Tacitus, Dialogus de oratoribus, 28

Tacitus, Dialogus de oratoribus, 28

Wie weet er niet dat zowel de welsprekendheid als de overige wetenschappen afgeweken zijn van de fameuze oude roem,niet door gebrek aan mensen, maar door de luiheid van de jeugd en verwaarlozing door ouders en onwetendheid van leraars, kortom het vergeten van de oude gewoontes (?). Want vroeger werd ieders zoon, geboren uit een kuise moeder, niet in een kamer van een gekochte voedster, maar op de schoot en aan de borst van de moeder, de voornaamste verdienste was zich in te spannen voor het huis en de kinderen op te voeden. Immers 1 of andere verwante wordt uitgekozen, aan haar gewikt en gewogen zeden wordt gans de kroost van dezelfde familie toevertrouwd. En in haar aanwezigheid was het noch toegestaan wat schandelijk leek om te zeggen of iets te doen wat oneerlijk leek. En niet alleen de inzet en zorgen , ook ontspanning en spel van de kinderen leidt ze met deugdzaamheid en schroom in goede banen. Zo hebben we vernomen dat Cornelia aan het hoofd stond van de opvoeding van Grachus, zoals Aurelia aan die van Caesar en Atia aan die van Augustus,, en dat ze vooraanstaande kinderen hebben grootgebracht. En deze tucht en strengheid had tot doel dat de aard van elk van hen oprecht en onaangetast en misvormd door geen enkele gemeenheid zich onmiddellijk en met hele inborst toeleggen op de wetenschappen en zich richten naar hetzij de krijgskunst, hetzij de kennis van het recht hetzij de welsprekendheid; en dit alleen deden en dit geheel zouden opnemen.

Maar nu worden de kinderen uitbesteed aan de eerste de beste Griekse meid, aan wie nog een bende slaven wordt toegevoegd, meestal de meest waardeloze en ongeschikt voor elke ernstige taak. En de zwakke en onervaren geesten worden onmiddellijk doordrongen door de fabeltjes en vergissingen van hen. Niemand in het ganse huis hechtte belang aan wat hij in aanwezigheid van de onmondige heer ofwel zegt ofwel doet. Meer zelfs, de ouders zelf maken hun kinderen niet gewoon met deugdzaamheid en rechtvaardigheid, maar uitgelatenheid en spot, waardoor stilaan onvoorzichtigheid binnensluipt en de minachting voor eigen en andermans bezit. Echter lijken mij bijna in de moederschoot eigen en bijzondere ondeugden van de stad te ontstaan namelijk de sympathie voor toneel en interesse voor gladiatoren en paardenwedstrijden: en hun geest erdoor bezeten, hoe weinig plaats laat het over voor de wetenschap.