Jamaica

Inleiding We hebben de oud-kolonie Jamaica gekozen, omdat dit het land was waar we de meeste informatie over konden vinden en omdat we er al meerdere leuke films over gezien hebben. Jamaica heeft ruim 2,5 miljoen inwoners en het ligt in de Caribische Zee (zie kaartje). De hoofdstad van Jamaica is Kingston. Jamaica is één van de Grote Antillen: het eiland is 240 km. lang en max. 80 km. breed. De oppervlakte is 10991 km² (0,28 x Nederland). De munteenheid is de “Jamaica dollar” en de officiële taal is Engels. Het BNP. per inwoner is $ 1500 (Nederland $ 17320). Hoofdonderzoeksvraag: Hoe is het verloop van de koloniale tijd van Jamaica en de tegenwoordige situatie van Jamaica m.b.v. de spec-regel? Hypothese: We denken op sociaal gebied dat het verloop van de koloniale tijd van Jamaica in het voordeel van de kolonisten/ Europeanen is verlopen. Voor de oorspronkelijke bewoners en slaven was dat een ramp. Want die werden, denken we, uitgebuit, onderdrukt en vermoord. Economisch gezien ging het voor de bewoners van Jamaica slecht, maar voor de kolonisten ging het des te beter, want zij pikten alle kostbaarheden in van de bewoners. De politiek lag in handen van de kolonisten en er waren veel verschillende soorten culturen door de kolonisten, slaven etc. We denken dat Jamaica tegenwoordig politiek, sociaal en cultureel gezien al wel onafhankelijk is, waardoor men die drie onderwerpen nu zelf weer, naar eigen keuze, aan het opbouwen is. Maar we denken dat het Europese land dat Jamaica in zijn bezit heeft gehad, nog wel met het eiland te maken heeft qua financiën (=economisch). Columbus De allereerste bewoners van Jamaica zijn de Arawakken. De Arawakken, een Indiaans volk uit de kuststreek van het tegenwoordige Venezuela en Guyana, vestigden zich omstreeks 700 voor chr. op het eiland. De Arawakken leefde vreedzaam; ze leefde van de visvangst, de vruchten van bomenen ze verbouwden op kleine schaal cassave, maïs en zoete aardappel. Op 14 mei 1494 ging Columbus aan land bij Dry Harbour, hij noemde het eiland San Jago. De Arawakken dachten dat de Spanjaarden onsterfelijke goden waren. De Spaanse interesse voor goud wekte aanvankelijk geen achterdocht op bij de Arawakken. In de zomer van 1504, tijdens zijn vierde reis naar de Nieuwe Wereld keerde Columbus noodgedwongen terug naar de noordkust van Jamaica. Zijn schip had zware averij opgelopen. Een jaar lang moest hij met zijn manschappen in de baai van Santa gloria , tegenwoordig Sint Ann’s Bay, verblijven.
De Spaanse kolonisten De eerste kolonisatie dateert van 1510. Een groep Spanjaarden stichtte onder leiding van Juan de Esquivel de nederzetting Sevilla la Nueva bij Sint Ann’s Bay. De Spaanse kolonisatie was geen succes want er werd nauwelijks edelmetaal gevonden. Uit Spaanse kronieken blijkt dat binnen enkele jaren na de vestiging van de kolonisten praktisch al het goud in Spaanse handen was. Jamaica werd gebruikt voor de bevoorrading van schepen op doorreis. Het was verder voor weinig belang van Spanje. De kolonisten brachten nieuwe planten en vruchten op het eiland, zoals suikerriet, bananen en citrusvruchten. De meest ingrijpende verandering was het uitroeien van de oorspronkelijke bewoners. De spanjaarden brachten ziekten mee als pokken, mazelen en de pest. Deze eisten een zware tol onder de indianen. Ook stierven er veel arawakken aan zware lijfstraffen en moordparijen door Spaanse kolonisten, die de Indianen dwongen voor hen te werken als slaven. In 1598 wees de toenmalige gouverneur van Jamaica, Fernando Melgarejo, op de verontrustende snelle terugloop van de Indiaanse bevolking. Om te voorkomen dat de Arawakken zouden uitsterven, stelde hij voor een speciaal gebied aan te wijzen waar zij volgens eigen tradities en gebruiken konden leven. De Spanjaarden zagen niets in dit plan. Het gevolg was dat er in 1655, toen de Engelsen de macht overnamen, geen Arawak meer op Jamaica leefde. Als gevolg van de uitroeiing van de Arawakken ging de economie slecht. Hierdoor verhuisden veel Spanjaarden naar andere koloniën. Ter vervanging van de Arawakse slaven kochten de kolonisten Afrikaanse slaven. Maar toen liep het Spaanse bewind al ten einde. De Britse kolonisten In de 17e eeuw werd de alleenheerschappij van Spanje in het Caribische gebied verrast door andere opkomende Europese landen; Frankrijk, Nederland en Engeland. Ze hadden weinig met de opdeling van de Nieuwe Wereld tussen Spanje en Portugal. Al in 1506 vielen Franse schepen Spaanse schepen en nederzettingen aan in het Caribische gebied. En halverwege de 16e eeuw deden Nederlandse koopliedenzaken op de eilanden. In de 17e eeuw werd de machtsstrijd serieuzer. Engelse troepen ondernamen expedities naar Jamaica. Ze brachten de Spaanse kolonisten zware verliezen toe. Nadat de Engelsen zich in Virgina (N. Amerika) en op enkele andere Caribische eilanden hadden gevestigd bezetten ze in 1655 Jamaica. De Engelse troepen onder leiding van admiraal William Penn en generaal Robert Venables namen zonder moeite het plaatselijke fort in en trokken op naar de hoofdstad Spanish Town. De meeste Spaanse inwoners hadden hun vee en slaven vrij gelaten en waren zelf naar Cuba gevlucht. Toch verliep de Britse bezetting niet zonder slag of stoot. Vanuit het binnenland vielen gevluchte slaven, soms aangevoerd door Spanjaarden, de Engelsen aan. Ze zaaiden dood en verderf. In december 1656 hadden 1600 Britse kolonisten zich in het moerassige gebied bij Port Morant gevestigd; na enkele maanden waren er door ziekten en strijd nog 400 over. Spaanse troepen deden later nog een poging Jamaica te veroveren. Maar tevergeefs. Bij de Vrede van Madrid (1670) kwam Jamaica onder Brits bestuur. Met Jamaica hadden de Britten een belangrijk gebied in het Caribische gebied in handen. Van daaruit bestookten ze namelijk de Spaanse bezittingen. Voor dat doel huurden ze boekaniers (kaapvaarders en piraten) in. Jamaica werd het land van zeerovers en piraten. Slaven uit West Afrika
Gezien de omvang van Jamaica heeft het een opmerkelijk gevarieerde bevolking. Het merendeel met Afrikaanse voorouders. Dat waren de slaven die met name in de met name in de 18e eeuw naar het eiland werden gehaald om het zware werk op de plantages te doen. Jamaica was toen de grootste suikerproducent in he Caribische gebied. De groei van de suikercultuur was indrukwekkend: in 1673 waren er 57 plantages, in 1740 maar liefst 430. Het merendeel van de slaven kwam uit West Afrika. Engelse slavenhandelaren beheersten de markt. De schepen voeren met handelswaar naar Afrika. Daar werden de verzamelde slaven ingeladen en naar Jamaica gebracht. Vanuit Jamaica voeren schepen met suiker, rum en melasse terug naar Engeland. De suiker-en slavenhandel leverde de planters op Jamaica en de handelaren grote rijkdom op. Voor de slaven was het een drama. Tijdens de reis naar het Caribische gebied die 6 tot 12 weken kon duren, lagen de geketende slaven opgestapeld op schappen naast en boven elkaar. Velen overleefden de reis niet en een groot aantal was ernstig verzwakt bij de aankomst in de haven van Kingston. De slavenprijzen op de markt liepen dan ook sterk uiteen. Van de aangevoerde slaven bleven er ongeveer 5000 per jaar op Jamaica achter. De meeste werden te werk gesteld op het land, een klein deel moest huishoudelijk werk doen. Het werk op het land was ontzettend zwaar. Met behulp van zware lijfstraffen werden de slaven aan het werk gehouden. Hoe ouder je was, hoe zwaarder de straffen. De straffen varieerden van de zweepslag tot de doodstraf. Maar gelukkig werden de straffen na verloop van tijd steeds minder streng. Opstand en oorlog: de Marrons Gedurende de slavernij boden de slaven lijdzaam en actief verzet. Velen vluchtten in de loop der jaren het binnenland van Jamaica in. Daar voegden ze zich bij de afstammelingen van de slaven die al ten tijde van de Spanjaarden waren weggelopen. Deze gevluchte slaven werden Marrons genoemd. Ze vielen plantages aan, staken de aanplant in brand en stalen de dieren. Hun aanvoerder was de gevluchte slaaf Cudjoe. De eerste Marronoorlog breidde zich over het hele eiland uit en zou vele 10tallen jaren duren. (1690-1739). In het begin waren de Marrons veel sterker, zij kenden het eiland beter dan de Britten. Maar toen de Britten hulp kregen van de Indianen van de Muskietenkust (het tegenwoordige Honduras en Nicaragua), slaven omkochten om met hen mee te vechten en gebruik gingen maken van bloedhonden kwamen de Britten aan de winnende hand. Een belangrijke overwinning van de Britten was de verovering en verwoesting van Nanny Town. Want daar werd een heel belangrijke Marronleidster opgepakt. Zo eindigde in 1939 de eerste Marronoorlog. De Britse kolonel Guthrie wist aanvoerder Cudjoe over te halen vrede te sluiten. De Marrons kregen een eigen rechtspraak en mochten bijna overal op wild jagen. Daarin tegen mochten de Marrons geen aanvallen meer doen op de plantages en de kolonisten, en ze mochten ook geen gevluchte slaven meer opnemen. Ze moesten juist helpen ze op te sporen. 50 jaar vrede Meer dan 50 jaar hield de vrede stand. Er was wel een heftige onderbreking. In 1760 brak een grote slavenopstand uit bij Sint Mary onder leiding van de gevluchte slaaf Tacky. Deze opstand werd steeds groter, maar met behulp van de Marrons kon de orde al na enkele maanden hersteld worden. De aanleiding voor de tweede Marronoorlog was dat in 1752 Marrons werden afgeranseld door Britse kolonisten. Na nog wat van dit soort ergernissen deed de druppel overlopen. De Britten hadden deze grote spanning gauw in de gaten en namen Marronvoormannen gevangen. Als volgt dwongen ze de Marrons zich over te geven. Een klein deel deed dat en dat deel werd prompt gevangen genomen. De anderen brandde uit woedde Trelawny Town plat en vluchten de heuvels in. De oorlog was begonnen. De Britse soldatenkregen hulp van Marrons uit andere nederzettingen. De Britten wonnen de oorlog met behulp van de bloedhonden. De groep Marrons werd verbannen naar een gevangenis in Canada. Afschaffing slavernij De Britse bestuurders werden van al het verzet van de Marrons (die ook tegen de slavernij waren) tamelijk zenuwachtig en daarbij kwam ook nog dat steeds meer Engelse bevolking overtuigd raakten van het onchristelijke karakter van de slavernij. Die nervositeit had veel te maken met de vrees voor ondermijning van de koloniale samenleving. De voorstanders van de afschaffing waren te vinden in kringen van methodisten en humanisten. Ze documenteerden uitvoerig de onmenselijke behandeling die de slaven ten deel viel. Daarmee kregen ze invloedrijke politici aan hun kan. Als gevolg kwam er in 1808 een verbod op de slavenhandel. De Engelse en Spaanse kolonisten probeerden dit nog tegen te gaan, maar de slaven zegevierden. In 1804 werd de eerste onafhankelijke zwarte republiek Haïti uitgeroepen. Het voorbeeld van Haïti inspireerde veel slaven om in opstand te komen. Een golf van opstanden overspoelde het Caribische gebied. In Jamaica nam de baptisten –predikant Samuel Sharpe het voortouw in wat de laatste grote opstand op het eiland zou worden. De opstand duurde 5 maanden. De schade bij de Engelsen was enorm. De opstandelingen werden zwaar gestraft. In 1934 kwam er in Jamaica een eind aan de slavernij.
Nieuwe immigranten De meeste slaven werkten in de suiker. Zonder hun goedkope arbeid ging het snel bergafwaarts met de suikerproductie. Planters probeerden nieuwe alternatieven uit door arbeidskrachten uit Duitsland, Schotland en Ierland te laten komen werken. Maar velen van hen kozen voor een ander bestaan buiten de plantage of trokken zelfs weer van het eiland weg. Succesvoller was de immigratie van de Aziaten die kwamen als contractarbeiders. Zij namen echt voor een wat langere tijd de plaats in voor de slaven. Eind 19e eeuw werd er nog een poging ondernomen nieuwe groepen afrikanen, ditmaal als contractarbeiders, naar de plantages te halen. De overgrote meerderheid bleef na afloop van de contract periode en mengde zich met andere bevolkingsgroepen. Kroonkolonie Ondanks alle pogingen de suikerplantages van nieuwe arbeidskrachten te voorzien, raakte de suikerproductie in verval na de afschaffing van de slavernij. De nekslag voor de suikerproductie waren de veel hogere productiekosten (er moesten immers lonen betaald worden) en de lage prijzen op de wereldmarkt. De politieke situatie was minstens zo troosteloos. De samenleving mocht verandert zijn, de plantocratie, de blanke plantage eigenaren, hield krampachtig vast aan de macht. Al vanaf 1662 werd het bestuur in Jamaica uitgeoefend door een Britse gouverneur en een door hem benoemde raad., in samenspraak met een bestuursraad uit vooraanstaande blanke planters. Maar sinds de verovering op de Spanjaarden was de samenstelling van de bevolking volledig verandert. Jamaica telde aan de vooravond van het eerste burgerbestuur ruim 4000 mensen, merendeels blanke inwoners. In 1775 bestond de bevolking uit 13000 blanke en ruim 200000 zwarte Jamaicanen. In 1850 telde Jamaica ruim 300000 zwarte voormalige slaven. Zij waren bij de wet vrij, maar uitgesloten van de politiek. Ze konden niet stemmen of gekozen worden. Datzelfde gold voor lange tijd ook voor de Mulatten, maar zij hadden in 1830 stemrecht gekregen. De meeste Mulatten stonden, nadat ze stemrecht gekregen hadden, aan de kant van de blanke elite. Ze steunden alle maatregelen die tot doel hadden de zwarte bevolking haar rechten te onthouden. Zo werden in 1834 en 1836 wetten aangenomen, waarin het kiesrecht aan inkomen en eigendom werd onthouden. In de praktijk betekende dit dat de voormalige slaven daarvan waren uitgesloten. Gelukkig waren er Mulatten die in het parlement zaten (en dus macht hadden) en de kant van de slaven kozen. Zo probeerde ze de bevolking gelijk te stellen. Ook de zwarten werden dus erg achtergesteld. Er heerste erge onvrede over lage lonen, hoge werkloosheid en hoge voedselprijzen. Ze hadden het vooral te doen met de autoriteiten die hen grond en politieke rechten onthielden. Een bekende zwarte woordvoerder was Paul Bogle. Een rechtzaak tegen een aanhanger van hem luidde het begin in van de ‘Morant Bay Rebellie’ in 1865. Er werden ‘Zwarte Marsen’door belangrijke steden gehouden. In Morant Bay liep de mars uit de hand. Het politiebureau werd overvallen en demonstranten, ordetroepen en later ook blanke planters werden afgeranseld en soms ook vermoord. 430 Rebellen werden terechtgesteld. Ook Paul Bogle kreeg de strop omdat hij verantwoordelijk werd gesteld voor de arrestatie van een van zijn vele aanhangers. De opstand had ingrijpende gevolgen. Een koninklijke onderzoekcommissie die naar het eiland was gestuurd door de Britse regering, concludeerde dat de oude bestuursstructuren dienden te verdwijnen. Jamaica werd een kroonkolonie: het parlement werd naar huis gestuurd en Het eiland kwam onder direct gezag van de Britse kroon. Dit betekende dat hervormingen in bestuur en wetgeving konden worden doorgevoerd. De oude lokale elite kon niet meer tegenwerken, zij was buitenspel gezet. Onderwijs, gezondheidszorg en infrastructuur ondergingen verbeteringen en in de economie namen de bananen voor een deel de rol van suiker over. Het bleef in Jamaica betrekkelijk rustig tot aan de jaren 30’van deze eeuw . De wereldwijde depressie, die in 1929 in de V.S. en Groot Britannië, begon, sleurde ook Jamaica mee. Door de slechte economie met o.a. lage lonen, ging er door Jamaica een golf van stakingen en rellen. Het jaar 1938 was cruciaal voor Jamaica. Een staking bij de West Indies Sugar Companie in het plaatsje Frome in Westmoreland liep uit de hand. Tijdens een confrontatie met de gewapende politie werden enkele stakers gedood en vele tientallen gewond. Daarna werd overal op het eiland geprotesteerd, gestaakt en geplunderd. Hierdoor werden de eersten bonden in het Caribisch gebied opgericht: het BLLU en het PNP. Deze nieuwe bonden stonden voor verbetering van de positie van de arbeiders en voor politieke hervormingen. Religie De bovenlaag van de bevolking , bestaande uit planters, ambtenaren/ bestuurders en kooplieden waren blank en waren protestants of Joods. De middenlaag bestond uit een klein aantal ambachtslieden, zij waren kleurling of Indiaan en meestal katholiek. De benedenlaag bestond uit voornamelijk Afrikaanse slaven. Zij moesten Christen worden. Lange tijd hadden de slaven, bestuurders en planters hun eigen religie. De planters en bestuurders waren bijna altijd Christen. Totdat in de 18e eeuw de baptistiche en methodistische kerkgenootschappen zich verspreiden. Het spirituele karakter van deze nieuwe kerken won veel slaven voor het geloof. De voorgangers van deze non-conformistfiche kerken hadden oog voor de positie van de zwarte bevolking. Ze interpreteerden de bijbel breder dan de blanke heren. Uit deze genootschappen kwamen charismatische leiders naar voren, Samuel Sharpe en Paul Bogle, die de bevolking aanvoerden in de politieke en sociale strijd. Onafhankelijk De Britse regering gaf de Jamaicanen toestemming onafhankelijk te worden. Een grootse manifestatie in het nationale stadion in Kingston luidde op de avond van 5 augustus 1962 de onafhankelijkheid in. Om middernacht werd de Union Jack definitief gestreken en het zwart, groen en goud van de nationale vlag gehesen. Jamaica werd een zelfstandige staat binnen het Britse gemenebest. Conclusies Vroeger in de koloniale tijd werd de economie bepaald door de planters en kolonisten. De planters hadden slaven die voor groot belang waren voor de economie, want u zag dat toen de slavernij werd afgeschaft de economie, die afhing van de suikeropbrengst, meteen inzakte . En dat de planters maar overal nieuwe werkers, meestal in vorm als contractarbeiders, probeerde te krijgen voor de plantages. Qua politiek hadden de oorspronkelijke bewoners sowieso niets te vertellen, die waren al spoedig uitgemoord. De slaven hadden maar naar hun planters te luisteren en alles werd geregeld door Britse bestuurders, die voor dat Jamaica een kroonkolonie werd gewoon op Jamaica zelf zaten. Communicatie was tussen Jamaica en Engeland immers nauwelijks mogelijk, Want er zaten weken reistijd tussen. Wel werd de politiek/ het besturingssysteem door de eeuwen heen steeds beter. Dus de politiek die de Spanjaarden (1510-1650) voerden stelde eigenlijk niet zo veel voor. Men kwam vooral voor de bodemschatten van Jamaica. Ze hadden gewoon overal op het eiland plantages met slaven, nederzettingen, troepen soldaten en langs de kust verdedigingsforten. Men Verder had het Jamaicaanse bestuur nog best veel te zeggen. Sociaal gezien waren dus alle oorspronkelijke bewoners spoedig uitgeroeid en de slaven hadden een keihard bestaan. Door dit harde bestaan kwamen er veel verzetsgroepen bestaande uit voornamelijk slaven. Na de afschaffing van de slavernij werden de zwarten nog altijd erg achtergesteld. De Engelse en Spaanse kolonisten hadden daarentegen alleen maar voordeel van de slaven en hun bodemschatten. Cultureel gezien heeft Jamaica in de loop der tijd heel veel soorten rassen gekregen door o.a. de komst van kolonisten, slaven en contractarbeiders. Tegenwoordig is de economie nog steeds afhankelijk van vooral de uitvoer van suikeren bananen en van het toerisme. Jamaica kan het niet alleen af, daarom hebben ze de CARICOM opgericht. De slaven zijn al een tijd geleden verdwenen, nu werken er boeren en arbeiders voor in de plaats. Politiek gezien leeft Jamaica nog steeds naar Brits voorbeeld. Ze hebben een goed geregeld parlement en er heerst nu een democratie; de bevolking rechten en plichten. Het is een stuk verbeterd vergeleken met vroeger. Sociaal is Jamaica ook erg verbeterd, de zwarten zijn er vooral op vooruit gegaan. De bevolking heeft natuurlijk nog steeds veel rassen in zich. Jamaica kon toen de kolonisten weg waren een echt eigen cultuur gaan opbouwen met eigen godsdiensten, gebouwen, gerechten enz. Slot Het maken van het werkstuk is vrij soepel verlopen, zonder enige problemen. Wel hadden we even moeite met de keuze van het land. In geschiedenisboek hebben we geraadpleegd en we hebben er wel profijt van gehad, maar het ging bijna allemaal over de Nederlandse koloniën en we wisten niet zeker of de dingen die daar gebeurden ook voor de Spaanse/ engelse kolonie Jamaica gold. Nick heeft ‘Jamaica in deze tijd’ geschreven en Jaap heeft de koloniale geschiedenis geschreven. We hebben er bij elkaar opgeld ongeveer 23,5 uur aan gewerkt.
Bronnen - Geschiedenisboek ‘sprekend verleden’. - Dominicus reeks Jamaica - Marcel Bayer - Landenreeks Jamaica - Marcel Bayer - Reishandboek Jamaica - Rien van der Helm - Internet - De grote spectrum encyclopedie - Philips media interactieve encyclopedie