Dolfijnen

1. Beschrijving diergroep en groepskenmerken De dolfijnen horen tot de groep walvisachtigen. Binnen de walvisachtigen zijn er weer twee groepen te onderscheiden. Namelijk de baleinwalvissen en de tandwalvissen. De dolfijn hoort bij de tandwalvissen. Tandwalvissen heten zo, omdat ze tanden in hun snavelvormige bek hebben. Deze tanden gebruiken ze om vis mee te vangen. Als de tandwalvis een vis gevangen heeft, slikt hij hem in één keer door. Hij zorgt ervoor dat hij de kop eerst doorslikt want dat gaat makkelijker. Tot de tandwalvissen horen onder andere de orka’s, potvissen en de dolfijnen. Tandwalvissen heb je in verschillende lengtes en met verschillende gewichten. De lengtes varieren tussen de 120 cm en de 20 m en de gewichten tussen de 40 en de 70.000 kilo. De dolfijn is één van de kleinere tandwalvissen. In totaal zijn er 65 verschillende soorten tandwalvissen en 11 verschillende baleinwalvissen. Dolfijnen zijn zoogdieren die uitsluitend in het water, meestal de zee, leven. Terwijl alle andere zoogdieren, andere walvisachtigen daargelaten, net als de mens het grootste deel van de tijd op het land leven. Ze hebben dezelfde kenmerken die alle andere zoogdieren hebben. En dat zijn: - Brengt levende jongen ter wereld - Zoogt de jongen - Haalt adem met de longen. - Is warmbloedig; constante lichaamstemperatuur - Is behaard. De speciale zintuigen die de walvisachtigen en ook de dolfijn ontwikkeld hebben zijn kenmerkend voor de groep De dolfijn voelt met zijn huid. Hij kan niet zo goed ruiken, want dat zou via zijn blaasgat moeten gebeuren. Als hij zijn blaasgat onder water zou openen zou hij verdrinken, omdat de longen vol met water komen. Het maakt niet zoveel uit dat hij niet kan ruiken, want zijn voedsel zwemt toch onder water. Een dolfijn kan onder water goed zien. Zelfs als er in water heel slecht zicht is kan hij nog goed zijn weg vinden. Dat komt door zijn sonar. Hoe werkt die sonar? Geluid bestaat uit golfjes, deze golfjes kan je niet zien. Als zo’n golfje ergens tegen aan stoot komt het geluid weer terug, het wordt weerkaatst. Een dolfijn maakt gebruik van dit verschijnsel. Een dolfijn maakt geluid vanuit de schedel. Deze geluiden kun je horen in de vorm van klikjes. Als een dolfijn een geluid uitgestoten heeft dan komt het weer terug als het ergens tegenaan komt. Dit geluid vangt hij met zijn onderkaak weer op. Aan die weerkaatsing kan de dolfijn “zien” dat er iets is en waarschijnlijk ook nog wat het is. Aan de zijkant van de kop zitten kleine gaatjes waarmee hij kan horen. Een ander kenmerk van de hele groep is de manier van ademhaling. Hoe ademt de dolfijn? Een dolfijn moet zijn adem zolang mogelijk inhouden. Een dolfijn ademt niet door zijn neus maar door zijn blaasgat. Het blaasgat zit aan de bovenkant van zijn lichaam. Dit heeft tot voordeel voor de dolfijn dat als hij adem wil halen alleen maar eventjes naar het wateroppervlak hoeft te komen. Vervolgens even uit- en inademen en dan weer zo’n 15 minuten onder water blijven. 2. Uiterlijk De kop van de dolfijn gaat ongemerkt over in de romp. Aan de romp zit aan iedere kant een vin. Bovenop zit een rugvin. De rugvin helpt de dolfijn om recht door het water te kunnen zwemmen. Met de zijvinnen stuurt de dolfijn. De nog niet genoemde staartvin zorgt voor de voortstuwing. Het lichaam van de dolfijn is helemaal aangepast aan het leven onder water. De vorm is zo, dat er geen onnodige uitsteeksels op het lijf van de dolfijn zitten die hem afremmen bij het zwemmen. Doordat de dolfijn zo gestroomlijnd is, kan hij als het nodig is een tijdelijke topsnelheid van zo’n 60 km/uur halen. Een dolfijn kan dus net een kleine torpedo worden. De meeste dolfijnen hebben een grijs, blauw, witte kleur maar er zijn er ook in bruin en helemaal wit. Hoe kun je zien of het een mannetje of vrouwtje is? Allereerst, als je op de buik van de dolfijn kijkt dan zie je een klein deukje, op ongeveer dezelfde plaats waar de rugvin zit. Hierop kun je het geslacht niet bepalen. Dit is de navel. Als je iets verder in de richting van de staart kijkt wordt het mogelijk om het geslacht te zien. Een mannetje heeft een soort uitroepteken (!) op zijn buik staan. Een vrouwtje heeft ook zo’n streep maar geen puntje daar onder. Een vrouwtje heeft aan beide zijden van het streepje een puntje staan. Deze twee puntjes zijn de tepels van het vrouwtje. Uit Van Dale: [sexueel dimorfisme: waarbij mannetjes en vrouwtjes een afwijkende vorm hebben] [predator: uit Latijn: stroper, vijand. uit dierkunde: roofdier, roofvijand] Denk eraan dat je de plaatjes in de tekst noemt.
5. Voortplanting Net als andere zoogdieren dragen de wijfjesdolfijnen hun jongen in hun lichaam, in de baarmoeder. De draagtijd van dolfijnen varieert tussen tien en zestien maanden. De manier waarop dolfijnen hun jongen baren is ongewoon voor zoogdieren, maar lijkt sterk op de manier zoals mensen dat doen. Het gaat zo: het mannetje schiet op het wijfje af alsof hij haar kop wilt rammen, maar buigt op het laatste moment af. Daardoor schuiven hun lichamen stevig tegen elkaar. Af en toe zwemt het wijfje weg en springt daarbij mogelijk uit het water. Dan zoekt het mannetje waar het wijfje weer in het water zal komen zodat de lichamen weer tegen elkaar schuren. Vlak voor de geboorte verzamelen de andere wijfjes zich om de bevallende dolfijn. Nieuwsgierige mannetjes en haaien houden ze op afstand. De staart van het jong komt als eerste tevoorschijn. Een geboorte duurt meestal ongeveer een half uur, maar soms duurt het langer. De jonge dolfijn kronkelt gewoonlijk op eigenkracht naar boven om adem te halen. Als hij hulp nodig heeft is de moeder in de buurt. Het geboren dolfijntje ziet er precies hetzelfde uit als zijn moeder. Het is meestal 90 centimeter lang en weegt ongeveer 12 kilo. Het jong wordt door zijn moeder gezoogd. Het jong drinkt een jaar of twee bij zijn moeder maar blijft ongeveer drie tot zes jaar bij haar. Dan sluit het zich aan bij zijn leeftijdsgenoten. 4. Waar kan je dolfijnen vinden en hoe zit het met de toekomst van de dolfijnen? Dolfijnen kan je zo’n beetje overal ter wereld vinden waar water is. Ze zitten in de Grote Oceaan, de Atlantische Oceaan, Indische Oceaan, de Zwarte Zee maar ook in de Noordzee. Er zijn ook vijf soorten die in rivieren leven in de landen Amerika, West-Afrika, China en India. De verschillen tussen de dolfijn die in de rivieren leeft en de dolfijnen die in de zee leven zijn: de dolfijnen in de rivier hebben een langere “snavel”, het zijn slomere zwemmers, ze hebben bredere voorvinnen, eten vis en klein gedierte uit de modder, sommige zijn bijna of helemaal blind. 6. Dolfijnen en de mens Helaas neemt de hoeveelheid dolfijnen af. Dit komt door de vervuiling, maar ook door de visnetten waar ze in verstrikt raken en de mens doodt nog steeds dolfijnen. Vervuiling: De laatste halve eeuw hebben wij de oceanen als een enorme vuilnisbelt gebruikt. Het was alsof we dachten dat de enorme watermassa’s al het vuil wat we er in loosden moeiteloos konden verteren. Nu sterven er dolfijnen aan de afval wat rond drijft zoals ronddrijvende plastic zakken die het blaasgat van de dolfijn bedekken en waardoor hij stikt. Van de beloegadolfijnen, die in rivieren in Amerika leven, waren er eerst ongeveer vijfduizend. Nu echter nog maar vierhonderd, door de fabrieken aan de rivier die daar allerlei giftige stoffen lozen. De netten waar ze in verstrikt raken: de dolfijnen kunnen ondanks de sonar de netten niet zien. De draadjes van het net zijn te dun. Voor de dolfijnen zijn de netten daardoor zo goed als onzichtbaar. Een dolfijn die eenmaal gevangen zit maakt het er bij elke poging om los te komen nog moeilijker op. Het beest zal uiteindelijk stikken want het heeft lucht nodig. Doden van de dolfijnen: dit gebeurt het meest in de buurt van Japan. In Japan is het vlees erg populair. Er zijn veel organisaties die dit allemaal proberen tegen te gaan. Dat gaat al best wel goed, maar je hebt van iedereen medewerking nodig en dat krijgen we niet. Sommige fabrieken stoppen met lozen in de rivier maar sommige gaan er rustig mee door. Sommige stropers worden gepakt maar sommige ook niet. En aan de netten is nog niets gedaan, maar ze zijn wel bezig om een nieuw net te ontwikkelen dat de dolfijnen wel kunnen “zien”. De dolfijn is een gewild artiest in pretparken. Ook in ons land is vroeger onder het mom van “onderzoek” zo’n park opgericht. Ik moet eerlijk zeggen dat ik de capriolen die de dolfijnen in Dolfinarium Harderwijk uitvoeren best kan waarderen. Maar ik wordt wel een beetje triest als ik er aan denk dat zo’n beest ook in de open zee zou kunnen springen en leven in plaats van in een betegelde bak met chloorwater. Natuurlijk hebben we in de dolfinariums best wat geleerd over het hoe en wat van de dolfijn. Een aantal biologen van het Zeeuwse themapark “Neeltje Jans” doet onderzoek naar het hoe en waarom van het aanspoelen op de kust van dolfijnen (vooral de bruinvis). Ook proberen ze aangespoelde dieren weer op te lappen om ze vervolgens weer los te laten in de Noordzee. Ik vermoed dat dit een doekje voor het bloeden is omdat men ondertussen toch een leuke attractie in het park heeft. Toch denk ik wel, dat parken als deze bijdragen aan de populariteit van de soort en dat kan weer helpen bij de bescherming van de beesten in de vrije natuur. Ook de tv-serie “Flipper” en de bioscoopfilm “Free Willy” zorgde voor extra aandacht voor de soort. De mens heeft altijd een speciale band gehad met de dolfijn. Er is een soort verwantschap omdat de beesten zo intelligent zijn, waardoor de emotionele band met de dolfijn groter is dan met een doorsnee dier. Al in de oudste verhalen worden aan de dolfijn de meest fantastische (helden-)daden toegeschreven. Er zijn talloze verhalen bekend waarbij drenkelingen zijn gered door een dolfijn. Op veel archeologische vondsten, bijvoorbeeld die op Kreta, staan afbeeldingen van een dolfijn. Ook in de griekse mythologie komt de dolfijn voor. Het gaat te ver om hier in dit werkstuk dieper op in te gaan. Ik heb ook wel eens gehoord dat de Amerikaanse marine dolfijnen zou hebben opgeleid om terroristische acties te plegen. De vis zou met een springlading tegen de romp van de boot van de vijand moeten zwemmen waardoor de boot de lucht in gaat. Minder gewelddadig is het verhaal dat dolfijnen worden ingezet bij spionage-acties. Het kan best ook wel een koude-oorlogverhaal zijn.