Klimaatverandering

Wat zijn de oorzaken van klimaatverandering?

1.1 Worden er meer broeikasgassen geproduceerd?

Het klimaat verandert de laatste jaren in een groeiend tempo. Klimatologen zijn het al sinds de jaren zeventig er over eens dat de toenemende hoeveelheid koolstofdioxide zal leiden tot een temperatuurstijging op aarde. Door de revolutie in de computertechnologie konden klimatologen veel beter de klimaatverandering beoordelen. Bovendien zijn er ook betere weersvoorspellingen mogelijk.

Het broeikaseffect is er van nature al: de zon schijnt op de aarde, die neemt een gedeelte van die straling op en kaatst een gedeelte terug. Uiteindelijk blijft er een gedeelte hangen in de onderste laag van de atmosfeer. Zonder dit effect zou het ongeveer 20 graden onder nul op aarde zijn, en kunnen wij niet overleven.

Door het verbranden van fossiele brandstoffen zoals aardolie, aardgas en steenkool neemt de hoeveelheid koolstofdioxide ook toe. Dit wordt door menselijk handelen veroorzaakt. Hierdoor is de concentratie koolstofdioxide ca. 25% hoger dan in 1800. Ook methaan is een broeikasgas dat vooral in de landbouw wordt geproduceerd. Dit gas wordt afgegeven door kunstmest, vee en rijstvelden. Industrielanden zoals de VS leveren de meeste broeikasgassen. Zij produceren 10 keer zoveel koolstofdioxide dan bijvoorbeeld Frankrijk, en 100 keer zoveel dan Bangladesh. Als men in dit tempo blijft produceren dan zal het koolstofdioxide gehalte twee keer zo hoog zijn dan in 1800.

1.2 Worden er minder broeikasgassen opgenomen?

Van nature zit er dus al koolstofdioxide in de atmosfeer. Om een te hoge concentratie te voorkomen, nemen bomen, planten en andere gewassen koolstofdioxide op en zetten het om in zuurstof. Dit proces heet fotosynthese. Sinds de mensheid bestaat worden er bossen gekapt. Het hout wordt voor meubelen, woningbouw en andere doeleinden gebruikt.

Ook worden bossen verbrand door boeren om de grond te kunnen bewerken. Door het kappen van al die bossen wordt er steeds minder koolstofdioxide opgenomen. En zo wordt de hoeveelheid koolstofdioxide in de atmosfeer steeds groter. Ook het verbranden van bossen heeft effect op de hoeveelheid koolstofdioxide in de atmosfeer. Bij verbranding komt er altijd koolstofdioxide vrij. Bij grote bosbranden treedt dus een dubbel nadelig effect op: er wordt meer geproduceerd en de capaciteit om koolstofdioxide op te nemen wordt kleiner.

Wat zijn de consequenties van klimaatverandering?

2.1 Wat zijn de signalen en gevolgen?

Door de uitstoot van broeikasgassen merken we in de hele wereld veranderingen in het klimaat. In tropische gebieden neemt de kans op stormdepressies en wervelstormen toe. Er heerst ook een bedreiging in de bergen. Door de temperatuurstijging zullen gletsjers zich terugtrekken. Het smeltwater zal zich dan verzamelen op de berg achter de natuurlijke dammen die voorheen goed bleven door het ijs. Door het smelten van het ijs kunnen de dammen doorbreken en ontstaan er gevaarlijke lawine's waarbij doden en gewonden kunnen vallen. Vaak verschillen die veranderingen per gebied.

De temperatuur stijging is vrijwel op de hele aarde merkbaar, dus ook op de polaire gebieden. Het gevolg is dat de ijskappen beginnen te smelten. Dat zorgt wereldwijd voor een zeespiegelstijging van ongeveer 50 cm in het jaar 2050. Voor Nederland is dit een slecht vooruitzicht. Nederland ligt ver beneden de zeespiegel, als deze zou stijgen zou dit betekenen dat de overheid de dijken moet verhogen.

Maar ook in Nederland verandert het weer. We krijgen een mediterraan klimaat: warmere zomers, zachtere winters. Dat is volgens sommigen wel een voordeel. Maar veel mensen denken dan niet aan de overstromingen en de broeikasgassen die in de lucht komen.

Hieronder zie je een grafiek van de gemiddelde temperatuur van Nederland en een grafiek van de gemiddelde wereldtemperatuur van de afgelopen 220 jaar. In Nederland schommelt de temperatuur door de eeuwen heen, maar vanaf 1980 stijgt de temperatuur. De wereldtemperatuur toont vanaf 1910 een stijging. Vanaf 1975 stijgt die lijn een stuk sneller door toename van het aantal gemotoriseerde voertuigen en door de groei van de industrie.

2.2 Welke maatregelen zijn noodzakelijk?

Het is duidelijk dat het helemaal mis kan gaan als we niks tegen het broeikaseffect doen. De oorzaken weten we, er worden teveel schadelijke gassen uitgestoten en bossen worden verbrand en gekapt. Men moet daar dus zoeken naar oplossingen. Het lijkt heel makkelijk: minder gemotoriseerde voertuigen, industrie laten inkrimpen, minder bossen kappen en verbranden. Dat geldt vooral voor de VS en andere industrielanden. Maar het ligt allemaal niet zo simpel. Als de industrie moet inkrimpen is dit erg nadelig voor de economie. En vaak weegt bij industrielanden de economie zwaarder dan het klimaat.

Toch zullen er oplossingen moeten komen. Op de eerste plaats wordt eens in de zoveel tijd een klimaatconferentie gehouden. Alle landen in de wereld komen bijeen en bespreken hoe in de toekomst klimaatverandering moet worden tegengegaan. Dit jaar werd de klimaatconferentie in Den Haag gehouden. Tot nu toe zijn er geen echte oplossingen voortgekomen. Wel is de hele wereld er nu bewust van de gevaren van klimaatverandering. Het is dus vooral aan de industrielanden om er iets aan te doen. Maar zij voelen er weinig voor. Zo geven landen voortdurend de schuld aan elkaar en schiet men er niks mee op. Dit was ook in Den Haag het geval.

Ten tweede kunnen burgers helpen om verdere klimaatverandering tegen te gaan, door minder auto te rijden. De overheid houdt ook voortdurend campagnes om de Nederlandse bevolking te laten zien wat er allemaal met het klimaat gebeurt als we zo veel schadelijke stoffen blijven uitstoten.

Tenslotte kan de overheid de dijken en duinen versterken, als de bovengenoemde maatregelen niet werken. Nederland heeft voldoende geld om dit te laten uitvoeren, maar armere landen als Mozambique niet. Als daar gebieden overstromen zullen er veel doden vallen door gebrek aan schoon drinkwater en voedsel. Ook kunnen ziektes zich makkelijk verspreiden. Het is dus erg belangrijk dat we het niet zo ver laten komen, want je kan beter voorkomen dan genezen.....

Conclusie

Het is duidelijk waar de oorzaken van het klimaatprobleem liggen: bij de industrie, uitstoot van koolstofdioxide door gemotoriseerde voertuigen en het kappen en verbranden van bossen. Er worden steeds meer broeikasgassen geproduceerd en er worden er steeds minder opgenomen. Vervolgens is dat in Nederland merkbaar door zeespiegelstijging en stijging van temperatuur. Als de zeespiegel nog verder stijgt, dreigt Nederland te overstromen. We merken het ook aan de temperatuur: warmere zomers en zachtere winters.

Als gevolg van de zeespiegelstijging moeten we de dijken en duinen versterken, anders zou een heel groot gedeelte van Nederland onder water komen te staan. Deze situatie moeten we dus vermijden door voorzorgsmaatregelen te nemen. Logisch is dat we minder schadelijke gassen moeten uitstoten maar dat heeft ook weer gevolgen voor de economie. Veel landen willen hun industrie verder uitbreiden.

Industrielanden stoten meer uit dan andere landen. Deze landen hebben een grote verantwoordelijkheid. In het VN-klimaatverdrag (1992) hebben industrielanden de verplichting om de uitstoot van koolstofdioxide terug te dringen, terwijl dit niet geldt voor de arme landen. Eens in de zoveel tijd komen alle landen van de wereld bijeen op de klimaatconferentie. Daar bespreken ze de situatie en proberen maatregelen te nemen. Tot nu toe hebben die klimaatconferenties weinig succes opgeleverd. Het is dus hard nodig dat er iets gebeurt. Als burger kan je ook helpen klimaatverandering tegen te gaan door minder auto te rijden en apparaten te recyclen. Het is dus erg belangrijk dat iedereen een steentje bedraagt om grote rampen door klimaatverandering te voorkomen.