Orkanen en tornado's

1. Wat is een orkaan Een orkaan is een zeer krachtige storm met hevige wervelwinden die snelheden van 120 km/uur of meer kunnen halen. Orkanen worden door meteorologen vaak tropische cyclonen genoemd. Orkanen ontstaan boven warme oceanen. Ze reizen in de windrichting over de zee, meestal met een snelheid van ongeveer 20 km/uur, brengen hevige regens met zich mee en veroorzaken hoge golven. Orkanen kunnen veel schade aanrichten als ze boven land komen. Bomen waaien om, daken waaien van huizen en de hoge golven en de zware regens zorgen voor overstromingen in de kuststreken. Door de eeuwen heen zijn orkanen de oorzaak van vreselijke rampen geweest. Nu weten weten wetenschappers een heleboel over hoe orkanen ontstaan, maar ze kunnen orkanen nog steeds niet stoppen. Kustlijn Een orkaan kan wel meer dan 400 km breed zijn, en het kan enkele dagen duren voordat een orkaan uiteindelijk afneemt. 99% van de slachtoffers valt als een orkaan aankomt aan de kust. Achter het centrum (middelpunt) van de storm worden de eerste hevige regens en windvlagen gevolgd door een kalme periode als het oog van de oorkaan overtrekt. Daarna nemen de wind en regens weer toe als de andere helft van de storm overtrekt. Als de orkaan over het koelere land trekt is er geen warme opstijgende lucht om hem te voeden en begint de oorkaan langzaam zijn kracht te verliezen.
Hoe ontstaat een orkaan? Een orkaan wordt gevormd als waterdamp uit zee dikke wolken vormt. De warme waterdamp en lucht gaan terwijl ze opstijgen omhoog draaien. Nog meer warme vochtige lucht stijgt op en bouwt samen met de omhoog draaiende lucht een orkaan op. De hevige wind draait om het oog (een rustig wolkenloos gebied). Naamgeving Orkanen krijgen een naam om ze te herkennen en verwarring te voorkomen als er meerdere stormen tegelijk voordoen. De Wereld Meteorologische Organistie kiest de namen die elk jaar met de A beginnen. In 1998 waren dat bijv. de namen voor de Atlantische orkanen Alex, Bonnie, Charley, Daniëlle, Earl enz. 2. Waar ter wereld Orkanen ontstaan in gebieden net ten noorden en ten zuiden van de evenaar, namelijk bij de keerkringen. Dit is het heetste gebied op aarde en dus is de Oceaan daar heel warm. Oceanen met een temperatuur boven de 27 ºc maken de warme vochtige damp die een orkaan nodig heeft om zich te vormen. Als orkanen ontstaan in het westelijke deel van de Stille Oceaan heten ze tyfonen en in de Indische Oceaan worden ze cyclonen genoemd. Typhoeus
In de Griekse mythologie was Typhoeus of Typhon de zoon van Tartarus en Gaia. Zoals je op het plaatje ziet was Typhoeus een monster met veel hoofden, het lichaam van een man en een kronkelende slangenstaart. Zeus, de koning der goden, vocht met Typoeus en begroef hem uiteindelijk onder de berg de Etna. Volgens de legende veroorzaakt Typoeus de stormwinden die verwoestingen en schipbreuken veroorzaken. Het Griekse woord tuphon betekent wervelwind en is afkomstig vam deze legende, hiervan is weer het woord tyfoon afgeleid. Hurakan
Volgens een legende van de Maya hield Hurakan, de oude god van de winden em stormen, zich op de mist boven de grote vloed die de aarde bedekte. Hurakan zei steeds het woord aarde totdat de aarde oprees uit de zeeën. Als de goden boos waren op de mensen strafte Hurakan ze met stormen. Volgens de overlevering hebben de Spaanse ontdekkingsreizegers zware stormen naar de Maya-god genoemd, en is het Amerikaanse woord voor storm, hurricane afkomstig van het Spaanse woord huracán. 3. Wat is een tornado Een tornado is een hevige storm, veel kleiner dan een orkaan maar met nog sterkere wervelwinden. De lucht in een tornado wordt door winden in het bovenste deel van de wolk rondgedraaid tot er een draaikolk ontstaat. Als de winden versnellen krijgt de wolk de vorm van een trechter. Onder aan de wolk wordt er meer lucht naar binnen gezogen en de trechter bereikt de grond. De meeste tornado’s halen snelheden van 35 tot 65 km per uur, en de schade die ze maken ligt meestal over de lengte van 100 km en de breedte van 1 km. De trechter van een kleine tornado is soms maar 3 meter breed, die van een grote tornado wel honderd keer breder. Waterhoos

Als een tornado boven het water ontstaat, zuigt de tornado water op. Dit heet een waterhoos. Waterhozen kunnen ernstige schade aan schepen toebrengen, hoewel ze niet zo krachtig zijn als tornado’s aan land. De meeste waterhozen zijn 6 tot 60 meter in doorsnee, en soms komen ze in paren voor. Zandhoos
Een tornado kan zich soms boven een heet en droog gebied vormen en neemt dan een heleboel rondvliegend stof en zand mee. Dit heet een zandhoos. Zandhozen lijken hun energie uit de hitte van de grond te halen, en kunnen 300 meter hoog de lucht in opstijgen. Ze komen veel voor in woestijngebieden in de VS, Australië, India en Afrika 4. Tornadobaan Tornado’s komen het meest voor in Noord-Amerika, Europa, Oost-Azië en Australië. In de VS zijn er jaarlijks 800 tornado’s en vallen er ongeveer 70 dodelijke slachtoffers per jaar. Warme, vochtige lucht uit de Golf van Mexico komt dikwijls in botsing met de koelere, droge lucht uit de noordelijke staten van Canada en de Rockey Mountains. Zo ‘n botsing leidt tot de vorming van veel tornado’s in een groot gebied door de staten Nebraska, Kansas, Oklahoma en Texas, dit gebied heeft daarom de naam Tornadobaan gekregen. De meeste tornado’s in de Tornadobaan duiken in april, mei en juni op. De Tornadobaan neemt 1/3 van alle wervelwinden in de VS voor zijn rekening. Ook Florida wordt dikwijls door tornado’s getroffen. Tornado’s komen meestal aan het eind van de middag of aan het begin van de avond, maar er zijn ook wel nachtelijke tornado’s. Texaanse wervelwind
De staat in de VS die het meest te lijden heeft onder tornado’s is Texas. Op 11 mei 1953 trof een tornado de stad Waco hierbij werden 114 mensen gedood. De ergste ramp gebeurde in 1925. Toen een groep tornado’ s de staten Missouri, Illinios en Indiana trof, er vonden toen 689 mensen de dood. 5. Verbazingwekkende wervelwinden Orkanen zijn gemakkelijk op te sporen zeker met de wetenschap van nu, maar tornado’s zijn vaak zo onverwacht dat we er weinig over weten. Toch hebben wervelwinden door de eeuwen heen al bestaan. Ze worden genoemd in veel oude geschriften zoals de bijbel en maken deel uit van veel oude verhalen. In het sprookje De Tovenaar van Oz komt een verbazingwekkende wervelwind voor. Wervelwinden, Tornado’s en Waterhozen zijn wellicht verantwoordelijk voor een paar grote mysteries die waarschijnlijk nooit zullen worden opgelost. De Bermuda Driehoek
In de wateren van de Atlantische Oceaan tussen Bermuda, Florida en Puerto Rico bevindt zich een geheimzinnig gebied. Dat gebied heet de Bermuda Driehoek. Er zijn veel schepen en vliegtuigjes op een geheimzinnige manier verdwenen zonder een spoor achter te laten. Sommige mensen beweren dat de schepen en vliegtuigjes verloren zijn gegaan in stormen, vooral waterhozen. Graancirkels
De afgelopen jaren zijn er honderden gevallen gemeld van zogenaamde graancirkels. Een boer merkt dat een deel van het graan op het land is platgeslagen, meestal in de vorm van een cirkel met vreemde patronen. Sommige wetenschappers zeggen dat wervelwinden de oorzaak zijn van graancirkels. Er komt van alles uit de lucht
Er zijn door de jaren heen meldingen gemaakt van vreemde stormen, waaronder zelfs een paar waarbij dieren werden meegevoerd. Deze meldingen hadden waarschijnlijk met tornado’s te maken. Er zijn meldingen gemaakt van stortbuien met vissen, kikkers en hagedissen. In Norfolk werd in 1978 een zwerm ganzen opgetild in de wind, en in 1997 werden in Nottinghamshire vliegende varkens waargenomen.
6. Voorzorgsmaatregelen In bepaalde gebieden is er altijd gevaar voor een orkaan. In sommige delen van de wereld is er een speciaal televisiekanaal voor weersvoorspellingen, maar het blijft moeilijk om goede voorzorgsmaatregelen te treffen, ook al ben je gewaarschuwd. Huizen zouden moeten worden afgesloten en de bewoners evacueren voordat de storm toeslaat. Langs de kust en langs rivieren zouden barrières kunnen worden gebouwd om vloedgolven tegen te houden. Tornado’s zijn veel moeilijker voorspelbaar en kunnen heel onverwacht opduiken. Schuilen voor een tornado
De beste bescherming tegen een tornado is een stormkelder maar ook een gewone kelder kan al bescherming bieden. Als een huis geen kelder heeft kun je het beste plat onder een tafel gaan liggen weg van ramen. Stormvloedkeringen
De beste verdediging tegen overstromingen en een stormvloed zijn hoge barrières in de zee. De 1200 kleine koraaleilandjes op de Maladiven (in de Indische Oceaan) lopen bij overstromingen veel gevaar. Hun hoogste punt ligt 3 meter boven de zeespiegel. De eilandbewoners hebben daarom speciale verdedigingswerken gebouwd. 7. Het weer op aarde Extreme weersverschijnselen zoals orkanen en tornado’s zijn slechts een onderdeel van het totale klimaat op aarde. Zonnestralen verwarmen de lucht als ze de aarde bereiken. De warme lucht is licht en stijgt op, terwijl de koele lucht zwaarder is en daalt. De beweging van warme en koude lucht veroorzaakt winden, die op hun beurt weer stormen veroorzaken. De temperatuur op aarde is de afgelopen eeuw gestegen. Dat komt gedeeltelijk door het broeikaseffect. Dat betekent dat de laag gassen die de aarde warm houdt te dik wordt. Dat komt omdat er teveel van die gassen vrijkomen bij autorijden en fabriceren. Dit kan samen met andere veranderingen leiden tot hogere temperaturen. De hogere tempraturen kunnen dan weer leiden tot overstromingen en extreme stormen. Het ozongat
Sinds de jaren 70 weten wetenschappers via satellietbeelden dat er jaarlijks een gat in de tegen uv-stralen beschermende ozonlaag verschijnt. Het eerste gat werd gezien boven Antartica, het tweede gat boven de Noordpool. De ozonlaag wordt afgebroken door CFK’s (chlorofluorokoolstoffen), dit gas wordt gebruikt in sommige spuitbussen, oude koelkasten en komt vrij bij het maken van plastic. Visserij
Er is een klein voordeel aan zware stormen. Vissers merkten dat bij orkanen de dieptes van de zee werden omgewoeld. Hierdoor komt het voedsel voor plankton naar boven. Vissen eten plankton, dus zonder zware stormen zouden er minder vissen zijn. 8. De toekomst Waarschijnlijk zal niemand ooit in staat zijn een orkaan of tornado tegen te houden. Maar je kan er wel mee leren leven. Wetenschappers en Meteorologen proberen steeds weer hun kennis over zware stormen te vergroten. Waarschijnlijk kan hierdoor nauwkeuriger worden voorspeld, en kan er informatie worden gegeven over de bouw van betere schuilplaatsen en verdedigingswerken. Hulp aan arme gebieden
In landen als Bangladesh zijn hulporganisaties actief om de plaatselijke bevolking te helpen met de verwerking van overstromingen veroorzaakt door orkanen. De rijkere landen van de wereld moeten deze mensen ook helpen bij het plannen voor de toekomst, zodat de mensen beter voorbereid zijn.
Bronvermelding  Orkanen en tornado’s
geschreven door: Neil Morris  Stormen
geschreven door: A.B.C. Whipple  Weer Fenomenen
geschreven door: H.F. Vugts, F. Beekman