Tsunami

Hoofdstuk 1: Wat voor ramp is een tsunami? Er zijn 3 verschillende soorten rampen. Je hebt de cultuurramp: hierbij vallen er veel slachtoffers door wat mensen elkaar aandoen, bijvoorbeeld een oorlog., Deze ramp wordt ook wel een humanitaire ramp genoemd. De milieuramp: hierbij wordt er veel schade aan de natuur toegebracht door invloeden van de mens, bijvoorbeeld een olieramp. En je hebt de natuurramp: hierbij vallen er veel slachtoffers of is er veel schade door de krachten van de natuur. Bijvoorbeeld een vulkaanuitbarsting, ook wel eruptie genoemd. De tsunami is de laatste van de net genoemde; de natuurramp. Het is een natuurramp, omdat de tsunami ontstaat door de bewegingen van de platen onder het water. Deze bewegingen van de platen zijn natuurkrachten en de mens kan er niks aan doen. Er vallen veel slachtoffers door de natuurkrachten (de bewegingen van de platen) en is het dus een natuurramp. Hoofdstuk 2: Hoe ontstaan tsunami’s en hoe ontwikkelen ze zich? Hieronder zie je hoe een tsunami ontstaat en hoe hij zich ontwikkelt. Platen bewegen ten opzichte van elkaar. Ze schuiven, botsen of schuiven onder waardoor spanningen ontstaan. Als de spanning te groot wordt komen die spanningen vrij en ontstaan er schokgolven die de aardkorst laat trillen. Op het land voel je deze als een beving. Als er een beving op de bodem van de zee plaats vindt dan wordt de energie van de trillende bodem overgebracht aan de waterkolom. Komt de zeebodem omhoog dan wordt ook de waterkolom omhoog geduwt. Zakt de zeebodem naar beneden (aardverzakking) dan komt ook de waterkolom naar beneden, hierdoor kunnen ook tsunami’s ontstaan. Meestal is alleen de spanning die ontstaat wanneer een oceanische plaat onder een continentale plaat schuift groot genoeg om een tsunami te veroorzaken. De spanningontlading moet minstens 7,5 op de schaal van Richter zijn om een tsunami te veroorzaken. De energie die vrijkomt door de aardbeving zorgt ervoor dat de waterkolom begint te trillen. Hierdoor ontstaat een cirkelvormige rimpeling aan het wateroppervlak. De tophoogte van deze rimpeling is slechts enkele decimeters hoog, waardoor schippers er geen last van hebben. De beving brengt een groot gebied in beweging, de rimpeling bevat daardoor veel energie

De zwaartekracht trekt aan de omhoog bewegende golf. Hierdoor wordt de verticaal gerichte bewegende energie van de aardbeving omgezet in een horizontale beweging. Hierdoor, en door nieuwe trillingen die aan het water zijn doorgegeven, splitst de rimpeling zich in meerdere golven, die zich van het epicentrum van de beving verwijderen. De golven zien er hetzelfde uit als wanneer je een steentje in een vijver gooit. De golven gaan met een hoge snelheid van het epicentrum weg.De golven die zich over het diepe water verplaatsen gaan sneller dan die zich over ondiep water verplaatsen. De golven die richting land gaan (waar het steeds ondieper wordt, dus meer weerstand) gaan dus langzamer dan de golven die richting de open zee gaan. De snelheid hangt af van de kracht van de aardbeving. Wanneer de tsunami bij de ondiepe kustzone komt begint het zogenaamde grondeffect. Door de weerstand van de oplopende bodem wordt de voorkant van de golf geremd. De achterkant heeft nog de volledige snelheid, waardoor de golf in elkaar wordt gedrukt. Het water kan nog maar één kant op: omhoog. Daarom neemt de tophoogte van de golf plotseling sterk toe. De diepte bij de kust neemt snel af, waardoor de golf nog meer weerstand ondervindt. De voorkant van de golf wordt erg geremd door de oplopende kustlijn, terwijl de achterkant, die zich in dieper water bevindt nog steeds met een grote snelheid zich voortbeweegd. Op een gegeven moment komt de achterkant tegen de voorkant aan. Hierdoor neemt hij nog meer in hoogte toe. Door het klimmen van de golf wordt er aan de voorkant zuiging veroorzaakt, waardoor zeewater dat zich tussen de tsunami en de kust bevindt in de golf omhoog wordt getrokken. Door de zuigkracht wordt de kustlijn tientallen tot honderden meters teruggetrokken. Als de supergolf uiteindelijk de kust bereikt, rolt hij als een muur van water over het land heen, alles verwoestend wat hij op zijn weg tegenkomt. Als je de krachtige golf overleeft ben je nog niet veilig, omdat het water zich met evenveel kracht als het gekomen is ook weer terugtrekt in zee. Tegen de zuigende werking van het water is vrijwel niets bestand. Na de eerste krachtige golf komen meerdere tsunami's. Soms krachtiger, maar meestal minder krachtig dan de eerste. Welke verschillende oorzaken kan een tsunami hebben? Er is een overeenkomst tussen alle oorzaken van een tsunami. Een tsunami kan ontstaan door elke gebeurtenis waarmee een grote hoeveelheid water in korte tijd wordt verplaatst. De tsunami kan de volgende oorzaken hebben. - Een aardbeving onder zee. Het ontstaan en ontwikkelen wordt uitgelegd in het hoofdstuk: hoe ontstaan tsunami’s en hoe ontwikkelen ze zich? -Een aardverzakking onder zee. Dit gaat hetzelfde als bij een aardbeving onder zee. Een onderzeese vulkaanuitbarsting of vulkaanuitbarsting vlak aan zee -Afbreken van een gletsjer of ijsbrok. Het ijs valt in het water. Door de kracht waarmee het ijs valt ontstaan er hoge golven. Het is net als wanneer je een steentje in het water gooit, de kringen die ontstaan zijn de golven. -Het inslaan van een meteoriet in zee. Hierbij is het ook net alsof je een steentje in stil water gooit. De kringen die ontstaan zijn in het echt de golven. Kan een tsunami ook bij ons in Nederland voorkomen? Er is een heel kleine kans dat er ooit een tsunami in Nederland kan komen. Zoals je al eerder hebt gelezen (Hoofdstuk: oorzaken van tsunami) zijn er meerder oorzaken waardoor een tsunami kan ontstaan. Meestal ontstaat het op de grens van 2 platen. Nederland ligt op een grote afstand van zo’n breuklijn af, waardoor de kans klein is dat er een tsunami bij ons kan ontstaan. En als er ooit een tsunami zal plaatsvinden zal deze niet hoog zijn, omdat deze wordt afgeremt door de ondiepe Noordzee. Wel is er een hele kleine kans dat er een tsunami ontstaat door een meteoriet. Hierbovent zie je een deel van een kaart van de platen. Je ziet dat Nederland er een flink stuk vanaf ligt. Wel zijn er geologen die voorspellen dat er ooit een reusachtige tsunami komt die bijna heel de wereldbevolking dood. De wetenschappers zeggen dat de tsunami ontstaat door een vulkaanuitbarsting op het Canarische eiland La Palma. Door de uitbarsting van de vulkaan Cumbre Vieja zullen er grote delen van de berg in zee vallen en zullen ondergrondse grondverplaatsingen van vele vierkante kilometers plaatsvinden, waardoor een serie tsunami's zich over de oceanen beweegt. De tsunami’s zullen vooral Europa (inclusief Nederland) en grote delen van Amerika raken. Wat zijn de verschillen tussen een tsunami en een springvloed? Het verschil tussen het ontstaan van een tsunami en een springvloed is het grootste verschil. Het ontstaan van springvloed gaat zo: De zwaartekracht van de aarde en die van de maan trekken elkaar aan. De maan probeert zo de aarde in een ovale vorm te trekken. Aan de kant van de aarde die naar de maan is toegekeerd is de aantrekkingskracht het grootst, hierdoor ontstaat een 'bult'. Deze kracht is precies aan de andere kant het kleinst, daarom ontstaat ook daar een 'bult'. Hierboven zie je een foto waarop je de bulten die ontstaan goed kunt zien. (M=maan en A=aarde) De zon oefent ook aantrekkingskracht uit op de aarde, al is deze aantrekkingskracht niet half zo groot als die van de maan. Door de aantrekkingskracht van de zon ontstaan (kleinere) vloedbewegingen op aarde. Wanneer de maan en de zon in één lijn liggen, dan worden de getijdekrachten van allebei gebundeld. We spreken dan van springvloed. De vloed haalt een maximale hoogte. Dit komt eenmaal per 2 weken voor: een keer bij volle maan en een keer bij nieuwe maan. Een tsunami ontstaat op hele andere manieren, maar niet door de krachten van de maan en zon. Ook is het ontstaan van een springvloed niet onverwacht (een keer bij volle maan en een keer bij nieuwe maan) in tegenstelling tot de tsunami die bijna onvoorspelbaar is. Aan welke voorwaarden moeten de omstandigheden voldoen om een tsunami te laten ontstaan? Voor het ontstaan zijn er niet veel eisen. De enige dingen die er moeten zijn voor het ontstaan van een tsunami zijn: -Er moet een aardbeving of aardverzakking onder water of aan het wateroppervlak zijn. -De aardbeving of aardverzakking moet een kracht hebben van meer dan 7,5 op de schaal van Richter. -De aardbeving moet ontstaan in diep water anders wordt de snelheid geremd en kan de tsunami zich niet voortbewegen. Ook kan de wind invloed hebben op de kracht en snelheid van de tsunami. Als de tsunami wind mee heeft wordt deze als het ware in de rug geduwd. Hierdoor gaat de tsunami sneller en heeft deze meer kracht. Wanneer de tsunami wind tegen heeft wordt hij geremd. Hierdoor gaat de tsunami minder snel en heeft deze minder kracht. Hoe is de tsunami in Azie op 25 december ontstaan, en hoe waren de omstandigheden? Op tweede kerstdag in 2004 worden veel landen in het zuiden van Azië getroffen door een enorme natuurramp. De beving begon rond 02.00 uur Nederlandse tijd en had een kracht van 8,9 op de schaal van Richter. Bij deze zware zeebeving ontstond een tsunami die zich met een snelheid tot 900 km per uur over de Indische Oceaan verplaatste. De tsunami had een hoogte van ongeveer 10 meter. Het punt dat is aangegeven is het epicentrum (dat is het punt waar de trillingen van een aardbeving het oppervlak bereiken). De landen die zwaar getroffen zijn zie je gekleurd. De omstandigheden voor het ontstaan van een tsunami waren goed, omdat de tsunami ontstond in diep water. De beving een grote kracht had (wel 8.9 op de schaal van Richter). Voor het ontstaan van een tsunami is 7.5 op de schaal van Richter nodig. De tsunami is ontstaan doordat een oceanische korst onder een continentale korst schoof, dit wordt ook wel subductie genoemd. Door de spanning die vrijkwam is de tsunami ontstaan.
Welke gevolgen heeft een tsunami op de korte termijn voor mens en milieu? De gevolgen voor de mensen: -Er zijn veel slachtoffers. Mensen die verdrinken door de tsunami en mensen die dood gaan doordat ze iets op zich krijgen, zoals een boom of een stuk muur. -Hele wijken met huizen zijn vernield en gebouwen zijn vernield door de enorme kracht -De mensen hebben vaak geen huis en geen spullen meer en moeten het doen met weinig voedsel en geen schoon drinkwater. -Ook breken er door de vele slachtoffer veel ziektes uit zoals de tyfus en andere erge ziektes die levensgevaarlijk zijn. -complete infrastructuur is weg
De gevolgen voor het milieu: -vooral koraal wordt erg getroffen. Het zand en puin komt op het koraal neer waardoor ze worden verstikt. Door onderzoek is gebleken dat bij de ramp in Azie wel 2 tot 10% van het koraal is vernield. Het lijkt weinig maar als je nagaat dat er nog maar heel weinig koraal is, is het heel erg. -Vuil, troep en rotzooi komen in de zee en er gaan veel vissen en andere zeedieren dood doordat ze het eten en worden vergiftigd of doordat sommige dieren verstrikt raken in het vuil en dood gaan. -Voor de dieren aan het land is er minder schade doordat er weinig dieren op het strand leven en omdat er veel dieren het hebben ‘aangevoelt’ en zijn gaan vluchten. Ook kunnen vogels natuurlijk weg vliegen. -Er is veel schade aan planten en bomen aan zee, die door de kracht gewoon uit de grond zijn getrokken. Welke gevolgen heeft een tsunami op de lange termijn voor mens en milieu? Gevolgen voor de mensen: -Mensen blijven hun leven lang getraumatiseerd door de ramp en zullen altijd bang zijn voor de zee. Ook moeten ze leven zonder hun (vaak) overleden familieleden/vrienden. -ook zijn er mensen die blijvend gewond zijn geraakt en zo verder moeten leven. - de gehele bron van inkomen is voor de meeste mensen weg. Gevolgen voor het milieu: -Er is blijvende schade aan het koraal. Het duurt soms wel tientalen jaren voordat een stuk koraal weer tot de oude grootte is gegroeid. -Er is niet veel schade aan planten en bomen omdat die zich weer uitzaaien en weer gaan groeien. -Er is veel extra materiaal nodig om alles weer op te bouwen. Hierdoor worden er veel bomen gekapt en dat is weer slecht voor het milieu. Wat kunnen we doen aan preventie? Tsunami’s kun je niet voorkomen omdat het natuurrampen zijn. Hierbij zijn er geen invloeden van de mens. Wel zijn de gevolgen van tsunami’s te verminderen. Dit kan door de mensen op tijd te waarschuwen, zodat ze kunnen vluchten naar het binnenland of naar hoger gelegen plaatsen te gaan. Maar je kunt de mensen niet waarschuwen als je niet weet wanneer er een tsunami komt. Daarvoor heb je waarschuwingssystemen. Bij waarschuwingssystemen wordt een drukmeter kilometers diep onder het wateroppervlak aangebracht. Sinds 1996 bestaat het DART systeem (Deep-ocean Assessment and Reporting of Tsunamis). De drukmeters communiceren via geluidssignalen met boeien die erboven drijven. Gewone golven worden op zulke diepte niet waargenomen, en voor de drukverschillen door eb en vloed kan worden gecorrigeerd. Het bouwen van verstevigde huizen en gebouwen heeft niet veel zin als je die vlak bij het strand bouwt, want de kracht van de ramp is zo groot dat hij de gebouwen en huizen toch wel vernielt ookal zijn ze verstevigd. Wel is het goed dat er goede wegen naar steden worden gemaakt, zodat er een goede verbinding is voor ambulances. De ambulances kunnen dan snel naar de plek van de ramp komen om zo mensen die snel hulp nodig hebben, omdat ze het anders niet overleven, kunnen redden. En dat gewonden ook snel naar ziekenhuizen gebracht kunnen worden.