Eiwitten tekort

Inleiding:
We hebben een verslag gemaakt voor ANW, we mochten het onderwerp zelf kiezen. Wij hebben voor het onderwerp eiwitten tekort gekozen. Dat leek ons een interessant onderwerp, omdat we daar nog niet veel van af wisten.
En we zien vaak op het nieuws dat kinderen die heel weinig eten toch een dikke buik hebben. We weten dat het iets te maken heeft met dat ze in die landen niet veel voedsel met eiwitten binnenkrijgen. Maar hoe zit dat precies?

We hebben er ongeveer 4 weken tijd voor gekregen om het verslag te maken. De werkzaamheden hebben we in de klas, mediatheek en thuis verricht.

Als hoofdvraag hebben wij gekozen voor de vraag:
Hoe kan het dat kinderen in Afrika een dikke buik krijgen, en wat heeft dat met eiwitten te maken?

Als deelvragen hebben we gekozen voor:

• Wat zijn de oorzaken van eiwittekort?

• In welk voedsel zit eiwit?

• Waarvoor heb je eiwit nodig?

• Wat gebeurt er als je niet genoeg eiwit binnenkrijgt?

• Hoe kun je eiwittekort tegen gaan ?

• Welke mensen hebben extra eiwit nodig?

Uitwerkingen van de deelvragen:

Wat zijn de oorzaken van eiwittekort?

Eiwitten zijn opgebouwd uit vierentwintig aminozuren. Ons lichaam kan elf van de vierentwintig aminozuren zelf produceren. Deze dertien andere eiwitten hebben we ook nodig, en moeten dus via de voeding worden opgenomen. Als je te weinig voedsel binnenkrijgt waar deze eiwitten inzitten, krijg je dus ook te weinig eiwitten binnen. Vooral in Afrika is dit het geval. De mensen daar hebben niet veel te eten, en het eten wat ze hebben is eiwit arm. Daardoor is het eiwittekort in Afrika erg groot.

In welk voedsel zit eiwit?

Onder eiwitrijk voedsel vallen:
• vlees- en viswaren,
• peulvruchten,
• gevogelte, eieren,
• zuivelproducten,
• noten,
• groenten,
• tarweproducten.

Waarvoor heb je eiwit nodig?

Eiwitten zijn, zoals eerder gezegd, een bron van aminozuren, waar het lichaam bouwstoffen van maakt, zoals spierweefsel en huidcellen als je een wond hebt. Verder zijn eiwitten een belangrijke bron van stikstof, en via voedsel is één van de weinige manieren waarop je stikstof binnenkrijgt. Verder bevatten eiwitten ongeveer evenveel calorieën als koolhydraten, waardoor ze ook als brandstof voor het lichaam gebruikt kunnen worden.

Wat er overblijft na de vertering van eiwitten wordt vaak omgezet in vetten of suikers, om vervolgens als reservebrandstof gebruikt te kunnen worden. Daarna blijft er een afvalstof over, ureum, dat door de nieren uit het bloed gezuiverd wordt en met de urine het lichaam verlaat.

Wat gebeurt er als je niet genoeg eiwit binnenkrijgt?

Bij een gebrek aan eiwit neemt de spieromvang af. Het kan ook leiden tot irritatie van de luchtwegen, wondjes die niet meer weggaan en gebroken vingernagels. Het afweersysteem wordt beschadigd bij een tekort aan eiwitten, waardoor het lichaam geen antistoffen meer kan maken, en je vatbaarder wordt voor vele ziekten.

Hoe kun je eiwittekort tegen gaan ?

Door voedsel te eten waar de andere 13 aminozuren inzitten, die het lichaam niet zelf produceert. Dit kan door middel van speciale diëten waarbij combinaties van verschillende eiwitten een belangrijke rol spelen. Een aantal voorbeelden van combinaties van eiwitrijk voedsel zijn:
• Tarwebrood met ei
• Rijst met witte/bruine bonen
• Brood met melk
• Aardappelen met groente

Dit zijn een aantal voorbeelden van maaltijden die heel normaal zijn om te eten, en die ondertussen ook nog rijk zijn aan eiwitten. Bij zo’n dieet kun je dus eigenlijk gewone maaltijden blijven eten, alleen moet je weten hoe ze te combineren.

Welke mensen hebben extra eiwit nodig?

Sporters hebben een grote behoefte aan eiwit. Eiwit zorgt voor de spieromvang en energie, en dat is wat een sporter nodig heeft. Eiwitrijke voeding is meestal ook vetrijk, en daarom is het extra belangrijk om niet te veel eiwit te eten. 1 gram eiwit levert, net als koolhydraten, 4 kcal. Voor sporters wordt 0,8 tot 0,85 gram eiwit per kilogram ideaal lichaamsgewicht geadviseerd. Sporters hebben vaak ook een eiwitrijk dieet.

Conclusie en discussie over de uitkomsten van de deelvragen:

Wat zijn de oorzaken van eiwittekort?

De conclusie die we bij deze vraag hebben getrokken is dat eiwittekort vooral wordt veroorzaakt door een tekort aan eiwitrijk voedsel.
Het is geen probleem om genoeg eiwitrijk voedsel binnen te krijgen, want eiwit zit in etenswaren die je normaal gesproken elke dag wel eet. Maar bijvoorbeeld in Afrika, waar de mensen niet zoveel te eten hebben, is geen eiwitrijk voedsel. Ook eten zij langdurig hetzelfde voedsel. In elk etenswaar zit een ander aantal eiwitten, dus als je een lange tijd hetzelfde voedsel eet, kan ook dit lijden tot eiwittekort.
Vegetariërs en veganisten moet ook goed op hun dieet letten, want plantaardig voedsel bevat vaak minder eiwitten dan dierlijk voedsel. Doordat zij geen vlees (en soms ook geen melk en eieren e.d.) eten, kan dit op de langere termijn eiwittekort veroorzaken, als zij geen ander voedsel met eiwit eten.

In welk voedsel zit eiwit?

De conclusie die we bij deze vraag hebben getrokken is dat eiwit in veel hetzelfde voedsel zit: vlees/producten van een dier en noten.
Als je dit voedsel dus niet regelmatig, of in een te lage hoeveelheid binnenkrijgt, heb je een eiwittekort. Dit is vooral het probleem bij mensen in arme landen, vegetariërs en veganisten, en mensen met een allergie voor dit voedsel. Voor al deze mensen is een oplossing te bedenken. Vegetariërs en veganisten moeten bijvoorbeeld meer groenten en noten eten, en mensen met een allergie kunnen ander eiwitrijk voedsel eten waar ze wel tegen kunnen.

Waarvoor heb je eiwit nodig?

De conclusie die we bij deze vraag hebben getrokken is dat je eiwitten nodig hebt voor een goede stofwisseling, als bouwstof voor je spieren en voor energie.
Wanneer je te weinig eiwitten binnenkrijgt, kan het zijn dat je moe bent, en een geen energie hebt. Ook werkt je stofwisseling niet goed, dus daardoor kan je buik op gaan zwellen zoals bij mensen in Afrika.

Wat gebeurt er als je niet genoeg eiwit binnenkrijgt?

Onze conclusie bij deze vraag is dat je bij een tekort aan eiwit lichamelijke en uiterlijke problemen krijgt.
Een eiwittentekort kan leiden tot allerlei vervelende aandoeningen, zoals de ziekte kwashiorkor. Iemand die aan kwashiorkor lijdt, verliest veel gewicht en krijgt vaak een opgezwollen buik, terwijl de rest van het lichaam magerder wordt. Ook gebeurt het dat het pigment van lichaamscellen wordt afgebroken, wat kan leiden tot bijv. bleke vlekken op de huid, en haar dat steeds dunner en bleker wordt. Mensen die aan kwashiorkor lijden kunnen ook geen antistoffen tegen ziektes meer aanmaken, waardoor ze vatbaarder zijn voor vele ziekten. Bovendien heeft een periode van eiwittentekort een negatieve invloed op de geestelijke en lichamelijke ontwikkeling.

Hoe kun je eiwittekort tegen gaan ?

Door voedsel te eten waar de andere 13 aminozuren inzitten.
Iemand die aan eiwittentekort lijdt kan het beste een speciaal eiwitrijk dieet nemen, met voedsel als tofu, zuivel vis en vlees.
Maar indien diegene een nierziekte heeft, zal het dieet aangepast moeten worden met nog steeds veel eiwitten, maar niet genoeg om schade aan de nieren toe te brengen. Verder moet men wel op de hoogte zijn van bepaalde allergieën, omdat sommige eiwitten in bepaalde soorten voedsel, zoals gluten in tarwe, eiwitten in pinda’s, schelpdieren of ander voedsel uit de zee, een allergische reactie op kunnen wekken.

In werelddelen waar eiwittentekort vaak voorkomt, zoals in Afrika, is er vaak niet genoeg geld voor een uitgebreid dieet. In zo’n geval zou het ‘t beste zijn om voedselhulp te bieden met gemakkelijk te verkrijgen eiwitrijke voedingsmiddelen, zoals melk, tarwe, noten en peulvruchten. Maar eiwittentekort komt ook in rijkere landen voor, vaak door oorzaken als een dieet om gewicht te verliezen, anorexia, of een slechte of ongevarieerde voeding. In zo’n geval zou het dan weer het beste zijn om een eiwitrijk dieet voor te schrijven.

Welke mensen hebben extra eiwit nodig?

De conclusie die we bij deze vraag hebben getrokken is dat vooral sporters een extra grote behoefte hebben aan eiwitten.
Sporters hebben ook vaak een speciaal dieet met veel eiwitten. Eiwitten zijn goed voor de spieromvang, en je krijg er ook energie van. Dat is wat een sporter nodig heeft. Een sporter eet weinig vetten, voldoende vezels en traag opneembare koolhydraten zoals volle rijst, bruin brood, volkoren spaghetti en muesli, eet combinaties van verschillende eiwitten, eet erg gevarieerd, en drinkt ook voldoende.

Dan tot slot geven we nog antwoord op de hoofdvraag:

Hoe kan het dat kinderen in Afrika een dikke buik krijgen, en wat heeft dat met eiwitten te maken?
Uit de antwoorden op de deelvragen blijkt dat deze dikke buiken worden veroorzaakt door de ziekte ‘kwashiorkor’. Dit is een ziekte waarbij je een tekort aan eiwitten in je lichaam hebt, waardoor je afweersysteem niet meer goed functioneert, en je dus erg vatbaar bent voor vele ziektes. Dit kan worden voorkomen door bepaalde diëten aan deze mensen voor te schrijven, met voedsel waar veel eiwitten inzitten. Omdat in Afrika voedsel een probleem is, kan worden gekozen om bijvoorbeeld organisaties voedselpakketten met goedkoop eiwitrijk voedsel uit te laten delen. Dit zou veel zieken en soms ook doden besparen.