Anne Frank

Inhoud WIE WAS ANNE FRANK? ADOLF HITLER AAN DE MACHT. VLUCHTEN NAAR EEN ANDER LAND
ANNE FRANK’S DAGBOEK
WEGVOEREN VAN JODEN
ONDERDUIKEN
DAGELIJKS LEVEN
ANNE FRANK EN FAMILIE WORDEN OPGEPAKT. ANNE FRANK STICHTING Wie was Anne Frank? Anne Frank was een liberaal-joods meisje, dat wil zeggen dat de familie Frank en Anne zich verbonden voelden met de tradities van de joodse godsdienst, maar niet streng gelovig zijn. De familie Frank leeft voor een gedeelte in de oorlog, waar Anne een dagboek bijhoudt. De familie Frank woont aan de Mahrbachweg 307 in de Duitse stad Frankfurt am Main, als Anne wordt geboren zijn de ouders van Anne 4 jaar getrouwd. Ze zijn getrouwd op 12 mei 1925. Anne’s zusje Margot is geboren op 16 februari 1926 en op 12 juni 1929 wordt Anne geboren. De familie Frank is Duits, ze lezen Duitse boeken en ze spreken Duits. Otto, de vader van Anne, vindt lezen en studeren heel belangrijk. Vooral voor Anne en Margot. Eind maart 1931 verhuist de Familie Frank naar de Ganghoferstrasse. Ze zijn verhuisd omdat ze graag een huis met een tuin willen. Het is daar voor kinderen nog mooier en gezonder. In de buurt van het huis zijn prachtige paden om te wandelen. Ze maken er snel nieuwe vriendjes. Anne is dan inmiddels 3 en Margot is 6. Op 13 maart 1933 zijn er verkiezingen, waarbij de Nazi’s (aanhangers van Hitler) veel stemmen winnen. Hitler komt aan de macht. In 1933 gaan Anne en Margot logeren in Aken. De familie Frank heeft besloten Duitsland te verlaten. Otto Frank is bezig om in Amsterdam een bedrijf op te zetten en een huis te vinden. Vanaf mei 1942 moeten alle joden een gele davidster dragen. Zo kan iedereen zien wie joods is. Later worden overal in Nederland bordjes geplaatst Verboden voor Joden In de zomer van 1941 werd Oma heel ziek. Oma stierf in januari 1942. Anne schreef zo in haar dagboek: “In de zomer van 1941 werd oma heel ziek. Ze moest geopereerd worden en van mijn verjaardag kwam niet veel terecht. Oma stierf in januari 1942. Niemand weet hoeveel ik aan haar denk en nog van haar houd” Anne Frank heeft altijd een goed rapport, haar zus Margot ook. Dat vindt Otto Frank heel goed. Adolf Hitler aan de macht. In 1929 zijn er veel Duitsers werkloos. En de Duitsers worden ontevreden. Er zijn veel mensen die aanhanger worden van de NSDAP (Nationaal Socialistische Duitse Arbeiders Partij). De leider is Adolf Hitler. Adolf Hitler was rijkskanselier (minister president) en staatshoofd van Duitsland in de jaren 1933 – 1945. Hij wordt beschouwd als de veroorzaker van de Tweede Wereldoorlog (1939-1945) en de moordenaar van miljoenen mensen, vooral joden. Hij is één van de meest afschuwelijke dictators (alleenheersers) uit de geschiedenis van de wereld. Sommigen noemden hem een duivel en anderen bewonderden hem. De mensen die door hem als het ware door middel van woorden en zijn ogen gehypnotiseerd werden, hadden geen eigen wil meer. Ze moesten doen wat Hitler zei. Hitler beweerde dat hij een oplossing had voor de werkloosheid in Duitsland. Hij wees de dingen aan waaraan Duitsland volgens hem leed. “Duitsland is ziek” zei hij “en de veroorzakers van de ziekte waren vooral joden en andere buitenlanders”. Zij zorgden volgens Hitler voor alle dingen die in Duitsland verkeerd gingen. Hitler herhaalde deze beweringen in honderden redevoeringen. En steeds meer mensen vonden dat hij gelijk had. Eerst enkelingen, daarna miljoenen. Toen zijn partij erg groot was geworden vond de regering van Duitsland, dat Hitler moest gaan regeren. Dat was geen goede zet van hen, want al net toen hij aan de macht kwam, schakelde hij de andere partijen uit. In 1933 ging de NSDAP alleen regeren. In een dictatuur heeft een groepje mensen of één man de macht. Zo werd het in Duitsland. Zo brak de nazi-tijd aan, de tijd van het nationaal-socialisme. Hitler beloofde veel, bijvoorbeeld, dat hij de stukken land die ze met de Eerste Wereldoorlog kwijt waren geraakt terug zou eisen en hij zou de zogenaamde herstelbetalingen afschaffen. Verder beloofde hij dat iedereen een auto zou kunnen kopen. Dit heeft hij echter nooit waar gemaakt. Alle landen waren bang, heel bang voor Hitler. Dit was niet voor niets. Want al heel snel ging Hitler de joden in concentratiekampen stoppen. Daar werden ze geslagen en leden ze honger. Velen werden ook gemarteld en vermoord. Ondertussen ging Hitler verder. Hij veroverde de stukken land die Duitsland was kwijtgeraakt in de Eerste Wereldoorlog: Sudetenland (dat bij Tsjecho-Slowakije hoorde) en het Saargebied en Rijnland. Hij voegde Oostenrijk bij zijn rijk en pikte, ten slotte heel Tsjecho-Slowakije in. Hitler probeerde ook Engeland te veroveren. Maar in Engeland was er één man die niet bang voor Adolf Hitler was: Winston Churchill Het is Hitler dan ook niet gelukt om Engeland te veroveren. Uiteindelijk werd Hitlers rijk kleiner, hij heeft zichzelf, na het trouwen met zijn vriendin Eva Braun, doodgeschoten. En hij was dus maar 56 jaar geworden.
Vluchten naar een ander land De familie Frank gaat weg uit Duitsland als Hitler net aan de macht gekomen is. Otto Frank is niet de enige die zich ongerust maakt over de gebeurtenissen in zijn land. Duizenden andere mensen proberen uit Duitsland weg te komen sinds de nazi’s er de baas zijn. Ze vermoeden dat het leven voor hen alleen maar ondraaglijker zal worden. Er zijn ook mensen die denken dat het allemaal wel mee zal vallen en die de ontwikkelingen willen afwachten. Maar de nazi’s gaan door. Tegenstanders worden gevangen gezet. Er komen steeds meer wetten die joden het leven onmogelijk maken: stapje voor stapje wordt hun werk, geld en vrijheid ontnomen. Duizenden proberen in de jaren die volgen alsnog naar het buitenland te vluchten. Maar dat wordt met de dag lastiger. Er is geld nodig voor de reis. Het land van bestemming eist meestal dat joden die komen al werk of anders een hoop geld hebben. Veel mensen kunnen daar niet aan voldoen. Andere landen voelen er steeds minder voor om vluchtelingen uit Duitsland op te nemen. Ze denken ook dat de verhalen over de vervolgingen en de concentratiekampen overdreven zijn. De regeringen komen met allerlei regels om de vluchtelingen aan hun grenzen tegen te houden. Sommige landen laten zelfs geen enkele vluchteling meer toe. Toch zijn er nog veel joden die er in slagen om het land te ontvluchten. Omstreeks 1932 wonen er in Duitsland 600.000 joden. Tussen 1933 en 1939 lukt het ongeveer de helft uit Duitsland weg te komen. De anderen blijven in Duitsland achter. Het zijn mensen die geen geld hebben, te oud en te zwak zijn voor een reis of die in geen enkel land worden toegelaten. Deze mensen worden steeds meer in het nauw gedreven. De nazi’s vernederen hen op straat en op school en ontnemen hun één voor één hun rechten, totdat ze tenslotte geen enkel recht meer hebben. Anne Frank’s dagboek Anne is niet voor niets zo beroemd geworden. Ze heeft namelijk in de Tweede Wereldoorlog een dagboek bijgehouden. Dit is later weer boven water gekomen. Anne heeft het dagboek gekregen op haar 13e verjaardag. Ze was er blij mee en begon de volgende dagen meteen in haar dagboek te schrijven. Ze noemde haar dagboek Kitty en schreef op de eerste bladzijde: “ Ik zal hoop dat ik aan jou alles kunnen toevertrouwen, zoals ik het aan nog niemand gekund heb, en ik hoop dat je een grote steun voor me zal zijn.” (Anne Frank 12 Juni 1942) (Je ziet dat er nog al wat spellingsfouten in staan.) Aan de binnenkant van de omslag plakt ze een foto van zichzelf en schrijft erbij: “Snoezige foto hè !!!” Ze schrijft in haar dagboek vanaf haar 13e verjaardag tot het moment dat ze in het achterhuis worden opgepakt door de Duitsers. Ze heeft 2 jaar in het dagboek geschreven. Het dagboek is later door haar vader uitgegeven. In het achterhuis is ook ondergedoken “Peter”. Anne is verliefd op Peter, dat heeft ze ook in haar dagboek geschreven. Ook heeft ze verschillende schuilnamen voor de mensen in het achterhuis verzonnen. 1. De heer Koophuis: - Johannes Kleiman 2. De heer Kraler - Victor Kugler 3. Elli Vossen - Bep Voskuijl 4. Meneer Vossen - Meneer Voskuijl 5. Miep van Santen - Miep Gies 6. Henk van Santen - Jan Gies 7. Herman van Pels - Herman van Daan 8. Auguste van Pels - Petronella van Daan 9. Etc. Wegvoeren van Joden Op maandag 29 juni 1942 staat er in allerlei Nederlandse kranten dat de Duitse bezetter besloten heeft om de joden over te brengen naar werkkampen in Duitsland. De joden in Nederland zijn in paniek: Wat gaat er met hen gebeuren? Wat kunnen ze doen? De Duitse bezetter heeft immers de namen en adressen van alle joden precies geregistreerd. Veel joden denken erover om onder te duiken, maar dat is erg moeilijk. Op zondag 5 juli krijgen de eerste duizend joden in Nederland een kaart in de bus. Margot Frank behoort tot die eerste groep. Op de kaart staat dat ze zich moet melden op een bepaald adres. Daar krijgen ze een formulier waarop staat, wanneer hun trein naar het kamp Westerbork wordt gestuurd en wat ze mee moeten nemen. Niemand weet wat er daarna gaat gebeuren met hen. De Duitsers roepen in 1942 en 1943 alle joden op voor deportatie (wegvoeren). Maar veel joden komen niet opdagen. Dan besluit de Duitse politie tot een hardere aanpak. De politie komt vaak zonder aankondiging aan de deur en neemt de mensen meteen mee. Ze houden ook razzia’s, dan sluiten ze een hele wijk af en pakken alle joden op. Mensen worden uit hun huizen gesleurd, op vrachtwagens geladen en naar Westerbork gebracht. De Duitsers worden geholpen door een groot deel van de Nederlandse politie. Ook zijn er Nederlandse nazi’s die de Duitsers helpen. Als zij bij de joodse gezinnen binnenvallen, roven ze meestal alle spullen van waarde: geld, sieraden en voedsel. Eind september 1943 zijn bijna alle joden in Nederland opgepakt. Dan gaan de bezetters extra moeite doen om joodse onderduikers op te sporen. Veel joden worden alsnog ontdekt en weggevoerd. Ook werden er groepjes “jodenjagers” actief. Voor elke jood – vrouw, man of kind – die deze aangaven kregen ze een beloning. Voor 5 joden kreeg men Fl. 37,50. Dat stond gelijk aan een gemiddeld weekloon. Onderduiken Veel joden proberen te ontkomen aan de Duitse deportaties door onder te duiken. Onderduiken is heel erg moeilijk. Waar kan men naar toe? Organisaties die onderduikers helpen, zijn er in het begin van de oorlog nog niet. Het is nodig om niet joodse vrienden of kennissen te hebben die bereid zijn je te verstoppen. Maar door alle maatregelen van de Duitsers hebben de meeste joden die vrienden niet meer. Het komt bijna nooit voor dat een heel gezin ergens terecht kan. Wat dat betreft is de familie Frank een grote uitzondering. Soms geven ouders hun kinderen aan wildvreemden af, want het is eenvoudiger om een onderduikadres voor kinderen te vinden dan voor volwassenen. Een kind kan gemakkelijk doorgaan voor een neefje of nichtje uit de stad. Het vinden van een onderduikadres is vaak al moeilijk, maar daar houdt het niet mee op. Onderduiken kost geld. Vaak wordt veel kostgeld gevraagd. Veel joden zijn arm en kunnen dat niet betalen. Onderduiken is erg gevaarlijk. Men weet dat onderduikers die worden gepakt naar een concentratiekamp moeten. Er zijn ook veel joden die anderen niet in gevaar willen brengen en daarom het besluit nemen om niet onder te duiken. Er staan namelijk zware straffen op de hulp aan onderduikers. Gelukkig zijn er toch mensen die joden onderdak geven. Deze helpers zijn meestal het enige contact met de buitenwereld. Ze zorgen voor eten, brengen kranten en boeken, proberen een betrouwbare arts te zoeken als iemand ziek wordt, spreken onderduikers moed in, noem maar op. Het helpen van onderduikers is een zware taak, vol risico. Veel helpers worden door de Duiters opgepakt en naar concentratiekampen gestuurd. Pas in de zomer van 1943 komt er een geheime organisatie voor hulp aan onderduikers. Maar dan zijn verreweg de meeste joden al weggevoerd. Van de 140.000 joden in Nederland zijn er uiteindelijk ongeveer 25.000 ondergedoken. Hiervan hebben naar schatting 16.000 de oorlog overleefd. De anderen, ongeveer 9000, zijn toch nog ontdekt en weggevoerd. Dat gebeurde vaak doordat de onderduikers verraden werden. Een plattegrond van Anne’s onderduikadres zie je op de foto links. De ingang was achter een boekenkast die beweegbaar was. Dagelijks leven In het begin van de oorlog proberen de meeste mensen zich nergens mee te bemoeien. Maar dat gaat steeds moeilijker, want de oorlog bemoeit zich wel met hen. Het voedsel wordt schaarser en gaat “op de bon”. Chocolade, koffie, sigaretten en vele andere artikelen zijn bijna niet meer te koop. De mensen moeten hun fietsen en radio’s inleveren. Alle waardevolle spullen worden door de bezetter naar Duitsland overgebracht. Steeds meer mensen lijden armoede. In de kranten staan alleen door de bezetters goedgekeurde berichten. Ze schrijven dat de Duitse legers alleen maar overwinningen behalen, dat verzetsmensen misdadigers zijn en dat joden minderwaardig zijn. Er komen steeds meer illegale krantjes. Kranten die in het geheim geschreven en gedrukt worden. Daarin staat wat er echt gebeurt. Stiekem luisteren de mensen ook naar “Radio Oranje”. Dat is de dagelijkse uitzending op de Engelse zender in de Nederlandse taal. In 1943 begint het duidelijk te worden dat Duitsland de oorlog gaat verliezen. De mensen beginnen steeds openlijker te mopperen. Het verzet neemt toe. De Duitse bezetter probeert dat verzet de kop in te drukken. Mensen die in verzet komen, worden vaak zo maar op straat dood geschoten. Zo probeert de bezetter de bevolking schrik aan te jagen. In het najaar van 1944 wordt het zuiden van Nederland door de geallieerden bevrijd. De rest van het land blijft bezet. In het westen van Nederland is er die winter een groot gebrek aan eten. Vooral in de grote steden is bijna geen voedsel meer. Door honger, kou en ziekte sterven die winter ongeveer 20.000 mensen (de hongerwinter). Op 5 mei 1945 is, na vijf oorlogsjaren, heel Nederland bevrijd.
Anne Frank en familie worden opgepakt. Op 4 augustus 1944 kwamen plotseling 5 mannen het huis van de familie Frank binnen. Eén van hen in het uniform van de Duitse politie. De andere zijn in burgerkleren. Waarschijnlijk waren het Nederlandse nazi’s. De mannen wisten alles. Victor Kugler moest meekomen. Ze gingen naar boven. Bij de boekenkast trokken de mannen hun revolver. De kast werd opengemaakt en ze gingen naar binnen. Alle onderduikers werden ontdekt. De onderduikers mochten nog wat kleren inpakken. Daarna worden ze in een vrachtauto naar het gebouw van de Duitse politie gebracht. Later worden ze in een kamp opgesloten. Otto Frank is de enige die terug komt uit de kampen. Twee maanden nadat hij bij het huis is teruggekomen, ontvangt hij bericht, dat zijn beide dochters zijn overleden. Op aandringen van anderen zoekt Otto Frank een uitgever voor het dagboek van Anne. In de zomer van 1947 komt het dagboek van Anne Frank uit in een oplage van 1500 exemplaren. Hiermee heeft Otto Anne’s wens eenmaal een schrijfster te worden in vervulling doen gaan. Anne Frank Stichting (….) je weet allang dat mijn liefste wens is dat ik (…) een beroemde schrijfster zal worden (Anne Frank, 11 mei 1944) Deze wensdroom van Anne Frank is na haar dood uitgekomen. Ze is nu een beroemd schrijfster. Mensen over de hele wereld kennen haar dagboek. Doordat ze zo knap schrijft wat haar overkomt, is Anne Frank een symbool geworden voor het lot van miljoenen joden tijdens de Tweede Wereldoorlog. Maar ook voor alle mensen die nu worden vervolgd op grond van hun afkomst, huidkleur of levensovertuiging. Het huis waar de familie Frank was ondergedoken, Prinsengracht 263 in Amsterdam, blijft na de oorlog in gebruik als bedrijfspand. In 1957 is het zo bouwvallig geworden dat er plannen gemaakt worden om het huis af te breken. Veel mensen vinden dat erg. Een groep Amsterdammers komt in actie en met steun van Otto Frank wordt de Anne Frank Stichting opgericht. De Anne Frank Stichting voorkomt de afbraak. In 1960 stelt ze de panden 263 en 265 open voor bezoekers. Niet alleen het achterhuis is te bezichtigen. In de andere ruimtes zijn, behalve het originele dagboek van Anne Frank, onder meer tentoonstellingen te zien over antisemitisme, nationaal socialisme en Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog. Ook is er aandacht voor hedendaagse uitingen van onverdraagszaamheid, racisme, discriminatie en antisemitisme. Kortom de Anne Frank Stichting richt zich enerzijds op het behoud en het openstellen voor publiek van het Anne Frank Huis, de schuilplaats van onder anderen Anne Frank. Anderzijds zet de stichting zich in voor het realiseren van de idealen die Anne Frank in haar dagboek verwoordde, het ijveren voor een wereld zonder discriminatie, racisme en antisemitisme. De stichting maakt actuele tentoonstellingen; ontwikkelt lesmateriaal over de Tweede Wereldoorlog in relatie tot het heden, over antiracisme en over de multi-etnische samenleving; organiseert voor specifieke doelgroepen cursussen en trainingen die gericht zijn op het scheppen van gelijke arbeidskansen voor etnische minderheden. De bibliotheek heeft een uitgebreide documentatie over onder meer racisme. Het Anne Frank huis in Amsterdam wordt elk jaar bezocht door ongeveer 600.000 mensen uit de hele wereld.