Gas in de oorlog

Welke invloeden hebben de verschillende gifgassen op het menselijk lichaam?

Inleiding

Wanneer je aan oorlog denkt, zie je vaak beelden voor je van mensen die wegrennen voor gasaanvallen. Als je daarover nadenkt beginnen deze beelden bij de Eerste Wereldoorlog. Zo komen er natuurlijk nog veel meer vragen omhoog. Je bedenkt wat voor een grote invloed dit gas gehad zou kunnen hebben. Niet alleen voor de oorlog, maar ook voor de mensen. Juist dat gaan we hier bespreken: De medische effecten van het gas.

Hypothese

Wij denken dat er in de Eerste Wereldoorlog met veel soorten gas is geëxperimenteerd. Op foto’s zie je vaak mensen met een verbrande huid. Dit kan van de bommen komen, maar wij denken dat dit vooral door het gas komt. In de IJzertoren in Ieper hadden we de gids gevraagd om even iets meer te vertellen over het gas dat gebruikt was. Zo wisten we dus al dat de meest gebruikte gassen Chloorgas en Mosterdgas waren. Wij denken dus dat deze een corrosief of brandend effect hebben op de huid, en andere lichaamsdelen.

Geschiedenis

In 1914 brak de Eerste Wereldoorlog uit. Duitsland probeerde via België Frankrijk binnen te vallen en met een verovering van Parijs het land snel te overwinnen. De Fransen, Britten en Belgen boden echter meer tegenstand dan de Duitsers verwacht hadden en de opmars staakte. De troepen gingen in loopgraven zitten en bestookte elkaar met bommen en granaten. Normaal geschut kon de tegenstanders in de loopgraven moeilijk raken, dus ging men experimenteren met het gebruik van gifgas. Tijdens de tweede slag bij Ieper op 22 April 1915 maakten de Duitsers voor het eerst grootschalig gebruik van chloorgas. De geallieerden zagen een groengele wolk op zich af komen. 10.000 soldaten ademden het gas in. Ze kregen last van een zere keel en pijnlijke longen. De helft van de soldaten stierf binnen 10 minuten een verstikkingsdood. Er was een groot gat in de defensie geslagen, maar de Duitsers hadden dit grote succes niet verwacht, en hadden dus geen troepen gereed staan om op te rukken.

De Duitsers waren niet de eerste die het gas gebruikten. De Fransen schoten in de eerste maand van de oorlog al traangas bommen naar de Duitsers. De Duitsers deden echter wel veel grootschaliger onderzoek naar gas dan de Fransen en de Engelsen. Dit vooral onder leiding van Fritz Haber. Hij deed erg veel onderzoek naar gifgas voor de Duitsers.

In het begin wilde de Engelsen niets weten van gifgas, maar later konden ze niet achter blijven. Toen gebruikten ook zij gifgas.

Chloorgas

Chloorgas, ofwel Cl2 gas, is een uiterst giftig gas wat als eerste op grote schaal werd ingezet bij Ieper in April 1915. Het gas is zwaarder dan lucht, en vormt bij aanraken met water de corrosieve stof zoutzuur. Wanneer een mens dit op de huid kreeg, reageerde het gas met het vocht in de huid tot HCl, wat op zijn beurt weer met water tot de corrosieve stof zoutzuur reageert. Zo kregen soldaten dus brandplekken op de huid. Wanneer het gas in de ogen kwam, reageerde het met het vocht in de ogen en kon een soldaat blind raken. Tenslotte kan een soldaat het gas ook inademen. Op deze manier vormt er zoutzuur in de longen. Dit brand de longen kapot waardoor het vocht, bloed e.d., in de longen terecht komt en een soldaat verdrinkt in zijn eigen bloed.

Fosgeen

 SEQ Figuur * ARABIC 1 Beschermende kleding van een soldaat

Fosgeen is een ander soort gas. Het heeft en soortgelijke werking als chloorgas, maar is slechter oplosbaar in water. Hierdoor word het bijna niet opgenomen in de keel en luchtpijp. Zo kan het gas dus gemakkelijk doordringen tot diep in de longen, en daar zijn destructieve werk verrichten. Het gas vormt eveneens met water zoutzuur. Zo worden de longen dus weer aangetast en verdrinkt de soldaat dus weer in zijn eigen bloed. Het gas drinkt ook makkelijker in de huid door, dus er ontstaan sneller en meer brandwonden door Fosgeen dan door Chloorgas.

Mosterdgas

In 1917 hadden de Duitsers een nieuw soort gas ontwikkeld. Het mosterdgas. Hoewel dit gas niet zo snel dodelijke gevolgen had, stierven de slachtoffers een veel pijnlijkere dood. Bij contact met de huid ontstaan pijnlijke blaren. Wanneer het gas in de ogen komt kunnen ze gaan irriteren en bij hogere dosis is blindheid het gevolg. Ook heeft het een vernietigende werking op de longen. Mosterdgas werd vooral gevreesd omdat het relatief makkelijk door de beschermende kleding van de soldaten heen drong. (zie afbeelding hiernaast)

De drie gassen

 SEQ Figuur * ARABIC 2 Gifgas aanval

Zo had je dus drie gassen die gebruikt zijn in de Eerste Wereldoorlog. Deze drie gassen zijn alle drie zwaarder dan lucht. Hierdoor blijf het laag bij de grond, en komt het gemakkelijk in de loopgraven, zelfs in de bunkertjes die gebouwd waren. In het begin werden er gewoon cilinders met gas gebruikt, en werd de kraan simpelweg opengezet wanneer de wind goed stond. Dit was echter wel gevaarlijk want wanneer de wind draaide kon het gas zijn eigen mensen uitschakelen. Later stopte men het gas in bommen en granaten. Zo zijn er duizenden projectielen met gas afgeschoten. Ook met de komst van de vliegtuigen werd het makkelijker om het gas te verspreiden, omdat je enkel een bom uit het vliegtuig hoefde te gooien. Zo werd het dus op meerdere manieren verspreid.

Ziekteverwekkers

Alsof het gifgas nog niet erg genoeg was heeft men ook onderzoek gedaan om ziekteverwekkers in bommen te stoppen. Zo wilden men de tegenstanders verzwakken en of doden met gruwelijke ziektes. Vooral de pest was een veel gekozen ziekte hiervoor.

Psychologisch effect

Ongeveer 120.000 soldaten zijn vergast. Dit lijkt erg veel maar dit valt in het niets bij de 10 miljoen doden die in totaal zijn gevallen. Toch heeft het gas meer slachtoffers gemaakt dan we op het oog zo zien. Het gas zorgde ervoor dat soldaten beschermende kleding moesten dragen, zoals gasmaskers. Zo werd het enige beetje menselijke van de soldaten bedekt door een masker. De soldaten leken, en voelde zichzelf als beesten. Zo had het een groot psychologisch effect omdat de soldaten nu net monsters werden. De soldaten herinnerden zich enkel gruwelijke beelden in plaats van de vriendelijke gezichten van hun kameraden. Het moreel ging dus sterk omlaag. Ook dachten veel soldaten dat het gas veel meer levens had geëist dan het eigenlijk heeft gedaan. Ze waren dus continue bang voor een gasaanval. Daarnaast hadden de soldaten natuurlijk de verhalen gehoord over de gruwelijke pijn en dood die je door het gas kreeg. Ook al overleefde je een gas aanval, je bleef toch voor altijd klachten houden. Zo waren soldaten dus doodsbang voor het gas, en vochten zij minder goed.