--BELANGRIJK--

Hier zijn de links met de hoogste resolutie van de besproken schilderijen:

Reserve Infanterie Korporaal: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/48/Egon_Schiele_024.jpg

Portret van Nietzsche: http://en.wikipedia.org/wiki/File:Nietzsche-munch.jpg

Portretten in de schilderkunst 20e eeuw

Ik heb gekozen voor het expressionisme, omdat een van  mijn favoriete schilders; Egon Schiele daar een groot voorbeeld van is. expressionisme is een stroming waarbij alles gecreëerd wordt zoals men het ervaart. Er zijn zeer weinig algemene richtlijnen voor deze stroming, omdat het simpelweg de visualisatie is van de werkelijkheid die men ervaart.

Uiteraard is de eerste kunstenaar Egon Schiele. Schiele was een apart type. Zijn vader stierf aan syfilis, waarna hij met zijn oom ging wonen. Hij is van daaruit later naar de kunstacademie gegaan. Schiele had ook licht-incestueuze interesse voor zijn zusje Gerti,die vier jaar jonger dan hem was. Schiele is later van de kunstacademie afgegaan omdat het er te strikt was volgens hem. Hij heeft daarna Gustav Klimt opgezocht, die uiteindelijk zijn mentor werd.

De tweede kunstenaar is Edvard Munch. Hij is onder andere zeer bekend voor zijn schilderij; de schreeuw. Hij maakte net als Schiele voor zijn tijd zeer controversiële werken, wat bij zijn tentoonstellingen niet altijd gewaardeerd werd. Hij vond dat altijd een leuk idee, hoe iets zo onschuldig als een schilderij zoveel ophef kon veroorzaken. Hij niet snel afstand van zijn schilderijen, hij stelde ze enkel tentoon.

Van Egon Schiele heb ik het schilderij; Reserve Infanterie Korporaal gekozen, en van Munch; Portret van Fredrich Nietzsche.

Egon Schiele: ‘Reserve Infanterie Korporaal’

Qua voorstelling speelt zich niet echt veel af op het schilderij, de korporaal kijkt enkel weg van Schiele. Zijn kleurgebruik samen met zijn kleurcontrast is wat hem een van mijn favoriete schilders maakt. Ik herinner mij nog hoe de hele brugklas naar het Singer museum ging, om daar De Denker te zien, van Rodin. U had het over biefstuk, hoe Rodin vlees in het gezicht aangaf. Dit doet Schiele ook, op een nog veel mooiere manier vind ik. Hoewel ze niet getekend zijn, zie ik denkrimpels in het hoofd van de korporaal. Schiele gebruikt bovenal menselijke kleuren, alsof het ‘huidskleurpotlood’ meerdere dieptes heeft. Niet meerdere kleuren, maar meer diepgang binnen de kleur zelf.

De compositie is zeer kalm in het portret, aangezien er maar een hoofdelement is. Ik zie echter wel dat het zeer goed is opgebouwd. Vooral bij amateur-portretten in een wegkijkende positie met bril is het zo dat de bril er later opgetekend wordt, of dat er geen rekening wordt gehouden met de scherpstelling van de glazen. Schiele heeft hier perfect rekening mee gehouden, en heeft dit effect meegenomen terwijl hij dit werk maakte. In dit portret is geen schaduw te zien, en het is ook in zijn andere werk zeer zeldzaam. Sommigen zouden dit een vorm van amateurisme durven noemen, maar hij doet het gewoon anders. In plaats van bijvoorbeeld kleerplooien direct te maken, gebruikt hij gewoon een aparte strijkstijl om ze aan je voor te stellen, dat je ze enkel ziet als je er langer dan tien minuten naar kijkt. Ook bijvoorbeeld bij de kaaklijn, andere kunstenaars hadden daar schaduw kunnen neerzetten. Maar Schiele laat de kaaklijn overlopen in de adamsappel om geen schaduw te hoeven gebruiken.

Het licht/donker contrast is al eerder besproken samen met Schiele’s strijkstijl, maar het lijkt me goed om er wat verder over door te gaan. De wang van de korporaal is wat donkerder, wat het werk leven in lijkt te blazen. Dit gebeurt over het hele portret, wat de korporaal werkelijk leven schenkt, in ‘Dying Edith Schiele’ heeft hij dit bijvoorbeeld niet gedaan.  Enkel een paar zwakke streken op Edith haar gezicht, wat het effect gaf dat ze werkelijk stervende was. Ook zoals eerder genoemd, is het uniform van de korporaal op sommige plekken donkerder om kleerplooien aan te geven.

Het schilderij is nogal herkenbaar, aan het uniform van de man is te zien dat hij een korporaal is, hij heeft baretknopen op zijn schouder, een verfraaide halsknoop en een manchetlijn van gouden draad.

Nou is het nogal grappig dat techniek als laatste op de lijst van beeldende begrippen staat, omdat de helft van de techniek al voor het licht is gehouden in de vorige alinea’s. Er zijn hoewel, nog een paar dingen die nog moeten worden verteld over Schiele zijn techniek. Nog even over compositie naast techniek, heeft Schiele alles behalve het hoofd, torso en de rechterarm weggelaten. Ik denk persoonlijk dat dit zo is dat dat niet de aandacht gaat trekken. Ik merkte pas na vijf minuten van het observeren van het portret dat de korporaal geen benen had in het portret. Ik vind dit een goede keuze van hem, omdat het eerder de aandacht trekt naar de meer gedetailleerde delen van het werk. Iets wat mij nu pas opvalt in zijn kleurgebruik, is dat hij kleuren toestaat om terug te komen. Ik zie bijvoorbeeld dat het rood rond de bril van de korporaal  hetzelfde (in ieder geval lijkt) is als zijn bril. Ook de kleur van zijn hemd lijkt zeer veel op dat van zijn haar. Dit geeft het schilderij een rustige indruk, waardoor ik er werkelijk uren naar kan kijken zoals nu. Met schilderijen zoals die van Juan Gris raakte ik al na een minuut geïrriteerd, omdat hij niet zo rustig omging met zijn kleuren zoals Schiele dat doet.

Edvard Munch: ‘Portret van Nietzsche’

De voorstelling van het portret is een beetje apart, omdat de achtergrond ook nogal expressionistisch geschilderd is. Ik zie een man, een denker die verward raakt door zichzelf. Het kleurgebruik is erg frivool. De lucht heeft een amberachtige kleur die nogal afsteekt met de Indigo geschilderde bergen. Het is voor mij allemaal zeer onduidelijk wat Munch zijn artistieke intenties waren, maar het lijkt wel een hint te zijn naar dat de lucht vrijer is dan wat aan de grond zit. Het is zeer interessant dat maar twee dingen in dit schilderij hun originele kleur hebben. Nietzsche zelf en het dorp. Ik denk dat dit misschien zo is omdat Munch de natuur zoveel anders vindt dan de mens en zijn creaties.