carneval in Den-bosche oeteldonk

Oeteldonk ( carneval den-bosche)

De Hoofdstukken zijn:

1 De geschiedenis van Carnaval

2 de geschiedenis van Oeteldonk

3 de hoofdrolspelers in Oeteldonk

4 de kinder prins

5 Kwekfestijn

6 Het begin van carnaval

7 De grote optocht

8 Verkleden

9 het einde van het carnaval in Oeteldonk.

10 Weetjes

11 quiz

De geschiedenis van Carnaval:

Carnaval werd al honderden jaren gelden gevierd. De eerste die een vorm van carnaval vierde waren de Oude Grieken. Die dansten ook al in kleurige pakken op feestmuziek.

De Grieken vierde daarmee het begin van de lente en het einde van de winter. Want de winter was de moeilijkste tijd voor de mensen. Het was koud, je had geen verwarming en er waren geen supermarkten dus als je niet genoeg hout en eten voor de winter bij elkaar gesprokkeld had dan bevroor en verhongerde je.

Dus de mensen waren heel blij als de winter voorbij was. Ze vierde dan een feest om de goden van het voorjaar en de zon te eren en de koude winter geesten met heel veel herrie en enge maskers weg te jagen. Dit is het eerste begin van carnaval.

Toen werden we allemaal Christelijk en ging het feest bij de kerk horen. Het feest werd nog steeds aan het begin van de lente gevierd maar werd nu ook het begin van 40 dagen vasten want dat vasten vond de kerk belangrijk. Iedereen wilde de avond voor het vasten nog even lekker veel eten, drinken en feestvieren. Die avond hete Vastenavond en Vastenavond heet tegenwoordig Carnaval.

De meeste mensen vasten nu niet meer maar carnaval is gebleven. Carnaval wordt vooral gevierd in Brabant en Limburg.

De geschiedenis van Oeteldonk

In Den-bosch wordt carnaval al zo’n 550 jaar gevierd. Maar in de middeleeuwen werd het wel heel anders gevierd dan nu. Er waren toen geen optochten. Boeren en arbeiders verkleden zich als bisschoppen en burgemeesters om met ze te spotten en er waren toneelstukken, hanengevechten en spelletjes op straat. Verder werd er ook toen al veel gedronken.

De gegoede burgerij, de rijke mensen van de stad vierde carnaval met een groot bal in eigen gebouwen. De gewone burger vierde carnaval thuis, op straat en in de kroeg. De gegoede burgerij vond dat dit veel overlast veroorzaakte want er was veel openbare dronkenschap en vechtpartijen. Maar het feest was al zo populair geworden onder de bevolking van Den-Bosch dat het de gemeente niet lukte om dit volksfeest te stoppen.

Toen de bisschop van Den-bosch het carnavalsfeest eind 19^de eeuw definitief wilde afschaffen was dat voor een groepje aanhangers van het feest juist aanleiding om een manier te verzinnen om het feest te kunnen behouden voor stad.

Er werden nieuwe elementen aan Carnaval toegevoegd; en de formule Oeteldonk werd bedacht.

Den-bosch zou drie dagen worden omgedoopt tot een boerendorp. Alle bewoners, rijk of arm zouden een boer of een durkske, een boerin zijn. Er zou een carnavals burgemeester benoemd worden die zou de stad voor drie dagen overnemen. Ook werd er een carnavalsprins bedacht die de naam zou hebben: “Zijne Koninklijke Hoogheid Prins Amadeiro, Ricosto di Carnavallo, Ridder van het Reksam, Heer en Meester van Oeteldonk en omliggende watervrije moerassen en zandwoestijnen.

En als belangrijkste nieuwe element werd er een optocht bedacht met praalwagens. De eerste optocht werd gehouden in 1882 en was meteen al een groot succes. Er kwamen uit heel het land 30.000 op af en er werden speciale nachttreinen ingezet om iedreen veilig weer thuis te brengen.

Oetel betekent kikker en donk betekent een zandbult. Denbosch is in de middeleeuwen namelijk gebouwd op een berg en die berg lag midden in het moeras. In het moeras leven veel kikkers, Oetels dus vandaar de naam Oeteldonk. Deze naam wordt aan het begin van carnaval ook over alle naambordjes van de stad geplakt en overal in Den-Bosch zie je Oetels.

Het concept Oeteldonk sloeg dus ontzettend goed aan en eigenlijk gaat het zoals het toen bedacht is nog steeds.

Hoofdrolspelers van Carnaval

De prins

De prins  is op de drie dagen van carnaval de baas. De Prins word in tegenstelling tot de anderen hoofdrolspelers niet jaarlijks gekozen maar mag, als hij eenmaal gekozen is, zelf weten hoelang hij Prins carnaval wil blijven en dus ook zelf weten wanneer die er mee stopt.

De naam van de prins is: Prins amadeiro ricosto di carnavallo ridder van het reksam heer en meester van oeteldonk en omliggende watervrije moerassen en zandwoestijnen. Maar omdat die naam zo lang is noemen we hem gewoon De prins of Hoogheid.

Oeteldonk begon in1883 met de eerste prins en we zijn inmiddels toe aan de 25^ste . Deze prins doet het al vanaf 2007.

De adjudant

De adjudant is de rechter hand van de Prins. Waar de Prins is, is adjudant niet ver vandaan. De adjudant regelt alle afspraken voor hem. Als er een nieuwe prins gekozen word, word er ook meteen een adjudant gekozen. En als de Prins van zijn troon aftreed, treed de adjudant ook af. De adjudant is dus het belangrijkste hulpje van de Prins.

De raad van 11

De raad van 11 bestaat uit elf mannen, 10 generaals en als baas 1 korporaal. Zij zorgen voor de begeleiding  van de prins en de adjudant tijdens de carnavals dagen.

Peer van De Muggen Heuvel

Peer van de muggen heuvel is een van de geliefdste figuren van Oeteldonk. Hij is tijdens carnaval de burgemeester van de stad.  Met carnaval krijgt hij van de echte burgemeester in Den-bosch de sleutel van de stad en neemt het voor drie dagen over. Peer van de muggen heuvel is de gast heer voor de prins en de adjudant en de raad van 11. Dat de naam voor de burgemeester Peer van De Muggenheuvel is bestaat al even lang als de naam Oeteldonk. Peer is de Bossche naam voor Peter en Van De Muggenheuvel is bedacht als een grapje over de burgemeester van Den-bosch die er toen was.

Driek pakaon

Driek pakoan is de veldwachter en de rechter hand van de burgenmeester. Hij heet driek pakaon omdat driek een echte boeren naam is en hij heet pakaon omdat hij alle spullens van de burgemeester moet aan pakken.

Hendrien

Omdat Peer van de muggenheuvel vaak van zijn huis is heeft hij een huishoudster nodig en die huishoudster heet Hendrien.  Zij naait de sokken voor peer, voert de kippen en dekt het bed op. Officieel mag ze één keer in de vier jaar, in een schrikkeljaar met de Peer mee op stap. Maar tegenwoordig is ze er bijna elk jaar bij.

De rol van Hendrien word altijd door een man gespeeld en die man verkleed zich dan als een huishoudster.

De Kinderprins

Er word voor carnaval ook een kinderprins gekozen. Dat is altijd een jongen van elf. Iedereen die prins wil worden moet een speech houden. En dan kiest een jury de beste spreker uit. De prins moet namelijk goed in het openbaar kunnen spreken want hij moet best veel zeggen. Hij krijgt ook dansles want hij moet goed kunnen dansen ook met volwassenen. En ook voor hem wordt er een adjudant gekozen en een raad van 11. Er is ook een eigen jeugd burgemeester en die heet: Peerke van de Molshoop

Kwekfestijn

De 11^de van de 11^de is het gekkengetal en daarom is het het begin van carnaval. Dan beginnen de bandjes, die noemen ze daar de muziekclubkes met actief oefenen van carnavalsliedjes.

Een clubke heeft vaak een aantal trompetspelers en trommels en nog een heleboel meer muziekinstrumenten, soms ook marioretten, dat zijn danseresjes.

Er zijn wel meer dan 100 clubkes in Den-bosch, vanaf 4 man ben je een clubke maar meestal zijn het er veel meer. Ze hebben allemaal dezelfde kleren aan en achter op de rug staat de naam van de club.

Namen van clubkes zijn bv : De perenplukkers, Seven-up, De Aardappels, Bamboesjoeren, De bekkenstrekkers, De Gieters, De laatbloeiers, Mafkikkers en Spuit-elf.

Rond de 11 van de 11 is ook het Kwekfestijn:

Kwekken betekend kletsen. En het kwekfestijn is een liedjesfestival en eigenlijk een soort van liedjeswedstrijd. Alle clubkes kunnen eraan mee doen met eigengemaakte Oeteldonkse liedjes gezongen in het bosche oeteldonkse dialect. Een jury kiest het beste liedje uit en dat wordt dan het carnavalsliedje voor dat jaar. Soms worden het echte carnavalskrakers en worden die liedjes ook landelijk bekend.

Dit jaar is het winnende liedje gewonnen door het clubkle de Kwaoitongen met het lied: ‘Dit is ut leve’.

Maar een paar jaar geleden was het een leuker liedeje en dat was En nou die hendjes de lucht in en dat ga ik nu laten horen.

Je kunt daarbij goed zien dat de zangers uit oeteldonk komen omdat ze boeren kielen dragen en een sjaal met de oeteldonkse kleuren; rood, geel, wit.

Het begin van Carnaval:

Eigenlijk duurt carnaval maar drie dagen; zondag, maandag en dinsdag maar in de praktijk begint het vaak al op donderdagavond.

Op zondag begint het officieel en komt de prins met zijn gevolg met de trein aan op het station van Den-bosch. Daar wordt die opgewacht door de burgemeester Peer van de muggenheuvel. Dan gaan ze met een koetsje de stad in en rijden de hele stad door. Dat heet de intocht. Iedereen mag bij de intocht aansluiten, of je nou een clubke bent of gewoon alleen, kind of volwassene.

Uiteindelijk komen alle mensen aan op de grote markt van Den-Bosch en daar wordt Knilles opgehesen. Knilles is een reusachtig grote pop van een boer. Immers; in oeteldonk is iedereen een boer of een durske. En Knilles staat op een hele hoge sokkel.

In het begin hangt er over Knilles een grijze doek. De prins gaat via een bakje van een brandweerauto de lucht in en trekt de doek van Knilles af. Dat is het officiële startsein van Carnaval. Het feest kan beginnen!

De grote optocht

Tijdens carnaval ben ik er meestal alleen met de grote optocht. De ramen van de kroegen zijn met houten platen dichtgetimmerd en overal klinkt carnaval muziek. Die platen zijn er om te voorkomen dat de ramen stuk gaan.

Voordat we naar de optocht gaan kijken lopen we door de stad. Je komt dan veel muziekclubjes tegen op straat. Bijvoorbeeld met allemaal kleine trommetjes, dan staan de mensen op straat daaromheen te swingen of een clubje met zo’n grote ronde toeter, een tuba en daar zit dan een soort doek overheen en daar staat dan de naam van het clubje op. Iedereen is verkleed. Maar ik zie ook veel kots en het stinkt op straat naar bier.

Vlak voordat de grote optocht begint staan alle straten vol met mensen die komen kijken naar de mooi versierde wagens. Eerst komen er een paar motoragenten om de weg vrij te maken, daarna komen er een paar muziekclubjes en dan komen de wagens. Die zijn enorm groot en zijn helemaal van papier machee gemaakt. Mensen zijn een heel jaar bezig om die te maken.

Die carnavals wagens gaan meestal over een grap van de politiek of wat er dit jaar in de gemeente is gebeurd. Bijvoorbeeld: er staat vlak bij het station als je Den-bosch inkomt een standbeeld van een gouden draak, dat is echt het teken van Den-bosch. En nou was door slecht onderhoud die draak van zijn sokkel gevallen. Daar worden dan op de wagens grapjes over gemaakt.

Tijdens de optocht gooi ik met confetti en spuit ik met spuitbussen waar van  die hele kleverige sliertjes uit komen. Een keer klom oma achterop een wagen en reed ze een stukje mee. Dat mocht, iedereen is heel vrolijk met carnaval en aardig tegen iedereen. Ik kijk altijd naar de grote optocht met mijn zusje, moeder, neefjes, tante en oma.

Een hele leuke wagen vond ik een enorme kikker die soms zijn mond open deed en dan kwam er allemaal confettie uit. Die confettie was rood en de kikker had vleugels, het moest een soort van kikkerdraak voorstellen denk ik.

En er was een wagen met allemaal piraten die met een confetti kanon schoten.

Aan het einde van de optocht komt de prinsenwagen. Die wagen is altijd heel hoog en de prins zit in de top. Vorig jaar zat ie op de kop van de kikker. Overal waren kikkers op de wagen en kleine knuffelkikkertjes langs de rand.

Er is ook een kinderprinsenwagen waar de kinderpins met zijn gevolg op zit.

Verkleden

Iemand uit oeteldonk heeft een boerenkiel aan met witte wanten en een boerenzakdoek om zijn nek. En overal zitten kikkers opgeplakt en gespeld. Ook draagt iedereen de oetldonkse sjaal in de kleuren rood, geel en wit.

- Oeteldonkse kleren laten zien

- popje van bas, dat was julia.

- Vogel waarmee de broer van bas tegen iedreen aanpraatte in de kroegen want met carnaval praat iedereen met iedereen.

Ik vind het verkleden heel leuk, we gaan dan altijd naar witbaard en kiezen dan een thema van hoe we mij willen verkleden. Ik heb nog nooit een boerenkiel aangehad omdat ik dat een beetje saai vind.

En dan noem ik nu een paar voorbeelden op van hoe ik en mijn zusje en mijn neefje eruit zagen met carnaval: Tijs; mijn neefje in een narrenpak, en ik als ridder. Sarah eerst in een lieveheersbeestjespak, daarna als leeuwtje, en daarna als elfje. Ik later als piraat, heb ik wel drie keer gedaan, struikrover, arbische strijder en zorro.

Het einde van carnaval

De dinsdag is de laatste dag van carnaval. Alle mensen, kinderen, jongeren en ouderen gaan dan in de ochtend al van kroeg naar kroeg en nemen daar telkens een biertje. De kinderen natuurlijk niet. Dit heet dweilen. Doen ze sowieso veel met carnaval, dweilen. Ze zeggen ook wel ‘Dweilen met de kraan open’.

Om 11 over 12 wordt knilles van zijn sokkel gehaald en met een brandweer auto weggebracht naar de plek waar die wordt bewaard. Knilles wordt begraven zo zeggen ze dat en het betekend het einde van carnaval. Er zijn mensen die bij de begrafenis van Knilles echt hardop staan te huilen. Die vinden carnaval het mooiste feest van het jaar en nu moeten ze er weer een jaar op wachten.

Weetjes:

Wist je dat er voor de kinderen elk jaar een carnavalskrant wordt uitgebracht en dat daar alles op staat wat er in de drie dagen voor de kinderen te beleven valt?

En wist je dat die krant vorig jaar uitkwam in de vorm van een bordspel?

Wist je dat er een  oliebollenfantengeloop bestaat?

Wist je dat het niks met ollibollen of ollifanten te maken heeft maar een jaarlijkse kinder carnavalsspeurtocht door de stad is?

Wist je dat het getal 11 voor Carnaval heel belangrijk is? 11 is namelijk het gekkengetal, carnaval start niet voor niets op de 11^de van de 11^de en in elke aanvangstijd zit wel een elf, de optocht begint om 11 over 2 bijvoorbeeld. En de prins komt om 11 over 11op het station aan, knilles wordt om 11 over 12 begraven en ga zo maar door.

Wist je dat deze spreekbeurt uit elf hoofdstukken bestaat?

Wist je dat mijn moeder jarig is op de 11^de van de 11^de.

Wist je dat de stad Tilburg de Kruikenzeikers heet?

En wist je dat Annemiek uit de stad met de kruikenzeikers komt?

Wist je dat den-bosch een heel grappig dialect heeft? (‘ken je de deur’ verhaaltje).

quiz

Oetel                  A Flamengo

                           B Pad

                           C Kikker

Flosfleske:          A flesje cola

                           B flesje om urine in te doen voor de dokter.

                           C Spijkerpoepflesje

Kulleke                  A Bierkruikje

                           B klein meisje

                           C Een zelfgemaakt amendelkoekje.

Bluis                           A Blut

                           B Pluisjes

                           C veel stof

Bout                           A Bossche pannenkoek met chocola en rozijnen

                           B schroef

                           C poep

Grumke                  A klein kind

                           B Groente

                           C Dwerg

Vetkees                  A vette hap

                           B smeerlap

                           C Dik iemand

Muug                  A Muur

                           B moe

                           C Mug

Grasnek                  A Gans

                           B een mager persoon

                           C Kunstgras op de rol

Tebbes                  A straatmuzikant

                           B een zelfgemaakt tennisracket

                           C hoofd