Paleis op de dam

Het Paleis op de Dam Een tijdje geleden ben ik samen met nog een paar mensen naar Amsterdam geweest om iets te bezoeken. We zouden eerst een oude kerk gaan bezoeken waar een bepaald thema werd tentoongesteld namelijk Liefde. Maar toen we binnen kwamen bleek het een saaie dooie boel te zijn die tevens veel te duur voor onze beurs zou zijn ( 10 euro voor een rondje door een kerk? ). Toen we buiten kwamen zagen we gelijk het Paleis op de Dam voor ons en we stelden voor om daar maar een kijkje te gaan nemen. En dat pakte wat beter uit. De prijs was niet al te hoog en het leek ons ook wel leuk om het beroemde paleis een keertje van binnen te zien. Een stukje geschiedenis Het Paleis op de dam werd in de 17e eeuw als stadhuis gebouwd. Amsterdam was toen het belangrijkste handelcentrum van de wereld en het nieuwe stadhuis straalde de macht en het aanzien van de stad uit. De architect van de decoraties binnen en buiten het paleis was Jacob van Campen. Hij liet zich vooral inspireren door klassieke bouwkunst. Er hangen ook veel mooie en grote schilderijen in het gebouw die geschildert zijn door 2 leerlingen van Rembrandt, namelijk Ferdinand Bol en Govaert Flinck. Op 28 oktober 1648 vond de eerste steenlegging plaats en in 1655 werd het gebouw echt in gebruik genomen. In 1808 nam Lodewijk Napoleon, nee niet de echte Napoleon maar de broer van hem, als koning van Nederland het paleis in gebruik. Hij liet het gebouw inrichten met allerlei kostbare meubelen uit het empirische rijk. Deze staan nog grotendeels in het gebouw zelf. In 1936 is het eigendom geworden van de Nederlandse Staat.
Jacob van Campen Op 2 februari 1596 werd Jacob van Campen in Haarlem geboren als zoon van een koopman. Hij was schilder-architect en beschikte door zijn goede afkomst over connecties in het zakelijke en culturele milieu van Amsterdam en Haarlem. In 1614 werd Van Campen als meesterschilder ingeschreven bij het Haarlemse St. Lucas-gilde. Hij erfde in 1625 het landgoed Randenbroek bij Amersfoort beleend. Sindsdien wordt hij in documenten vaak aangeduid als 'Heer van Randenbroek'. In 1625 kreeg Van Campen in Amsterdam zijn eerste bouwopdracht. Deze zou het begin betekenen voor vele andere opdrachten. Zijn belangrijkste bouwwerk was natuurlijk het Stadhuis op de Dam in Amsterdam, die in 1648 werd gebouwd. Een conflict met de Amsterdamse burgemeesters leidde er alleen toe dat hij in 1654 met zijn werkzaamheden staakte. De Vierschaar Hier kwamen we de trap op gelopen op weg naar de De Burgerzaal. In deze ruimte werd officieel de doodstraf in het openbaar uitgesproken. De burgers hadden vanaf de Damzijde direct zicht op de rechters. Deze zaten voor drie gebeeldhouwde taferelen: barmhartigheid, wijsheid en rechtvaardigheid. Links zag je Zaleucus een oog uitgestoken laten worden. Deze wetgever had een wet gemaakt waarin stond dat mensen die overspel pleegden bestraft moesten worden door hen beide ogen uit te steken. Toen zijn eigen zoon overspel had gepleegd offerde hij 1 oog voor hem op. In het midden staat het oordeel van Salomon. Deze koning moest recht spreken tussen twee vrouwen die beiden zeiden de moeder van een baby te zijn. Toen de vorst zei dat hij het kind in 2en zou hakken zodat beide vrouwen een deel konden krijgen, protesteerde de echte moeder. De koning wees het kind aan haar toe en bestrafte de leugenares. Rechts wordt rechtvaardigheid getoond. De Romeinse consul Brutus had de doodstraf uitgeroepen over de samenzweerders tegen de stad Rome. Toen zijn eigen zoons betrokken bleken te zijn bij de samenzwering liet hij hen ook doden. De Burgerzaal Dit is de grootste kamer/zaal van het gebouw en vormt het middelpunt van het gebouw. Van Campen wilde van de burgerzaal een bijzondere ruimte maken. De zaal ligt centraal in het gebouw en is bijna 27 meter hoog. In deze zaal konden de Amsterdammers vrij rondlopen. Boven de ingang naar de burgerzaal aan de oostkant zit de Amsterdamse stedenmaagd. Zij draagt de attributen van vrede bij zich, de olijftak en de palmtak. Twee leeuwen, symbool van kracht en wijsheid, zitten aan haar voeten. Boven haar ‘zweven’ Pallas Athene (Wijsheid) en Hercules (Kracht). Bij binnenkomst ziet men direct Justitia (Gerechtigheid). Deze beeldengroep is geplaatst boven de deur naar de Schepenkamer. Hier kwam de rechterlijke macht van de stad samen. Links van haar zit de Dood, rechts Straf met martelwerktuigen. Justitia vertrapt Hebzucht (koning Midas) en Nijd ( een vrouw met slangen in het haar). Boven de toegangen naar de galerijen zijn aan weerszijden de vier elementen aangebracht. Aarde (een kind zogend), tegenover Water (die een schip torst), en Vuur ( afkomstig uit een land rond de evenaar), tegenover Lucht. Achter Vuur brand de zon, een kind aan haar voeten wakkert de vlammen aan. Ze houdt een schaal met as op waaruit de vogel Phoenix verrijst. In de galerijen staan de planeten opgesteld. Het zijn 7 Romeinse goden, en Cybele, de godin van de aarde. Ze zijn opgesteld zoals men dacht dat de planeten zich in de ruimte bewogen: in een cirkel rond de aarde, die in de Burgerzaal te zien is in de vorm van de marmeren kaarten. Cybele staat ook naast de weeskamer, met een sleutel in haar hand waarmee ze in het voorjaar de aarde opent en in het najaar de aarde sluit. De Schepenzaal In de schepenzaal werd door de schout en negen schepenen recht gesproken. Het vertrek is na de Burgerzaal de grootste van de hoofdverdieping. Het schoorsteenstuk verwijst naar de functie van de zaal. Het werd geschilderd door Ferdinand Bol, een leerling van Rembrand. Mozes daalt de berg Sinaï af met de stenen tafelen. Twee keer per week werden in deze zaal huwelijken voltrokken. De tortelduifjes en de kinderkopjes in de architraaf wijzen hierop. De kamer van de Commissarissen van Kleine Zaken is verbonden met de Schepenzaal. Hier werd recht gesproken in kleine financiële zaken. Ook hier is dit weer te zien aan het beeldhouwwerk. Apollo, de god van de muziek, staat bij de ingang. Als brenger van de harmonie kon hij de conflicten oplossen. Met de hanen boven de deur wordt verwezen naar de twistende partijen. Burgemeestersvertrek In het Burgemeestersvertrek kwamen de vier regerende burgemeesters bijeen. De burgemeesters waren vooraanstaande inwoners van de stad die vaak in de handel actief waren. Zij voerden hun bestuurstaken uit naast hun dagelijkse bezigheden. Belangrijk was dat zij hun belangen niet vermengden. De decoraties in het vertrek waarschuwden hen ervoor. Boven de toegangsdeur is een marmeren beeld te zien met Mercurius die de honderd-ogige Argus (oplettendheid) met zijn muziek in slaap probeert te sussen om zijn koe te stelen. Vanuit hier had je ook nog een uitzicht op de Vierschaar.
Het Balkon Dit is het balkon waar Willem en Maxima samen stonden toen ze getrouwd waren. De Justitiekamer Als in de vierschaar het doodvonnis over de veroordeelde was uitgesproken werd hij naar de Justitiekamer geleid. De dominee sprak hier een laatste gebed over de gevangene. Het plafond is beschilderd door Nicolaas de Helt Stockade. Het Burgemeestersvertrek en de Vroedschapskamer waren de 1 van de kleinste kamers van het gebouw. De Vroedschapskamer In deze kamer vergaderde de Vroedschap dat het advies college van de burgemeesters was. Het onderwerp van alle decoraties in deze kamer is dan ook "raadgeven". Hier heeft Govaert Flink Salomo's gebed om wijsheid afgebeeld. Dit vond ik zelf 1 van de mooiste kamers. De Assurantiekamer Hier konden handdrijvende burgers van Amsterdam zicht verzekeren tegen diefstal en rampen. De meubelen zijn afkomstig uit de prive vertrekken van Lodewijk Napoleon. Het bed is gemaakt door F.H.G. Jacob-Desmalter. In het rechter beeldhouwwerk boven de ingang van hun kamer ontsnapt de Griekse dichter Arion op de rug van een dolfijn aan de verdrinkingsdood. De Desolate Boedelkamer Door de Commissionarissen van Desolate Boedsel werden faillissementen afgewikkeld. Links zie je de val van Ikarus. Hij vloog met zijn vleugels van veren en was te dicht bij de zon, waardoor de was smolt en hij in zee stortte en verdronk. Je ziet ook ratten aan rekeningen knagen en in een lege geldkist zitten. Thomas de Keyser schilderde hoe Odysseus belande op het eiland Scheria. Vanuit deze kamer kom je op de Noord Gallerij terecht en kan je via de Burgerzaal weer naar beneden lopen. Eigen mening Ik vond het een leukere ervaring dan ik had verwacht. Toen we het gebouw naar binnen gingen dacht ik dat het erg saai zou worden. Het zou wel een keer leuk zijn om het gebouw van binnen te zien maar voor de rest had ik er niet iets speciaals van verwacht. Maar toen we eenmaal door het gebouw heen liepen vond ik het toch best wel indrukwekkend te zien hoe alles nou precies was gemaakt en hoe alles er uitzag. De vele marmeren pilaren en uitgehakte beelden spraken mij best wel aan. Persoonlijk gaf ik niet zoveel om de schilderijen en de gedachte erachter maar meer hoe het gebouw zelf was gemaakt. Als je kijkt hoe de gebouwen er vandaag de tijd uitzien en hoe ze er vroeger uitzagen vind ik toch wel dat we een stuk achteruit zijn gegaan. Tegenwoordig is alles zo modern als maar kan, alles moet strak, maar vroeger zag alles er veel levendiger uit. De verschillende kleuren marmer, al die grote steunpilaren en de mooie meubelen maakten het geheel tot een ontzettend mooi paleis waarvan ik eigenlijk toch geen spijt heb het bezocht te hebben. Zo, nu wel genoeg geslijmt denk?