Rode bloedcellen

De functie en samenstelling van het bloed

In een mens bevindt zich zo'n 5,5 liter bloed, dat in de bloedvaten wordt rondgepompt.
Vanaf het hart bereikt het bloed via steeds fijnere vertakkingen van de bloedvaten alle weefsels van het lichaam.
Bij gewervelde dieren, zoals de mens, heeft het bloed vele functies.
Omdat het bloed bijna overal komt in het lichaam, zorgt het voor transport; van voedingsstoffen, afvalstoffen, zuurstof, kooldioxide, hormonen en natuurlijk water.
Ook verdeelt het bloed de warmte over het lichaam.
1-om oververhitting van warmteproducerende organen (bijv. spieren) te voorkomen.
2-om de lichaamstemperatuur op peil te houden.
Een heel belangrijke functie van het bloed is de afweer: het bloed verdedigt het lichaam tegen schadelijke micro-organismen.
Het bloed bestaat uit bloedplasma en bloedcellen.
Bloedplasma is een gelige vloeistof waarin eiwitten en allerlei voedingsstoffen, afvalstoffen, hormonen en ook zuurstof en koolzuur zijn opgelost.
Daarnaast zitten er witte en rode bloedcellen, en bloedplaatjes.
De witte bloedcellen spelen een belangrijke rol bij de afweer.
De bloedplaatjes helpen bij de stolling van het bloed.
Het grootste deel van de bloedcellen zijn rode bloedcellen (ook erythrocyten genoemd).
Per milliliter zijn het er ongeveer 5,4 miljard.

De bouw en de eigenschappen van rode bloedcellen.

Rode bloedcellen zijn schijfvormige, celkernloze cellen met een doorsnee van 7 a 8 micrometer en een dikte van 2 micrometer.
Het midden van de cel is aan beide kanten hol.
Om hun typische vorm te behouden hebben rode bloedcellen een cytoskelet.
Zonder zo'n skelet zouden de cellen helemaal rond zijn.
Het cytoskelet is een stevig netwerk dat aan de binnenkant van de celmembraan ligt en zorgt voor vormvastheid.
Maar om door de kleinste haarvaten te kunnen, die smaller zijn dan hun diameter, moeten rode bloedcellen toch kunnen vervormen of zelfs dubbelvouwen.
Daarom is hun cytoskelet erg elastisch.

metingen van de elasticiteit van rode bloedcellen

Met nieuw ontwikkelde methoden kan de elasticiteit van rode bloedcellen goed gemeten worden.
Eén methode maakt gebruik van laser-micromanipulatietechnieken.
Hiermee wordt de cel vervormd, waarna de tijd wordt gemeten die de cel nodig heeft om weer terug te veren in z'n oude vorm.
Het bleek dat 'jonge' rode bloedcellen die net gevormd zijn, een veel hogere elasticiteit hebben dan 'oude' cellen.
Deze lage elasticiteit van oude cellen heeft uiteindelijk het gevolg dat ze haarvaten gaan verstoppen.
De verwijdering van oude cellen in de lever en de milt is waarschijnlijk vanwege de lage elasticiteit.
Metingen aan mensen met een bepaalde vorm van diabetes lieten zien dat een gedeelte van hun rode bloedcellen een lagere elasticiteit hebben dan bij gezonde personen het geval is.
Doordat deze cellen versneld uit de bloedbaan worden verwijderd, leiden deze mensen aan een lichte vorm van bloedarmoede.

Aggregaten

Bij een rustige bloedstroming, zoals die in de aders plaatsvindt, kunnen bloedcellen gaan samenklonteren.
Ze vormen dan stapeltjes van enkele tot tientallen cellen, die als geheel in de bloedbaan meegevoerd worden.
Deze stapeltjes heten aggregaten.
Als het bloed sneller gaat stromen, breken de aggregaten weer op.
Een vermoedelijke functie is dat de aggregaten tijdens de bloedstroming automatisch naar het centrum van de bloedbaan gaan, waardoor de witte bloedcellen in grotere hoeveelheden bij de vaatwand aanwezig zijn, waar ze hun bijdrage aan de afweer leveren.
Verdere functies van aggregatie zijn nog niet bekend.

De levensloop van rode bloedcellen

De rode bloedcellen worden gemaakt in het rode beenmerg.
Dit is aanwezig in de platte botten en in de uiteinden van de ronde botten in ons lichaam.
Er worden maar liefst 2,4 miljoen rode bloedcellen per seconde geproduceerd in een mens. Ook de witte bloedcellen worden in het rode beenmerg gemaakt.
Het is zelfs zo dat alle bloedcellen afkomstig zijn uit dezelfde stamcellen in het beenmerg.
Tijdens de verdere delingen veranderen ze zich in de verschillende typen cellen.
Na de laatste deling en vóórdat de rode bloedcellen in de bloedstroom worden losgelaten, produceren ze grote hoeveelheden hemoglobine en verliezen daarna hun kern.
Het afgesplitste deel met de kern wordt vervolgens opgeruimd door macrofagen.
Na 2 dagen in de bloedbaan hebben de cellen ook hun mitochondriën en ribosomen verloren. De afsplitsing van de kern vindt trouwens alleen plaats bij zoogdieren
Alle andere gewervelden hebben rode bloedcellen mét een kern.
Eenmaal in het bloed aangekomen hebben rode bloedcellen een gemiddelde levensduur van 120 dagen.
In deze periode wordt continu zuurstof van de longen naar de weefsels getransporteerd, kooldioxide uit de weefsels omgezet in koolzuur, en in de longen het koolzuur weer omgezet in kooldioxide.
Oude en beschadigde cellen worden uiteindelijk in de lever en milt opgeruimd.
De herkenning van de cellen die verwijderd moeten worden is een nog grotendeels onbekend proces.
Er worden 2,4 miljoen bloedcellen per seconde geproduceerd in het beenmerg, dus eenzelfde aantal wordt weer per seconde verwijderd uit de bloedbaan door lever en milt.
De voedingsstoffen die daarbij vrijkomen worden weer afgegeven aan het bloed.