De olifant

De olifant Met zijn grote slagtanden en grote oren is de olifant 1 van de indrukwekkendste dier op aarde. De olifant is het grootste levende landzoogdier en ook het oudste. Hij is erg sterk en ook erg slim. Er bestaan 2 soorten olifanten: de Afrikaanse en de Aziatische ( Indische ) olifant. De Afrikaanse olifant heeft grotere oren dan de Aziatische en de Afrikaanse olifant is wat groter. Een flink Afrikaans mannetje is tot aan de schouder 3 meter groot en weegt zo’n 5,4 ton. Hij kan met zijn slurf om zich schoon te maken, te drinken en om andere olifanten te begroeten. In diep water gebruikt hij zijn slurf als snorkel. De slurf wordt gevormd door de neus en de lange boevenlip en heeft een gevoelig gevoel en reukorgaan. De olifant gebruikt zijn slurf om bladeren, vruchten en jonge bladeren te pakken en in zijn bek te stoppen. De olifant kan niet met zijn slurf drinken, daarom spuit hij het water met zijn slurf in zijn bek. Ook de slagtanden zijn belangrijk voor de olifant. De slagtanden zijn geweldige ivoren hoektanden in de bovenkaak. Ze kunnen de schors van een boom en de wortel eruit trekken. Moeders en baby's De draagtijd van een olifant is twee jaar en een pasgeboren olifantje is roze. Voor de baby-olifant is samenwerking met de rest van de kudde heel belangrijk in zijn jonge leven. Het idee van een familieband wordt het kleintje vanaf het begin al ingegeven. Tot ongeveer een jaar of vier drinkt hij zijn melk uit de borst (tussen de voorbenen) van zijn moeder. Als hij ongeveer vijftien jaar is gaat de olifant meer bij zijn moeder vandaan, maar als er gevaar dreigt zal de kudde hem altijd beschermen.
De slurf Soms lijkt het erop alsof de olifanten verschillende kleuren hebben. Zo zien die van het Isavo-park in Kenia meestal roest rood. Dat is geen bijzondere ondersoort. De dieren hebben zich vol gespoten met bruinrode aarde, ter plekke om zich te beschermen tegen de zon en om de huidparasieten lastig te maken. Zo zie je dat het hele slimme beesten zijn. Ze zuigen een slurf vol stof of modder op en sproeien dat over hun lijf. De olifant kan zijn zware kop niet omlaag krijgen, vandaar die slurf. Die is zowel sterk als gevoelig ; hij draagt er mee, maar pukt er ook blaadje mee af. De Afrikaanse oflifant heeft 2 vingerachtige uitsteeksels aan het eind van de slurf, de Indische maar 1. Dus dat is makkelijker om iets te pakken. Volgens Rudyard Kipling kreeg de olifant zo de slurf: Een olifant was in een meertje aan het drinken. Opeens kwam er een krokodil en greep de olifant bij z’n neus. Na een trekpartij had de olifant gewonnen, maar z’n neus was helemaal uitgerekt. Nou, dat is dus niet waar, want het ware verhaal hoe de olifant aan z’n slurf komt is veel ingewikkelder. Een volwassen slurf weegt zo’n 150 kilo! Het is een bundel van bloedvaten, vet, lymfevaten, zenuwen, bindweefsels en spieren bedekt met een gerimpelde lichtbehaarde huid. Die van de Afrikaanse olifant lijkt te bestaan uit ringen en is leniger dan die van de Aziatische. Hij kan hem ook hoog optillen en tegen zijn voorhoofd drukken als dreiggebaar. Die van de Aziaat is gladder en kan dat niet. Een onderzoeker uit de negentiende eeuw, schatte dat de slurf ongeveer 40.000 spieren had. Een andere onderzoekster heeft nog eens een slurf tot in de details ontleed. Zij kwam tot een totaal van 148.198 spieren en spiertjes. Het komt erop neer dat aan de buitenkant in de lengt van de slurf vier lange spierbundels lopen. 1 bovenop, 1 aan de onderkant en 2 aan de zijkanten. Die zorgen voor het werk, op en neer, links en rechts. Daar binnenin zitten straalsgewijs, van boven naar beneden vele tienduizenden kleine spiertjes tussen de beide neusgaten in het centrum en de buitenste spierbundels. Die zorgen voor de fijnregeling. Zoals je leest, erg ingewikkeld! Je weet dat olifanten kudde dieren zijn, maar ze hebben ook een boeiend sociaal leven. Ze beschikken over reeks communicatiemiddelen waaronder een breed scala aan geluiden. Voor zover bekend bevatten die zo’n dertig woordenbetekenissen. Je zou vast denken waarom ik dit erbij zeg. Nou, waarmee zouden ze zo trompetteren? Met de slurf! Voortplanting De voortplanting gaat bij olifanten erg traag. De dracht bij een Afrikaanse olifant duurt bijna 18 tot 22 maanden bij de Aziatische 20 tot 22 en meestal kan de moeder pas haar tweede kindje krijgen als haar vorige kalf is gespeend (geen moedermelk meer drinkt). Dat betekent dat ze maar eens in de 5 jaar een baby kan krijgen. Sommige diersoorten vormen paren die een lange tijd bij elkaar blijven, anderen zelfs levenslang! Olifanten doen dit niet, zij paren met elkaar en gaan daarna weer uit elkaar. Ook al hebben olifanten geen vaste partner, aan de paring gaat altijd een soort van kennismaking vooraf, soms maar heel kort. Het paar graast, baadt of loopt soms een tijdje samen. Ze raken elkaar veel vaker aan dan dat ze normaal doen; ze vlechten hun slurven in elkaar, steken de punt van hun slurven in de bek van de ander (kussen) en wrijven hun lijven tegen elkaar. Soms geven ze elkaar bloemen of stukjes fruit (het cadeautjes geven hoort ook bij het paringsritueel van anderen dieren, zoals de Jan van Gent-vogel). Bullen (mannetjesolifanten, ook wel stieren genoemd) zijn vanaf hun 11de of 12de jaar klaar om te paren, maar ze moeten nog wel een aantal jaren wachten voor ze daartoe de kans krijgen. De oudere bullen zullen altijd eisen dat zij eerder mogen paren met het vrouwtje. Als de bul rond zijn 23ste is krijgt hij een leiderspositie in de kudde en krijgt kan het recht eisen op een vrouwtje. Zodra de bul ouder wordt en zijn aanzien verliest, verlaat hij de kudde, meestal als hij rond de 60 jaar oud is. Het paringsritueel Olifanten hebben geen speciale tijd om te paren, maar meestal is dit tijdens het regenseizoen. Wanneer ze gaan paren dan is dat te herkennen aan het lichamelijke contact dat dan meer wordt dan normaal. Als dat gebeurt dan begint er eerst een periode waarin de olifanten elkaar beter leren kennen. Vlak voor de paring voelt het mannetje met zijn slurf aan de geslachtsdelen van het vrouwtje om te kijken of zij er klaar voor is. Als ze beiden klaar zijn, legt de bul zijn slurf langs het wijfje haar rug, misschien om aan te geven dat hij haar nu gaat bestijgen. Het paren kan drie tot vier minuten duren en wordt vier à vijf dagen lang om de paar uur herhaald. Maar zodra het wijfje drachtig is (in verwachting) negeert zij de bul of jaagt zij hem zelfs weg! De olifant verliest steeds meer ruimte De grootste bedreiging voor de Indische olifant is de vernietiging van de leefruimte. Overal in Zuid-Azie zijn de ondernemingen bezig hele wouden te kappen om goedkoop hardhout te krijgen. En boeren hebben landbouwgrond nodig. Olifanten worden teruggedrongen in afgelegen stukken bos die ingesloten worden door landbouwgebieden. Het kan niet anders of olifanten en boeren komen met elkaar in conflict. En olifanten die lastig zijn worden gedood… Meer dan een eeuw geleden had Afrika 10 miljoen olifanten en maar 16 miljoen inwoners. Nu zijn er meer dan 500 miljoen inwoners. Ze hebben steeds meer land nodig en daarom heeft de olifant nog maar een kwart van zijn vroegere gebied overgehouden. Iedere 25 a 30 jaar verdubbelt het aantal inwoners ten zuiden van de Sahara. Er is steeds meer ruimte nodig voor mensen. Sinds 1950 verliezen Afrikaanse olifanten jaarlijks ongeveer 2% van hun leefgebied en per jaar daalt het aantal olifanten met 20%! In gevangenschap De mens heeft altijd gebruik gemaakt van de olifant. We weten zeker dat ze meer dan 5000 jaar geleden al gebruikt werden als laaddier in de Indusvallei. Een olifant is erg sterk en heeft een groot uithoudingsvermogen. Daarom is hij altijd in de oorlog en ook bij de bos- en landbouw gebruikt. Door zijn natuurlijke vriendelijkheid en waardigheid wordt hij nog ingezet bij bepaalde plechtigheden. De Indische olifant is in gevangenschap gemakkelijker dan de Afrikaanse olifant. ER wordt nog steeds gediscussieerd over de vraag of je olifanten in dierentuinen kunt houden of als werkdier mag gebruiken. Sommige vinden dat ze in de vrije natuur moeten leven omdat ze te groot zijn, anderen vinden het belangrijk dat ze zich voortplanten in gevangenschap. Want als dat lukt, zijn er tenminste nog olifanten over, als ze in het wild zouden uitsterven. Ik zelf vind dat ze recht hebben om gewoon te leven en voort te planten in de natuur. Vroeger dachten mensen dat het fokken van werkolifanten zou helpen met het voortbestaan van de Indische olifant. Maar dat is niet gelukt. Het aantal tamme olifanten in Thailand is zelfs achteruit gegaan van 13.000 in 1950 tot minder dan 5000 in 1982! Tegenwoordig worden nieuwe aanwinsten dikwijls gevangen en illegaal verhandeld. Men hoopt door strengere controles olifanten in gevangenschap beter in de gaten te kunnen houden. Sommige olifanten hebben geleerd boomstammen te verslepen in houthakkerskampen. Ze kunnen werken in gebieden die niet geschikt zijn voor auto’s In Zaire is het gelukt enkele Afrikaanse olifanten te leren boomstammen te verslepen. Het is triest dat deze dieren helpen bij het vernietigen van het bos, waar eens hun wilde soortgenoten leefden!!! Mensen hebben altijd met eerbiedige bewondering naar de olifant gekeken. Hij is dikwijls heel belangrijk in godsdienstige verhalen, legende en de volkskunst.