Tsunami's

Tsunami’s

Inhoudsopgave:
1. Inleiding
2. Wat is een tsunami?
3. Hoe ontstaat een tsunami?
4. Top 5 van meest verwoestende tsunami’s
5. De tsunami in Sri Lanka 2004
6. De kaart

1. Inleiding
Bij het vak aardrijkskunde kregen wij de opdracht om een ramp uit te kiezen, waar je vervolgens een verslag over moest maken, en een presentatie over moest houden. Wij hebben voor de tsunami gekozen, omdat je er in de media vaak dingen over hoort, maar niet weet wat een tsunami precies inhoudt en hoe zo’n enorme vloedgolf dan ontstaat. Toch maakt een tsunami een grote indruk op je, als je er vanalles over hoort, dus wij wilden er graag meer over te weten komen. We zijn in verschillende bronnen gaan zoeken, en hebben zo antwoord gekregen op onze deelvragen; wat een tsunami nou werkelijk is, hoe een tsunami ontstaat, top 5 verwoestende tsunami’s, en natuurlijk de tsunami die we allemaal kennen, Sri Lanka 2004. De informatie die wij over onze deelonderwerpen hebben gevonden hebben wij verwerkt in ons verslag. We hebben er zelf ook ontzettend veel van geleerd, en het onderwerp blijft ons fascineren. Zonder problemen hebben wij dan ook ontzettend veel aandacht besteed aan ons verslag en onze presentatie.

2. Wat is een tsunami?
Een tsunami is een serie van golven die opgewekt kan worden door bijvoorbeeld een aardbeving, aardverzakking en zelfs door het inslaan van een meteoriet.
Tsunami is het Japanse woord voor havengolf, want ‘’tsu’’ betekent haven, en ‘’nami’’ betekent golf. Een Tsunami, die havengolf, is een metershoge golf die bij de kust aan land komt. (Zie figuur 1). Zo’n Tsunami ontstaat midden in de zee door een breuk in de zeebodem. Als gevolg van die breuk ontstaat een beving en die veroorzaakt dan een golf met een lengte van zo’n 200 km en een snelheid van zo’n 800 km per uur. Dit noemt men ook wel een lopende golf.
De kans dat zo’n Tsunami in Nederland voorkomt, is heel klein. Meestal ontstaat de tsunami op de grens van twee platen, en Nederland ligt op een grote afstand van een breuklijn af, waardoor de kans klein is dat er bij ons een tsunami kan ontstaan. En als er dan ooit een tsunami mocht komen zal deze nooit hoog zijn, omdat het ondiepe water van de noordzee de golf flink afremt.

3. Hoe ontstaat een tsunami?
Er zijn verschillende oorzaken voor een tsunami.
- Een aardbeving onder zee
- Een aardverzakking onder zee
- Het afbreken van een gletsjer of ijsblok
- Het inslaan van een meteoriet in zee.
Een aardbeving of een aardverzakking komen het meest voor als oorzaak, en hebben hetzelfde effect. Omdat deze het meest voorkomen, zal ik daar het meest uitgebreid over vertellen.

Een aardbeving of een aardverzakking onder zee ontstaat als volgt:
Platen bewegen ten opzichte van elkaar. Ze schuiven tegen elkaar, botsen tegen elkaar, of schuiven onder elkaar waardoor er spanningen ontstaan. Als de druk te groot wordt, komen die spanningen vrij en ontstaan er schokgolven die de aardkorst laat trillen.
Op het land voel je dit als een beving, maar als er een beving op de bodem van de zee plaatsvindt dan wordt de energie van de trillende bodem overgebracht aan de waterkolom. Als de zeebodem dan vervolgens omhoog komt, wordt de waterkolom ook omhoog geduwd. Als de zeebodem naar beneden zakt, komt de waterkolom ook naar beneden. Dan spreekt men over een aardverzakking. Meestal is het zo, dat de spanning pas groot genoeg is om een tsunami te veroorzaken, wanneer een oceanische plaat onder een continentale plaat schuift. De spanningontlading moet minstens 7.5 op de schaal van Richter zijn om een tsunami te veroorzaken.
De energie die vrijkomt, zorgt ervoor dat de waterkolom begint te trillen. Hierdoor ontstaat een cirkelvormige rimpeling aan het oppervlak van het water, waarvan de tophoogte maar enkele decimeters hoog is.
Vervolgens trekt de zwaartekracht aan de omhoog bewegende golf. De bewegende energie wordt omgezet in een horizontale energie, waardoor de rimpeling zich gaat splitsen in meerdere golven. De golven gaan vervolgens met hoge snelheid van het epicentrum weg. De snelheid hangt af van de kracht van de aardbeving.
Wanneer de tsunami bij de kustzone komt, begint het zogenaamde grondeffect. Omdat de bodem ondieper is, wordt de voorkant van de golf als het ware afgeremd. De achterkant heeft wel nog de volledige snelheid, waardoor de golf wordt ingedrukt. Het water gaat dan omhoog, waardoor de hoogte van de golf sterk toeneemt. Op een gegeven moment komt de achterkant tegen de voorkant aan, hierdoor neemt de golf nog meer in hoogte toe. (Zie figuur 2).
Als de enorme golf de kust bereikt, rolt hij als een muur van water over het land heen, alles verwoestend wat hij op zijn pad tegenkomt.
Als je de golf overleeft, ben je nog steeds niet veilig, omdat het water zich met evenveel kracht terugtrekt in zee. Tegen die zuigende kracht, is niets bestemd. Na de eerste golf komen vaak meerdere tsunami’s, meestal minder krachtig dan de vorige.

Als een gletsjer of een ijsbrok afbreekt, wat heel zelden gebeurt, vallen de brokken ijs in het water. Door de kracht waarmee het ijs valt, ontstaan er hoge golven. Je kunt het vergelijken met een steentje dat je in het water gooit, de rimpelingen die je op het water ziet, zijn bij een tsunami de golven.
Als een meteoriet inslaat in zee, wat ook heel zelden gebeurt, gaat het vrijwel hetzelfde als bij de gletsjer. Je kunt het dus ook vergelijken met een steentje.

4. Top 5 meest verwoestende Tsunami’s.
De top 5 staat op volgorde van ernst, waarbij de eerste plaats wordt ingenomen door de meest erge tsunami aller tijden. Omdat we hier spreken over top 5 meest verwoestende tsunami’s, is als criterium aangehouden het aantal slachtoffers, en dus niet de ernst van de beving (schaal van Richter).

1: De meest verwoestende Tsunami aller tijden, kennen we allemaal. Op 26 december 2004 vond er een zeer zware aardbeving van 9.3 (!!) op de schaal van Richter plaats, in de zee nabij het eiland Sumatra op een diepte van ongeveer 10 km. Door deze Tsunami werden verschillende landen rondom de Golf van Bengalen getroffen door zware vloedgolven, tot wel 10 meter hoog. Het aantal doden liep op tot ongeveer 290.000 in de landen Sri Lanka, Indonesië, India, Thailand, Myanmar, Bangladesh, Maleisië, de Malediven, Somalië, Kenia, Tanzania, Madagaskar, Zuid-Afrika, de Seychellen, en de Andaman-eilanden.(Zie figuur 3) Vooral het noordelijk puntje van Sumatra werd zeer zwaar getroffen. 60% van de stad Banda Atjeh werd verwoest, en alleen daar vielen al 200.000 doden. Zelfs in het Afrikaanse Tanzania en Somalië vielen honderden doden door de vloedgolf. En dat was nog niet het enige, de economische schade was enorm, alleen al in Sri Lanka maar liefst €1030.690.000!!

2: Op 17 juli 2006 was er een zware aardbeving van ongeeer 7.2 op de schaal van Richter in de Indische oceaan, op een diepte van 33 km. Er vielen 9659 doden, en 7288 gewonden, van de 20.000 inwoners op Java. Er zijn geen gegevens bekend over de economische schade.

3: Op 17 juli 1998 vielen er 12.000 doden op Papoea-Nieuw-Guinea. Dit werd veroorzaakt door een beving van slechts 7.0 op de schaal van Richter, met als gevolg: een onderzeese aardverschuiving van 4 kubieke meter. Er zijn geen gegevens bekend over de economische schade.

4: Op 27 maart 1964 was er een vloedgolf in de Golf van Alaska, als gevolg van een aardbeving van 9.2 op de schaal van Richter. De naam van deze aardbeving is: de ‘Goede Vrijdag-beving’. De meeste schade werd aangericht in Alaska, waar 106 doden vielen, maar het totale aantal slachtoffers was 131; de overige slachtoffers vielen in de VS (Californië) en Canada. Ook hier zijn geen gegevens bekend over de economische schade, maar waarschijnlijk is die minder groot dan bij de hierboven beschreven tsunami’s, vanwege het feit dat het gebied zo afgelegen ligt, en het niet erg dicht bevolkt is.

5: Op 2 april 2007 vond er een zeer zware aardbeving plaats met een kracht van 8.0 op de schaal van Richter in de Stille Oceaan. De Tsunami trof met name de Salomonseilanden en de eilanden die bij naburige Papoea-Nieuw-Guinea horen. Er vielen 52 doden, en 13 gewonden. Ook hier geen gegevens bekend over de economische gevolgen.

5. De tsunami in Sri Lanka 2004

Op 2e kerstdag in 2004 werden veel landen rondom Azië getroffen door een tsunami; Sri Lanka, Indonesië, India, Thailand, Myanmar, Bangladesh, Maleisië, de Malediven, Somalië, Kenia, Tanzania, Madagaskar, Zuid-Afrika, de Seychellen, en de Andaman-eilanden. De beving begon om 02.00 Nederlandse tijd, had een kracht van 9.3 op de schaal van Richter, en een snelheid van 900 km per uur. De omstandigheden voor het ontstaan van een tsunami waren goed, omdat de tsunami ontstond in diep water. De beving ontstond, omdat een zwaardere, koude oceanische plaat (de Indo-Australian plate) onder een lichtere, warme continentale plaat (de Eurasian plate) schoof. Dat wordt ook wel subductie genoemd. (Zie figuur 4). Door de spanning die vrijkwam is de tsunami ontstaan.

De tsunami veroorzaakte in totaal meer dan 290.000 doden.
De gevolgen van de tsunami zijn nog bijna iedere dag voelbaar. De mensen die het overleefd hebben, hebben het nu nog steeds zwaar. Ten eerste omdat ze veel familieleden zijn kwijtgeraakt, maar ook omdat ze bang zijn geworden van de zee. Ze durven de zee niet meer op, en dat terwijl ze er eigenlijk afhankelijk van zijn, voor bijvoorbeeld visvangst. Er zijn vissers die nog wel de zee op durven maar die verkopen bijna niks meer, omdat de inwoners bang zijn dat de vissen van de lijken hebben gegeten en dat ze er ziek van worden. Gelukkig hebben er veel mensen geholpen met het inzamelen van geld voor de getroffen gebieden. Er is ook een speciale giro voor opgericht, Giro 555. Deze giro heeft al €160.500.000 opgehaald, en dat is al heel wat!
Maar zoals het spreekwoord luidt: ‘’Voorkomen is beter dan genezen’’. En daar hebben ze nu een oplossing voor. Dit doen ze met de zogenaamde waarschuwingssystemen, ontwikkeld in 1947. Dit waarschuwingssysteem werkt als volgt: het meet waar de beving zich in de zeebodem bevindt, en welke kracht die heeft. Enkele kilometers uit de kust verandert dan de zeespiegel. De tsunami van 2004 vond plaats in de Indische Oceaan waar geen waarschuwingssysteem was. De kans op een tsunami is in deze oceaan ook veel kleiner, maar sinds de zomer van dit jaar hebben ze ook hier waarschuwingssystemen geplaatst. Zo’n syteem kan helpen rampen te voorkomen maar dat kan alleen als een land ook goed weet wat er gedaan moet worden als er alarm komt. Ze moeten weten hoe ze na een alarm snel alle mensen moeten waarschuwen, moeten evacueren en ergens onderbrengen. Als dit laatste niet goed georganiseerd is kan een waarschuwingssystem nog zo goed zijn maar helpt het nog steeds niet om een ramp te voorkomen.

6. De kaart

Tsunami’s komen het meest voor op de met rood aangegeven plaatsen. Dat komt omdat op die plekken subductie het meest voorkomt, want tsunami’s komen het vaakst voor bij platen met subductie.