Vulkanisme (vulkaan: Mauna Loa)

Hawaii heeft vijf vulkanen waarvan er nog twee werken. De 4200 meter hoge krater van de Mauna Loa is de grootste actieve vulkaan ter wereld.

Aan de zuidoostzijde van Big Island ligt Hawaii Volcanoes National Park. Het park heeft twee actieve vulkanen: de Mauna Loa en de Kilauea. De Mauna Loa is 4169 meter hoog en kende nog in 1984 zijn meest recente eruptie. Het is de grootste actieve vulkaan ter wereld, zeventig maal belangrijker dan bijvoorbeeld de Etna.

Mauna Loa betekent 'lange berg'. De lange, gloeidne curve van zijn profiel is deel van een perfecte cirkel, die de berg het aanzien geeft van een donkere, gigantische maan van basalt die oprijst over de aarde. Kilauea begon ooit als een bult op de zuidwestflank van de Mauna Loa, is nu op weg om de moederberg te worden en is tegenwoordiger actiever dan haar ouders.

Mauna Loa is redelijk constant, althans als je in tientallen jaren rekent. Het is niet een cone shaped, temperamental vulkaan, zoals Mount St. Helens of de Kraktau, die zijn top eraf blaast. Een shield vulkaan groeit niet explosief maar door slow accretion. Mauna Loa en Kilauea steken regelmatig een pyrotechnisch schouwspel af, met rieveren van lava in alle richtingen, wolken vuur, maar ze gaan niet catastofisch. Ze zijn relatief veilige plekken om erupties gade te slaan.

Wie de hoogste top van de Mauna Loa wil bezoeken, moet daar twee dagen voor wandelen. Het pad is 32 kilomter lang en, zoals veel andere lange afstandspaden in het park, niet erg veel gebruikt.

De eilanden zijn van vulkanische? oorsprong: Ze liggen op een zogenaamde hot spot, waar magma? vanuit het binnenste van de aarde als lava naar buiten komt. Omdat de aardkorst? ten opzichte van de hot spot beweegt, ontstond er zo een rij van eilanden van west naar oost, waarbij de oudste, dode vulkanen in het westen liggen en de jongste, actieve in het oosten. Momenteel zijn de vulkanen Kilauea? en Mauna Loa? op het grootste eiland Hawaii nog steeds zeker actief, mogelijk is ook Mauna Kea? nog actief. Kilauea, in het Volcanoes National Park, heeft bijna continue uitbarstingen die door toeristen goed bezocht kunnen worden. Mauna Loa heeft ongeveer elke 20 jaar een nieuwe uitbarsting, voor Mauna Kea wordt een uitbarsting elke 4000 jaar niet uitgesloten.

Mauna Kea (witte berg) is de hoogste berg in de wereld gezien van voet tot top: Ze rijst 9000 meter uit boven de zeebodem, en 4207 meter boven zeeniveau. Mauna Loa (lange berg) is de zwaarste berg in de wereld: ze is slechts enkele meters lager dan Mauna Kea, maar heeft een bredere basis.

De Mauna Loa, met zijn doorsnede van tachtig kilometer is zo enorm van volume dat je er de hele Sierra Nevada, het hooggebergte in Californië, met gemak in kwijt zou kunnen.
Mauna Loa, Hawaii, oktober 2001

In mei 2002 begon de Mauna Loa, de grootste vulkaan van Hawaï, ondergronds weer activiteit te vertonen, na bijna tien jaar van rust.

Minder zeker is de vulkanologische dienst over het gedrag van de nabijgelegen Mauna Loa: de grootste schildvulkaan die het eiland domineert, met een hoogte van 4200 meter. "Vóór 1950 barstte die ongeveer elke drie jaar uit," zucht Okamura. "Daarna leek hij tot rust gekomen. Maar in 1984 stroomde plotseling lava over de rand die rechtstreeks afkoerste op onze hoofdstad Hilo. Als door een wonder kwam de lavastroom op 4 km afstand van de buitenwijken tot stilstand.
"Nog gevaarlijker is echter een eventuele eruptie aan de zuidwestelijke flank van Mauna Loa. Het terrein is daar zo steil dat de dunne lava er zeer snel naar beneden stroomt. Momenteel worden in dat gebied huizen gebouwd. Dat deel houden we nu dus extra goed in de gaten." Okamura kan niets zeggen over de volgende uitbarsting van de Mauna Loa. De vulkaan is momenteel nog maar voor de helft 'opgeblazen' en het kan dus nog wel tien jaar duren. Een dag na dit interview breekt echter even paniek uit als bekend wordt gemaakt dat nieuwe rookwolken langs de flank van de Mauna Loa zijn waargenomen. Later bleken dat stoomwolken te zijn geweest van naar de hete ondergrond doorgesijpeld regenwater.