Bastet

Bastet werd beschouwd als de dochter van Ra. De kat word door de Egyptenaren als heilig dier beschouwd. Wanneer hun kat stierf scheerden alle familieleden zich kaal als teken van rouw. Ze wordt afgebeeld met verschillende muziekinstrumenten en ze draagt rond haar nek een halssieraad. Vaak ligt er ook een nest jongen aan haar voeten die haar moederinstinct laat uitkomen. In het Oude Rijk was de kat nog niet zo populair hoewel volgens het Dodenboek in Heliopolis de katten de slechte Apophis-slang gedood hadden. De kat werd echter steeds populairder en kwam steeds centraler in het leven van de Egyptenaren te staan. Na de dood van het huisdier werd het zelfs gebalsemd en verafgood. Als tegenstander van Apophis werd de kat aan de zonnegod gewijd. De katers golden als zijn incarnatie en de poezen werden vereenzelvigd met het zonneoog. Daarom dragen veel kattenfiguren een scarabee op hun kop of borst, als symbool van de opgaande zon. Hoewel de verering in Boebastis, in de delta, begon, verspreidde zich dit al snel over de rest van de delta en later zelfs het gehele land. Bastet was verbonden met de god Sachmet, de god met de leeuwenkop. Daarnaast werd ze beschouwd als moeder van leeuwengod Miysis (die als bijnaam 'Heer van de Slachting' had). Het was daarom bijvoorbeeld verboden om op feestdagen van de godin op leeuwenjacht te gaan. Daar Bastet in het begin nog met een leeuwenkop werd afgebeeld werden de gelaatstrekken in de loop der jaren zachter en vriendelijker en werd de kop vervangen door die van een kat. Uiteindelijk werd Bastet de positieve tegenpool van Sachmet. Het vrolijke huiselijke gebied van de vrouwen, waartoe de liefde en de vreugde behoorden, was voortaan van haar. Bastet. Godin van de vruchtbaarheid en de vreugden van
het leven. Ook Bast, Ubasti of Pasch. Zon. Bast of Bastet

werd afgebeeld als kat. Ze had ook vaak een sistrum in de
linkerhand; aan haar rechterarm droeg ze een mandje, en in
de rechterhand een aegis bevond, een borstplaat met hierop
het hoofd van een leeuw. In de Griekse mythologie draagt
Athene de aegis. Bastet doodt de slang die de zon heeft
belaagd. Ze draagt een jurk met rood patroon. Soms heeft
ze een lichte huid, blond haar en blauwe ogen. Bastet was de moeder van de leeuwengod Miysis, die ook 'Heer van de slachting' werd genoemd. Op feestdagen voor
Bast was de leeuwenjacht verboden. Aanvankelijk werd Bast
met leeuwenhoofd afgebeeld, maar in de loop van de tijd
werd haar zachte kant naar voren geschoven. In sommige
teksten wordt ze vereenzelvigd met de vurige leeuwengodin
Sekhmet, die haar tegenpool werd. Zij is zelf echter een hele
zachtaardige godin, zoals blijkt uit de uitdrukking 'vriendelijk
als Bastet'. Ze is de godin van de vreugde, muziek, dans en
seksueel genot. Bastet wordt vereerd als kat, die vooral gold als het lievelingsdier van vrouwen, waarschijnlijk niet alleen vanwege het karakter maar ook vanwege het grote aantal jongen dat de kat werpt en de voorbeeldige verzorging ervan. Als huisdier kwam de kat voor vanaf het tweede millennium. Bastet werd door vrouwen in hun gebeden gevraagd om een voorspoedige geboorte en vruchtbaarheid. Dit is ook een teken van haar verwantschap met Hathor. Bastet wordt verder nog verbonden met Moet. In Heliopolis was ze de dochter van Atoem. Haar belangrijkste cultusplaats bevond zich in Boebastis in Lybië, de stad die naar haar is genoemd. Hier werd ze vooral tijdens de 22e dynastie vereerd, in de negende eeuw voor onze jaartelling. Ze gold als beschermgodin van de zalf, een van de producten die in Boebastis werden vervaardigd. In deze hoedanigheid werd ze al

genoemd in de graftempel van Chefren, farao
van de vierde dynastie. Vanaf het Oude Rijk werd ze ook in
Memphis vereerd. Herodotus vermeldt dat Bastet dezelfde is als de
Griekse Artemis (Diana), die ook wel 'Moeder der
katten' werd genoemd. Zij is de zuster van Horus ('Apollo'), en ze zijn kinderen van Isis ('Demeter') en Dionysos ('Osiris'). In de stad Bouto bevond zich voor Bastet een
orakel. Haar tempel in Boebastis was ingesloten in twee kanalen
die vanuit de Nijl waren gegraven en om de tempel heen
zijn geleid. Door de opening hiertussen lag de toegangsweg, zodat de tempel binnen een soort hoefijzervormige gracht lag. De tempel, die volgens Herodotus een lust voor het oog was, lag in het midden van de verder opgehoogde stad, zodat je van bovenaf in het heiligdom kon kijken. Herodotus beschrijft het jaarlijkse orgiastische ritueel voor Bastet. Tijdens dit feest trekt iedereen naar Boebastis, daarbij blaasinstrumenten en ratels bespelend. Als een stad wordt gepasseerd gaan een aantal vrouwen de stad in, waarbij ze hun rokken optrekken en vieze woorden roepen tegen andere vrouwen. In Boebastis vindt uiteindelijk de offerplechtigheid plaats, waarbij grote hoeveelheden wijn worden gedronken. Volgens Herodotus' bron komen er jaarlijks zevenhondderdduizend mensen op de feestelijkheden af. Dit gebruik is ook te herkennen in de mythologie over Baubo, de Griekse oude vrouw die de boze Demeter aan het lachen wist te maken met haar obscene gedrag, en de Japanse Ama-no-uzume, die op dezelfde manier de zonnegodin Amaterasu over haar boosheid heen hielp. De kat was in Egypte een heilig dier. Op het doden van een poes stond de doodstraf. Dode katten werden in Boebastis gebalsemd en bijgezet in heilige huisjes. Het mummificeren van poezen vond op grote schaal plaats in de late, Grieks-Romeinse tijd. Katers golden als incarnatie van Re, poezen waren het zonneoog. De scarabee die katten dragen zijn symbool van de opgaande zon. Sporen van haar cultus zijn gevonden tot in Italië, in de plaatsen Rome, Ostia, Nemi en Pompeï. Ze was een katgodin met Bubastis als vereringscentrum. Als dochter van de zonnegod belichaamde ze de heilzame aspecten van de zonnekracht, in tegenstelling tot de verwoestende aspecten die aan Sekh werd toegeschreven. Bastet werd in de vroege periode weergegeven met de kenmerken van de leeuw, maar na het middenrijk zag ze eruit als een vrouw met een kattenhoofd en kreeg ze een vriendelijker en meer beschermend karakter. Omdat ze de moedergodin was, had ze vaak katjes om zich heen. Ze is ook vaak afgebeeld met een sistrum, wat een verband met Isis en Hathor doet vermoeden.