Mars

1.1. Hoe zit Mars in elkaar?

Mars is genoemd naar een van de Griekse goden, die ook Mars heette. Dat komt door zijn rode kleur. Er zijn vier seizoenen op Mars en de temperatuur is overdag vaak gelijk aan de temperatuur op de Aarde. Waarschijnlijk stroomde er vroeger water, te zien aan de vele (opgedroogde) rivieren. Ook zijn er grote bergen en andere dingen aan het oppervlak te vinden die erg op het oppervlak van de Aarde lijken. Het klimaat is erg veranderlijk op Mars, net als op de andere vaste planeten: Venus en Aarde. Het oppervlak veranderd door verschillende dingen, bijvoorbeeld door vulkanen en stormen in de atmosfeer. Mars heeft twee ijskappen die steeds verdwijnen en terugkomen door de seizoenen. In de winter zijn ze er dus, en in de zomer niet. Ook heeft Mars de grootste berg uit ons hele zonnestelsel, Olympus Mons (afbeelding 1.4). De hoogte van deze berg is 20 km. Met het blote oog vanaf de Aarde gezien is Mars eigenlijk eerder licht roze dan rood. Op foto’s die gemaakt zijn door telescopen en ruimtesondes zie je dat de planeet roodbruin is. Een roestkleurtje dus en dat is niet toevallig, want er is op Mars veel ijzer. Omdat er in de atmosfeer water voorkomt is veel van dat ijzer geoxideerd (zeg maar verroest) tot ijzeroxiden. In de atmosfeer van Mars vind je 95,3% koolstofdioxide, 2,7% stikstof, 1,6% argon en de rest bestaat uit zuurstof en water. Mars bestaat eigenlijk uit 3 delen (afbeelding 1.2). De bovenste laag die om de hele planeet heen zit heet de korst. Daar kun je dus ook op lopen enz. Je kunt het vergelijken met de Aardkorst. Onder de korst van Mars zit de mantel. De mantel bestaat uit gesmolten stenen, iets dichter dan de mantel van de Aarde. En helemaal in het midden van Mars zit een dichte kern met een straal van 1700 km. Omdat er geen magnetisch veld is op Mars, heeft Mars waarschijnlijk een vaste kern. Net zoals op Mercurius en de Maan, is er op Mars geen platentektoniek. Er liggen dus geen platen op Mars die de hele tijd bewegen. Omdat er geen horizontale verplaatsing van de platen is, blijven de hete plekken onder de korst steeds op dezelfde plek. Daardoor kunnen er hele grote vulkanen ontstaan.

Afbeelding 1.1: Mars door een ruimtetelescoop
Afbeelding 1.2: De binnenkant van Mars
Afbeelding 1.3: Temperatuurverschillen op Mars.
Afbeelding 1.4: De grootste berg uit ons hele zonnestelsel: Olympus Mons

1.2. Hoe weten de mensen dit?

Sinds 1960 zijn er heel veel ruimtevluchten ondernomen met de planeet Mars als bestemming. Er zijn op dit moment alleen nog maar onbemande ruimtevaartuigen richting Mars gelanceerd. Maar er zijn in de loop der jaren wel een aantal plannen en projectvoorstellen voor bemande vluchten naar Mars gedaan. Ook vindt er al jaren onderzoek plaats waarbij kennis wordt opgedaan die nodig is voor bemande vluchten naar Mars, bijvoorbeeld het effect op mensen van een langdurig verblijf in de ruimte. Een aantal ruimtevluchten naar Mars hadden als doel om op Mars te landen. Maar de meeste doen alleen maar onderzoek in een baan om Mars, of tijdens het voorbij vliegen langs de planeet.
De Russen waren de 1e die probeerden om een ruimtevaartuig naar Mars te lanceren. De 1e twee pogingen in oktober 1960 mislukten alle 2. In 1962 waren er 3 geslaagde lanceringen, maar in een baan om de Aarde zijn ze alle 3 geëxplodeerd. Op 5 november 1964 probeerden de Amerikanen voor het eerst om een ruimtevaartuig richting Mars te lanceren. De Mariner 3 en de Mariner 4 werden op die dag allebei succesvol gelanceerd. De Mariner 4 is het 1e ruimtevaartuig dat foto’s van Mars neemt. Hij vliegt op 9846 km afstand van Mars en hij neemt 22 foto’s. Het zenden van de foto’s naar de Aarde duurt bijna 3 weken. Daarna zijn er nog een paar succesvolle lanceringen van zowel de Russen als de Amerikanen. Maar in 1969 mislukken 2 Russische pogingen om Mars te bereiken. Het waren de Mars 1969A en de Mars 1969B. In datzelfde jaar nemen de Mariner 6 en 7 foto’s van Mars en ze doen onderzoek. Na nog een aantal lanceringen van raketten richting Mars is de Amerikaanse Mariner 9 de 1e die succesvol in een baan om Mars komt. Dit gebeurt in 1971. Bijna een jaar lang stuurt Mariner 9 gegevens naar de aarde, inclusief 7329 foto's. De Russische Mars 2 is de 1e die het oppervlak van Mars bereikt. Dan worden er nog jarenlang ruimtevluchten naar Mars geweest. In juli 1988 wordt voor de 1e keer geprobeerd om 1 van de manen van Mars te bereiken. De Phobos 1 en de Phobos 2 worden succesvol gelanceerd door de Russen. Met de Phobos 1 wordt het contact verloren, maar de Phobos2 onderzoekt Mars en Phobos. In de jaren ’90 ging het onderzoek ook nog gewoon door met ruimtevoertuigen als de obserr, de Pathfinder en de Global Surveyor. De Mars Pathfinder heeft ruim 17.000 foto’s van Mars genomen. Op 3 juli 1998 gebeurd het voor de 1e keer dat er een raket naar Mars wordt gestuurd die niet uit Rusland of de VS komt. Het is een Japanse raket die de Nozomi heet. Op 2 juni 2003 stuurt de ESA voor het eerst een raket naar Mars. Op dit moment is de laatste keer dat er dat er iets gebeurde in het onderzoek naar Mars 25 januari 2004. Toen landde de Opportunity op Mars.

Afbeelding 2.1: De Beagle 2
Afbeelding 2.2: Een foto van Mars
Afbeelding 2.3: Ruimte onderzoek door de NASA
Afbeelding 2.4: Een robot in de vorm van een hond op Mars.

1.3. Hoe beweegt Mars zich tussen de andere planeten?

Mars is de 4e planeet vanaf de zon ( afbeelding 3.2). De planeten die nog dichter bij de zon staan als Mars zijn Mercurius, Venus en de Aarde. De baan van Mars om de zon duurt bijna 2 jaar. 686,98 dagen om precies te zijn. Het scheelt niet zo heel erg veel met de Aarde in vergelijking met de meeste andere planeten. Mars lijkt eigenlijk in alle opzichten veel op de Aarde. Een dag duurt daar bijvoorbeeld 24,6 uur, terwijl het hier op de Aarde 24 uur duurt. Ook denken sommige wetenschappers dat er misschien leven op Mars is. Al zouden het dan alleen eencellige diertjes onder het oppervlak zijn.
Mars heeft 2 manen: Phobos en Deimos (afbeelding 3.3 en afbeelding 3.4). Als je naar de afbeeldingen kijkt zie je dat er een groot gat in Phobos zit. Dat komt doordat er ooit een meteoriet is geweest die tegen Phobos aan is geknald. Deimos daarentegen heeft een bijna rimpelloos oppervlak. Die 2 manen cirkelen om Mars heen net als onze maan om de Aarde heen cirkelt. Mars zelf cirkelt net als alle andere planeten om de zon heen (afbeelding 3.5). Op de afbeelding kun je zien dat de planeten die dichter bij zon staan als Mars ook een kleinere baan om de zon maken. Maar dat is natuurlijk ook logisch. Omdat er op een planeet een jaar voorbij is als de planeet 1 keer om de zon heeft gedraaid, duurt een jaar op de planeten die dichter bij de zon staan als Mars korter. Er zijn 5 planeten die nog verder van de zon af staan als Mars. Dat zijn Jupiter, Saturnus, Uranus, Neptunus en Pluto. Die planeten hebben dus ook een grotere baan om de zon en een jaar duurt daarom ook langer op die planeten. Alleen Pluto is een planeet met een hele vreemde baan om de zon. Dat kun je ook zien op afbeelding 3.5. Je ziet namelijk dat Pluto soms dichter bij de zon staat als Neptunus en Uranus, terwijl hij de andere keer weer veel verder weg staat als die 2 planeten. Hij heeft gewoon een hele kromme baan om de zon. Alle andere planeten hebben wel een gewone ronde baan om de zon. Om de 1e vier planeten vanaf de zon zijn heel veel rotsblokken. En omdat Mars de 4e planeet vanaf de zon is, zijn die rotsblokken soms heel dicht in de buurt van Mars. Daarom is er op Mars best veel kans dat er een rotsblok op de planeet valt. Waarschijnlijk is het gat in Phobos ook zo veroorzaakt.

Afbeelding 3.1: Mars

Afbeelding 3.2: Mars is de 4e planeet vanaf de zon

Afbeelding 3.3: Phobos
Afbeelding 3.4: Deimos

Afbeelding 3.5: Baan van Mars om de zon