Uranus

Uranus is de zevende planeet vanaf de zon, behorend tot de groep van de reuzenplaneten. Hij is de derde grootste in diameter 4 keer zo groot als die van de aarde en zijn massa is 14,53 keer die van de aarde. Uranus is de eerste ontdekte planeet in moderne tijd hij werd op 13 maart 1781 bij toeval ontdekt door de Britse astronoom William Herschell, aanvankelijk dacht hij een komeet ontdekt te hebben. Uranus is vroeger al vaker waargenomen, maar toen dacht men dat het om een simpele ster ging. Onder zeer gunstige omstandigheden ( bij heldere nachten) kun je de planeet met het blote oog zien, maar hij vertoont dan geen details. Veel kenmerken van de planeet zijn dan ook lang onbekend gebleven. Uit afwijkingen in de baan van de planeet werd het bestaan van nog een verder weg staande planeet afgeleid, Neptunus die in 1846 op de voorspelde plaats werd gevonden. De rotatietijd van het zichtbare oppervlak bedraagt 17,2 uur. De temperatuur van de atmosfeer (-210 °C) verandert weinig met de breedte er zijn geen duidelijke klimaatgordels. Op 24 januari1986 werd Uranus voorbijgevlogen door de Amerikaanse ruimtesonde Voyager-2. De planeet is tot op heden 1 keer bezocht. Alle planeten draaien rond het eclipticavlak, maar de draaias van Uranus verschilt
ongeveer 90 graden met het eclipticavlak. In de periode dat de Voyager-2 de planeet passeerde was de zuidpool van de planeet naar de zon gericht. De polen van de planeet zijn om beurten op de zon gericht en ontvangen dus afwisselend meer energie van de zon dan in de buurt van de evenaar van de planeet. De gebieden in de buurt van de evenaar zijn tot nu toe nog altijd warmer geweest dan de polen. In 1985 was de noordpool naar de aarde gericht, in 2007 zal dat met de evenaar het geval zijn. De beweging van de 5 vanaf de aarde zichtbare satellieten verandert daardoor van een cirkel via een ellips in een rechte lijn. De gemiddelde dichtheid van Uranus bedraagt 1,29 gram per kubieke cm. Zijn bovenste atmosfeer bestaat voor het grootste gedeelte uit waterstof (ongeveer 83%) en helium(ongeveer 15%). Dieper in de atmosfeer bevinden zich ook methaan, ammonia en andere koolwaterstoffen. De mantel van Uranus bestaat waarschijnlijk uit water, ammonia en methaan, dat onder hoge druk en temperatuur vloeibaar wordt gehouden. Uranus heeft geen duidelijk rotsachtige kern, maar het lijkt erop dat het materiaal willekeurig verspreid is. De atmosfeer van Uranus bestaat voor ongeveer 83 % uit waterstof, voor 15 % uit helium en 2 % uit methaan en nog een beetje van andere stoffen. Net zoals andere gasplaneten heeft Uranus wolkenbanden die zich snel rond de planeet bewegen. Ze zijn erg dun, ze verschillen sterk in grootte en alleen zichtbaar door het toepassen van speciale beeldtechnieken. Het verschil in grootte is waarschijnlijk te wijten aan de seizoenseffecten. De zon bevindt zich op dit moment op een lagere breedtegraad zodat de dag- en nachteffecten duidelijker te zien zijn. De blauwe kleur van de planeet is een gevolg van de absorptie van het rode licht door methaan in de bovenste atmosfeer. Uranus heeft net als alle andere gasplaneten ringen, die net zoals bij Jupiter erg donker zijn. Op dit moment heeft men 11 ringen ontdekt, allemaal erg dun. De ringen rond Uranus werden als tweede ontdekt, na die van Saturnus. Dit was belangrijk voor de wetenschap, want nu kon men ervan uitgaan dat de ringen geen specifiek kenmerk waren voor Saturnus, maar dat de ringen een algemeen verschijnsel waren. In mei 1977 schoof Uranus voor een zwakkere ster langs en toen heeft men ontdekt dat de planeet een stelsel van 5 smalle ringetjes heeft. Later werden er nog 4 bij gevonden. Ze zijn allemaal heel erg donker. In 1978 werden de ringen voor het eerst in infraroodlicht gefotografeerd en in 1985 in zichtbaar licht. Voyager ontdekte in 1986 een 10e ringetje rond Uranus en een stof verspreid door het gehele ringensysteem. De 10 ringetjes bevinden zich tussen 16200 en 25600 km hoogte boven het wolkendek van Uranus. Binnen de bovenste bevindt zich een 2500 km brede stofband. De breedte van de afzonderlijke ringetjes ligt tussen de 1 en 100 km. Bij de buitenste, breedste ring bevinden zich twee 'herdermaantjes', met een diameter van circa 15 km, die verdere uitbreiding van deze ring verhinderen. Misschien worden ook de andere ringcomponenten door dergelijke, nog kleinere maantjes vergezeld. In tegenstelling tot andere manen die genoemd zijn naar figuren uit de klassieke mythologie, zijn de manen van Uranus genoemd naar personages uit de werken van Shakespaere en Pope. Afzonderlijke groepen zijn de 10 kleine en donkere binnenmaantjes, ontdekt door de Voyager-2 en de 5 grote manen (Cordelia, Ophelia, Bianca, Cressida, Desdemona, Juliet, Portia, Roslind, Belinda, Puck, Miranda, Ariel, Umbriel, Titania, Oberon). Al hun banen liggen in de buurt van het evenaarsvlak van Uranus. De manen vertonen een grote verscheidenheid aan terreinsoorten, met bergen, dalen, breuken en uitvloeiingspatronen. Dit wijst erop dat ze een periode van ingrijpende veranderingen en interne activiteit moeten hebben doorgemaakt. De soortelijke massa van de manen bedraagt 1,5 tot 1,7 gram per kubieke centimeter, een hogere waarde dan die van de satellieten van Saturnus. Dit betekent dat de manen van Uranus in verhouding meer gesteenten bevatten dan de manen van Saturnus, die voor een groot deel uit ijs bestaan.