Nord-Pas de Calais

Nord pas de Calais

Rivieren

Er stromen verschillende rivieren door Nord pas de Calais. Daar ga ik nu iets over vertellen.
De IJzer is de kleinste van de drie Belgische stromen, de andere twee stromen zijn de maas en de schelde. Hij ontspringt in het westen van Kassel en eindigt in de Noordzee op de hoogte van Nieuwpoort. Hij heeft een lengte van 78 kilometer.

De Leie: Deze ontspringt in Lisbourg in Frankrijk en eindigt bij Gent in België waar hij in de schelde verder stroomt. De Leie is 202 kilometer lang. De Leie vormt ten westen van Kortrijk 24 kilometer lang de Belgische-Franse grens. Tussen Deinze en Gent word de rivier gekend voor de mooie ligging, daardoor zijn veel schilders beïnvloed geraakt.

De Schelde: de Schelde ontspringt in Noord-Frankrijk en eindigt in de Noordzee. Oorspronkelijk vertakt de Schelde zich bij Antwerpen in de Oosterschelde en de Westerschelde. De Oosterschelde is verbroken toen Walcheren en Zuid-Beveland met Brabant verbonden werden. Voor die tijd werd de Oosterschelde gebruikt voor scheepvaartweg. Er zijn verschillende namen voor de Schelde. Tot aan Gent wordt ze de Bovenschelde en tot aan de Nederlandse grens de Zeeschelde. En tot hij uitmond de Westerschelde. De Schelde is 350 kilometer lang en heeft veel zijrivieren: - de Scarpe
- de Haine
- de Leie ( zie hierboven)
- de Dender ( in Dendermonde)
- de Durme
- de Rupel

De Samber: Deze rivier ontspringt in Thierache en stroomt verder in de maas. Deze rivier is 194 kilometer lang.

Hier nog wat informatie over: - de Dender, dit is dus een zijrivier van de Schelde. De Dender ontstaat bij Ath . Deze rivier word vooral voor recreatie gebruikt. Maar de rivier is ook geschikt voor schepen tot 300 ton. De Dender is 65 kilometer lang.
- de Durme, op de hoogte van Daknam ontstaat de Durme. De mens heeft een hele grote invloed gehad op de Durme. Doordat de Brugse vaart werd gegraven, de aanleg van de Moervaart, en de afdammingen bij Lokeren is deze rivier afgesneden van haar bovenloop. De naam van deze rivier heeft invloed gehad op sommige namen.
• de wijk Durmen in de gemeente Zele
• de wijk Durmen in Merendree een deelgemeente van Nevele
• Durmakker: een industriepark in Evergem, tussen de Ringvaart en de Kale gelegen
• Durmstraat in Zomergem: ter hoogte van de kruising tussen het Schipdonkkanaal en de Brugse Vaart
• Durmelaan in Aalter: iets ten zuiden van de Brugse Vaart
Rivier de Durme.
De Rupel ontstaat aan het Zennegat. Op de hoogte van Rumst. En eindigt in de Schelde tegenover Rupelmonde.

Het kanaal.
Het kanaal is de zeestraat tussen Groot Brittannie en Frankrijk. Het kanaal verbind ook de zuidelijke Noordzee met de Atlantische Oceaan. Het meest smalle gedeelte van het kanaal word Het nauw van Calais genoemd of Straat van Dover. Het kanaal is ongeveer 60 meter diep en word veel voor scheepvaart gebruikt. Vlak voor de Franse kust van Brittagne liggen de kanaaleilanden. Deze heten:
• Alderney, in 2003 woonden er 2400 mensen
• Sark, in 2002 woonden er zo’n 610 mensen
• Jethou, is 18 hectare grond,
• Herm , is 2,5 kilometer lang en minder dan 800 meter breed. In 2002 woonden er 60 personen.
• Brecqhou
• Lihou
• Jersey, het oppervlakte is 116 vierkante kilometer, 88.915 mensen wonen er waarvan 30% in de hoofdstad St. Helier.
• Guernsey
De totale oppervlakte van al deze eilanden is ongeveer 195 vierkante kilometer, en het aantal inwoners 150.000.
Aan het kanaal liggen een aantal grote havenplaatsen. Dit zijn:
• Plymouth
• Bournemouth
• Portsmouth
• Brighton
• Le Havre
• Cherbourg

In Plymouth wonen ongeveer 241.000 mensen. Het is een belangrijke havenstad en er komen veel toeristen. Over de hele wereld zijn er ongeveer 50 steden die de naam Plymouth hebben, maar deze Plymouth had deze naam als eerste.
In Portsmouth wonen zo’n 190.000 mensen. Het is een belangrijke marinehaven. En het is een van de belangrijkste badplaatsen in Engeland.
Le Havre heeft ruim 200.000 inwoners. Le Havre ligt bij de monding van de Seine en bij het kanaal. Deze stad werd gesticht in 1517 en de naam Le Havre betekend letterlijk de haven. De stad is een belangrijke havenstad. Tijden de slag om Normandie werd deze stad grotendeels vernield.
Bij het kanaal worden ook verschillende records verbroken. Zo zwom de 13 jarige David Morgan op 26 juli 1977 het kanaal over in 11 uur en 5 minuten, hierbij was hij de jongeste die ooit het kanaal over zwom. De oudste die ooit het kanaal overzwom was de 70 jarige George Brunstad. Hij deed dat in 15 uur en 59 minuten, de datum was 29 augustus 2004.
Op 7 januari 1985 steken de Fransman Jean-Pierre Blanchard en de Amerikaan John Jeffries als eersten het kanaal over met een heteluchtballon. Ze reizen van Dover naar Calais. Louis Bleriot (fransman) vliegt als eerste met een vliegtuig over het kanaal, dat deed hij op 25 juli 1909.

De geschiedenis van Nord-pas de Calais.

Nord-pas de Calais heeft een mooie geschiedenis. Er zijn verschillende dingen gebeurd in Nord-pas de Calais vroeger. Hieronder komen een aantal voorbeelden die ik ga uitleggen:
• Het ontstaan van de jeneverstokerij Claeyssens.
• De geschiedenis van de bunker “la Coupole”.
• Versterkt door de zonnekoning.
• Hoe ze aan de naam komen “Nord-pas de Calais”.
• De geschiedenis van Lille.
Net over de grens van België, in het noorden van Frankrijk, ligt de regio Nord Pas-de-Calais. Het voordeel van deze noordhoek is dat het goed en snel te bereiken is, waardoor het bijzonder geschikt is voor korte verblijven. In het noordelijkste gedeelte van Frankrijk valt nog veel te ontdekken. Deze meest noordelijke regio van Frankrijk, wordt nog wel eens door Nederlanders onderschat. Jammer, want de streek heeft namelijk heel veel te bieden: vanaf de witte krijtrotsen is bij helder weer Engeland te zien en dichterbij kun je bijvoorbeeld vestingstadjes bekijken uit roeriger tijden. Ook kastelen en historische steden kleuren de rijke culturele geschiedenis van Nord Pas-de-Calais.

Het ontstaan van de jeneverstokerij Claeyssens:

De jeneverstokerij is ontstaan in 1789, wanneer Guillaume Claeyssens vanuit Menen in België naar Frankrijk vlucht om te ontsnappen aan de Brabantse Revolutie. Hij koopt de sluismolen in Wambrechies waar hij de eerste tijd linnen produceert. Al snel echter wordt de molen omgevormd tot olieslagerij en worden er nieuwe gebouwen opgericht. In dezelfde tijd wordt er in Rijssel een jeneverstokerij gesticht.

In 1817 hervormt de zoon van Guillaume Claeyssens de olieslagerij in jeneverstokerij, iets wat in die periode meer gebeurd was. Er waren heel wat voordelen die het oprichten van de jeneverstokerij in Wambrechies had:
• De aanwezigheid van het Deulekanaal. heel erg geschikt dus voor de aanvoer van de granen die nodig zijn voor de productie van het ‘eau de vie’ (en later ook voor de aanvoer van steenkool).
• De aanwezigheid van een watermolen die zich al sinds de 13de eeuw bij de sluis bevindt. De molen wordt gebruikt voor het malen van het graan om zo door middel van de hydraulische energie meel te maken.
• De aanwezigheid van een ondergrondse waterlaag. Het water wordt er op een diepte van 30 m opgevangen en is van een goede kwaliteit. De prijs is bijzonder laag. De bijzondere kwaliteit en de lage kostprijs komen de jenever ten goede.
• De aanwezigheid van een groot aantal veefokkers in de omliggende gebieden. De veefokkers waren afnemers van de spoeling, de vaste overblijfselen van het distilleren.

De geschiedenis van de bunker “la Coupole”.

La Coupole is een reusachtige bunker die onder de grond ligt gelegen in de "Pas de Calais" op 5 km van Saint Omer. In 1943 werd deze bunker door de Nazi's gebouwd om er V2 raketten in op te bergen, in gebruikbaarheid te brengen en te lanceren. Dit geheime wapen waarmee Hitler Londen hoopte te vernietigen en zo het verloop van de oorlog te maken in zijn voordeel, is nu heringericht als geschiedkundig centrum. La Coupole laat u in een indrukwekkende omgeving een voor 1943 revolutionair toestel ontdekken, namelijk de V2. Gegroeid uit de technologie van de V2 zijn de eerste vliegende tuigen die de stratosfeer konden bereiken en de verschillende fasen van de verovering van de ruimte. Dit centrum gaat ook dieper in op de Duitse bezetting van de Nord-pas de Calais, één van de regio's die in deze donkere jaren het zwaarst getroffen werd. Kortom, hier kunt u met twee belangrijke thema's uit het collectief Europees geheugen kennismaken. Alle uitleg via een persoonlijk koptelefoontje die u aan de balie krijgt in uw eigen taal.

Verstrekt door de zonnekoning.

De departementen Nord en Pas-de-Calais vormen samen letterlijk de regio Nord Pas-de-Calais. Dit departement is het meest noordelijke departement van de regio. Het mooiste van dit departement bestaat uit een prachtig bosrijk gebied: het park van St. Armand, heerlijk om eens helemaal tot rust te komen. Daarnaast heeft Nord ook een breed cultureel aanbod: overal zijn historische steden met diverse musea en vooral de stad Lille heeft op cultureel gebied veel te bieden. Deze vesting maakt deel uit van een hele reeks van versterkte burchten aan de noordgrens van Frankrijk. Deze burchten werden in de 17e eeuw aangelegd op vraag van zonnekoning Lodewijk de XIVe. De koning wilde op deze manier het onbeschermde noorden van Frankrijk beschermen tegen invallen.

Hoe ze aan de naam komen “Nord-pas de Calais”.

De Franse Nederlanden zijn samengesteld uit Zuid- of Frans-Vlaanderen ten noorden, Frans-Henegouwen ten zuidoosten en Artezië ten zuiden. Tussen 1659 en 1679 werden ze uit de Nederlanden gerukt door de Franse koning Lodewijk XIV, en door het tweede verdrag van Parijs gelaten zitten na de slag van Waterloo. De laatste wijzingen van de grenzen vond plaats op 28 maart 1820 tussen de koninrijks van Nederlanden en Frankrijk volgens het verdrag van Kortrijk. Tot de Franse Revolutie werden ze 'Franse Nederlanden' genoemd. In 1790 werden ze ongedoopt en kregen de belachelijke naam 'Noord-Nauw-van-Kales' of 'Nord-Pas-de-Calais'. In 1830 beëindigde België de progressieve ontmanteling van de Nederlanden, een in de 15de eeuw door de Bourgondische hertogen gevormd soepele eenheid.

De geschiedenis van Lille (de hoofdstad van Nord-pas de Calais).

In 1066 werd voor de eerste keer "L'Isle" vermeld, er stond toen een kasteel op een eiland in de Deule. Daarom ook meteen de naam Lille. De stad heeft zich verder ontwikkeld, onder de Graven van Vlaanderen.

Bij Vlaanderen, waar Rijsel bij hoorde, en frankrijk, hebben wel eens van kamp veranderd. Zo hebben ze diverse economische verdragen afgesloten met Engeland en Duitsland, tot grote teleurstelling van Frankrijk. Zo gaat de Franse koning Philippe-August zijn wil opleggen aan het Noorden. Vlaanderen wordt geholpen door Boulogne, Henegouwen, Duitsland en Engeland. Maar toch behaald Frankrijk de overwinning (27 juli 1214).

In 1639 komt La Flandre toe aan Bourgogne, door een huwelijk. De hertogen van Bourgogne stimuleerden enorm de handel. Philips de Goede liet het Palais Rihour bouwen. Door het huwelijk van Maria van Bourgondië met Maximiliaan van Oostenrijk kwamen ze bij de Habsburgers. Nog later bij de Spanjaarden toen Karel V tot Keizer werd gekroond. Ook door de godsdienstoorlogen had Lille veel te verduren, door de "Geuzen" die zich in de omliggende bossen verdekt houden. Maar de stad werd verdedigd door zijn inwoners.

Onder de Zonnekoning Lodewijk XIV werd Lille opnieuw Frans. Na 9 dagen was de stad overwonnen. Rijsel werd de hoofdstad van het Noorden en Louis XIV liet een citadel bouwen door Vauban. Tegelijkertijd werd de stad vergroot. In september 1792 werd Rijsel overrompeld door 35.000 Oostenrijkers. Verschillende gebouwen werden vernietigd, maar de stad overleefde dankzij de moed van zijn inwoners. In oktober 1914 moesten ze na 3 dagen verzet zich overgeven, 900 gebouwen waren vernietigd. Tijdens de mei van 1940 hebben ze opnieuw drie dagen de Duitsers kunnen ophouden.

Het toerisme in:’’Nord-pas de Calais.

Nord-pas de Calais is een streek van feesten en menselijke warmte, waar het leven een belangrijke plaats inneemt. De gezellige markten en de interessante musea’s zijn een leuk vermaak tijdens de vakantie. Ook de restaurantjes zijn erg lekker aan de kust kunt u vooral vis eten ook de jenever is een beproeving waard. De culturele plaatsen van Nord-pas de Calais zijn: Arras, Maubeuge, Cambrai, Lille, St-Omer. Er zijn natuurlijk niet alleen kerken en musea’s, maar er zijn ook mooi bossen en een mooi landschap in het landschap zijn niet veel bergen te vinden want de regio is vooral plat u kunt er dus uitstekende fietsen en wandelen . Als u wat meer fan bent van de zee is Nord-pas de Calais ook een zeer goede aanrader. De hoge krijtrotsen en de grote golven waarop u kunt surfen en varen met de boten. Als u wat mee in de geschiedenis van Nord-pas de Calais bent geïnteresseerd kunt u een aantal plekken bezoeken in deze streek want, de eerste en tweede wereldoorlog hebben zeker sporen achtergelaten. Zoals in de steden Arras met de heuvels van Vimy en N-D de Lorette. Ook zeker een aanrader is het prachtige natuurpark bij Avesnois dit grenst aan Maubeuge. Maar het leukste is toch om een bezoekje te brengen aan de hoofdstad van Nord-pas de Calais Lille.

Nu ga ik wat vertellen over de bezienswaardigheden van de stad Lille:

Lille is zeer gemakkelijk bereikbaar per Thalys of TGV met de tram kan je eigenlijk overal komen. Het parkeren in Lille en omstreken is heel duur ongeveer €10,- t/m €15,- per 12 uur . Als u nog nooit in Lille bent geweest kunt u het beste een map/ kaart kopen bij de ANWB of bij het VVV-kantoor. De gezellige knusse winkelstraatjes met de oude cafés en bars is zeer gezellig om een dag te bezoeken. Ook s’avonds is het nachtleven zere goed een hapje eten en da het stadje in om de discotheken in te gaan en door te feesten tot s’avonds laat.
Ook kun je een gokje wagen in een van de casino’s die er in de stad staan.

Ook in het stadje Calais is genoeg te doen als het heel mooi weer is kunt u als u aan zee staat Engeland zien . Dat is ook leuk als u een weekje naar Calais gaat is het bezoek aan Engeland ook leuk voor een dag. U kunt dan gaan met de boot; Zoals hieronder de Seacat u doet er dan ongeveer 1.5 t/m 6 uur over om in Dover aan te komen. Dit ligt eraan wat voor boot u neemt. Ook is er aan de kust iets te zien van 13 Eeuwen geleden de oude vuurtoren Tour du Guet dit is nu een telegraaftoren geworden

Nu ga ik u nog een stukje vertellen of de Franse Ardennen:

Het hoogste punt van deze Ardennen is 502 meter, Croix de Scaille, op de grens. De Franse Ardennen is een plateau doorsneden door de rivieren Semois en Maas. Het is ook hier dat de Maas op zijn schoonst is. U zult dus mooie plekjes vinden in de Franse Ardennen ze grenzen aan het Belgische Ardennen gebied De Ardennen is een zeer oud overblijfsel van een groot bergmassief, waar het Eifelgebergte ook deel van uitmaakte. Het was bijna zo hoog als de Alpen en is ongeveer 200 miljoen jaar oud. Vandaar hebben we in de Ardennen afgeronde toppen en diepe dalen van de rivieren die vroeger nog groter waren. Men vindt er eveneens veel meren, meestal kunstmatige voor een stuwdam. Tot de grootste aantrekkelijkheden van de Franse Ardennen behoren de bossen.

Nu ga ik u nog iets vertellen over de sportieve activiteiten die u kunt doen in Nord-pas de Calais:

In de streek van Nord-pas de Calais is genoeg te doen u kunt gaan wandelen, paardrijden zeilen kanoën, vissen en zeevissen.
lekker gezellig over het strand heen galopperen met uw gezin.
Ook het golven in Calais is zeer in trek op de mooie groen golfbanen wilt u echt een keer een lekker lang golfweekend hebben ga dan naar de prachtige golfbanen van Calais.

Hierbij hoop ik u genoeg te hebben verteld over het toerisme in de streek Nord-pas de Calais en over Lille.

Het rode gedeelte is Nord-pas de Calais
Het ligt dus aan het begin van Frankrijk.

Bezienswaardigheden in Nord-Pas de Calais

Nord-Pas de Calais is een regio die zeker de moeite waard is om eens te gaan bezoeken en heeft een overvloed aan bezienswaardigheden, in onderstaand stukje geven we een nadere beschrijving van een aantal prachtige bezienswaardigheden.

Côte d’Opal

Nord-Pas de Calais is de meest noordelijk gelegen regio van Frankrijk en grenst aan de zee.
De Côte d’Opal is een prachtig kustgebied met heerlijk klotsend water en kilometers lange stranden. Achter de duinen liggen prachtige vissersdorpjes .

De Côte d'Opale werd genoemd naar het melkwitte schuim van de golven.

Een prachtig deel van de Côte d’Opale is de Cap Gris-Nez. Deze naam komt uit het Engels, Craig Ness, wat rotsenkaap betekend. Het is een nis die uit de zee komt en bestaat uit kalk. Het is minder dan 45 meter hoog en het ligt 3.5 km diep in de zee. Maar dit verschuift ongeveer 25 cm per eeuw. De afstand naar Engeland is op dit punt het kortst namelijk 33 km. Bij helder weer kun je dan ook de Engelse kust zien.

Alias Rihour (Lille)

Alias Rihour is een paleis dat werd gebouwd van 1454 tot 1473, voor de hertogen van Bourgondië. Jammer genoeg is het paleis bijna volledig afgebrand. De restanten ervan zijn nog zeker de moeite waard om te bezoeken.

Place du Général de Gaulle (Lille)

Het Place du Général-de-Gaulle is een oude middeleeuwse marktplaats. De handelaars vergaderden hier 3x per dag. Totdat ze van Philips IV van Spanje toestemming kregen om in 1652 de oude beurs te bouwen.
Boven de toegangspoort van het beursgebouw zien we het symbool van Lille (Fleur de Lys), met daarnaast de leeuwen van Vlaanderen en de kroon van de stad (met vestingstorens erop).

La Voix du Nord (Lille)

Een ander gebouw op de marktplaats is La Voix du Nord. Het heeft
een echt typische Vlaamse trapgevel. Bovenaan de trapgevel staan
drie beelden. Vroeger stond op deze plek het huis van de koninklijke wachters

Porte de Paris (Lille)

Porte de Paris werd gebouwd van 1682 tot 1695, in opdracht van Lodewijk XIV, het is een stadspoort. Maar het is wel een prachtexemplaar.

Duinkerken (Dunkerque)

Duinkerken is een hele mooie havenstad. Helaas is er wel een concentratie van zware industrie en doet je niet denken aan een stad met een modern museum en zelfs een mooie kuststrook. Je kunt er vele gezellige terrasjes en restaurants vinden maar er is ook een museum voor schone kunsten het Musée des Beaux Arts, het Musée d'Art Contemporain in dit museum vind je moderne kunstwerken van na 1950.
Wil je ook een leuk museum bezoeken dan is het Musée Portuaire aan te bevelen. De geschiedenis van de haven, het leven van zeelui en havenarbeiders en ook heldendaden komen er aan bod. In dit museum kun je ook een aantal oude schepen bezoeken.
Wat ook erg leuk is, is om het belfort te beklimmen. Vanuit het belfort heb je een prachtig uitzicht over de stad Duinkerken.
Het belfort is een 57 meter hoge toren uit de 15de eeuw.

Le Touquet

Le Touquet is een heel bekende badplaats in Pas-de-Calais. Het wordt ook wel eens Paris-Plage genoemd omdat veel Parijzenaren naar deze kustplaats komen. De naam Paris-Plage is ontstaan in de 19de eeuw als promotienaam om Parijzenaars naar deze kuststrook te lokken, dat project is toen mislukt en deze badplaats werd omgedoopt tot Le Touquet.
Le Touquet telt niet veel bezienswaardigheden. Een museum en een waterpretpark zijn de enige attracties. Waarom er toch zoveel toeristen naartoe trekken? Dit heeft vooral te maken met de uitstekende strandvoorzieningen, de vele winkel mogelijkheden en een groot aanbod aan hotels en restaurants.

Boulogne

Boulogne is heel lang geleden ontstaan. In 636 werd er een schip aangelegd, zonder zeilen, zonder bemanning. Alleen stond er op het dek een beeld van de Heilige Maagd Maria. Op hetzelfde moment werden de biddende in de kapel verrast door een verschijning van de Heilige Maagd Maria. Sindsdien werd het een belangrijk bedevaartsoord.
Boulogne is een vissershaven, het was de eerste in Frankrijk. Het is ook het grootste visverwerkingcentrum. Je vindt hier dus veel vis in de regio.

La Coupole

La Coupole is een van de belangrijkste musea van Nord–Pas-de-Calais.

In Pas-de-Calais, op 5 km van de stad Saint-Omer, staat LA COUPOLE: een gigantische ondergrondse bunker die de nazi’s in 1943-1944 bouwden om er de V2-raketten op te slaan en klaar te maken om te lanceren. De V2 was het geheime wapen waarmee Hitler Londen wou vernietigen en het verloop van de oorlog wilde veranderen.
Béthune en Arras

Béthune en Arras zijn steden met Vlaamse en Spaanse invloeden. Ze geven de grenzen aan van een uitgestrekt gebied dat bestaat uit de vlaktes van Artois, het land van de steenkoolmijnen en veel landbouwdorpen. De streek werd zwaar getroffen tijdens de Eerste Wereldoorlog.
De landschappen staan vol met ontelbare witte kruisen. In het beroemde belfort van Béthune galmen de geluiden van een middeleeuwse beiaard. In Arras werd het belfort na de oorlog herbouwd.

Plan van aanpak

Wat moet er gedaan worden? Wie doet wat? Wanneer? Hoe? Tijdsduur?

Onderwerpen verdelen, informatie zoeken Elke: geschiedenis
Kim: toerisme
Merel: bezienswaardigheden
Lise: Geografie 4-4-05
Frans In de les + media 30 min.
- voorkant
-inhoud
-voorwoord
-nawoord
-logboek
-Plan van aanpak -elke
-Merel
-Lise
-Kim
-Merel
-Merel 6-4-05 Thuis +op school eraan werken Zelf invullen +/- 2.5 uur en in de lessen nederlands & Frans
Alles naar merel opgestuurd iedereen 7-4-05 Via de mail 10 min
Merel alles op diskette Merel 8-4-05 Thuis 10 min.
Lay-out Merel 9-4-05 Thuis 60 min.

Logboek

Stap Gemaakte afspraken tijdsduur Datum

1. Onderwerpen verdelen, informatie zoeken 30 min. 4-4-05
2. - voorkant
-inhoud
-voorwoord
-nawoord 250 min per persoon In de lessen Nederlands & Frans & Thuis
3. Alles naar Merel opgestuurd, Niet iedereen heeft zich aan deze afspraak gehouden.
4. Merel alles op diskette, gaat niet ik heb geen diskette thuis, ik probeer op school aan een diskette te komen.
5. Lay-out Merel, ik ben bezig geweest met de lay-outs van de personen die het op tijd hebben ingestuurd, de andere niet. 100 min. 18-4-05