Expressionisme
De voorlopers van het expressionisme zijn de postimpressionistische schilders en de primitieve Afrikaanse kunst. Deze kunstenaars drukten hun spontane gevoelens uit door middel van felle kleuren en persoonlijke vormen. Het is dus een kunststroming waarbij de persoonlijke opvatting van de kunstenaar boven de realistische waarneming staat. Vanaf 1905 ontstond uit die kunstvormen het expressionisme, een nieuwe stroming.
De naam ‘expressionisme’ is afgeleid van expressie(uitdrukking). Bij het expressionisme stond de ongeremde uitdrukking van de persoonlijke emoties en gevoelens centraal. Het was eigenlijk een reactie op het impressionisme en de academische kunsttradities, volgens vaste regels. De expressionisten maken hun levensvreugde of ongenoegen kenbaar door het gebruik van felle kleuren.
Matisse, een Franse expressionist, maakte het kleurgebruik zo bont, dat de kunstcritici hem ‘fauve’ noemden, wat wild beest betekent. Men vond dat ze met hun gedurfde kleurgebruik, robuuste vormen en grove penseelstreken als wilde beesten tekeer gingen. Voor de expressionisten, was het gevoel het belangrijkst.
Fauvisme
Kenmerkend voor het expressionisme in Frankrijk, het fauvisme, is de voorkeur voor vrolijke en niet te ingewikkelde thema’s. In het schilderen drukken de expressionisten hun levensvreugde en plezier uit in spontaan geschilderde landschappen, stadsgezichten, interieurs en mensfiguren. De materiaalhantering is spontaan, direct en niet verfijnd.De schilders van het fauvisme zijn Matisse, Roualt, Kees van Dongen en De Vlaminck.
Die Brücke
In Duitsland had men een stroming van het expressionisme die Die Brücke heette. Kenmerkend voor hen is hun pessimistische kijk op het leven. De sombere angstgevoelens zijn veroorzaakt door de slechte maatschappelijke situatie in Duitsland rond de Eerste Wereldoorlog. De vormgeving van Die Brücke is hoekig, de vormen zijn sterk vereenvoudigd en de lijnen zijn ritmisch. Verder wordt veel gebruik gemaakt van harde, felle kleuren die in egale vlakken worden aangebracht. De bekendste schilders uit die Brücke zijn Kirchner, Nolde, Heckel en Schmidt-Rottluf.
Der Blaue Reiter
Ook de stroming Der Blaue Reiter heeft veel weg van expressionisme. Veel voorkomende onderwerpen zijn de steden, naakten en minderbedeelden. Deze expressionisten drukken hevige emotie uit: angst, eenzaamheid, lijden. Ze doen dit door felle, zuivere kleuren, die van de realiteit loskomen, te gebruiken en door hoekige lijnen die de werkelijkheid vervormen. Bij deze stroming is er invloed van het primitivisme merkbaar.
Het tijdsbeeld
De expressionisten verwierpen de kapitalistische rationalisatie in al zijn vormen, de overdreven strenge autoritaire verhoudingen binnen het gezin en in het openbare leven, de technocratische organisatie, en de smerigheid van de grote stad. Expressionisten lieten, in de geest van alle moderne kunsten, vaak niet een objectieve, maar een subjectieve werkelijkheid zien. De kunstenaars van het Expressionisme zochten dan naar een absolute waarheid, die zich achter de werkelijkheid bevond. De aanvallen van de expressionisten waren gericht tegen de gevestigde machtsstructuren. Hierin zagen zij een bedreiging voor het individu.
Een belangrijke tendens van het expressionisme was dat het ontstaan ervan beschouwd werd als een heftig protest tegen de maatschappelijke ontwikkelingen die het gevolg waren van materialisme en massificatie. De metropool was in de ogen van expressionisten het symbool van deze processen. 'De industriële samenleving verstikte het instinct, de originaliteit en het natuurlijke in de mens. Het ontnam hem zijn status van individu en reduceerde hem tot lid van de massa', betoogden de expressionisten in hun manifesten.
Specifieke kenmerken van het expressionisme
Pure sterke kleuren
Een deformatie (vervorming) van kleuren
Vereenvoudigde vormen
Overdreven lijnen
Omlijning
De expressie van het innerlijke is het allerbelangrijkst
Geen belemmering van de rede en principes
Directe uiting van de emotie van de schilder
Het is subjectieve kunst
Felle bewogenheid
Expressionisme in de literatuur
Evenals in de beeldende kunst heeft het expressionisme zijn grootste bloei in de literatuur gehad in Duitsland. Er is afkeer van de zintuiglijke waarneming, de psychologie en het causaal denken (denken met oorzaken en gevolgen). De literatuur wilde niet meer een indruk van de werkelijkheid geven, maar wilde die werkelijkheid zelf uitdrukken. Daarvoor gebruikte men een nieuwe stijl die een aantal kenmerken heeft:
Alleenstaande woorden
Losse, onsamenhangende zinnen
Abstractheid en symbolische waarde van thema’s
Experimentele structuren
Veel substantieven
Afgebakende elementen
Ongeordende zinnen
Verzen zonder rijm of metrum
Zinnen zonder interpunctie
Visionaire beelden
Creatieve vitaliteit
Bronvermelding:
Kunst-actief
Kunst op niveau
Internet, verschillende sites, ik weet niet meer precies welke allemaal
REACTIES
1 seconde geleden
E.
E.
Well done girl
22 jaar geleden
AntwoordenA.
A.
K'heb hier zeker wat aan gehad, thanks.
14 jaar geleden
Antwoorden