Inleiding

Voor het vak geschiedenis in de derde periode voor geschiedenis moest onze klas een praktische opdracht maken met betrekking tot Nederlands-Indië. Hierbij kreeg ik het onderwerp de Britse en Franse tijd in Nederlands-Indië. Daar moest ik een verslag en een podcast over maken, en dat verslag is waar u nu naar kijkt. Ik zal nu even een korte inleiding over Nederlands-Indië geven.

Vanaf de 17e eeuw komt Nederlands-Indië binnen. De VOC begon hiermee en haalde zeldzame grondstoffen uit Indië om ze daarna in Nederland weer te verkopen.  Uiteindelijk wint de VOC de strijd om dit grote gebied met duizenden eilandjes te veroveren en verwerft het in de 18e eeuw in een handelsmonopolie. De Nederlanders bezatten grond op Java en na de ondergang van de VOC in 1800 valt Indië in de handen van de Nederlandse staat. Nederlands-Indië was geboren. 

Als hoofdvraag voor dit onderwerp heb ik gekozen “Wat zijn de gevolgen in Nederlands-Indië van de Franse en Britse tijd?”

Ik ben tewerk gegaan op de volgende manier: Eerst heb ik video’s over Nederlands-Indië gekeken om zo de basiskennis te beheersen van dit bijzondere en donkere gedeelte van onze geschiedenis. Daarna heb ik van te voren een paar bronnen opgezocht om goed voorbereid te zijn. Deze bronnen, heb ik later bijgevuld en gebruikt voor het beantwoorden van mijn hoofdvraag. De podcast is gemaakt naar aanleiding van de belangrijkste informatie van de uitwerking. Als laatste stap heb ik dit document mooi gemaakt en de audio beter gemaakt met behulp van editen.

Uitwerking hoofdvraag

“Wat zijn de gevolgen in Nederlands-Indië van de Franse en Britse tijd?” dat is de hoofdvraag die  ik hier nu zal uitwerken. De gevolgen zal ik uitwerken naar aanleiding van de oorzaken en de veranderingen die door gevoerd werden in de tijden 1808-1811 en 1811-1816.

Oorzaken Franse tijd (1808-1811)

In 1807 benoemd Lodewijk Napoleon, de broer van Franse keizer Napoleon Bonaparte, Herman Willem Daendels tot Gouverneur-Generaal van Nederlands-Indië. Het jaar erop, begin januari 1808, arriveerde Herman Willem op Java.

Door de Franse Revolutie had Napoleon de macht over Nederland. In 1795 werd de Bataafse Republiek uitgeroepen en in 1806 maakte de Republiek plaats voor het Koninkrijk Holland en ten slotte volgde in 1810 de inlijving in het Franse keizerrijk. Voor de Engelsen betekende het niets minder dan dat de Nederlandse overzeese bezittingen een Franse kolonie waren geworden. Dit bleek al toen Herman Willem Daendels in januari 1808 naar Java reisde. Daendels was een trouwe volgeling van Napoleon en een grote tegenstander van Engeland, hij werd door koning Lodewijk Napoleon uitgezonden om Java tot een Frans bolwerk uit te bouwen.

Veranderingen in de Franse tijd (1808-1811)
Engeland dreigde Nederlands-Indië binnen te dringen waardoor Daendels het leger uit breidde met duizenden Javanen, daarnaast legde hij een legerroute aan (de Grote Postweg, waardoor je van Batavia naar Samarang kon reizen in 4 in plaats van 12 dagen) en bouwde hij meerdere verdedigingswerken. Verder centraliseerde hij het bestuur, ging corruptie tegen en bezorgde ambtenaren een hoger salaris. Tenslotte trad hij scherp op tegen inlandse vorsten die zich niet aan het Nederlandse gezag wilden onderwerpen.

Daendels, was volgens zijn bewonderaars een ‘Napoléon en miniature’, oftewel een kleine versie van Napoleon. Hij zorgde voor een gecentraliseerd bestuur omdat hij het compagniesbewind maar niets vond. Daardoor kwam alle macht in de handen van de Gouverneur-Generaal, oftewel, hemzelf. Hij nam Frankrijk als voorbeeld en verdeelde Java in prefecturen, een soort provincies  waarin bij alle bestuurders wou benoemen en een ambtenaar in loondienst van wou maken.

Oorzaken Britse tijd (1811-1816)

Tegen het einde van Daendels’ bestuur stond Java er financieel slecht voor. Het leger en bestuur hadden handen vol geld gekost, terwijl de Engelsen op zee de handel bemoeilijkten. Nadat het Koninkrijk Holland (1806-1810) was ingelijfd bij Frankrijk, riep keizer Napoleon Bonaparte Herman Willem Daendels terug naar Nederland.

Zelfs na alle  militaire voorbereidingen van Daendels om de Engelsen buiten te houden, kon hij niet tegen ze op. De Britten waren sinds 1795 begonnen Franse en Nederlandse bezittingen in de Indische archipel te bezetten. Dit was ze gelukt. In 1810 viel Mauritius ook en was alleen Java nog in Franse handen. In Batavia, aan de noordkust van Java, vielen de Britten op 3 augustus 1811 ook binnen en Gouverneur-generaal Janssen, opvolger van Daendels capituleerde op 18 september. Thomas Stamford Raffles werd benoemd tot Luitenant Gouverneur.

Veranderingen in de Britse tijd

Thomas Stamford Raffles vond Daendels zijn bestuur een goed idee en liet daarom het binnenlands bestuur bestaan uit vooral Nederlandse ambtenaren net als Daendels dat had bedacht. Raffles had  het makkelijker dan Daendels aangezien Daendels voor een goede verdediging moest zorgen. Raffles had de Britse vloot die waakte over Indië en had deze lasten dus niet. Hij voerde daarnaast ook de grondbelasting of landrentestelsel.

Raffles heeft het zogeheten grondbelasting op Nederlands-Indië ingelast als vervanging van het oude VOC-exploitatiesysteem. Dit betekende dat wanneer je als boer land huurde, je een vooraf vastgesteld deel van de verbouwde landbouwproducten moest afstaan. Dit kon de helft, een derde of twee vijfde zijn. Of je kon een vergelijkbare geldsom afdragen. Er waren echter wel wat complicaties met dit systeem. Zo waren er problemen met het innen van gelden en werd er een geldeconomie ontwikkeld hoewel er behoefte aan de export van goederen was.

Door de Britse invasie kwam er nog meer onrust in de rechtbanken op  Java. Enkel de gebieden *Soerakarta en Jogjakarta hadden nog eigen vorsten.  De toenmalige sultan van Yogyakarta, een provincie van Java, was erg vijandig naar de Britten. De Britten waren vijandig terug en zo ontstond een ruzie tussen Raffles en de sultan. De sultan van Soerakarta vond dit leuk en wou dat de Britten de rechtbank van Yogyakarta zouden vernielen voor hem. Het Kraton van Yogyakarta werd geplunderd door 1200 Brits Indische troepen waardoor de sultan van de troon werd verwijderd. Raffles heeft rondom Jogjakarta en Soerakarta gebieden veroverd maar heeft nooit meer Soerakarta veroverd. Door de slag bij Waterloo van Napoleon kwam heel Nederlands-Indië weer in de handen van Nederland. Thomas Stamford Raffles verliet Indië in maart 1816 en op 19 augustus 1816 wapperde de Nederlandse vlag weer in Nederlands-Indië.