Ars legendi vestibulum: De schat van Centiem

DE SCHAT VAN CENTIEM (Uit de Aulularia van Plautus) Linus ontmoet Lucia (CAPUT 3, blz. 39) Lucia Salve! Goeiedag! Linus Salve et tu! Jij ook goeiedag! Lucia Ego sum Lucia. Ik ben Lucia. Et quis es tu? En wie ben jij? Linus Ego sum Linus. Ik ben Linus. Et hic parvus puer En deze kleine jongen est frater meus. is mijn broer. Servi sumus. We zijn slaven. Lucia Ego serva non sum, Ik ben geen slavin, sed puella libera. maar een vrij meisje. Pater enim meus Mijn vader is immers est civis Romanus. Romeins burger. Unde estis? Vanwaar zijn jullie? Linus Nos Graeci sumus. Wij zijn Grieken. Nam in insula Creta nati sumus. Want we zijn op het eiland Kreta geboren. Lucia Quis est dominus vester? Wie is jullie meester? Linus Dominus noster est Onze meester is Quintus Cornelius Centesimus. Quintus Cornelius Centesimus (Centiem). Civis dives est. Hij is een rijk burger. Tuusne quoque pater civis dives est? Is jouw vader ook een rijk burger? Lucia Non omnes cives Romani sunt divites. Niet alle Romeinse burgers zijn rijk. Meus pater pauper est. Mijn vader is arm. Felices tamen sumus. Toch zijn we gelukkig. Linus Nos vero felices non sumus. Wij zij echter niet gelukkig. Centesimus enim est vir avarus Centesimus is immers een gierig
et durus. en streng man. Nummi sunt soli amici ejus. Geldstukken zijn zijn enige vrienden. Saepe dicit: Vaak zegt hij: ‘Servi homines non sunt. ‘Slaven zijn geen mensen. Servi jumenta sunt! Slaven zijn lastdieren! Ergo vos homines non estis!’ Dus jullie zijn geen mensen!’ Lucia Verus tyrannus est dominus vester! Een echte tiran is jullie meester! Servi quoque homines sunt! Slaven zijn ook mensen! Vos quoque homines estis! Jullie zijn ook mensen! Dominus vester potius homo non est. Jullie meester is eerder geen mens. Linus Tu optima puella es. Jij bent een zeer goed meisje. Lucia Sed fortasse non semper tam Maar misschien zullen jullie toch niet altijd miseri eritis. ongelukkig zijn. Marcus enim, filius ejus, Want Marcus, zijn zoon, aliquando dominus vester erit. zal ooit jullie meester zijn. Linus Marcusne tibi notus est? Is Marcus jou bekend? (Ken jij Marcus?) Lucia ... Marcus est amicus meus. ... Marcus is mijn vriend. Sed secretum nostrum servare debes! Maar je moet ons geheim bewaren! Centesimus enim de me nihil scit. Want Centesimus weet niets over mij. Homines pauperes non sunt amici ejus. Arme mensen zijn zijn vrienden niet. Linus Vestrum secretum meum secretum est, Jullie geheim is mijn geheim, Lucia! Lucia!
De vrek Centiem stelt zich voor (CAPUT 3, blz. 43) Ego sum Ik ben
Quintus Cornelius Centesimus, Quintus Cornelius Centesimus, civis Romanus. een Romeins burger. Sed quam miser sum, Maar hoe ongelukkig ben ik, quam misera est vita mea! hoe ellendig is mijn leven! Aurum quidem multum habeo Ik heb wel veel goud et aurum habere en goud hebben
minime miserum est, is helemaal niet ellendig, sed aurum meum maar mijn goud
numquam est tutum. is nooit veilig. Ubique inimici sunt, Overal zijn (er) vijanden, ubique pericula sunt! overal zijn (er) gevaren! Filius, filia, Een zoon, een dochter, vicini, servi, buren, slaven
propinqui, alieni, verwanten, vreemden, noti, ignoti, bekenden, onbekenden, etiam amici mei, zelfs mijn vrienden, inimici sunt. zijn vijanden. O, aurei mei, O, mijn goudstukken (goudstukken van mij), gaudium meum et vita mea, mijn vreugde en mijn leven, ubi vos tuto servare possum? waar kan ik jullie veilig bewaren? Ubi tuti esse potestis? Waar kunnen jullie veilig zijn? Sed si vos tuti non estis, Maar als jullie niet veilig zijn, neque mea vita tuta est. is ook mijn leven niet veilig. Nam nisi vos habeo, Want als ik jullie niet heb, vita mea non jam is mijn leven
est vera vita. geen echt leven meer. Bij de prentjes: O, quam miser sum! O, hoe ongelukkig ben ik! Servus meus periculum est et inimicus. Mijn slaaf is een gevaar en een vijand. O, aurei mei, ubi tuti esse potestis? O, mijn goudstukken, waar kunnen jullie veilig zijn? Marcus wil trouwen, maar... (CAPUT 4, blz. 51) Centesimus Quid audio de te, Marce? Wat hoor ik over jou, Marcus? Vicini nostri Onze buren
saepe te vident cum puella zien jou vaak met een meisje quae non est soror tua Cornelia. dat niet je zus Cornelia is. Estne puella tua Is je meisje
Aurelia Morosa illa die Aurelia Morosa

quae habitat in Via Nova? die in de Nieuwstraat woont? Marcus Non est, pater. Zij is het niet, vader. C. Doleo Ik vind het jammer
quod non est Aurelia Morosa. dat het niet Aurelia Morosa is. Nam Aurelia multa bona possidet. Want Aurelia bezit veel rijkdom. Puella vero quam amas, Maar het meisje van wie je houdt, habitatne et illa in Via Nova? woont die ook in de Nieuwstraat? M. Non habitat ibi, pater. Daar woont ze niet, vader. C. Doleo Ik vind het jammer
quod non habitat in Via Nova. dat ze niet in de Nieuwstraat woont. Nam familiae Want de families
quae ibi habitant, die daar wonen, omnes sunt divites. zijn allen rijk. Sed ... habetne amica tua Maar … heeft jouw vriendin
multum aurum? veel goud? M. Aurum non habet, pater. Goud heeft ze niet, vader. C. Argentumne saltem habet? Heeft ze tenminste zilver? M. Neque argentum habet, pater. Ze heeft ook geen zilver, vader. C. Possidetne saltem alia bona? Bezit ze tenminste andere rijkdom? M. Nihil possidet, pater. Niets bezit ze, vader. C. Sed si neque aurum Maar als ze goud
neque argentum noch zilver
neque alia bona possidet, noch andere rijkdom bezit, cur eam amas? waarom houd je van haar? Stultus es! Je bent dwaas! M. Stultus omnino non sum, pater. Ik ben helemaal niet dwaas, vader. Eam amo Ik hou van haar
quia pulchra est et laeta et ... omdat ze mooi is en vrolijk en … C. Et cetera et cetera! En zo verder en zo voort! Stulta narras et stultus es! Je vertelt dwaasheden en je bent dwaas! Nam puella illa nihil possidet. Want dat meisje bezit niets. Aurelia Morosa vero Aurelia Morosa echter
aurum et argentum bezit goud en zilver
et multa alia bona possidet. en vele andere rijkdom. M. Sed Aurelia illa Maar die Aurelia
molesta et vana et avara est. is lastig en ijdel en gierig. Mihi omnino non placet. Ze bevalt me helemaal niet. C. Sed amica tua Maar jouw vriendin

mihi minus etiam placet, bevalt mij nog minder, nam nihil possidet. want ze bezit niets. Veto te eam amare! Ik verbied je van haar te houden! Et veto te En ik verbied je
ad eam adire naar haar te gaan
et cum ea exire! en met haar uit te gaan! Audisne me? Hoor je me? M. Bene te audio, pater. Ik hoor je goed, vader. Vetasne me Verbied je me
ad eam adire naar haar te gaan
et cum ea exire? en met haar uit te gaan? Bene: domi maneo et exspecto. Goed: ik blijf thuis en ik wacht. Sed eam amo et semper amabo. Maar ik hou van haar en ik zal altijd van haar houden. Amor enim magnus deus est. De liefde is immers een grote god. Ei quoque parere debeo. Hem moet ik ook gehoorzamen. Vale, pater. Dag, vader. Bij de prentjes: Quid audio de te? Wat hoor ik over jou? Aurelia Morosa multa bona possidet. Aurelia Morosa bezit veel rijkdom. Amica tua habetne aurum? Heeft jouw vriendin goud? Puella illa nihil possidet. Dat meisje bezit niets. Veto te eam amare! Ik verbied je van haar te houden! Bene: domi maneo et expecto. Goed: ik blijf thuis en ik wacht.