analyse van het jaarverslag 2002 van Connexxion

Bedrijfsprofiel Connexxion brengt mensen bij elkaar door het verlenen van diensten op het gebied van openbaar en besloten collectief personenvervoer. Connexxion verricht deze vervoersdiensten op basis van contracten met opdrachtgevers die veelal overheids- of semi-overheidslichamen zijn, maar ook met private partijen. Connexxion wil een betrouwbare businesspartner zijn voor haar opdrachtgevers. Connexxion is bovendien actief in een aantal aan personenvervoer gerelateerde activiteiten. De belangrijkste daarvan betreft een landelijk netwerk van vestigingen en werkplaatsen voor onderhoud en schadeherstel van bussen en andere bedrijfsvoertuigen. Connexxion wil mensen mobiel maken en houden. Mobiel maken door het aanbieden aan opdrachtgevers van effectieve oplossingen voor personenmobiliteit met een gunstige prijs-kwaliteitverhouding. Mobiel houden doordat de uiteindelijke gebruiker, de reiziger, tevreden is met de geboden kwaliteit van de dienstverlening en daarvan in toenemende mate blijft gebruikmaken. Connexxion is een toonaangevende onderneming op haar gebied met vooraanstaande marktposities in Nederland. Connexxion streeft naar behoud van marktleiderschap en op termijn naar uitbreiding van haar activiteiten naar andere marktsegmenten en geografische markten. Connexxion wil een aantrekkelijke werkgever zijn voor mensen die met plezier bij de onderneming werken. Connexxion is een structuurvennootschap(*), waarvan alle aandelen in handen zijn van de
Staat der Nederlanden. In 2002 behaalde Connexxion met 12.800 medewerkers een omzet van € 945 miljoen en een bedrijfsresultaat van € 20 miljoen. *
vennootschap waarbij de Raad van Commissarissen de meeste macht heeft Kerncijfers Hieronder vindt u een overzicht van de kerncijfers met enige berekeningen. Het originele en volledige overzicht van de kerncijfers is te vinden op pagina 1 van het jaarverslag. In dit hoofdstuk zal ik verder ingaan op de kerncijfers zoals ze hieronder zijn weergegeven. Bedragen in miljoenen euro’s, tenzij anders vermeld. 31-12-2002 31-12-2001 31-12-2000 31-12-1999 Balans Balanstotaal 591 604 657 686
Gemiddeld- geïnvesteerd- vermogen 411 409 466 534
Groepsvermogen 219 229 249 255
Vreemd vermogen 372 375 408 431
Solvabiliteit 37,06% 37,91% 37,90% 37,17% Rentabiliteit- totaal vermogen -1,02% -3,31% 1,37% 5,54% Rentabiliteit- gemiddeld- geïnvesteerd- vermogen -1,46% -4,89% 1,93% 7,12% Rentabiliteit- groepsvermogen -2,74% -8,73% 3,61% 14,90% Bedrijfsresultaat in % op basis van het totale- vermogen 3,38% 1,16% 4,57% 9,33% Bedrijfsresultaat in % op basis van het gemiddeld geïnvesteerd- vermogen 4,87% 1,71% 6,44% 11,99% Bedrijfsresultaat in % op basis van het- groepsvermogen 9,13% 3,06% 12,05% 25,10% Omloopsnelheid totaal- vermogen 1,60 1,51 1,38 1,25 Winst–en–verliesrekening Omzet 945 910 905 860
Bedrijfslasten 925 903 875 796
Bedrijfs- resultaat 20 7 30 64
als % van de omzet 2,10% 0,70% 3,30% 7,40% Nettoresultaat -6 -20 9 38
als % van de omzet -0,60% -2,20% 1,00% 4,40% Mutaties (t.o.v. vorig jaar) Balanstotaal -2,15% -8,07% -4,23% -3,65% Gemiddeld geïnvesteerd- vermogen 0,49% -12,23% -12,73% -9,95% Groepsvermogen -4,37% -8,03% -2,35% 8,97% Vreemd vermogen -0,80% -8,09% -5,34% -9,83% Solvabiliteit -2,26% 0,04% 1,96% 13,10% Omloopsnelheid totaal- vermogen 6,13% 9,38% 9,88% -10,83% Omzet 3,85% 0,55% 5,23% -14,09% Bedrijfslasten 2,44% 3,20% 9,92% -16,03% Bedrijfs- resultaat 185,71% -76,67% -53,13% 20,75% Nettoresultaat -70,00% -322,22% -76,32% 22,58% Controleberekeningen Balanstotaal -2,15% -8,07% -4,23% -3,65% 31-12-1998* Gemiddeld Balans Balanstotaal 712 650 Gemiddeld geïnvesteerd- vermogen 593 482,6 Groepsvermogen 234 237,2 Vreemd vermogen 478 412,8 Solvabiliteit 32,87% 36,58% Rentabiliteit totaal- vermogen 4,35% 1,60% Rentabiliteit gemiddeld geïnvesteerd - vermogen 5,23% 2,15% Rentabiliteit - groepsvermogen 13,25% 4,38% Bedrijfsresultaat in % op basis van het totale - vermogen 7,44% 5,35% Bedrijfsresultaat in % op basis van het gemiddeld geïnvesteerd- vermogen 8,94% 7,21% Bedrijfsresultaat in % op basis van het - groepsvermogen 22,65% 14,67% Omloopsnelheid totaal - vermogen 1,41 1,42 Winst–en–verliesrekening Omzet 1001 924,2 Bedrijfslasten 948 889,4 Bedrijfs- resultaat 53 34,8 als % van de omzet 5,30% 3,76% Nettoresultaat 31 10,4 als % van de omzet 3,10% 1,14% Mutaties (t.o.v. vorig jaar) Balanstotaal -4,52% Gemiddeld geïnvesteerd vermogen -8,61% Groepsvermogen -1,44% Vreemd vermogen -6,01% Solvabiliteit 3,21% Omloopsnelheid totaal vermogen 3,64% Omzet -1,11% Bedrijfslasten -0,12% Bedrijfsresultaat 19,17% Nettoresultaat -111,49% *De verkoop in de loop van 1998 van de VEONN Groep en Hanze Groep en de deconsolidatie van de BBA heeft de ontwikkeling van de cijfers over 1998 en 1999 materieel beïnvloed. De bedrijfsomzet van de gecontinueerde bedrijven bedroeg in 1998 circa € 836 miljoen. Balanstotaal Het balanstotaal is sinds 1998 afgenomen met gemiddeld 4,52% per jaar. Er zijn uiteraard meerdere verklaringen hiervoor. Immers bestaat een balans uit vele posten die zich allemaal verschillend gedragen. In hoofdlijnen gaat het om het volgende: Connexxion (en alle andere OV-bedrijven) hebben tegenwoordig temaken met vervoersconcessies. Dit houdt in dat lijnen aanbesteed worden en dat de aanbesteding wordt toegekend aan degene die deze lijn kan exploiteren onder de meest gunstige omstandigheden. Financieel gezien kan men heel gunstige omstandigheden creëren door met zo weinig mogelijk middelen zoveel mogelijk te doen. Dit is ook een van de gedachtegangen achter de vervoersconcessies: Wie kan de lijn exploiteren tegen zo laag mogelijke kosten. Men kan de kosten drukken door zo min mogelijk middelen op de balans te hebben. Connexxion is dus bezig om haar kosten omlaag te brengen door het verlagen van de middelen op de balans.
Gemiddeld geïnvesteerd vermogen Dit is het vermogen wat op dat moment daadwerkelijk is geïnvesteerd in middelen. Dit vermogen is interessant als we kijken naar de resultaten. Wat is het resultaat van de investering(en) die gedaan zijn. Opvallend is dat het gemiddeld geïnvesteerde vermogen van 1998 t/m 2001 met gemiddeld 11,64% is afgenomen om vervolgens in het laatste jaar vrijwel gelijk te blijven. Samenvattend kunnen we stellen dat Connexxion in die jaren hard gewerkt heeft om kosten te besparen ten aanzien van de vervoersconcessies. Groepsvermogen, vreemd vermogen en solvabiliteit De verhouding tussen het groepsvermogen en het vreemd vermogen (solvabiliteit) is in de laatste vier jaar stabiel gebleven op ongeveer 37,5% (=groepsvermogen/totaal vermogen). Voor aandeelhouders is dit gunstig, immers blijkt hieruit dat Connexxion financieel gezien een stabiel bedrijf is. Ook het percentage van 37,5% is niet slecht. Men mag op basis van dit percentage stellen dat Connexxion als bedrijf liquide is. Deze twee factoren maken dat Connexxion op het eerste gezicht een financieel stabiel bedrijf is. Rentabiliteit De rentabiliteit geeft het de nettoresultaat in procenten van het vermogen weer. In de kern gaat het om de rentabiliteit van het totale vermogen. Als extra heb ik de rentabiliteit van het gemiddeld geïnvesteerde vermogen en het groepsvermogen gegeven, om zo in een oogopslag te kunnen zien hoeveel het geïnvesteerde vermogen en het groepsvermogen netto hebben opgebracht. De nettowinst is het verschil tussen de opbrengsten en kosten verminderd met de te betalen vennootschapsbelasting. De nettowinst is dus ten opzichte van de opbrengsten en kosten vaak maar een heel klein getal. Als de opbrengsten en/of kosten dan toenemen of afnemen, dan zal de impact op de nettowinst procentueel gezien heel hoog zijn. Voorbeeld (hierbij wordt geen rekening gehouden met de belasting): De opbrengsten voor een bedrijf zijn €1100,- en de kosten €1000,-. De winst is dan €100,-. Als de kosten met 5% toenemen tot €1050,- dan is de winst nog slechts €50,-. Met andere woorden: bij een toename van de kosten met 5% neemt de winst met 50% af. Dit is eigenlijk meteen de verklaring waarom de rentabiliteit zo gigantisch fluctueert. Bij een relatief kleine verandering in de opbrengsten en/of kosten kunnen de gevolgen voor de winst heel groot zijn. Bedrijfsresultaat in % van het vermogen Hier gaat het net zoals bij de rentabiliteit om het totale vermogen, gemiddeld geïnvesteerd vermogen en het groepsvermogen. Het verschil met de rentabiliteit is dat het hier niet gaat om de nettowinst, maar om het bedrijfsresultaat uit gewone bedrijfuitoefening voor de financiële baten en lasten. Deze uitkomsten zullen mogelijk veel meer tot de verbeelding spreken, omdat men hier snel kan zien wat het resultaat is uit de gewone bedrijfsuitoefening. Hieruit kunnen we twee dingen concluderen: 1. De gewone bedrijfsactiviteiten zijn in beginsel rendabel. Uiteraard na verrekening van buitengewone baten en lasten e.d. komt er geregeld een negatief saldo uit. 2. Het bedrijfsresultaat ten opzichte van het vermogen is sinds 1998 gemiddeld gezien afgenomen. Bij 2 dient wel te worden opgemerkt, dat we te maken hebben met een erg fluctuerende lijn. Dit is dus misschien een wat voorbarige conclusie.
Omloopsnelheid totaal vermogen De omloopsnelheid van het totale vermogen wordt berekend door het totale vermogen te delen door de omzet. De omzet is weliswaar afgenomen met gemiddeld 1,11%, maar het totale vermogen is veel sterker afgenomen met gemiddeld 4,52%. Hierdoor is de omloopsnelheid toegenomen. Dit is dn ook een streven van Connexxion in verband met de vervoersconcessies. Controleberekeningen De solvabiliteit geeft de verhouding weer tussen het eigen vermogen en het vreemde vermogen in deze opdracht uitgedrukt in het eigen vermogen als percentage van het totale vermogen
Men kan een controleberekening van de mutatie van het balanstotaal als volgt uitrekenen. De mutaties van het eigen vermogen en het vreemd vermogen te vermenigvuldigen met de solvabiliteit van dit vermogen. Geconsolideerde balans Materiele vaste activa
Bedrijfsgebouwen en terreinen Deze post is afgenomen met €8682,-. Dit komt hoofdzakelijk voort uit desinvesteringen en afschrijvingen. De desinvesterng is €4867,- groot. Dit zou verklaard kunnen worden met behulp van de nieuwe vervoersconcessies. Immers brengen gebouwen ook kosten met zich mee. Rollend materiaal In het rollend materiaal is met 2,89% toegenomen. Dit komt hoofdzakelijk voort uit de investeringen die gedaan zijn. Er is iets meer aan rollend materiaal gekocht en/of geleasd op lange termijn dan afgeschreven. De investeringen in rollend materiaal worden nog eens bevestigd door de Groepsdirectie. Zie hiervoor pagina 9 paragraaf Cashflow en investeringen. Overige bedrijfsmiddelen De overige bedrijfsmiddelen zijn iets afgenomen.
Financiële vaste activa Deelnemingen De groei van de post deelnemingen komt hoofdzakelijk voort uit het resultaat van de deelnemingen (inclusief resultaten van voorgaande jaren). Vooral de deelnemingen in Syntus en Openbaarvervoer Reisinformatie hebben bijgedragen aan het resultaat. Vorderingen Hiermee worden de vorderingen op lange termijn bedoeld. Deze is iets afgenomen. Het risico op deze vorderingen is dan ook niet zo groot. Op de vorderingen zal ik uitvoeriger ingaan bij de vlottende activa. Vlottende activa Voorraden Absoluut gezien zijn de voorraden hoofdzakelijk afgenomen door de grond- en hulpstoffen en de voorraad gereed product. De groepsmaatschappij Techno Service Nederland NV had last van afwaardering van de voorraden. Verder wordt in het jaarverslag weinig gezegd over de voorraden. Vorderingen Dit zijn de kortlopende vorderingen. Deze zijn hoofdzakelijk afgenomen vanwege een mutatie in de handelsdebiteuren. Uit het jaarverslag blijkt helaas niet de hoeveelheid dubieuze debiteuren. Hierdoor kan ik helaas nauwelijks een analyse geven van de handelsdebiteuren. Opvallend is dat de post vorderingen op deelnemingen flink is afgenomen. Dit gaat gepaard met een ontvangen resultaat uit deelnemingen. Hoogstwaarschijnlijk heeft dit met elkaar te maken. Liquide middelen De liquide middelen zijn per saldo flink toegenomen. Zij kunnen uitgesplitst worden naar banktegoeden die zijn toegenomen en korte beleggingen die zijn afgenomen tot nihil.
Groepsvermogen
Eigen vermogen Het eigen vermogen bestaat uit een geplaatst kapitaal van €79,533 miljoen, wettelijke reserves van €1,446 miljoen en overige reserves van €129,131 miljoen. De wettelijke reserve heeft betrekking op het gebonden vermogen van de Ambulancedienst conform de richtlijnen College Tarieven Gezondheidszorg en is in 2002 gevormd. De overige reserves zijn afgenomen met €7,395 miljoen. Dit samen resulteert in een negatieve mutatie van €5,949 miljoen. Aandeel van derden Het aandeel van derden is afgenomen vanwege verwerving van minderheidsbelangen in onder andere het voormalige ZWN. Dit is namelijk op deze post gedebiteerd. Voorzieningen Voor het volgende zijn voorzieningen opgenomen op de balans: pensioen, milieu, reorganisatie, assurantie eigen risico en overige zaken. Pensioen Dit betreft uitsluitend de pensioenvoorzieningen voor leden van de Raad van Commissarissen. Deze voorziening is toegenomen met circa 20%. Dit kan verklaard worden door de gestegen pensioenlasten als gevolg van de economische malaise van de afgelopen jaren. Groot onderhoud Deze voorziening is nauwelijks veranderd. Er is slechts €74.000,- onttrokken. Milieu Aan de milieuvoorziening is een flink bedrag gedoteerd. De oorzaak hiervan is waarschijnlijk het Milieubeleidsplan 2002-2005. Meer informatie hierover vindt u op pagina 17 van het jaarverslag. Reorganisatie Deze voorziening mag uitsluitend gevormd worden als er een concreet reorganisatieplan aanwezig is. Uit de cijfers wordt duidelijk dat Connexxion in het jaar 2002 flink gereorganiseerd heeft. Dit wordt nog eens bevestigd door het verslag van de Raad van Commissarissen en door de Groepsdirectie. De reorganisatie komt in de kern voort uit de vervoersconcessies.
Assurantie eigen risico De Raad van de Jaarverslaggeving staat sinds 1 januari 2001 deze voorziening niet meer toe. Als gevolg hiervan zal deze voorziening vrijvallen in vijf jaar Overige voorzieningen Deze voorzieningen betref in hoofdzakelijk niet op derden te verhalen schade. Hieronder valt onder andere vernielingen aan eigendommen van Connexxion. Dit betekent da wij met zijn allen al gauw voor een miljoen euro schade aanrichten bij Connexxion. Langlopende en kortlopende schulden Opvallend is dat de mutaties van de langlopende en de kortlopende schulden elkaar vrijwel opheffen. Wat er bij de kortlopende schulden af is gegaan, is er bij de langlopende schulden bijgekomen. Dit is een slimme zet van Connexxion, immers betaalt men over langlopende schulden veelal een iets lagere rente. Geconsolideerde winst- en verliesrekening Bedrijfsopbrengsten
Omzet De omzet bestaat uit vervoersopbrengsten, techniek en handel en andere opbrengsten. De vervoersopbrengsten kan men weer onderverdelen in reizigersopbrengsten, overheidsbijdragen, overige openbaar vervoersopbrengsten, toervervoer en taxivervoer. De reizigersopbrengsten en overheidsbijdragen hebben veruit het grootste aandeel in de omzet, respectievelijk 29,82% en 39,82%. Hieruit blijkt dat ondanks de vervoersconcessie het Rijk nog altijd flink bijdraagt aan het openbaar vervoer. De grootste omzet stijgingen deden zich voor bij het reizigersvervoer en het taxivervoer, respectievelijk 9,4% en 22,16% De grootste omzetdalingen deden zich voor bij de overige openbaar vervoersopbrengsten en de techniek en handel, respectievelijk 39,54% en 16,19%. Per saldo zijn de openbaar vervoersopbrengsten dus vrijwel gelijk gebleven als gevolg van de stijging bij de reizigersopbrengsten en de daling bij de overige openbaar vervoeropbrengsten. De gestegen omzet bij het taxivervoer heeft er flink toe bijgedragen dat de omzet ten opzichte van het voorgaande jaar is gestegen. Bedrijfslasten Inkoopwaarde van de omzet Deze post bestaat uit inkoopwaarde en uitbesteed werk. De inkoopwaarde van de omzet is met 10,73% gedaald. Dit kan verklaard worden door een omzet daling bij Connexxion Techno Services van 5%, een aanzienlijke afwaardering van hun bandenvoorraad en omdat meer werk wordt uitbesteed daalt uiteraard de voorraad (inkoopwaarde van de omzet). Uitbesteed werk is toegenomen met ruim 10 miljoen euro. Dit zou als mogelijke oorzaak kunnen hebben: Connexxion is zich meer aan het toeleggen op hun kerntaak (vervoer) als gevolg van de vervoersconcessies. Andere activiteiten proberen zij dan zoveel mogelijk uit te besteden.
Lonen en salarissen en sociale lasten De lonen en salarissen zijn toegenomen met 4,84%. Hiervoor zijn meerder verklaringen: 1. Het aantal fte’s is toegenomen van 12706 naar 12786. 2. Vanwege reorganisatie zijn extra lonen e.d. uitgekeerd vanwege ontslagen. 3. Uiteraard zijn er ook nog de jaarlijkse loonstijgingen. De sociale lasten zijn zelfs toegenomen met 12,72%. Dit zal hoofdzakelijk het gevolg zijn van de eerder genoemde reorganisatie. Afschrijvingen Deze post is iets gedaald vanwege iets lagere afschrijvingen. Dit komt voort uit de toenemende inzet van geleasd materiaal
De afschrijvingen zelf komen hoofdzakelijk voor uit afschrijvingen van het rollend materiaal, te weten voor 77,58% van het totaal van de afschrijvingen. Financiële baten en lasten Het gaat hier uitsluitend om interest. Zowel de baten als de lasten zijn gedaald, de baten echter iets meer dan de lasten. De interestlasten zullen gedaald zijn, omdat veel kortlopende schulden zijn overgegaan in langlopende schulden, met als gevolg een iets lagere rente. Buitengewoon resultaat De buitengewone baten van 5,7 miljoen euro bestaat voornamelijk uit het vrijvallen van bedragen uit diverse reorganisatievoorzieningen. De buitengewone lasten van 29,3 miljoen euro bestaat voornamelijk uit een dotatie aan de reorganisatievoorziening ‘verbetering concurrentiekracht’ en overige voorzieningen ter dekking van de kosten voor de afvloeiing van personeel en de aanpassing en integratie van systemen en processen. Conclusie Connexxion is financieel gezien een stabiel bedrijf, immers is de solvabiliteit al sinds 1999 stabiel rond de 37,5%. Ook elders in de financiële gegevens zijn geen vreemde fluctuaties te vinden. Connexxion steunt nog altijd flink op overheidsbijdragen, te weten 39,82% van de totale omzet. Ook gezien de resultaten is Connexxion geen onderneming. De resultaten duiden er immers op dat Connexxion niet winstgericht is.
Bijlage Geconsolideerde balans Na verwerking resultaats- bestemming 2002 2001 mutatie mutatie in % Bedragen in duizenden euro’s Activa Materiële vaste activa Bedrijfsgebouwen - en terreinen 133.499 142.181 -8.682 -6,11% Rollend - materieel 213.178 207.183 5.995 2,89% Andere vaste bedrijfs- middelen 21.177 21.758 -581 -2,67% Vaste bedrijfsmiddelen in - uitvoering 944 1.420 -476 -33,52% Niet aan de bedrijfsuitoefening - dienstbaar 603 608 -5 -0,82% Totaal materiële - vaste activa 369.401 373.150 -3.749 -1,00% Financiële vaste activa Deelnemingen en vorderingen - deelnemingen 5.510 3.267 2.243 68,66% Overige - vorderingen 658 684 -26 -3,80% Totaal financiële - vaste activa 6.168 3.951 2.217 56,11% Totaal - vaste activa 375.569 377.101 -1.532 -0,41% Vlottende activa Voorraden 17.702 20.596 -2.894 -14,05% Vorderingen 155.600 171.830 -16.230 -9,45% Liquide - middelen 42.234 34.747 7.487 21,55% Totaal vlottende - activa 215.536 227.173 -11.637 -5,12% Totaal activa 591.105 604.274 -13.169 -2,18% Passiva Groepsvermogen Eigen vermogen 210.130 216.079 -5.949 -2,75% Aandeel - van derden 9.148 12.746 -3.598 -28,23% Totaal - groepsvermogen 219.278 228.825 -9.547 -4,17% Voorzieningen 77.977 82.904 -4.927 -5,94% Langlopende - schulden 120.151 76.813 43.338 56,42% Kortlopende - schulden 173.699 215.732 -42.033 -19,48% Totaal passiva 591.105 604.274 -13.169 -2,18% Winst- en verliesrekening Bedragen in
duizenden euro’s 2002 2001 mutatie mutatie in % Omzet 945.333 909.961 35.372 3,89% Inkoopwaarde - van de omzet 137.243 133.544 3.699 2,77% Lonen en - salarissen 401.070 382.566 18.504 4,84% Sociale lasten 99.670 88.423 11.247 12,72% Afschrijvingen en - amortisatie 49.868 51.709 -1.841 -3,56% Overige - bedrijfskosten 237.150 247.082 -9.932 -4,02% Totale - bedrijfslasten 925.001 903.324 21.677 2,40% Bedrijfs- resultaat 20.332 6.637 13.695 206,34% Financiële - baten/lasten -7.645 -6.177 -1.468 23,77% Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening voor - belastingen 12.687 460 12.227 2658,04% Belastingen resultaat uit gewone bedrijfs- uitoefening 4.734 -611 5.345 -874,80% Aandeel in resultaat van niet geconsolideerde - deelnemingen 2.417 270 Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening na belastingen 10.370 1.341 Buitengewone - baten/lasten –23.629 –33.870 Belastingen buitengewoon - resultaat 8.546 12.716 –15.083 –21.154 Groepsresultaat –4.713 –19.813 Aan derden toekomend - resultaat –1.060 –346 Nettoresultaat –5.773 –20.159