Natuurwetenschappelijke deel
Wat is depressiviteit?
Een (klinische) depressie is in de psychiatrie een ziektebeeld dat zich kenmerkt door een verlies van levenslust. In het normale spraakgebruik wordt de term 'depressief' vrij snel gebruikt voor een toestand waarin iemand zich een beetje depressief voelt. Maar ik wil het hebben over echte depressiviteit, dat van binnenuitkomt. Niet over een je een dagje down voelen. Sombere gevoelens die enkele uren of enkele dagen duren, horen bij het dagelijkse leven en kunnen iedereen overkomen. Deze hoeven dus niet op een depressie te wijzen.
Iemand kan uit wanhoop denken dat zelfdoding de enige oplossing is om van de problemen af te komen. Maar iemand kan ook tot de conclusie komen dat het leven niets meer te bieden heeft, dat het allemaal geen zin meer heeft .
Endogene Depressie
Een depressie die van binnen uit komt heet een Endogene Depressie. Deze overvalt de zieke als er geen vuiltje aan de lucht is en bezorgt hem een afschuwelijk lijden dat maanden of jaren kan duren.
De patiënt verliest de werkelijkheid uit het oog, hij ziet het leven te somber, hij ziet de dingen niet zoals ze zijn. Bij een lichamelijke ziekte blijft de patiënt in contact met de mensen om hem heen en heeft men begrip voor zijn ziekte. Iemand die aan een endogene depressie lijdt, is echter totaal alleen in zijn grote onmacht en hulpeloosheid
Het meest benauwende van deze ziekte is de vertraagde werking van lichaam en geest, bij ernstige depressies, waarbij de patiënt ieder contact met de buitenwereld verliest. Ook de ademhaling, de bloedsomloop en de spijsvertering verlopen uiterst traag.
De geest is ziek, de patiënt is zich daar doorgaans niet zelf van bewust en wordt door zijn omgeving niet begrepen. Zijn ziekte is ook moeilijk te begrijpen. Medeleven, afleiding en troost baten doorgaans niet. Angstgevoelens, wanhoop en een gevoel van totale apathie wisselen elkaar af.
Het wordt voor iemand die depressief is gevaarlijk als hij weer enigszins in staat is te handelen, want dan bestaat er een groot gevaar voor zelfmoord waar hij weinig tegen kan doen. Belangrijk hierbij is te beseffen dat een endogene depressie ontstaat in een deel van het brein dat de primaire emoties stuurt. Dit deel staat los van het rationele deel van het brein, dat zich pas later heeft ontwikkeld. Elke redenering die in dit rationele brein wordt gevormd is daarom veelal niet in staat een connectie met het primitievere te vormen. Vaak is dan ook duidelijk hoe patiënten proberen zelf een oplossing te bedenken, en vervolgens vaak ten einde raad zijn omdat elke logische ingreep op de depressie mislukt. Het is belangrijk rekening te houden met het feit dat depressie veelal een lichamelijke aandoening is, die wordt gestuurd door hormoonproductie, een facet van het menselijke lichaam waar onze geest slechts in zeer beperkte mate heeft.
Oorzaken
Er zijn meerdere oorzaken voor een depressie aan te wijzen: biologisch, psychisch en sociaal. In de meeste gevallen ontstaat een depressie doordat meerdere factoren tegelijk aanwezig zijn. Daardoor kunnen meerdere typen depressie onderscheiden worden.
Een zekere biologische aanleg blijkt uit het feit dat in sommige families depressies meer voorkomen dan in andere. De psyche (bijv. het temperament) van een persoon is ook van belang. Door een verminderde psychische draagkracht kan de kans op een depressie vergroot worden. Dit kan tot uiting komen in het winterhalfjaar (winterdepressie). Tot slot zijn de sociale omstandigheden (huwelijksproblemen, echtscheiding, dood of ernstige ziekte van verwanten, werkomstandigheden, maar ook het krijgen van een kind van belang.
Men onderscheid verschillende depressie zoals dus de endogene depressie, de neurotische (reactieve, exogene) depressie en de bipolaire psychotische depressie (ook wel de manische depressie, hier ga ik het later over hebben). De endogene depressie is te beschouwen als een ziekte met erfelijke en biochemische aspecten, terwijl de neurotische depressie wel gezien wordt als een uit de hand gelopen reactie op een veroorzakende factor. Bij de bipolaire psychotische depressie slaat de stemming om van depressief tot manisch, dat wil zeggen een euforische, opgetogen geestestoestand.
Een zekere biologische aanleg blijkt uit het feit dat in sommige families depressies meer voorkomen dan in andere. De psyche (bijv. het temperament) van een persoon is ook van belang. Door een verminderde psychische draagkracht kan de kans op een depressie vergroot worden. Dit kan tot uiting komen in het winterhalfjaar (winterdepressie). Tot slot zijn de sociale omstandigheden (huwelijksproblemen, echtscheiding, dood of ernstige ziekte van verwanten, werkomstandigheden, maar ook het krijgen van een kind – zie postnatale depressie) van belang.
Behandeling
De psychotische depressie is sinds 1987 redelijk te behandelen met de zgn. antidepressiva. De neurotische depressie wordt meestal psychotherapeutisch behandeld. Medicijnen kunnen hierbij lichamelijke symptomen en slapeloosheid wel helpen verlichten, maar niet de problemen verhelpen die aan de depressie ten grondslag liggen. De manische depressie lijkt o.m. behandeld te kunnen worden door de concentratie lithium in het bloed constant te houden.
Anti - depressiva
Medicijnen kunnen de lichamelijke symptomen en slapeloosheid wel helpen verlichten, maar niet de problemen verhelpen die aan de depressie ten grondslag liggen. De manische depressie lijkt o.m. behandeld te kunnen worden door de concentratie lithium in het bloed constant te houden.
Manisch – depressiviteit
Manisch-depressieve stoornis of bipolaire stoornis, een stoornis waarbij iemand lijdt aan sterke stemmingswisselingen waarbij hij of zij gedurende langere tijd òf te vrolijk en overactief òf juist zeer somber en lusteloos is. In de eerste situatie (blij, gelukkig, energiek) spreekt men van manie. De patiënt kan de volgende verschijnselen vertonen: zelfoverschatting, grote opwinding, overmatige activiteit, veel en snel spreken, dadendrang en grote `spontaniteit'. Hij of zij heeft weinig behoefte aan slaap, vertoont soms gevaarlijk gedrag en voelt zich extra zeker. In deze periode kan hij of zij zo ver gaan dat uitputting dreigt. In de tweede situatie is er sprake van het tegenovergestelde van een manie: een depressie. De term bipolaire stoornis duidt erop dat de patiënt tussen beide polen (manie en depressie) heen en weer gaat. Van mijn zus weet ik, dat zij ook gek werd van het heen en weer gaan tussen deze polen. Een mens heeft stabiliteit nodig, ook in zijn gemoedsstand.
Meestal 'begint' manisch depressiviteit bij jonge mensen in de leeftijd van ca. 16-25 jaar, maar de stoornis kan ook achter in de dertig voor het eerst optreden. De schade van manisch depressiviteit kan bij vroegtijdige diagnose en goede behandeling belangrijk worden beperkt. Volgens recente statistiek in de psychiatrie heeft ca. 1% van alle volwassenen vanaf 16 jaar en ouder in minder of meerdere mate last van manisch depressiviteit. In Nederland zijn er ca. 100.000 volwassenen met deze stoornis. Manisch depressiviteit is meestal erfelijk bepaald en wordt dikwijls manifest onder invloed van allerlei sterk belastende sociale factoren. Manisch depressiviteit komt voor in alle sociale klassen en komt evenveel voor bij vrouwen als bij mannen.
Deze scans van de hersenen van iemand met een bipolaire stoornis toont de persoonlijke verschuiving van depressie, bovenste rij, naar manie, middelste rij, en weer terug naar depressie, onderste rij, in de loop van tien dagen. Blauw en groen wijzen op lage niveaus van hersenactiviteit, terwijl rood, oranje en geel op hoge niveaus van hersenactiviteit duiden.
Symptomen
De somberheid en lusteloosheid gaan vaak gepaard met een afname in het plezier om 'leuke dingen' te doen. Zelfs dingen die vroeger als leuk ervaren werden, verdringen de somberheid niet. De wijze waarop men de wereld en zichzelf beschouwt, is vaak negatief. Gevoelens van waardeloosheid en een inbeelding van 'schuld hebben' komen ook voor, evenals slaap-, eet- en concentratieproblemen. Er is een gevoel van 'geen energie meer hebben'. Gedachten over de zinloosheid van het leven en pogingen tot zelfdoding kunnen ook voorkomen.
Lichamelijke klachten die met een depressie gepaard kunnen gaan zijn: een loodzwaar gevoel in armen en benen, verstopping.
Oorzaken
De oorzaak is niet altijd duidelijk. In de meerderheid van de gevallen is er een combinatie van oorzaken van factoren op biologisch, psychisch en sociaal gebied. In bepaalde families komt de stoornis vaker voor. Een erfelijke component is dan vermoedelijk aanwezig. Ook blijkt dat soms het evenwicht tussen bepaalde stoffen die de werking van de zenuwcellen reguleren verstoord kan zijn. Bij bepaalde aandoeningen, zoals schildklieraandoeningen, bij het gebruik van bepaalde medicijnen of drugs zoals wekaminen of cocaïne kan een op een manie lijkende toestand ontstaan.
Op psychisch gebied blijkt het karakter van belang. Indien de psychische draagkracht van iemand op bepaalde momenten tekort schiet, kan dit tot een dergelijke stoornis leiden. En problemen in relaties huwelijksproblemen, echtscheiding, dood of ernstige ziekte van verwanten, werkomstandigheden, het krijgen van een kind kunnen ook aanleiding geven tot een manisch-depressieve stoornis.
Men meent, dat de bipolaire stemmingsstoornis wordt veroorzaakt door onbalans van de neurotransmitters in de hersenen. De ziekte wordt bij de meeste manisch depressieve patiënten in de Westerse wereld behandeld met lithium en/of andere stemmings-stabilisatoren en zonodig met antidepressiva en tijdelijk slaap- of kalmeringsmiddelen.
Behandeling
Hoewel een manie zonder behandeling na een maand of zes in de regel vanzelf 'uitdooft', wordt het dikwijls nodig geacht de patiënt tegen zichzelf te beschermen. Dit teneinde schade in allerlei relaties, in het persoonlijke vlak, bij studie en op het werk zoveel mogelijk te beperken. Hiertoe is meestal een korte opname van enkele maanden in een psychiatrische afdeling van een ziekenhuis (-PAAZ = Psychiatrische Afdeling van een Algemeen Ziekenhuis) of in een psychiatrisch ziekenhuis noodzakelijk om in een sfeer van rust een juiste diagnose te kunnen stellen bij de patiënt en deze op de hierbij passende medicijnen in te stellen. Dit is vooral bij manisch depressieve patiënten van belang, omdat de benodigde hoeveelheid medicijnen bij gebruik van lithium kritisch is. De -Lithiumspiegel in het bloed mag schommelen binnen een smal toepassings-venster tussen een bepaalde minimum- en maximumwaarde. Controle van het lithiumgehalte in het bloed is nodig, omdat de natuurlijke afvoer van lithium uit het bloed via lever en vooral via de nieren per persoon sterk verschilt.
Lithium wordt bij MDS het meest voorgeschreven. Het merendeel van de gebruikers (ca. 70%) heeft er baat bij. Voor mensen, die met lithium niet geholpen worden, zijn er andere stemmings-stabilisatoren.
REACTIES
1 seconde geleden