De vulkaan Popocatepetl

Werkstuk aardrijkskunde Popocatepetl.

Inleiding

Dit werkstuk hebben we gemaakt omdat we het antwoord op onze onderzoeksvraag wilden weten. De onderzoeksvraag was: bestaat er een verband tussen het type vulkaan en de plaats waar deze op aarde voorkomt? We hebben informatie van de vulkaan Popocatepetl uit Mexico opgezocht. We hebben opgezocht wanneer de laatste vijf uitbarstingen waren, wat
voor soort uitbarstingen het waren, hoe groot de schade was hoeveel doden er waren gevallen en wat voor soort vulkaan Popocatepetl is. In dit werkstuk beschrijven we dat allemaal.
Ook beschrijven we hoe een vulkaan ontstaat en over platentektoniek.

Popocatepetl

Popocatepetl is een kegelvulkaan en ook wel stratovulkaan die staat in Mexico. De Popocatepetl is 5465 meter hoog. De kraterdoorsnede is 612 meter en de krater is 505 meter diep. Uit de Popocatepetl wordt zwavel gewonnen. Popocatepetl betekend smokey mountain (rokende berg) Dus het is een werkende vulkaan. De vulkaan barst in de zoveel tijd uit, wij hebben de laatste vijf uitbarstingen onderzocht:
Die waren op 31, 22 en 7 oktober en op 22 en 7 september 2000.
We gaan nu een korte beschrijving geven over het karakter van deze uitbarstingen, we beginnen met de laatste uitbarsting.
- 31 oktober: een indrukwekkende wolk as ging 3 kilometer de lucht in.
- 22 oktober: een douche van gloeiend gesteente komt uit de vulkaan.
- 7 oktober: een kolom van as van 4 mijl kwam uit de vulkaan. Het was de grootste
uitbarsting van het jaar.
- 22 september: vorming van een nieuwe lava laag. En er in de toekomst een nieuwe eruptiezal plaatsvinden.
- 7 september: een grote as pluim kwam uit de Popocatepetl.

Hoe groot was de schade? En waren er doden?
- 31 oktober: er zijn geen gewonden gevallen.
- 22 oktober: het was geen gevaarlijke eruptie.
- 7 oktober: er zijn geen gewonden gevallen en er is verder niks bijzonders gebeurd.
- 22 september: er was geen direct gevaar voor mensen die daar woonden.
- 7 september: het as was op veel dorpen in de omgeving gevallen aan de noordwest kant en het zuiden van Mexico City.

Vulkanische uitbarstingen (eruptie)

Een vulkaan ligt boven een diepe haard roodgloeiend, vloeibaar gesteente, dat we magma noemen. Door warme gassen ontstaat druk, die het magma naar de oppervlakte duwt. Het vloeibare gesteente dat nu lava heet, smelt een gat door het gesteente boven zich en vloeit naar buiten. Lagen gestolde lava en afgekoelde vulkanische as vormen een kegelvormige berg rondom een centrale kraterpijp, waar de lava door naar buiten stroomt. Meestal werkt een vulkaan niet voortdurend. Tussen de uitbarstingen door zegt men dat de levende vulkaan sluimert. Als een vulkaan niet meer werkt, spreken we van een dode vulkaan. Het tegenovergestelde van een dode vulkaan is een actieve vulkaan. Een actieve vulkaan kan ieder ogenblik en zonder waarschuwing uitbarsten. Gloeiende rook en as wolken spuiten boven uit de krater van de vulkaan en roodgloeiende lava stroomt langs de hellingen, waar alles verschroeit en in brand vliegt.

Hoe werkt een vulkaan

Bij veel vulkanen zit de kraterpijp verstopt met lava en stenen. De uitgang is geblokkeerd. De druk is dus erg hoog. Soms verschijnt er een rookwolk, als dat zo is zijn de mensen altijd snel verdwenen. De grond begint te trillen en plotseling hoor je overal knallen. De lavaprop is uit de vulkaan, als een kurk van een champagne fles. Stenen en as worden door de lucht heen geslingerd. As is zo licht dat het kilometers verder nog kan zakken, dat noem je asregen.

Lava

Vloeibaar gesteente dat uit de aarde ontsnapt noemt men lava. Een borrelende lavazee vult de krater van de vulkaan en fonteinen met roodgloeiende lava spuiten hoog in de lucht. De lava stroomt uit de vulkaan als vuurrivieren langs de hellingen naar beneden. De bovenste laag van de lava koelt heel snel af. De onderste laag blijft nog een tijdje doorstromen De lava heeft een temperatuur tussen de 600 °C en 1200 °C graden Celsius, heet genoeg om staal te laten smelten.

Onderzoek naar vulkanen

Vulkanen kunnen enorme verwoestingen aanrichten. Niet alleen door de hete lavastromen, maar ook door asregens, gaswolken, rotsblokken (bommen), puinlawines, modderstromen en vloedgolven. Omdat er in de buurt van vulkanen vaak mensen wonen, is het belangrijk om de uitbarstingen op tijd te voorspellen. Dat is het werk van vulkanologen. Zij bestuderen het gedrag van vulkanen. Met nauwkeurige meetapparatuur houden zij de gevaarlijkste vulkanen in de gaten. Met een seismograaf bijvoorbeeld. Daarmee meten ze aardschokken. Die worden veroorzaakt door opstijgend magma. Hoe dichter het magma bij het aardoppervlak komt, hoe sterker de schokken zijn en hoe vaker ze komen. Met satellieten kun je veranderingen in de aardbodem in de gaten houden. Die wijzen ook op naderende uitbarstingen. Veel gevaarlijke vulkanen liggen in arme landen. Daar is niet genoeg geld om de vulkanen goed in de gaten te houden.

Verschillende soorten vulkanen

Iedere vulkaan is anders. Sommige vulkanen hebben verschillende kraterpijpen. Stratovulkanen zijn meestal heel groot en hoog, met eeuwige sneeuw op hun toppen. Net zoals de Popocatepetl. Ze worden gevormd door lagen lava en as. Dit soort vulkanen lijkt vaak uitgedoofd. Jarenlang houden ze zich rustig om dan heel plotseling uit te barsten. Het kleverige magma verstopt namelijk de kraterpijp. Daardoor komt het gas in de pijp steeds meer onder druk te staan, tot er een zware uitbarsting (een eruptie) volgt.

Schildvulkanen ontstaan op de zeebodem, bij hot spots. Dat zijn hete plekken onder de aardkorst. Deze vulkanen zijn heel groot en breed. Ze zijn opgebouwd uit vele lagen lava. Deze lava vloeit makkelijk uit. Hij bevat veel basalt, hard gesteente. Als basalt afkoelt, ontstaan er grote zeshoekige blokken. In Nederland wordt basalt veel gebruikt bij de bouw van dijken. Vulkanen die af en toe werken, noemen we actieve vulkanen. Daarvan zijn er ongeveer vijfhonderd op de hele wereld. Per jaar barsten er twintig tot dertig uit.
Vulkanen die niet werken, noemen we slapende vulkanen. Vulkanen kunnen honderden, soms duizenden jaren slapen en dan toch weer uitbarsten. De Fuji op Japan is er zo een. In Duitsland en Frankrijk liggen dode vulkanen. Die hebben al 25.000 jaar geen teken van leven meer vertoond.

Platentektoniek

Platen bewegen heel langzaam langs elkaar. Ze drijven op het gloeiende vloeibare binnenste van de aarde, ook wel magma genoemd. Als twee platen langs elkaar schuren, ontstaan trillingen. Zo’n trilling is aan het aardoppervlak te voelen als een aardbeving. De bewegingen die aardbevingen veroorzaken noem je platentektoniek. Nederland ligt op de Euraziatische plaat. In Nederland komen geen vulkanen voor of zware aardbevingen. Dat komt doordat Nederland midden op de Euraziatische plaat ligt. Aan de breuklijnen komen veel aardbevingen en vulkanen voor. Mexico ligt dus aan zo’n breuklijn. Aan de hele westkust van Amerika liggen vulkanen en komen aardbevingen voor. Hieronder staat een plaatje hoe platen van elkaar en langs elkaar bewegen.

Conclusie

Het antwoord op de onderzoeksvraag: Bestaat er een verband tussen het type vulkaan en de plaats waar deze op aarde voorkomt? Ja. Bij het gebied waar de aarde een dunne korst heeft (mantel) daar is dikke lava. Dat komt omdat het magma daar dichter bij de oppervlakte ligt. Als het magma diep uit de aarde komt (dus een dikke korst) dan is het magma dun. Dat komt omdat het binnen in de aarde warmer is dan vlakbij de korst.
Maar het is ook mogelijk dat de lava niet centraal uit een schildvulkaan komt, maar uit zijkraters. Hierdoor wordt de vulkaan niet hoog maar blijft laag en breed. In Mexico is de lava dik dus is de korst om de vulkaan dun. En in Hawaï zijn veel schildvulkanen dus hier is de lava erg vloeibaar en de korst om de vulkaan erg dik.