinig van terecht. Wie van de arbeiders kritiek had en dat uitte, liep de kans beschuldigd te worden van sabotage. Bij de rechtszaak die volgde stond de schuld al van tevoren vast en er kwam dus geen eerlijke rechtszaak. De straf was de dood of een verblijf in een werkkamp in Siberië, waar de meeste mensen stierven voor hun straftijd om was.
Veranderingen in de landbouw
Ook in de landbouw ging alles volgens plan en waren, net als in de industrie, de streefcijfers hoog. Om de industrialisatie waar te maken moest er veel geld komen. Dit wilde Stalin doen door middel van collectivisatie van de landbouw. Stalin had bedacht dat de landbouw het geld moest opleveren dat nodig was voor de industrialisatie. In het vijfjarenplan zou de landbouw veel meer moeten produceren van eerst. De arbeiders en de boeren moesten zoveel produceren dat er in die vijf jaar genoeg geëxporteerd en dus verkocht kon worden. Zo zou er genoeg geld komen voor de industrie zodat de industrialisatie op gang zou komen.
Kolchoz is in het Russisch de afkorting van “collectief landbouwbedrijf”. Kolchozen ontstonden door samenvoeging van bestaande, kleine boerderijen. In kolchozen hadden de boeren iets meer vrijheid, ze mochten een klein stukje eigen grond bezitten en een groot deel van de eigen producten verkopen in de dichtstbijzijnde stad. De stedelingen konden dan op de kolchozmarkt producten kopen die in de staatswinkels niet op nauwelijks verkrijgbaar waren, zoals groente, fruit en eieren. Op de kolchozmarkt was alles veel duurder dan in de staatswinkels, omdat de boeren daarmee winst maakten.
Een sovchoz was een groot landbouwbedrijf, opgezet door de staat, meestal in pas ontgonnen gebieden. Aan het hoofd stond een boer die instructies kreeg van hogere partijleden, en alle producten werden ingenomen door de staat. De staat bepaalde wat er gebeurde en nam alle producten in.
In het begin verdiende een kolchozboer veel minder dan een Sovchoz boer, maar door maatregelen van de regering was dit verschil vanaf 1972 vrijwel verdwenen.
De collectivisatie ging erg langzaam, dus de staat deed er alles aan om de boeren tot collectivisatie te dwingen. Bijvoorbeeld door het heffen van absurde graanvorderingen en belastingen maar ook door bedreigingen die vroegen om ‘vrijwillig’ toetreden van de boeren tot een kolchoz. Brigades van de communistische partij trokken over het platteland om de boeren bang te maken. Meestal gingen ze over tot gewelddadig gedrag en plunderingen.
Doordat boeren steeds meer gedwongen werden om hun land en producten af te staan was in 1939 het aantal kolchozboeren heel erg gestegen. Boeren die hun land niet wilden afstaan en niet luisterden naar de regels van Stalin, werden naar kampen vervoerd.
De ontwikkeling van de landbouw verliep niet goed. Over het algemeen werd er minder geproduceerd dan daarvoor en de schaarse hoeveelheden díe de boeren produceerden, werden geëxporteerd omdat het geld nodig was voor de industrialisatie. Hierdoor was er veel hongersnood in Rusland. Af en toe werd zelfs het graan dat nodig was voor de nieuwe oogst, geëxporteerd.
Stalin wilde natuurlijk niet dat de buitenwereld van deze slechte toestand en ontevredenheid wist. Hij bedacht de import en export cijfers zelf, waardoor het leek of Stalin genoeg importeerde ten opzichte van de export, want het tekort aan import maakte het tekort aan voedsel nog erger
Door het tekort aan productie in de landbouw en een teveel aan export, ontstond er een landbouwcrisis. Er was te weinig voedsel, de boeren wilden hun best niet meer doen omdat ze er te weinig voor kregen waardoor er nog minder geproduceerd werd en er nog meer hongersnood was en dus nog meer ontevredenheid. Het was een neerwaartse spiraal. Het leek allemaal zo mooi bedacht, maar voor de boeren was het verschrikkelijk…
Hoe voelde de bevolking zich onder het bewind van Stalin?
De boeren die wel meewerkten hadden het erg zwaar. De boeren werkten volgens een zogenoemd loonstelsel dat werd uitgedrukt in arbeidsdagen. De ‘waarde’ van de arbeidsdagen werd achteraf aan de hand van de productie vastgesteld.
Omdat er weinig geld in de omloop was in het land werden de boeren in nature betaald.
De kolchozvoorzitter had het bestuur in handen. Hij werd gecontroleerd door fanatieke partijorganisaties in het gebied.
Elke sovjetboer moest 'het plan' halen. De slechte scholing van de boeren, het tekort aan zaaigoed en machines en de rare politieke richtlijnen zorgden er echter voor dat de productiviteit laag was en omdat er al een groot gedeelte naar de staat ging, bleef er weinig over voor de boeren. Dit zorgde voor een blijvende armoede in het land. En dus tot grote ontevredenheid.
Omdat de staat alle macht had over de boeren was de afstand tussen de staat en de boeren erg groot. De boeren voelden zich onderdrukt en miskend.
Maar niet alleen de boeren hadden het zwaar. Ook voor de vrouwen was het leven niet makkelijk. Vrouwen werden ingezet in tot dan toe typische mannenberoepen. Bij de arbeid werd zowel van mannen als van vrouwen een gelijke en een totale inzet geëist. De 'dubbele belasting' van vrouwen, omdat zij ook nog het huishouden moesten doen, stond niet ter discussie.
Ook op de jeugd had Stalin veel invloed. De jongeren werden beïnvloed door jeugdbewegingen. Zo had je de Komsomol, die was bedoeld om de jongeren om te vormen tot goede ‘Sovjetburgers’. De minimum leeftijd was 14, de maximumleeftijd 28. Velen waren lid van Komsomol, dit omdat het een belangrijke voorwaarde was om toegelaten te worden tot de Communistische Partij van de Sovjet-Unie en dat was weer een voorwaarde om een kans te maken op de hogere functies in de samenleving.
Als je bij de Komsomol wilde moest je over het algemeen eerst lid zijn geweest van de Pioniers, dit was de jeugdbeweging voor kinderen.
Op 5 maart 1953 overleed Stalin. Honderdduizende mensen kwamen hem in Moskou de laatste eer bewijzen. De opvolging van Stalin vormde een probleem. Geen enkel lid van het Politiebureau had evenveel macht als Stalin. Er kwam een collectief leiderschap, waarin in principe alle besluiten gezamenlijk genomen werden. Zij besloten het bewind van Stalin op belangrijke punten te wijzigen. Zo lieten ze mensen vrij die volgens hen onterecht vast zaten in de kampen, werd de censuur minder streng en besloten ze in het nieuwe Vijfjarenplan meer aandacht te geven aan de productie van consumptiegoederen dan in de vorige plannen.
Verandering in de industrie
Chroesjtsjov werd de nieuwe leider van de Sovjetunie. Hij wilde een einde maken aan stalinisme. Hij verafschuwde de persoonsverheerlijking van Stalin en schreef hem veel grote wandaden toe. Op voorstel van Chroesjtsjov werden de Vijfjarenplannen veranderd in Zevenjarenplannen. Zoals hij zelf zei: “We moeten zorgen dat de mensen goed kunnen eten, zich goed kunnen kleden en goed kunnen leven. Je kan geen theorie in je soep doen en geen marxisme in je kleren. Als iemand, na veertig jaar communisme, geen glas melk of een paar schoenen kan krijgen, dan wil hij niet geloven dat het communisme iets goeds is, wat je hem ook vertelt”.
Vooral de chemische industrie zou worden uitgebreid: kunstmest voor de landbouw, kunstvezels voor de kledingindustrie, plastics voor huishoudelijke doeleinden. Vijftien miljoen nieuwe flatwoningen zouden in “woningbouwfabrieken” worden geprefabriceerd. De inkomens van de arbeiders zouden met 40% stijgen en de werkweek zou tot 40 uur worden teruggebracht. Verder zou nu niet meer “Moskou”, maar lokale Economische Raden toezicht krijgen op de uitvoering van de plannen.
De nieuwe aanpak van Chroesjtsjov bracht in de praktijk niet de verwachte vooruitgang. Onder zijn opvolgers, Brezjnev en Kosygin, werd het toezicht op de uitvoering weer gecentraliseerd. Zij bleven wel streven naar vergroting van de productie van consumptiegoederen. Meer en betere woningen, meer vlees, ijskasten, televisietoestellen en auto’s moesten de bevolking tevreden stemmen. Om de Russische industrie te moderniseren werden overeenkomsten gesloten met Franse, Engelse en Italiaanse ondernemingen. Zo ontstond op 800 kilometer ten oosten van Moskou de “autostad” Togliatti, waar Fiat een grote fabriek voor personenauto’s bouwde. Op verschillende gebieden haalden de Russen de Amerikanen in, maar bij de productie van veel andere goederen behielden ze een achterstand (zie bijlage 1 voor tabellen)
Veranderingen in de landbouw
Chroesjtsjov nam ingrijpende maatregelen om de landbouw te verbeteren. Veel kolchozen werden samengevoegd tot nog grotere bedrijven. Sommige bleven kolchozen, anderen werden sovchozen. De meeste kolchozen en sovchozen omvatten meer dan één dorp. Uitgestrekte gebieden in Siberië en Kazachstan werden geschikt gemaakt voor de landbouw, waar alleen sovchozen kwamen, omdat kolchozen niet “socialistisch” genoeg waren. Het aantal landbouwbedrijven daalde, tot ruim 50.000, maar de bedrijfsgrootte en het totale landbouwgebied namen enorm toe.
Toen het effect van de schaalvergroting en uitbreiding tegenviel, probeerden de Russen het bestaande landbouwgebied beter te gebruiken. Zij namen maatregelen om de grond intensiever te bebouwen (meer kunstmest, meer bestrijdingsmiddelen, betere gewassen verbouwen, andere gewassen verbouwen die geschikter zijn voor de aanwezige grond). Ook probeerden ze de opbrengst te verhogen door het werk in de kol- en sovchozen beter te belonen. Vooral onder Brezjnev en Kosygin hebben boeren meer vrijheid gekregen om hun stukje privégrond te bebouwen en de producten te verkopen op de markt in de nabijgelegen stad.
Wat we hebben geleerd door het maken van dit werkstuk is dat het Stalin is gelukt om de gestructureerde en geplande economie te krijgen die hij wilde.
Ook heeft hij na zijn dood een redelijk goede naam gehouden terwijl hij veel slechte dingen heeft gedaan.
Wat er heel erg mis is gegaan in de tijd dat Stalin aan de macht was, is dat de arbeiders veel te weinig rechten hadden. Wij vinden het echt niet kunnen zoals de kleine boerderijen bij elkaar ‘gegooid’ zijn omdat Stalin dit zo wilde.
Bronnenlijst
Ons geschiedenisboek
(voor begrippen en feiten)
De encyclopedie
(voor namen, jaartallen en feiten)
www.histoforum.digischool.nl/school
www.wikipedia.nl
www.masterandmargarita.eu/nl
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden