Vertaling Pro Milone, M. Tulli Ciceronis, exordium (1-5)

1. 1. Tulli Ciceronis pro Milone oratio Exordium (1-5)
3. Ook al vrees ik, rechters, dat het schandelijk is dat ik – die begin te spreken voor een heel dapper man – bang ben, en dat het heel weinig past dat wanneer Titus Annius (= Milo) zelf zich meer zorgen zou maken om het welzijn van de staat dan om zijn eigen welzijn, dat ik bij zijn proces geen gelijke grootte van geest kan aanbrengen (= aan de dag kan leggen), toch maakt de nieuwe vorm van dit nieuwe proces (= achter gesloten deuren + strenge maatregelen) mijn ogen bang, die, waar ze ook op vallen, de gewoonte van het forum en de oude gewoonte van rechtszaken/rechtspraak zoeken. Want jullie vergadering is niet omringd door een kring van toehoorders, zoals gewoonlijk; wij staan niet dicht opeengeplakt door de gebruikelijke menigte. (Niet) die wachtposten, die jullie voor alle tempels zien, ook al zijn ze daar opgesteld tegen geweld, stellen een redenaar toch niet gerust, zodat op het forum en tijdens/in de rechtszaak, hoewel we omringd zijn door de noodzakelijke welzijnswachtposten, we toch zelfs niet kunnen niet vrezen zonder enige vrees. Als ik zou menen dat die geplaatst zijn tegen Milo, dan zou ik wijken voor de omstandigheden, rechters, dan zou ik niet menen dat er plaats is voor een redenaar tussen zo’n grote massa van wapens/wapengeweld. Maar het beleid van Pompeius, een zeer verstandige en rechtvaardige man, beurt mij op en verkwikt me, omdat die – wees maar zeker! – niet zou menen dat het eigen aan zijn rechtvaardigheid is om diegene, die hij als beschuldigde had overhandigd aan de mening van de rechters, en diezelfde persoon over te leveren aan de aanvalswapens van de soldaten, en (die niet zou menen dat) het eigen is aan zijn wijsheid om de roekeloosheid van de opgehitste menigte te bewapenen aan/met officieel gezag.

En daarom betekenen die wapens, centurio’s en cohorten voor ons geen gevaar, maar juist bescherming; niet alleen sporen ze ons aan om gerust te zijn, maar ook vol vertrouwen te zijn; en niet alleen garanderen zij hulp voor mijn verdediging, maar ook stilte. Maar de rest van de menigte is, voor zover die uit burgers bestaat, geheel op onze hand; en ieder van hen die u ziet toekijken overal waar maar een glimp van het forum is op te vangen, en die u op de uitslag van het proces ziet wachten, kiest niet alleen partij voor de dappere Milo, maar denkt bovenal dat op de dag van vandaag beslist wordt over hemzelf, zijn kinderen, zijn vaderland, zijn bezit.

Één soort is tegenoverstaand en vijandig aan ons, namelijk zij die de woede/razernij van Publius Clodius heeft gevoed met roofmoorden/plunderingen, brandstichtingen en al wat de staat ten onder kan brengen: die tijdens de volksvergadering van gisteren nog ertoe aangezet zijn om jullie met een stem vooraf te zeggen, wat jullie moeten oordelen. Als er toevallig enig geroep van hen zou geweest zijn, dan zal dat jullie moeten waarschuwen, om hem als burger vast te houden, (hij) die altijd die groep van mensen en het meeste van hun geroep genegeerd heeft voor jullie welzijn.

Wees er daarom bij met je verstand, rechters, en leg jullie vrees weg, als jullie deze hebben. Want – als ooit van de mooie en sterke mannen, als jullie ooit de mogelijkheid hadden te stemmen over de zeer verdienstelijke burgers, als tenslotte ooit de gelegenheid gegeven is aan de uitgelezen mannen van de meest vooraanstaande standen, om hun sympathieën te verklaren met feiten en meningen tegenover de dappere en goede burgers, die dikwijls signalen geven met hun gezicht en woorden – nu is het perfecte moment, jullie hebben alle macht om te beslissen of wij, die altijd toegewijd geweest zijn aan jullie gezag, altijd ellendig verdrietig zijn, of, wij een lange tijd gekweld worden door de meest verdorven burgers, eindelijk door jullie en door jullie trouw, dapperheid en wijsheid herschapen/opgebeurd worden.