Finland

INLEIDING

Finland ligt in het noordoosten van Europa. Samen met Denemarken, Zweden, Noorwegen en IJsland behoort het tot de Noorse landen. Het wordt wel ‘het land van de duizend meren’ genoemd, omdat bijna overal in het landschap meren voorkomen, variërend van kleine vennetjes en rotspoeltjes tot uitgestrekte watervlaktes. In de grotere meren liggen meestal eilanden. Ongeveer 70% van het land is bedekt met bos.

HOOFDSTUK 1: Land

Finland grenst in het oosten aan Rusland, in het noorden aan Noorwegen, in het westen van noord naar zuid achtereenvolgens aan Zweden, de Botnische Golf en de Oostzee, en in het zuiden aan de Finse Golf. De Finnen noemen hun land ‘Suomi’.

In Finland wonen ruim vijf miljoen mensen. Op IJsland en Noorwegen na, is Finland het dunstbevolkte land van Europa. Het noordelijkste puntje van het land, vlakbij het Lappendorpje Nuorgam, is ook het noordelijkste punt van de Europese Unie.

Er zijn geen echte bergen, maar wel zijn grote delen van het land heuvelachtig. De hoogste heuvels liggen in Lapland, en de hoogste top, de Halti, in het noordwesten van Lapland, is 1.328 meter boven zeeniveau. De bodem bestaat op de meeste plaatsen uit vaste rotsgrond die heel oud is, wel twee tot drie miljard jaar. Daarop ligt een dunne laag grond die niet ouder is dan ongeveer 20.000 jaar. Op veel plekken komen de rotsen aan de oppervlakte.

Bossen, meren, en eilanden

Ongeveer 70% van het land is bedekt met bos, het hoogste percentage in de hele wereld, en meren en moerassen beslaan ongeveer 10% van de oppervlakte.

Het ‘land van de duizend meren’ telt in werkelijkheid wel 187.888 meren, en in die meren liggen 98.000 eilanden. De meren zijn gemiddeld 7 meter diep, de maximum diepte is 95 meter. In de zee langs de Finse kust liggen ook nog eens 80.000 eilanden die ‘scheren’ worden genoemd.

Hoewel er ook watervervuiling is in Finland, valt dit in vergelijking met Midden Europa erg mee. Vooral in Lapland zijn de rivieren en meren bijzonder schoon.

Klimaat

Als gevolg van de Golfstroom, de nabijheid van de Oostzee en de vele meren, is het klimaat in Finland gemiddeld warmer dan in andere gebieden die even noordelijk liggen, zoals Alaska, Siberië en Groenland. Toch zijn de winters erg koud. Maar de kou is droog, omdat de luchtvochtigheid meestal laag is, en over het algemeen staat er niet zo veel wind.

Omdat Finland wordt beïnvloed door het landklimaat in Rusland, kunnen er in de winter extreem koude periodes voorkomen.

Staatsbestel

Dit wil je ook lezen:

Zo schrijf je een goed opiniestuk

Finland is een republiek met aan het hoofd een president die voor een periode van 6 jaar wordt gekozen.

Finland is onderverdeeld in 12 provincies en 452 gemeentes.

Er zijn drie soorten verkiezingen: voor de president, het parlement en de gemeenteraad.

HOOFDSTUK 2: Geschiedenis

Het is niet helemaal duidelijk waar de Finnen vandaan zijn gekomen. Wel wordt aangenomen dat de Finse taal, die door 94% van de bevolking wordt gesprokken, en die helemaal niet lijkt op de meeste andere Europese talen, heel lang geleden is ingevoerd vanuit het oosten. Een kleine minderheid van de bevolking (6%) heeft Zweeds als moedertaal en stamt af van Zweedse emigranten.

Gustaf Vasa

In 1523 kwam in Zweden koning Gustaf Vasa aan de macht. Gustaf wilde een eind maken aan de rijkdom van de katholieke kerk, die meer dan een vijfde deel van het land, waartoe ook Finland behoorde, bezat. Gustaf Vasa zag wel wat in het nieuwe protestantse geloof, dat hij als middel wilde gebruiken om zich de rijkdommen van de katholieke kerk toe te eigenen. Uiteindelijk kreeg hij genoeg steun om het te vervangen door lutherse geloof. Het gevolg was dat Finland ook overwegend luthers werden. In 1528 werd in Turku de eerste lutherse bisschop benoemd. Finland heeft ruim 600 jaar tot het Zweedse koninkrijk behoord.

De tweede wereldoorlog

Op 23 augustus 1939 sloten nazi-Duitsland en de Sovjet-Unie een niet-aanvalsverdrag. In dit zogeheten Molotov-Ribbentropverdrag was een geheim protocol opgenomen waarin stond dat beide landen Polen zouden verdelen en de Sovjet-Unie de vrije hand kreeg in de Baltische staten en Finland. Vervolgens eiste in het najaar van 1939 de Sovjet-Unie een aantal Finse gebieden op. Toen Finland hier geen gehoor aan gaf, werd het op 30 november door het Rode Leger aangevallen. Deze oorlog wordt de ‘Winteroorlog’ genoemd. Op 22 juni 1941, toen nazi-Duitsland de Sovjet-Unie binnenviel, raakte Finland er opnieuw bij betrokken. Hoewel Finland verklaarde een eigen oorlog te voeren om de gebieden terug te veroveren die verloren waren gegaan na de Winteroorlog, was er een samenwerking met Duitsland. Deze oorlog wordt in Finland de ‘Vervolgoorlog’ genoemd. In 1944, toen het Duitse leger uit Rusland verjaagd werd, moesten de eveneens verdreven Finse troepen hun heroverde gebieden weer opgeven en daarbij ook nog Duitse troepen, die gelegerd waren in Fins Lapland, het land uitwerken. Deze ‘Laplandoorlog’ tussen Finland en Duitsland heeft ook nog een paar maande geduurd.

Het moderne Finland

In 1994 werd Finland, samen met Zweden en Oostenrijk, lid van de Europese Unie. Hoewel Finland zich na de ineenstorting van de Sovjet-Unie niet meer neutraal hoefde op te stellen, is het net als buurland Zweden, geen lid van de NAVO geworden. De laatste jaren heeft Finland zich ontwikkeld tot een van de twintig rijkste landen in de wereld. De economie drijft vooral op de hout- en papier sector, en op hoogwaardige technologie.

HOOFDSTUK 3: Steden

Helsinki is de hoofdstad van Finland en tegelijk het politieke en culturele centrum. Hier zetelen het parlement en de president en de verschillende ambassades en consulaten. De stad heeft ongeveer 560.000 inwoners, maar met de bewoners van de randgemeenten erbij zijn het ongeveer een miljoen mensen. Na Helsinki zijn de grootste steden Tampere, Turku en Oulu.

Helsinki is gebouwd op een schiereiland in de Finse Golf en is door middel van bruggen verbonden met nabij gelegen eilanden. Het centrum van de stad ligt rondom de haven. De Zweedse naam voor Helsinki is Helsingfors, de naam die de stad oorspronkelijk droeg. Deze naam was afgeleid van Helsingland, een streek in Zweden ten noorden van Stockholm. Hier kwamen de Zweedse kolonisten vandaan die zich in de dertiende eeuw aan de Finse zuidkust vestigden. Het Zweedse woord fors betekent ‘stroomversnelling’ en slaat vermoedelijk op een stroomversnelling in de vantaarivier, die bij Helsinki uitstroomt in de Finse Golf.

Tampere (in het Zweeds Tammerfors) heeft 200.000  inwoners. De stad is gebouwd op een landengte tussen twee grote meren. In de tweede helft van de negentiende eeuw is Tampere uitgegroeid tot de belangrijkste industrie stad van Finland. Maar de textiel- en ijzerindustrie, die de stad groot hebben gemaakt, zijn nu grotendeels vervangen door industrieën op het gebied van informatietechnologie en telecommunicatie. Tampere is een moderne stad met brede straten, grote bruggen, fonteinen en veel parken. Er is ook een universiteit. Het plaatsje Nokia, de bakermat van de grote multinational, ligt even ten westen van Tampere.

Oulu is de belangrijkste stad in het noorden. Deze universiteitsstad, met 139999 inwoners, ligt aan de Botnische Golf, circa 600 km ten noorden van Helsinki. De stad werd in 1605 gesticht door de toenmalige Zweedse koning, aan de monding van de oulurivier. Het is een oud handelscentrum, vroeger vooral bekend door de uitvoer van teer. In de negentiende eeuw was Oulu zelfs de belangrijkste uitvoerhaven van teer in de wereld. In de tijd dat de schepen van hout waren was teer onontbeerlijk voor het waterdicht maken van de scheepsrompen. Tegenwoordig is Oulu een moderne stad, met een grote haven en flatgebouwen. Een belangrijke bezienswaardigheid, de oude markt, met pakhuizen die dateren uit de achttiende eeuw.

Turku is de oudste stad van het land. Begin dertiende eeuw is ze als handelscentrum gesticht. In 2004 is officieel haar 775-jarig bestaan gevierd. De stad telt 175.000 inwoners en ligt ongeveer180 km ten westen van Helsinki. Twee belangrijke middeleeuwse bezienswaardigheden zijn het kasteel van Turku en de kathedraal. In1827 is bijna de hele stad, die oorspronkelijk uit houten huizen bestond, door brand verwoest. Een hoger gelegen deel bleef gespaard en een deel hiervan is nu een openluchtmuseum, met alle huizen net zo gesitueerd als vroeger.

In 1640 werd in Turku een universiteit gesticht, die in 1828 is overgeplaatst naar Helsinki. Hierna werden in Turku in 1918 en 1920 achtereenvolgens een nieuwe Zweedstalige en een nieuwe Finstalige universiteit opgericht.

HOOFDSTUK 4: Mensen

Finland telt ruim 5,2 miljoen inwoners. De twee belangrijkste officiële talen zijn Fins, dat wordt gesproken door 94% van de bevolking, en Zweeds, dat voor 6% van de bewoners de moedertaal is. De meeste Finnen zijn lid van de lutherse staatskerk, terwijl 2% van de bevolking behoort tot de orthodoxe kerk.

De sauna

Onmisbaar voor de Finnen is de sauna. In het hele land zijn wel 1,6 miljoen van deze heteluchtbaden. Op het platteland liggen de sauna’s meestal aan de oever van een meer of aan de zee, en het hoort erbij dat je na de hete sauna, meestal in je blootje, een frisse duik neemt. In de winter rollen de echte liefhebbers door de sneeuw, in plaats van zwemmen, en zij dompelen zich ook wel eens even onder in een wak, dat speciaal met het oog hierop in het ijs wordt uitgehakt.

De sauna is niet alleen een wasplek, maar ook een ontmoetingsplaats, waar je helemaal tot rust kunt komen. Na de sauna gaat men vaak wat eten en drinken, als het even kan bij een haardvuur. Tegenwoordig heeft iedere flat in een flatgebouw zijn eigen sauna. Publieke zwembaden zijn altijd voorzien van een sauna en daar hoef je dus nooit kou te kleumen. Het is niet gebruikelijk dat mannen en vrouwen samen een sauna nemen, met uitzondering natuurlijk van gezinnen.

Godsdienst

Ruim 84% van de bevolking is lid van de Evangelisch-Lutherse staatskerk. Toch gaan de Finnen maar zelden naar de kerk, meestal alleen met kerst of bij familieaangelegenheden zoals de doop van een kind, een huwelijks-voltrekking of een rouwdienst als er iemand overleden is. Leden van de kerk zijn volgens de wet verplicht om extra kerkbelasting te betalen. Een huwelijk dat in de kerk is gesloten, geldt ook als burgerlijk huwelijk. Deze zelfde regels gelden voor de leden van de orthodoxe kerk.

Vanaf veertien jaar kun je officieel lid worden van de kerk. Meestal ga je dan een paar weken met leeftijdgenootjes naar een soort kerkkamp, waar de dominee een stoomcursus geeft over kerk en geloof, maar waar ook veel tijd is voor sport en allerlei spelletjes.

De Kerstman

De Kerstman woont zoals bekend in Finland, om precies te zijn op de berg Korva in Lapland. Vandaar trekt hij er iedere Kerstmis op uit om cadeaus rond te brengen op een slee die getrokken wordt door een rendier. Bij het uitdelen wordt hij geholpen door zijn Kerstkabouters. Tegenwoordig heeft hij een eigen dorp in Lapland.

HOOFSTUK 5: Economie

De Finse economie is bijzonder succesvol, wat vooral komt doordat veel mensen goed zijn opgeleid. Er is dus geïnvesteerd in kennis. Hout, papier, karton, pulp, metaalproducten, liften, cruiseschepen en mobiele telefoons zijn de belangrijkste exportproducten.

Bosbouw, landbouw en veeteelt

Finland produceert ongeveer 44 miljoen kubieke meter hout per jaar en is na Zweden de grootste houtproducent van West-Europa. Bosbouw is van groot belang voor de economie. Ruim een derde van de totale export bestaat uit hout en houtproducten. De productie van papier en karton is, na Canada, de grootste in de wereld. Heel streng wordt er op toegezien dat direct na het kappen nieuwe bomen worden aangeplant, zodat de houtvoorraden niet verminderen.

Het klimaat is niet erg gunstig voor landbouw en de boerenbedrijven zijn over het algemeen niet zo groot. De grootste landbouwgebieden liggen in het zuidwesten van het land. De voornaamste gewassen zijn: haver, gerst, tarwe, rogge, aardappelen en suikerbieten. Een probleem is dat de opbrengst per hectare van deze producten veel lager is dan in Midden- en Zuid-Europa. Toch houden de Finnen graag vast aan hun lokaal geproduceerde voedselproducten, omdat zij veel waarde hechten aan smaak en kwaliteit. In de eigen producten worden relatief weinig vreemde stoffen verwerkt en alle aandacht is gericht op de productie van gezond voedsel.

De veehouderij is belangrijker dan de landbouw. Pluimvee, rundvee en schapen worden op grote schaal gefokt. Daarnaast lopen er in Lapland circa 200.000 rendieren rond. Ze worden in grote kuddes gehouden, die zich vrij kunnen bewegen. De laatste tijd neemt het aantal rendieren echter af, door dat ook in het dunbevolkte Lapland steeds meer beperkingen zijn voor het vrij laten grazen.

Industrie en hoogwaardige technologie

Na de Tweede Wereldoorlog moest Finland voor het voldoen van de oorlogsschuld en daartoe door de Sovjet-Unie gedwongen, naast de houtverwerkende industrie, ook zware industrie ontwikkelen. Daarmee konden schepen, kranen, ijsbrekers, liften en grote machines worden gebouwd. Later volgde een specialisatie in cruiseschepen. Ongeveer twintig jaar geleden begon de ontwikkeling van een kenniseconomie, die in de wereld zijn weerga niet kent. Het grote voorbeeld hiervan is de firma Nokia.

Ook de Linux computer software, een computerbesturingssysteem dat concurreert met het Amerikaanse Microsoft, is Fins.

Energiebronnen

Ongeveer 70% van de energiebehoefte moet worden ingevoerd, grotendeels uit Rusland. Dit is onder andere olie (ongeveer 25%), Kolen (16%) en aardgas (11%). Houtproducten zorgen voor 19% van de energiebehoefte en kerncentrales voor ongeveer 16%. Er staan vier kernreactoren in Finland, en

binnenkort komt er nog een nieuwe bij. Diep in de rotsbodem zijn opslagplaatsen gemaakt om het radioactieve afval te bewaren. Uit turf wordt nog eens 7% van de noodzakelijke energie opgewekt, de energie die verkregen wordt uit waterkracht is relatief bescheiden (2%).

De mensen stoken hun huizen over het algemeen warm op olie, hout of met elektra. Saunakachels gaan tegenwoordig vaak op elektra, vooral in de steden.

Werkgelegenheid en werkeloosheid

Van de beroepsbevolking (alle mensen die een baan hebben) werkt ongeveer 8% in de landbouw, 22% in de industrie en 70% in de dienstensector (onderwijs, zorg, bakwezen, vervoer, culturele instellingen). Ongeveer 8 á 10% van de mensen is werkloos. Dit cijfer lijkt hoog, maar bijna iedereen wil ook een volledige baan hebben, zowel mannen als vrouwen.

HOOFDSTUK 6: Finse keuken

Het is misschien een beetje overdreven om van de Finse keuken te spreken, vanwege de overduidelijke Scandinavische en Russische invloeden. Maar toch zijn er gerechten die je alleen in Finland tegenkomt.

Van eigen bodem

Veel mensen verbouwen ’s zomers zelf groenten en aardappelen in de tuin. De tuinen zijn er groot genoeg en behalve voor een moestuin is er ook nog plaats voor rode en zwarte bessenstruiken. Hoewel de winkels het hele jaar door volop groenten en fruit verkopen, gedeeltelijk ingevoerd vanuit het buitenland, worden verse producten uit eigen tuin bijzonder gewaardeerd.

Drank

Sterke drank is alleen te koop in Alko-winkels, waarvan de staat de eigenaar is. Tot voor kort was drank heel duur, maar de prijzen zijn flink gedaald sinds Estland lid is van de Europese Unie. Voor die tijd gingen veel Finnen met de veerboot naar de Estse hoofdstad Tallinn om drank in te slaan.

Sima is een frisdrank die de Finnen maken voor het vappufeest op 1 mei. Het wordt bereid door aan heet water al roerend bruine suiker, gewone suiker, siroop en stukjes citroen toe te voegen. Zodra het lauw is, wordt er een theelepeltje gist bij gedaan. Nadat het goedje een nacht heeft gestaan, wordt het gezeefd en overgegoten in flessen. Aan elke fles worden nog een paar rozijnen toegevoegd. Na een paar dagen is de drank klaar voor gebruik. Hoewel er sprake is van een kort gistingsproces, blijft het toch een heel zoete drank.

Finse gerechten

Visgerechten zijn geliefd, vooral met zalm en Baltische haring. Bij een exclusief Fins menu horen ook rendiervlees en ham, samen met aardappelen. Specialiteiten zijn rivierkreeft, leverpastei met aardbeienjam, vissoep met melk, kuit van zoetwatervis met zure room, en aardappels met paddenstoelenragout. Sommige producten zijn nauw verbonden met de Finse levensstijl. Een voorbeeld:

Karjalanpiirakka is een ovenpasteitje van rijstepap, gebakken in een dunne laag roggedeeg, waar een mengsel over wordt gesmeerd van boter en ei. Het pasteitje is genoemd maar Karelië, een gebied in Oost-Finland en Rusland.

Recept voor Karjalanpiirakka

Ingrediënten:

Voor het deeg: 2 dl water, 1 theelepeltje zout, 2,5 dl tarwemeel, 2,5 dl roggemeel.

Voor de vulling: rijstepap

Voor behandeling na het bakken: 2 dl kokend water en 50 g boter.

Meng water, zout en meel tot een kneedbaar deeg. Verdeel het in ongeveer 20 gelijke stukken en rol er met een deegroller dunne, ronde plakjes van met een doorsnee van circa 10 cm. Op ieder plakje een schepje vulling doen en de randen omvouwen. Bak de pasteitjes vervolgens in de oven  gedurende 10 min op 275^o C. Hierna bevochtigen met in warm water gesmolten boter en bedekken met een doek. Voor het eten de pasteitjes insmeren met een mengsel van gekookt ei en boter.

HOOFDSTUK 7: Toerisme

Massatoerisme komt niet voor in Finland en natuurliefhebbers kunnen er ruimschoots aan hun trekken komen. Een probleem is dat het land zo ver weg ligt van West-Europa. Via de kortste weg over land ontkom je niet aan het vervoer per veerboot. Wintersportcentra zijn in Finland algemeen

Vakantiebestemmingen van de Finnen

De Finnen brengen de zomervakantie meestal door in hun zomerhuis, en in de winter gaan ze skiën in de moderne skicentra in Midden-Finland en Lapland. Maar het wordt steeds gewoner om op vakantie ook naar het buitenland te gaan. In het voor- en najaar zijn bestemmingen als Zuid- Europa en de Canarische eilanden erg in trek. Het grote aantal Finse slachtoffers (172) van de tsunami in Thailand in 2004 is het trieste bewijs dat veel Finnen ook verre reizen maken.

In de zomer

In de uitgestrekte bossen langs de meren en rivieren zijn veel aangename plekken om te kamperen, zwemmen, vissen, kanovaren, en wat je zoal meer kunt doen in de vrije natuur. Het kainuugebied in Oost-Finland is populair vanwege de safari’s die worden georganiseerd om beren en andere wilde dieren tegen het lijf te lopen.

Steeds meer toeristen brengen de zomermaanden in Lapland door, op zoek naar goud. Ze wassen het zand uit de rivieren in een platte schaal en soms, met een beetje geluk, blijven er wat kleine goudkorreltjes achter. In 1998 vond iemand nog een klompje van 250 gram.

In de winter

Het winterseizoen biedt vele mogelijkheden om te langlaufen en er zijn veel faciliteiten voor alpineskiën en snowboarden. Uitstapjes op een skiscooter of een door rendieren of huskies voortgetrokken slee worden steeds populairder. De prettigste maanden zijn februari en maart, en in Lapland ook nog april, omdat de dagen dan weer wat langer zijn. Belangrijke skicentra zijn Vuokatti  in Midden-Finland, Ruka in het noordoosten en Saariselkä in Lapland.

IJskasteel 

In de plaats Kimi aan de Botnische Golf verrijst elk jaar een ijskasteel met muren en torens van twee meter dik en dertien meter hoog. In dit kasteel zijn hotelkamers waar je kunt overnachten. Ook de stoelen, tafels en bedden zijn van ijs. Op alle bedden ligt een wollen mat en een met stro gevulde matras. De temperatuur wordt op -5^oC gehouden. Je slaapt in een elektrisch verwarmde slaapzak, zodat je het de hele nacht lekker warm hebt.

cultuur

de meest culturele bezienswaardigheden bevinden zich in het zuiden van het land. Middeleeuwse kastelen, zoals dat van Turku en Olavinlinna, in de stad Savonlinna, zijn de moeite van het bekijken waard. In het zuidwesten van Finland staan nog vele oude stenen kerken uit de veertiende en vijftiende eeuw, met prachtige wandschilderingen, houtsnijwerk en beelden. In Helsinki zijn twee grote musea gewijd aan kunst. Bij het Ateneum hangen schilderijen van nationale beroemdheden. Het Kiasma heeft vooral moderne en experimentele kunst.

BRONVERMELDING